نوشته‌ها

کلوچه مسقطی شیرازی، یک شیرینی ماندگار

مسقطی آن درواقع نوعی حلوا است که بهترین نوع آن نرم و لطیف و ژله مانند است و طعم زعفران و گلاب و هل دارد. در انواع مرغوب آن در پودر پسته سخاوت به خرج می‌دهند.

گاهی در مسقطی از برگ‌های گل نرگس و گل سرخ نیز استفاده می‌شود. در فرهنگ دهخدا آمده است که حلوای مسقطی نوعی شیرینی است که از نشاسته تهیه می‌شود و اصل مسخته است و عرب به آن مشاش گوید و نوعی شیرینی است که نشاسته و هل که به شکل لوزی بُرند و زفت‌تر از راحه الحلقوم است.

در شهر شیراز مسقطی را با کلوچه می‌خورند تا لذت خوردن آن دو برابر شود.

کلوچه را نیز با آرد برنج و آرد و روغن درست می‌کنند.

طرز تهیه مسقطی

۷ کیلو شکر را با ۳ کیلو گلاب روی اجاق می‌گذارند تا به جوش آید، سپس یک استکان آب‌لیمو داخل شیره شکر می‌ریزند تا شکر آن سخت نشود و در اصطلاح محلی شکرک نزند. از طرفی ۲/۵ کیلو نشاسته را ۳ کیلو گلاب حل کرده و به هم می‌زنند و روی اجاق می‌گذارند و آن را به‌آرامی به هم می‌زنند.

سپس نصف شیره شکر و ۳۰۰ گرم روغن مایع را به آن اضافه می‌کنیم و آرام‌آرام به هم می‌زنیم تا مخلوط، سفت و یکدست شود. سپس باقی‌مانده شیره شکر را به آن اضافه می‌کنیم و آرام به هم می‌زنیم تا صاف و یکدست شود و در آخر روغن مانده را به آن اضافه می‌کنیم تا به‌اصطلاح محلی سرخ شود.

سپس مغز پسته را به آن اضافه می‌کنیم و آن را داخل سینی پهن می‌کنیم. هنگامی‌که سفت شد آن را به شکل لوزی و مربعی برش می‌زنیم. این نوع شیرینی هم برای سوغات و هم برای مراسم عزاداری جهت خیرات استفاده می‌شود.

کوچه مسقطی

مواد لازم برای تهیه مسقطی

نشاسته، گلاب، هل، شکر، زعفران، روغن مایه، پودر پسته، آب

طرز تهیه کلوچه

آرد برنج و گندم را باهم مخلوط کرده همراه با روغن جامد به مدت یک ساعت بر هم می‌زنیم و کنار می‌گذاریم.

سپس شکر و گلاب را باهم مخلوط کرده و با همزن قدیمی به نام مفتول به هم می‌زنیم. سپس خامه، هل و بیکینگ‌پودر را به آن اضافه می‌کنیم. از طرفی به خمیری که با آرد برنج و گندم و روغن جامد هم زده‌شده بود. روغن مایع را اضافه می‌کنیم و همه را باهم مخلوط می‌کنیم و به مدت ۲۰ دقیقه همه مواد را باهم ورز می‌دهیم.

سپس آن را داخل قیف ریخته و به شکل گرد در سینی فر قرار می‌دهیم سپس کاسه آب داغی را گذاشته با شابلونی چوبی که نقش گل روی آن است روی کلوچه‌ها می‌زنیم و سپس تخم غلفه (خُرفه) روی آن می‌پاشند.

کلوچه و مسقطی حتماً باهم خورده می‌شود. چون طبع مسقطی گرم است روی کلوچه خرفه می‌پاشند زیرا طبع خرفه سرد است و این دو با همدیگر متعادل می‌شود.

در ضمن این نوع شیرینی هم در مراسم سوگواری برای خیرات مورداستفاده است و هم به‌عنوان سوغات استفاده می‌شود.

مهارت پخت کلوچه و مسقطی شیرازی در سال ۱۳۹۷ به ثبت آثار ناملموس رسیده است.

* گزارش از مژگان ثابت قدم، کارشناس مسئول مردم‌شناسی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان فارس

شیراز و سوغاتی ها آن

بازار شیراز دیدن دارد؛ شهری که در گذشته های دور یکی از مراکز مهم مبادلات کالا بین بازرگانان هندی و عربی با ایرانیان بوده است. نزدیکی به بنادر جنوبی و قرار گرفتن در مسیر کاروان هایی که از شرق به غرب یا از شمال به جنوب می رفتند، موجب رشد و رونق کسب و کار تجارت در این شهر شد. انتخاب این شهر به عنوان پایتخت در دوره زندیه، رونق این بازار را بیشتر از پیش کرد. روند این تجارت پر رونق تا امروز هم ادامه داشته است.

چطور برسیم؟

برای رسیدن به بازار سنتی شیراز، ساده ترین راه رفتن به چهارراه معروف زند است.پس از آنکه از میدان شهرداری و از کنار ارگ کریمخانی گذشتید، به بازار وکیل می رسید. سمت راست شما بازار جنوبی و سمت چپ بازار شمالی قرار دارد. بیشتر گردشگرانی که قصد دیدن و خرید از بازار وکیل را دارند، قسمت جنوبی بازار را ترجیح می دهند؛ همان بازاری که به حرم شاهچراغ (ع) ختم می شود.

 

چه بخریم؟

خوردنی: در محدوده چهار سوق می توانید کلوچه، مسقطی های سنتی شیرازی و حلوای مسقطی لاری ها را بخرید. نان برنجی فسایی ها را که به «نان فسایی» معروف است، در شیرینی فروشی های این بخش بازار می توانید بخرید. از «نان یوخه» شیرازی هم غفلت نکنید.

دستبافت ها: اگر به خرید گبه یا همان فرش دستباف معروف عشایر علاقه دارید، به چهارسوق بازار بروید، البته قیمت گبه کمی گران است و اگر پول خرید گبه را ندارید، گلیم عشایر با نقش و نگارهایی که از طبیعت الهام گرفته شده، می تواند جایگزین خوبی باشد.

پارچه: از بازار وکیل می توانید پارچه های رنگارنگ عشایر فارس را هم بخرید. از سمت چهارسوق که به سمت سرای مشیر بروید، سمت راست شما بازاری وجود دارد که به بازار و راسته «شمشیرگرها» معروف است. پارچه و خیاط هم کنار هم هستند. خانم های خیاط ماهری در اینجا هستند که اگر بخواهید از این پارچه ها یک لباس زیبای عشایری برای تان می دوزند.

خاتم و منبت: در حمام وکیل غرفه ای وجود دارد که می توانید بخشی از صنایع دستی شیراز مثل خاتم و منبت را از آنجا تهیه کنید. قلم زنی شیرازی هم از دیگر صنایع دستی معروف شیراز است. ( بیشتر بخوانید: فرهنگ بومی شیراز)

 

عرقیجات و گیاهان کوهی: گلبرگ بهارنارنج از سوغاتی هایی است که بهترینش را در شیراز پیدا می کنید. خلال نارنج شیراز هم خیلی معروف است. پونه کوهی شیراز هم بخرید که آن را برای ماست و دوغ استفاده می کنند. گلنار فارس هم برای جوش صورت توصیه می شود. می توانید عرقیجات معروف شیراز را پشت ارگ کریمخانی تهیه کنید. از معروف ترین عطاری های شیراز، «چهل گیاه» در خیابان قصرالدشت نرسیده به عفیف آباد قرار دارد.

سرای مشیر: به انتهای بازار وکیل که برسید، سمت چپ شما «سرای مشیر» قرار دارد. «میرزا ابوالحسن خان مشیرالملک» از وزرای فارس در دوره قاجاریه، حدود ۱۶۰ سال پیش تصمیم به ساخت این سرا، در انتهای جنوبی بازار وکیل و در گوشه شرقی آن گرفت. در سرای مشیر همه چیز پیدا می شود.

نکته
مسجد وکیل شیراز در کنار بازار، میدان و حمام وکیل به دستور کریم خان زند ساخته شد. دیدن این مسجد را که به «مسجد سلطانی» هم معروف است، از دست ندهید.

 

منبع: ماهنامه سرزمین من

مرتبط:چ

بهشت گمشده شیراز کجاست؟

حفظ خانه‌های تاریخی شیراز