از رشته دانشگاهی گردشگری و جهانگردی چه می‌دانیم؟
مدیر مرکز خدمات تخصصی گردشگری جهاد دانشگاهی گفت: دانشجویان فارغ‌التحصیل دوره‌های رشته دانشگاهی گردشگری پشت سر افرادی قرار می‌گیرند که در دوره‌های کوتاه مدت ۶ ماهه آموزش دیده‌اند و ناچار هستند برای اخذ مجوز و تسهیلات دولتی در این دوره‌های کوتاه‌مدت نیز شرکت کنند.
مسعود اعلم صمیمی در رابطه با رشته دانشگاهی گردشگری و جهانگردی اظهار کرد: رشته گردشگری در چهار مقطع کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در دانشگاه‌های مختلف پذیرش دانشجو دارد. در مقطع کاردانی و کارشناسی دانشگاه‌های آزاد، علمی کاربردی، غیرانتفاعی و دولتی دانشجو تربیت می‌کنند و در مقطع کارشناسی ارشد نیز دانشگاه‌های زیرمجموعه وزارت علوم و همچنین در مقطع دکتری تمام دانشگاه‌های زیر نظر وزارت علوم دانشجویان متقاضی در این رشته را می‌پذیرند.
مدیر مرکز خدمات تخصصی گردشگری جهاد دانشگاهی افزود: سرفصل‌های ارائه شده در دانشگاه‌های مختلف مانند دانشگاه آزاد یا دانشگاه‌های زیر نظر وزارت علوم و دانشگاه‌های جامع علمی کاربردی با یکدیگر متفاوت است. گمان می‌کنم به‌روزترین سر فصل را دانشگاه جامع علمی کاربردی داشته است. اخیرا وزارت علوم در برخی سرفصل‌های دروس این رشته در مقاطع کارشناسی و کاردانی تغییراتی داده که برخی از آن‌ها بسیار به‌روزتر هستند. پیشنهاد من این است که ترکیبی از نظام قبلی سرفصل‌ها و نظام جدید آن برای آموزش دانشجویان به کار برده شود.
عضو هیات علمی گروه گردشگری و هتل‌داری موسسه آموزش عالی شاندیز خاطرنشان کرد: در نگاه اول به فرآیند شغلی این رشته تحصیلی، آینده شغلی آن حضور در بازار کار و فعالیت در محدوده گروه تحصیلی گردشگری است که شامل واحدهای اقامتی مختلف مانند هتل‌داری، بوم‌گردی، تورگردان‌های سطح کشور، راهنمایان تور و آژانس‌های مسافرتی می‌شود. فضاهای بسیار زیاد دیگری نیز وجود دارد که دانشجویان می‌توانند در آن فعالیت کنند اما به دلایلی مانند عدم تبیین این موضوعات برای دانشجویان توسط دانشگاه یا مدرس، استفاده از چنین ظرفیت‌هایی مغفول مانده است؛ مانند پارک‌های موضوعی متفاوت مانند پارک‌های آبی و شهر بازی‌ها. همه این موارد زیر مجموعه‌ای از صنعت بزرگتری به نام صنعت اوقات فراغت را تشکیل می‌دهد که بخش بزرگی از این صنعت شامل گردشگرهاست.
این مدرس رشته جهانگردی بیان کرد: دانشجویان در تمام مقاطع و در حوزه‌های دیگری مانند بازاریابی، برنامه‌ریزی و توسعه جاذبه‌های گردشگری می‌توانند فعالیت کنند. کار در حوزه گردشگری خیلی عمومی نیست و بیشتر فضایی خصوصی است. قاعدتا و از همین رو است که سیستم حاکمیتی نیز خیلی سعی بر تاثیرگذاری بر آن نداشته است. متاسفانه در کنار آموزش‌های آکادمیکی که امروزه ارائه می‌شود، یکسری آموزش‌های کوتاه مدتی نیز توسط وزارت صنایع دستی، گردشگری و میراث فرهنگی انجام می‌شود. برای اخذ مجوز و تسهیلات از وزارتخانه تنها مدارک کسانی مورد پذیرش است که از این دوره‌ها فارغ التحصیل شدند.
اعلم صمیمی اظهار کرد: تنها کمکی که بخش حاکمیتی به دانشجویان این حوزه کرده، این است که نیازی به شرکت در این دوره‌ها ندارند و تنها باید در آزمون‌های جامع دوره‌های تعیین شده شرکت و نمرات لازم را کسب کنند و مورد تایید این وزارتخانه قرار بگیرند. من در هر دو فضای آکادمیک و دوره‌های آموزشی کوتاه‌مدت فعالیت دارم و با نگاهی بی‌طرفانه به طور قطع می‌گویم که آموزش‌هایی که در حوزه آکادمیک ارائه می‌شود نسبت به آموزش دوره‌های کوتاه‌مدت به مراتب با کیفیت‌تر هست و نمراتی که دانشجویان کسب می‌کنند قابلیت اتکا و اعتماد بیشتری دارد.
فضای آموزش در حوزه هتل‌داری و گردشگری بسیار تجربه‌محور است
وی با اشاره به اینکه فضای آموزش در زمینه هتل‌داری و گردشگری بسیار تجربه‌محور است، ادامه داد: فعالیت و کار در این حوزه به شدت مبتنی بر فعالیت اجرایی و تجربه‌ای است که افراد کسب می‌کنند؛ نه آموزش‌های تئوری که در کلاس می‌آموزند. دانشجویان در مقاطع و سطوح مدیریتی بالاتر نیازمند مطالعه بالا هستند اما در سطوح پایین‌تر فعالیت‌ها، به شدت نیازمند اقدامات اجرایی و عملی است و به تناسب آن افراد نیز نیازمند کسب تجربه هستند. دانشگاه‌های مختلف باتوجه به اینکه امکانات کافی ندارند، مدرسان را مجبور می‌کنند به صورت تئوری آموزش دهند. بخشی از علل این مساله نبود توانمندی در ایجاد فضای آموزشی تجربه‌گرا از طرف مراکز آموزشی و عدم‌توانمندی مدرسان است زیرا ارائه آموزش‌های تئوری بسیار ساده‌تر از درس‌های عملی است. همه این دلایل باعث می‌شود که سیستم آموزشی به سمت سیستم‌های تئوریک سوق پیدا کند.
مدیر مرکز خدمات تخصصی گردشگری جهاد دانشگاهی با اشاره به اینکه در موقعیت‌هایی که دانشگاه‌ها به سمت آماده کردن آموزش‌های عملی می‌روند، ما با چالش‌هایی توسط نهادهای خصوصی مواجه می‌شویم، بیان کرد: برای مثال بخشی از فعالیت آژانس‌های مسافرتی در فروش بلیط پروازهای خارجی خلاصه می‌شود که این کار توسط سیستم‌هایی کاملا تخصصی اتفاق می‌افتد. برای آموزش این سیستم‌ها ما نیازمند این هستیم که بخش آموزشی این سیستم‌ها را در آموزشگاه‌های خود داشته باشیم اما هیچ‌یک از این سیستم‌ها حاضر نیستند که بخش آموزشی خود را در اختیار دانشگاه‌ها قرار دهند تا متناسب با آن مدرسان آموزش را به صورت عملی به دانشجویان منتقل کنند. در این زمینه دولت می‌تواند با چانه‌زنی، اجبار قانونی و… با مسئولان این نرم‌افزارها که اکثرا شرکت‌های خارجی هستند، به مذاکره بپردازد و این نرم‌افزارها را در اختیار دانشگاه‌ها قرار دهد.
عدم آشنایی با رشته‌های دانشگاهی موجب سرخوردگی دانشجویان می‌شود
این مدرس رشته جهانگردی در رابطه با آسیب‌های متوجه آموزش این رشته افزود: یکی از عواملی که به بدنه این رشته آسیب می‌زند، عدم آشنایی با حوزه فعالیت و کار این رشته و سر فصل‌های درسی آن است که معمولا موجب می‌شود افرادی وارد این رشته‌ها شوند که تصورات اشتباهی از آن دارند. در آینده نیز این دانشجویان سرخورده می‌شوند و در نتیجه نیروهای علمی و اجرایی مناسب و باکیفیتی نخواهیم داشت. در سطوح پایین‌تر و کارهای اجرایی، توانمندی ارتباطی، روحیه برقراری ارتباط با دیگران، داشتن روابط عمومی بالا و داشتن روحیه برون‌گرایی نکاتی الزامی است تا دانشجویان از فعالیت در این حوزه لذت ببرند.
زبان نقطه ضعف و قدرت رشته جهانگردی
عضو هیات علمی گروه گردشگری و هتل‌داری موسسه آموزش عالی شاندیز با اشاره به اینکه در خصوص برقراری ارتباط، مهمترین مسأله داشتن زبان مشترک است، اظهار کرد: آموزش زبان‌های مختلف و اینکه دانشجویان بتوانند با زبان‌های مختلف آشنا باشند، در این رشته بسیار حائز اهمیت است زیرا افراد معمولا با زبان مبدا خود صحبت می‌کنند. برقراری ارتباط با دیگران و دانستن زبان سایر افراد، نکته‌ای است که همزمان می‌تواند هم نقطه قوت و هم علت ضعف باشد. در سطوح بالاتر و مدیریتی نگاه‌های کل‌نگر، فنون رهبری، داشتن توان مدیریت یک مجموعه، توانمندی تجزیه و تحلیل اطلاعات و شرایط جزو آیتم‌هایی است که می‌تواند به افرادی که قصد فعالیت در حوزه مدیریتی را دارند کمک کند.
معضلی به نام «آموزش‌های کوتاه مدت»
اعلم صمیمی با تاکید بر انجام شدن آموزش‌های موازی در کنار آموزش‌های آکادمیک ادامه داد: این آموزش‌ها معمولا به صورت موازی و در کنار آموزش‌های آکادمیک اما باکیفیت پایین‌تر انجام می‌شود و متاسفانه تاکید نیز بر این نوع آموزش است. به نظر من آموزش‌های کوتاه‌مدت اینچنینی معضلی است که در حوزه آموزش اتفاق افتاده و باید نگاهی جدی نسبت به تجدیدنظر در این روندها داشته باشیم.
علی امینیان در ادامه این گفت‌وگو در رابطه با منابع درسی این رشته اظهار کرد: رشته دانشگاهی گردشگری سرفصل‌های خوب و کاربردی دارد اما کتاب‌ها و منابع آن خیلی به‌روز نیست. باید توجه داشت دانشجویانی که اکثرا از طریق دانشگاه علمی کاربردی جذب می‌شوند، توان علمی کافی ندارند.
وی افزود: نداشتن معلومات لازم باعث می‌شود که این رشته بازدهی کافی و مناسب نداشته باشد. با توجه به اینکه بازار کار این رشته فصلی است و افراد زیادی در این رشته مشغول هستند، شغل‌های مرتبط با گردشگری درآمد بالایی ندارد. همچنین از آنجایی که جوانان امروزی به دنبال درآمد بالا هستند، این وضعیت باعث می‌شود گاهی از تحصیل در این رشته به علت نداشتن آینده کاری پردرآمد دوری کنند. از آنجایی که اکثرا حقوق افراد را در این حوزه بخش خصوصی پرداخت می‌کند، معمولا حقوق آن‌ها زیر حقوق قانون کار است.
تربیت نیروهای کار تحصیل کرده، نقطه قوتی برای جهانگردی بود
این هتل‌دار خاطرنشان کرد: شروع به تربیت نیروهای کار تحصیل کرده، نقطه قوتی برای جهانگردی بود تا تمام واحدهای زیرمجموعه گردشگری که شامل واحدهای خدماتی صنف گردشگری، هتل‌ها، رستوران‌ها، کافی‌شاپ‌ها و آژانس‌هاست، نیروی تحصیل کرده و آموزش دیده داشته باشند. امروزه اکثر افرادی که در رستوران‌ها و… مشغول به کار هستند، تحصیلات گردشگری دارند. این موضوع نشان‌دهنده این است که نسل جوان اهمیت تحصیل را درک کرده است. هرچه نیرو تحصیل کرده‌تر باشد، آداب و رسوم برخورد با مردم را بهتر می‌داند؛ کار را دقیق‌تر و علمی‌تر انجام خواهد داد و در نتیجه رضایت مشتری بیشتر خواهد بود.
ایجاد بازار کار برعهده دولت نیست بلکه وظیفه بخش خصوصی است
این استاد رشته جهانگردی ضمن اشاره به اینکه ایجاد شغل در حوزه گردشگری مرتبط با وظایف بخش خصوصی است، اظهار کرد: توقع زیادی است از دولت بخواهیم برای ما بازار کار درست کند زیرا این مساله بر عهده بخش خصوصی است. دولت تا حد امکان برای دادن مجوز و شروع کار تسهیلات خوبی را در اختیار بنگاه‌ها قرار داده است. فعالیت در حوزه جهانگردی و گردشگری، شغلی است که نیاز به منابع مالی زیادی دارد و کمبود این منابع مشکل بزرگی بر سر راه این رشته است.
امینیان با اشاره به وجود برخی مشکلات آموزشی در رشته جهانگردی، ادامه داد: از جمله مشکلات آموزشی این رشته نداشتن منبع به‌روز و نداشتن اساتید با سابقه و ماهر است. وظیفه دولت در رابطه با نشان دادن و برجسته کردن جاذبه‌های گردشگری ایران و تسهیل رفت و آمد مسافران به ایران است. گردشگرانی که وارد ایران می‌شوند، اکثرا سن بالایی دارند و شامل گردشگران فرهنگی، تاریخی و زائر می‌شوند. ما نیازمند توجه بیشتر به موضوع گردشگران فرهنگی و تاریخی هستیم.
وی ضمن اشاره به اینکه گردشگری رشته جذابی است، اظهار کرد: با وجود اینکه استقبال دانشجویان از این رشته خوب است اما افرادی که وارد این رشته می‌شوند، از بنیه علمی مناسبی برخوردار نیستند. دانشجویی که وارد این رشته می‌شود باید تاریخ، جغرافیا، ادبیات و نگارش صحیح فارسی را بداند و اطلاعات عمومی زیادی داشته باشد. در مشهد دانشگاه‌های غیرانتفاعی، علمی کاربردی، پردیسان، شاندیز، بینالود و جهاد دانشگاهی در این رشته دانشجو پذیرش می‌کنند و با توجه به اینکه مشهد بیشترین میزان جذب گردشگر و واحد اقامتی ایران را دارد، ظرفیت خوبی را برای فعالیت در این رشته فراهم می‌کند.
منبع:ایسنا
مرتبط: