با سفر وزیر وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کشورمان به مسکو در راستای امضای تفاهمنامه لغو روادید گروهی گردشگری بین دو کشور ایران و روسیه که به دعوت آژانس فدرال گردشگری روسیه فردا شانزدهم خرداماه ۱۴۰۰ انجام می‌شود، این سؤال پیش می‌آید که پس از لغو روادید گروهی برنامه‌های ایران برای جذب گردشگران روس چیست و چه هدف‌گذاری در این خصوص انجام شده است؟
پیشنهاد برقراری مقررات لغو روادید گروهی بین ایران و روسیه از اواخر سال ۱۳۹۴ از سوی وزارت امور خارجه و سفارت کشورمان در مسکو با توجه به تجربه لغو روادید روسیه با چین مطرح و نهایتا در تاریخ ۸ فروردین ۱۳۹۶ موافقتنامه لغو روادید میان دو کشور به امضای طرفین رسید و اولین نشست کمیته فنی همکاری‌های مشترک گردشگری جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه با موضوع بررسی فرایند لغو روادید گروهی گردشگران دو کشور در نوزدهم شهریور ماه ۱۳۹۹ برابر با ۹ سپتامبر ۲۰۲۰ برگزار شد.
طبق توافق اولیه بین دو کشور ایران و روسیه، قرار شد که روادید برای گروه‌های از ۵ تا ۵۰ نفر و با تایید از سوی آژانس‌های دو کشور، لغو شود. بر همین اساس طرفین امضای تفاهمنامه برای لغو روادید گروهی گردشگری را در اولویت خود قرار دادند که به همین منظور دکتر علی اصغر مونسان وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کشورمان به دعوت آژانس فدرال گردشگری روسیه عازم مسکو است. اما ایران برای استفاده از این فرصت لغو روادید و جذب گردشگر از کشور همسایه‌ای که با ۱۵۰ میلیون نفر جمعیت، سالیانه ۵۰ میلیون نفر را به قصد گردشگری روانه کشورهای مختلف می‌کند و از نظر میزان خروج گردشگر جزو هشت کشور اول جهان قرار دارد، باید سهم و گروه هدف خود را که گردشگران فرهنگی، تاریخی و طبیعت‌گردها هستند، شناسایی و برنامه‌ای دقیق در راستای معرفی جاذبه‌های گردشگری و تاریخی به این گروه ارائه دهد.
از آنجا که ایران و روسیه سابقه مراودات تاریخی و سیاسی طولانی با یکدیگر دارند و ایران نیز از نظر داشتن بناهای تاریخی دارای پتانسیلی بالاست همچنین به لحاظ اکوتوریسم و جاذبه‌های طبیعی تنوع کم‌نظیری دارد، اگر بتواند در حیطه معرفی این ظرفیت‌ها خوب عمل کند، با امضای این تفاهمنامه می‌تواند به یکی از اولویت‌ها و مقاصد اصلی گردشگران روس تبدیل شود. به گفته بخش خصوصی و متولیان اصلی حوزه گردشگری روسیه، محورهای شاخص علاقه‌مندی مردم این کشور گرایش به فرهنگ، آداب و رسوم، اکوتوریسم و گردشگری ماجراجویانه است و زمینه پاسخ‌گویی به این علاقه‌مندی‌ها به شکل گسترده و متنوع در ایران امکان‌پذیر است.
همچنین گذر از روابط دولت محور به روابط ملت محور موضوع مهمی ست که می‌تواند دو کشور را به سمت پیوندی راهبردی و رابطه‌ای پایدار پیش ببرد. نکته‌ای که وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کشورمان در دیدار اخیرش با سفیر روسیه در ایران بر آن تاکید کرد.
برای رابطه‌ای راهبردی و بلند مدت، شناساندن ظرفیت‌های کشور و بهره‌مندی از بازار روسیه نیاز به یک سیاستگذاری، اقدام عملیاتی و برنامه جامع بازاریابی با توجه به ظرفیت‌های کشور است که وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ایران به عنوان یکی از متولیان اصلی این امر، پس از لغو روادید اجرای این برنامه را در دستور کار خود قرار داده است. حال که روسیه جز ۹ کشور اول بازار هدف ایران برای جذب گردشگر انتخاب شده، معاونت گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برای پیوند رابطه بین دو ملت و شناساندن جاذبه‌های تاریخی و طبیعی ایران به روس‌ها چه تدابیری اندیشیده و برنامه‌های این معاونت برای اینکه پتانسیل موجود در گردشگری روسیه را به سمت ایران هدایت کند، چیست؟
برنامه‌های معاونت گردشگری برای بعد از لغو روادید
لیلا اژدری مدیرکل دفتر بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی در اینباره به میراث‌آریا می‌گوید: «در قدم ابتدایی ما منتظر سفر آقای وزیر به روسیه و امضای تفاهمنامه لغو روادید گروهی بودیم، اما در این بین هم بیکار ننشسته‌ایم و برنامه‌هایی که لازمه عملیاتی شدن جذب گردشگر از روسیه است را مورد بررسی قرار دادیم.»
او درباره این برنامه‌ها توضیح می‌دهد: «در جلسه‌‌ای که با حضور فعالان بخش خصوصی روسیه برگزار شد تاکید بسیاری روی انگیزه روس‌ها برای سفر به ایران به میان آمد و بیش از پیش بر پتانسیل روسیه ایمان حاصل شد. در این مدت برنامه‌های زیادی در راستای شناساندن جاذبه‌های ایران به روس‌ها ارئه و مطرح شد که به وجود آوردن تعامل و هماهنگی و ایجاد بستر برای برقراری تعاملات نزدیک میان بخش‌های خصوصی دو کشور ، اضافه کردن زبان روسی به وب‌سایت اطلاع‌رسانی Visit Iran، هماهنگی میان تمام دستگاه‌ها و نهادهای دولتی، عمومی و خصوصی ذیربط، طراحی بسته‌های سفر بازدید از میراث جهانی ثبت شده در ایران با هدف جذب سهم بیشتری از گردشگران خروجی روسیه، نظارت بر فعالیت بخش خصوصی و دفاتر خدمات مسافرتی، بهره گیری از نیروی انسانی مسلط به زبان روسی با توجه به تدریس رشته زبان و ادبیات روسی در دانشگاه های معتبر جمهوری اسلامی ایران و ارائه تسهیلات به آنها در راستای تربیت راهنماهای گردشگری روس زبان. از جمله این اقدامات هستند.»
تبلیغات محیطی مستمر در بیلبوردهای روسیه/ تبلیغ در تلویزیون ملی روسیه
مدیرکل دفتر بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی همچنین به برنامه‌های معاونت گردشگری در حوزه تبلیغات و بازاریابی اشاره کرد و از حضور فعال در نمایشگاه‌های اصلی گردشگری دو کشور، برگزاری تور آشناسازی ویژه اصحاب رسانه و تورگردانان فعال کشور روسیه، انجام تبلیغات رسانه‌ای از طریق تلویزیون ملی و شبکه‌های تخصصی گردشگری روسیه، انجام تبلیغات محیطی مستمر در بازار روسیه از طریق تابلو های تبلیغاتی، برگزاری سمینارها و همایش‌های تخصصی ویژه تورگردانان روسی علاقمند به فعالیت در بازار ایران با همکاری سفارت جمهوری اسلامی ایران در مسکو، تولید اقلام تبلیغاتی به زبان روسی در سطح بسیار گسترده با همکاری نهادهای دولتی و خصوصی، انجام تبلیغات گسترده در رسانه‌های تصویری، سمعی و نوشتاری اعم از بروشور، کتاب راهنما و تابلوهای شهری روسیه، استفاده از فضای مجازی محبوب روس‌ها برای تبلیغات گردشگری جمهوری اسلامی، برگزاری رویدادهای اثرگذار نظیر شب‌های فرهنگی، هفته‌های فرهنگی و جشنواره‌ها، کمک گرفتن از ایرانیان مقیم روسیه به عنوان یک عامل انسانی در تصویرسازی، معرفی و بازاریابی تعاملی مقصد گردشگری ایران نام برد.
او همچنین از همکاری وزارت امور خارجه و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای برگزاری شب‌های فرهنگی اشاره کرد.
طی ۱۵ سال گذشته چه کارهایی انجام شده است؟
برگزاری تور آشناسازی برای گروه فیلمبرداری سیاره ناشناخته و تهیه و پخش فیلم معرفی ایران به زبان روسی در سال ۸۶، برگزاری همایش مشترک گردشگری ایران و روسیه در تهران با حضور مقامات دولتی و بخش خصوصی دو کشور در سال ۸۸، برگزاری تور آشناسازی ویژه تورگردانان و اصحاب رسانه کشور روسیه و نشست معاونت گردشگری با اعضای این تور در اسفندماه ۹۳، سفر معاون گردشگری و نمایندگان بخش خصوصی گردشگری ایران به مسکو به منظور جذب بخشی از مسافران روس که به دنبال بروز تنش میان ترکیه و روسیه از سفر به ترکیه باز می‌ماندند در دی ماه ۹۴، سفر رئیس آژانس فدرال گردشگری و هیئت همراه به ایران، به منظور بازدید از نمایشگاه بین المللی گردشگری تهران و همچنین برگزاری نشست‌های دو جانبه با بخش دولتی و خصوصی ایران از ۲۶ تا ۲۹ بهمن ماه ۹۴، برگزاری نشست مشترک تورگردانان ایرانی و روسیه در حاشیه نهمین نمایشگاه بین‌المللی گردشگری تهران در بهمن ۹۴، ایجاد زمینه مناسب برای حضور آژانس فدرال گردشگری و شرکت‌های گردشگری روسی در نهمین و دهمین دوره از نمایشگاه بین المللی گردشگری تهران بر اساس اصل عمل متقابل در بهمن ماه ۹۴ و ۹۵، حضور جمهوری اسلامی ایران در نمایشگاه MITT ۲۰۱۵ مسکو با مدیریت اجرایی شرکت نادیا پرواز و ۲۰۱۶ MITT مسکو با مدیریت اجرایی سازمان منطقه آزاد قشم و ۲۰۱۷ MITT با مدیریت اجرایی شرکت نادیا پرواز، سفر معاون رئیس آژانس فدرال گردشگری روسیه آلکسی کانوشکوف به منظور بازدید از دهمین دوره نمایشگاه بین المللی گردشگری تهران و ملاقات با معاون گردشگری سازمان در بهمن ماه ۹۵، برگزاری تور آشناسازی برای اصحاب رسانه و تورگردان روسی نهم تا شانزدهم اسفند ماه ۹۵ به منظور تهیه گزارش و فیلم از جاذبه‌ها و قابلیت‌های گردشگری ایران برای اطلاع‌رسانی و آشنایی اتباع روس و ترغیب آنها برای سفر به ایران و تهیه محتوا و چاپ اقلام تبلیغاتی گردشگری به زبان روسی در سال ۹۵ اقداماتی بوده که طی ۱۵سال گذشته در ارتباط با بازار روسیه انجام شده و اژدری به آن ها اشاره کرد.
جذب ۱۰۰هزار گردشگر روس طی سه سال اول/ هدف‌گذاری برای افزایشی با شیب ۱۵ درصدی
او در پاسخ به این سئوال که هدف‌گذاری معاونت گردشگری برای چه تعداد گردشگر روس و طی چندسال است؟ می‌گوید: «طبق آمار در سال ۹۷ تعداد گردشگران ورودی از روسیه به ایران ۳۲ هزار و ۴۱۵ نفر بوده که این تعداد در سال ۹۸ با رشد حدود ۱۲ درصدی به ۳۶ هزار و ۱۹۵ نفر رسید. طبق پیش بینی‌های ما و بر اساس طرح اقدام نوشته شده، جذب حدود ۱۰۰هزار گردشگر روس به ایران درسه سال اول برنامه و افزایش آن با شیب ۱۰ تا ۱۵ درصدی در سال‌های بعدی را شاهد خواهیم بود و با توجه به رشد ۱۲ درصدی که در سال ۹۸ داشتیم این هدف گذاری دور از دسترس نیست و محقق می‌شود.»
اما برای رسیدن به این هدف‌گذاری معقول که دور از دسترس هم نیست، ترکیه یکی از سرسخت ترین رقبای ایران و یکی از اولین گزینه‌های گردشگران روس محسوب می شود. در حالی که طی سال ۲۰۱۸ تعداد ۳۲ هزار و ۴۱۵ نفر روس به ایران آمدند سهم ترکیه ۵ میلیون و ۹۰۱ هزار نفر و ۱۸۲ برابر ایران بوده است. اژدری در اینباره بر این اعتقاد است که ایران برای جذب گردشگران روس دارای پتانسیل های زیادی از جمله جاذبه‌های تاریخی ، فرهنگی ،تجاری و ورزشی (اسکی و…) است و با برنامه‌ریزی و آشنایی روس ها با این جاذبه ها می توانیم استفاده حداکثری از گردشگران روسی را داشته باشیم.
به گفته مدیرکل دفتر بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی بدلیل استقبال گردشگران روسیه که در گذشته به ایران سفر کرده‌اند و دید مثبت آنها نسبت به کشورمان همچنین با تبلیغات موثر و شناساندن محصولات گردشگری مورد توجه روس‌ها می‌توان بخشی از بازار روسیه را در اختیار گرفت.
منبع: میراث آریا
