سنگ‌های قیمتی _تلألؤ نور هنرمندان کویر
استفاده از سنگ (کانی قیمتی) از گذشته به طور سنتی در کشور ما که تاریخی چند هزار ساله دارد، معمول بوده است.
در چند دهه اخیر نگاه خاص و نوینی به سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی شد و گوهر‌تراشی و گوهر‌شناسی و اکتشاف در این زمینه، خیلی مورد توجه اهل فن قرار گرفت.
سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی به سنگ‌هایی از قبیل فیروزه، زمرد، آماتیس، عقیق، فیروزه، گارنت سبز (زمرد) لاجورد، یاقوت، یشم و… اطلاق می‌شود. این سنگ‌ها که در ایران به وفور یافت می‌شود و پس از تراش و نشاندن در رکابی از طلا یا نقره، زیبایی و ارزش افزوده زیادی خواهند یافت. امروزه تراش چنین سنگ‌هایی با دستگاه تراش سنگ برقی انجام می‌شود.
پس از انتخاب نوع سنگ و تراش و فرم دهی آن را پرداخت می‌کنند و برق می‌اندازند تا به عنوان انگشتر، گردنبند، دستبند، گوشواره و.. مورد استفاده قرار گیرد. تحقیقاتی درباره خواص درمانی سنگ‌ها نیز انجام شده که خود باعث رونق این هنر شده است. سنگ خام (به اصطلاح اهل فن زنده) از معدن تهیه می‌شود و پس از در نظر گرفتن الگو یا طرح پیش‌بینی‌شده تراش می‌خورد. تراش و فروش سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی و صادرات آن یکی از اقلام صادرات غیرنفتی در ایران به حساب می‌آید.
تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی با ابزار و وسایل مخصوص برای ساخت زیورآلات، ظروف و اشیای تزیینی یکی از رشته‌های صنایع‌دستی را شامل می‌شود.
ابزارهای این رشته عبارتند از دستگاه برش سنگ، دستگاه تراش الماسه، دستگاه پرداخت، سنباده، براق کننده، فِرِز انگشتی، انواع مته الماسه برای ایجاد طرح روی سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی.
شهربابک، شهر سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی
شهرستان شهربابک در استان کرمان از دو حیث در زمینه گردشگری، حائز اهمیت است نخست روستای صخره‌ای میمند که در فهرست میراث‌جهانی به ثبت رسیده است و دوم هنر تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی که در شکل نگین انگشتری بر دست بسیاری از گردشگران ایرانی و خارجی خودنمایی می‌کند.
معادن فیروزه شهربابک در کنار سایر معادن کانی این شهرستان فعال است که متاسفانه طی سال‌های گذشته، فیروزه‌ای که از این معادن استخراج می‌شد کمتر مورد توجه قرار داشت به‌طوریکه سنگ‌های معدن شهربابک بعد از استخراج به صورت رسمی به شهرهایی که مرکز فیروزه تراشی بودند منتقل می‌شدند.
در این شهرستان معدن مستقل فیروزه وجود ندارد و در حین برداشت مس، رگه‌های غنی سنگ فیروزه نیز دیده می‌شود که از نظر ارزش ریالی کم ارزش‌تر از مس است، این سنگ‌ها بعد از برداشت به سمت دستگاه‌های سنگ شکن ارسال می‌شود و در نهایت در این بخش سنگ‌های فیروزه جدا شده (اکثرا به صورت دستی) و در اختیار صنعتگران قرار می‌گیرد.
بخش قابل توجهی از این سنگ‌ها به شهرهای دیگر به عنوان متاع ممنوع المعامله و در نهایت به اسم و برند شهرهای مذهبی کشور به گردشگران فروخته می‌شود. متاسفانه در چند سال اخیر سهم استان کرمان در زمینه صنعت سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی بسیار اندک بوده است و برند سازی، صنعت بسته‌بندی و تجاری سازی به صورت پایه‌ای انجام نشده است.
تعداد هنرمندان رشته تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی استان کرمان حدود ۷۰۰ نفر است که بیشتر هنرمندان این رشته در شهرستان شهربابک فعالیت می‌کنند.
با وجود ثبت و فعالیت بیش از ۴۰ شرکت تعاونی در شهرستان شهربابک این شهرستان قابلیت تبدیل‌شدن به برند ملی با عنوان شهر فیروزه را دارد.
اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان کرمان آمادگی خود را برای انجام مطالعات لازم برای ثبت شهر شهربابک به عنوان شهر ملی سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی اعلام کرده است که چنانچه فرمانداری این شهرستان اعتبار مورد نیاز را تامین کند این موضوع اجرایی خواهد شد.
در حال حاضر صادارات این رشته هنری به صورت چمدانی انجام می‌شود که در صورت سرمایه‌گذاری و تکمیل زنجیره تولید امکان اشتغال برای هزار نفر در رشته فرآوری سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی و زیورالات‌سنتی ایجاد می‌شود.
تسهیلات مناسبی برای حمایت از صنعتگران تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی اختصاص یافته است و جوانان شهربابکی می‌توانند در صورت تمایل درخواست خود را به معاونت صنایع‌دستی استان کرمان ارائه دهند.
مرتبط: