مدیر پایگاه میراث فرهنگی توس گفت: شهر توس عرصه شهر تاریخی توس ۳۶۰ هکتار است که دور تا دور آن با برج و بارویی به طول ۷۲۰۰ متر مشخص شده است.
احسان زهره‌وندی در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص معرفی بخش‌های مختلف «شهر تاریخی توس»؛ جاذبه‌ها، ویژگی‌ها و مشکلات موجود در این مجموعه اظهار کرد: این محوطه تاریخی دارای چهار دروازه است که از دیباز مورد توجه گردشگران و مسافران بوده‌اند.
«دروازه رودبار»
زهره‌وندی تصریح کرد: امسال شروع به مرمت و بازسازی یکی از این چهار دروازه که در حاشیه کشف‌رود و معروف به دروازه رودبار است، کردیم. دروازه رودبار با اعتباری حدود سه میلیارد تومان شروع به مرمت و بازسازی شد و به دلیل این که ورودی شهر تاریخی توس هم هست، برای ما مهم‌تر بود.
مدیر پایگاه میراث فرهنگی توس خاطرنشان کرد: در فازهای بعدی شروع به مرمت دروازه‌های دیگر هم می‌کنیم. در این خصوص پیگیریهای لازم و مطالعات باستان‌شناسی انجام شد، از مصالح خشت استفاده کردیم و در همان مکان کارگاه خشت‌زنی تشکیل و کار آغاز شد.
« جلوخان آرامگاه فردوسی»
زهره‌وندی افزود: در گذشته برای جلوخان آرامگاه فردوسی، محدوده‌ای حدود پنج هکتاری داشتیم که وضعیت نابه‌سامانی داشت. طرح آن را تهیه و در شورای فنی سازمان میراث فرهنگی کشور به تصویب رساندیم و دو و نیم هکتار دیگر آن را گسترش دادیم. اکنون فضایی هفت و نیم هکتاری آماده است تا مردم بتوانند راحت‌تر استفاده کنند و به آرامگاه فردوسی دسترسی خیلی مناسب‌تری داشته باشند.
«پاژ»
وی عنوان کرد: خانه‌ای در پاژ وجود دارد که منسوب به فردوسی است، این خانه روی یک تپه تاریخی قرار دارد که در ثبت فهرست میراث ملی کشور قرار دارد.
مدیر پایگاه میراث فرهنگی توس ادامه داد: ما امسال این خانه را هم مرمت و بازسازی کردیم تا بتوانیم به عنوان خانه معرفی پاژ یا خانه معرفی فردوسی در زادگاه فردوسی استفاده کنیم،تقریبا مرمت این خانه هم تمام شده و بازپیرایی محوطه اطراف آن باقی مانده که آن هم در دستور کار است.
« عمارت چهار برج توس»
زهره‌وندی بیان کرد: عمارت چهار برج توس، عمارتی مربوط به دوران قاجار است که بخشی از آن عمارت باقی مانده است؛ این عمارت هم با اعتبار حدود یک میلیارد تومان با مشارکت شهرداری مشهد مرمت شد. طرح آن در اداره میراث فرهنگی تهیه و تصویب شد و اجرای آن با شهرداری مشهد انجام شد و اکنون در محوطه و فضای بیرونی آماده بازدید است. قسمت داخلی خود عمارت نیاز به مرمت دارد که آن هم مقرر شده در فازهای بعدی کارش انجام شود.
«کهن‌دژ توس»
وی افزود: کهن‌دژ در محله ارگ شهر تاریخی توس قرار گرفته و وسعتی حدود ۵ و ۶ هکتار دارد. مسیر دسترسی آن از جلوخان که اکنون بازپیرایی شده، طراحی شده و مشاور کارهای آن را انجام داده و در مرحله اجرایی است. ان‌شاءالله اجرای آن به زودی شروع می‌شود و گردشگران می‌توانند امکان بازدید از فضای ارگ تاریخی توس را داشته باشند. این طرح مراحل خودش را طی کرده و در مرحله برآورد هزینه است و فکر می‌کنم تا یک ماه آینده قابلیت اجرا را داشته باشد تا بتوانیم از فضای ارگ هم استفاده کنیم.
« بلوار پردیس توس»
مدیر پایگاه میراث فرهنگی توس اظهار کرد: در مورد بلوار پردیس توس، (از قسمت جلوخان تا دروازه رودبار، حاشیه کشف‌رود) هم باید گفت که اکنون مشاور آن منطقه انتخاب شده و در حال مطالعه است که این فضا هم با تمرکز بر قابلیت‌های تاریخی و فرهنگی ساماندهی و بازپیرایی شود؛ یعنی هیچ ساختمانی بر روی آن ساخته نخواهد شد و صرفا از ظرفیت باستان‌شناسی آن استفاده می‌شود.
«تاسیسات الکتریکی و مکانیکی آرامگاه فردوسی»
زهره‌وندی گفت: تاسیسات الکتریکی و مکانیکی آرامگاه فردوسی هم بعد از مدت خیلی زیادی و برای اولین بار نوسازی شد و در فاز آخر حدود سه میلیارد و چهارصد میلیون تومان بابت آن هزینه شد و تاسیسات الکتریکی و مکانیکی و بخش گرمایش و سرمایش آرامگاه فردوسی در کل به‌روز شد. اکنون تمام فضای آرامگاه فردوسی از وضعیت گرمایش و سرمایش خیلی مطلوبی برخوردار است.
وی ادامه داد: همچنین طرح راهبردی و طرح تفصیلی توس هم در راه تهیه است و البته کارفرمای آن اداره کل راه و شهرسازی است ولی ما هم تا آنجا که توانستیم با توجه به این که توس در واقع یک مرکز تاریخی و فرهنگی است، همکاری می‌کنیم. مشاور آن هم در حال تهیه طرح است و این طرح در حال طی کردن مراحل خود در وزارت مسکن، شورای عالی معماری و شهرسازی است.
مدیر پایگاه میراث فرهنگی توس با اشاره به مشکلات موجود در این پایگاه تاریخی و فرهنگی گفت: از مشکلاتی که اکنون در توس وجود دارد، این است که طرح تفصیلی هنوز ابلاغ نشده و وضعیت پهنه‌های سکونتی که روی عرصه شهر تاریخی هستند، مشخص نیست و در واقع ممکن است ما با یک‌سری ساخت و سازهای غیرمجاز روبه باشیم که این‌ها عرصه تاریخی را خدشه‌دار می‌کند.
زهره‌وندی تصریح کرد: بهتر است هرچه سریع‌تر طرح تفصیلی ابلاغ و برای همه تعیین تکلیف شود. همچنین برای مردم هم توضیح داده شود که سیاست‌های طرح تفصیلی چطور هستند و آینده آن به چه‌صورت پیش می‌رود تا بتوانیم با برنامه جامع‌تری کار کنیم؛ چون تکلیف ما راجع‌به آثار تاریخی، کارهای مرمتی و حفاطتی مشخص است ولی طرح تفصیلی می‌تواند کمک کند که برنامه‌های جامع‌تری راجع‌به توس داشته باشیم.
وی در خصوص شرایط مطلوب این مجموعه در آینده افزود: شرایط مطلوب در آینده زمانی حاصل خواهد شد که ما بتوانیم برای مردم و بخشی از مسئولان، ارزش‌های تاریخی و فرهنگی را بهتر و ساده‌تر نمایش دهیم تا دخل و تصرف‌ها و آسیب‌هایی که به آن منطقه زده می‌شود، کمتر شود. به عنوان نمونه ما در یکی دو سال گذشته توانستیم معادن غیرمجاز و بدون مجوز واقع در حریم شهر تاریخی توس را که آسیب‌های زیست‌محیطی به منطقه وارد می‌کردند و البته به دنبال آن تعداد بسیار زیادی وسایل نقلیه سنگین از محور گردشگری توس عبور می‌کردند را تعطیل کنیم و وضعیت بهتری در حریم شهر تاریخی توس و همچنین وضعیت بهتری برای ساکنین و گردشگران ایجاد کنیم که البته گام مهمی بود.
مدیر پایگاه میراث فرهنگی توس عنوان کرد: اکنون منتظریم مشاور طرح تفصیلی و طرح راهبردی هم نظرات خود را راجع‌به پهنه‌های سکونتی روی عرصه ارائه دهد و ما این نظرات را بررسی و زودتر به نتیجه برسیم تا اگر ساخت و سازی آنجا انجام می‌شود، به‌صورت رسمی و ماده و قانون و رعایت آیین‌نامه‌ها انجام شود که مشکلی در آینده ایجاد نشود.
زهره‌وندی خاطرنشان کرد: شرایط مطلوب این است که سریع‌تر طرح تفصیلی تهیه و از طریق شورای عالی معماری و شهرسازی به همه دستگاه‌ها ابلاغ شود و همه دستگاه‌ها ملزم به رعایت آن باشند که می‌تواند شکل مطلوبی به توس بدهد؛ ضمن این‌که طرح‌های امکان‌سنجی گردشگری توس هم تهیه شده و ان‌شاءالله با ابلاغ طرح راهبردی و تفصیلی بتوانیم به چشم‌اندازی که در خصوص گردشگری در توس داریم، برسیم.
منبع:ایسنا
