فرا رسیدن سال نو بهانه ای شد تا در گزارشی به ظرفیت های گردشگری منطقه زیبا بپردازیم. طالقان منطقه ای است که تاریخ و تمدن در آن نهفته و هرقدر بخواهی در مورد آن بدانی باز هم جاهایی در آن وجود دارد که در موردش کمتر شنیده اید.

سفر به طالقان چند حسن دارد که مهمترین آن نزدیک بودن به دو کلان شهر تهران و کرج است. توصیه هایی برای آن ‌دسته از هموطنانی که قصد سفر یک روزه به طالقان دارند پیشنهاداتی مهیج می توان ارائه کرد. همه نقاط طالقان را در یک روز نمی توان دید به خصوص روستاهای بکر و تاریخی، ولی ارزش رفتن و دیدن این منطقه به حدی است که باید وقت گذاشت و به آن توجه کرد و همه چیز را از نزدیک دید.

طالقان که در تقسیم بندی جغرافیایی از شهرستان های استان البرز محسوب می شود، از سمت شمال به منطقه الموت و مازندران و از جنوب به فشگلدره و ساوجبلاغ متصل می شود.

گویش محلی طالقانی ها به زبان مازندرانی و تالشی و گیلکی شباهت دارد. طالقان در دره بزرگی قرار دارد که متشکل از حدود ۸۰ روستای کوهستانی است و حدود یکهزار و ۳۰۰ کیلومترمربع مساحت دارد.

مهمترین رودخانه طالقان، طالقان رود می باشد که از حاشیه جنوبی شهر می گذرد و به شاهرود می ریزد. در میان شهر صدای خروشان رودخانه را به وضوح می توان شنید.

در حد فاصل میان دو رشته کوه، رودخانه شاهرود از شرق به غرب جریان دارد. دره شاهرود، رود طالقان و رود آبهای دامنه البرز را به سفید رود می رسانند. دره و رودخانه شاهرود کوه های میان دره چالوس و سفیدرود را از شرق به غرب شکافته و آن را به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم کرده اند. رودخانه شاهرود اصلی ترین عامل مایه حیات زندگی و اجتماع را در طالقان رقم زده است.

برای رسیدن به طالقان وارد بزرگراه کرج – قزوین شده و از شهرهای کرج، هشتگرد، آبیک گذشته و ۴ کیلومتر بعد از آبیک، به جاده انحرافی و اختصاصی طالقان می رسید، پس از رد شدن از زیاران و طی مسافت ۲۸ کیلومتر از کناره اتوبان برفراز گردنه ابراهیم آباد، باید به طرف شمال حرکت کرده تا وارد دره طالقان شده و به شهر طالقان برسید. پس از رسیدن به پست نیروی انتظامی مستقر در مسیر لار و جاده آسفالته فرعی شده و به سوی غرب کم کم ارتفاع را کم کرده و با عبور از آبادی های سنگ بن و کمپ سر به کناره نیلگون دریاچه سد طالقان می رسید و به سمت روستای حسنجون که در ۵کیلومتری شهرک مرکز طالقان واقع شده است حرکت می نمایید، زیرا مسیر صعود به شاه البرز از این روستا و عبور از باغ ها و در امتداد رودخانه است.

روستای حسنجون روستایی ییلاقی با باغات میوه است که از این مکان شاه البرز به خوبی با گردنی برافراشته به سمت چپ و در جهت شمالی پیداست که جریان رودخانه از کنار آن می گذرد.

تعداد چشمه های دائمی منطقه طالقان ۳۹۹ چشمه و چشمه های اصلی ۵۷ چشمه است که اهمیت وجود آب های زیرزمینی و بالابودن سفره آب زیرزمینی را در این منطقه نشان می دهد و میزان بارندگی نسبتا زیاد این منطقه کوهستانی، چشمه ساران فراوان و رودخانه‌های فصلی و دائمی آن منشاء وجود و پیدایش آبشارهای زیادی است و این پدیده از جمله جلو‌ه‌ها و زیبایی‌های طبیعی طالقان محسوب می شود و آبشارهای متعدد فصلی و دایمی در انحنای کوه‌ها و دامنه ارتفاعات چشم را می نوازد و جلوه خاص دارد.

وجود خاک حاصلخیز و میزان رطوبت بالا و وجود چشمه سارهای متعدد باعث سرسبزی منطقه طالقان شده که باغات میوه شامل ( گردو، سیب، گیلاس، گلابی، زیتون، زالزالک، زرشک کوهی و بادام کوهی و…) درختان چنار، بید و همچنین وجود گیاهان علفی و داروئی و زینتی از جمله: ریواس، تره کوهی، شنگ، کاسنی، صعلب، آویشن، جو شیر، بومادران، برنجاسف، گون، گلهای شقایق و… وجود دارد که همچون نگینی ارتفاعات را سبز پوش کرده است و به مثال چادری سبز همراه با گلهای زرد، آبی، بنفش و سفید که بر پهنه این منطقه افراشته شده و خودنمایی می‌کند وچشم همه را نظاره گر این طبیعت نموده است.

از پستانداران و پرندگان وحشی که در جبال شاه البرز زیست می کند می توان به خرگوش، کفتار، گراز، شغال، گرگ، خرس و پرندگانی نظیرعقاب، دم جنبانک، زاغچه، قوش و کبک دری و… اشاره کرد.

طالقان از دیرباز مورد توجه کوهنوردان بوده و شاید یکی از عمده ترین دلیل این بوده که رشته کوه طالقان با یکی از بلندترین رشته کوه‌های ایران یعنی تخت سلیمان هم مرز است و روستای پراچان یکی از روستاهای مبدا صعود به قله مرتفع تخت سلیمان و علم کوه و دیگر قلل محسوب می شود. این روستا از معدود اماکنی است که می توان از آن، بیش از ۲۶ قله با ارتفاع بیش از ۳ هزار و ۵۰۰ متر صعود کرد و سه مسیر پیاده روی مشهور به رودبارک، کلاردشت و دره سه هزار دارد که این ویژگی را در کمتر روستای در ایران می توان یافت.

سوغاتی طالقان در فصل بهار ریواس کوهی و قارچ کوهی می باشد. یکی از معروف ترین سوغاتی های طالقان عسل طالقان است. انواع عسل های طالقان شامل عسل آویشن، عسل چهار گیاه، عسل گون، می باشد که هر کدام از این عسل ها مربوط به فصل خاصی از سال است.

در تاریخ طالقان رسم ها و کلمه هایی وجود دارد که برخی از آنان هنوز هم کاربرد دارد. کلماتی که برای نسل قدیم بسیار آشنا و با رگ و خون آنها عجین شده ولی نسل جدید، خیلی هایشان هیچ از آنها نمی دانند مانند چله بزرگ، چله کوچک، چارچار، سده، اهمن و بهمن، سیاه بُهار و سرماپیرزن.

در باور قدیم، زمستان به دو بخش: چله بزرگ (چله کلان) و چله کوچک (چله خرد) تقسیم می شده که چله بزرگ از (اول دی ماه تا دهم بهمن ماه) و چهل روز کامل بوده و چله کوچک از (یازدهم بهمن تا پایان بهمن ماه) به مدت ۲۰ روز کامل است و به همین دلیل چون ۲۰ روز کمتر از چله اولیست، چله کوچک نامیده شده است.

غروب آخرین روز چله بزرگ جشن سده برگزار می شد، مردم دور هم جمع می شدند و از این جشن لذت می بردند و در نهایت با برپایی آتش و خواندن شعر و پایکوپی به دور آتش، سده را جشن می گرفتند.

جشن سده، با افروختن هیزمی که مردمان، از پگاه بر بام خانه خود یا بر بلندی کوهستان گرد آورده‌اند، آغاز می‌شود.

این جشن همیشه به شکل دسته جمعی و با گردهمایی همه مردمان شهر و محله و روستا در یکجا و با برپایی یک آتش بزرگ برگزار می‌شده است. مردمان در گردآوردن هیزم با یکدیگر مشارکت می‌کنند و بدین ترتیب جشن سده، جشن همکاری، شادی و همبستگی مردمان است.

چله بزرگ و چله کوچک در هشت روز در کنار همدیگر هستند که آن ۸ روز را چار چار می نامند. یعنی چارچار، به چهار روز آخر چله بزرگ و چهار روز اول چله کوچک گفته می شود.

پس از چار چار، نوبت به اهمن و بهمن (پسران پیرزن (ننه سرما) می رسد که خودی نشان دهند. ۱۰ روز اول اسفند را اَهمن و ۱۰روز دوم اسفند را بهمن می گویند و این ۲۰ روز ممکن است آنقدر بارندگی باشد که این دو برادر به دو چله طعنه بزنند.

تا اینجا ۲۰ روز از اسفند به نام اهمن و بهمن نامگذاری شده اند و می ماند ۱۰ (یا ۹) روز آخر اسفند ماه که ۵ روز اول سیاه بهار نام گرفته و در این ایام، شبها بارندگی فراوان بوده و روزها کشاورزان مشغول شروعِ کار کشت و زراعت می شدند.

۵ روز آخر هم چلّه پیرزن یا «سرما پیرزن نام داشت که در این روزها آسمان گاهی ابری گاهی آفتابی، گاهی همراه با باد است و اکثر اوقات از آسمان، تگرگ می بارد که قدیمی های دل پاک بر این باور بودند که گردنبند پیرزن پاره شده و مهره ها و مرواریدهای آن به زمین می ریزد.

رییس اداره میراث فرهنگی،صنایع دستی وگردشگری شهرستان طالقان نیز درگفتگو با ایرنا در تکمیل موارد ذکر شده در گزارش با اشاره به طبیعت بکر، طالقان اظهار داشت: طالقان به واسطه جاذبه‌های طبیعی و گونه‌‌های متنوع گیاهی و زیستگاه حیات وحش یکی از قطب‌های گردشگری و تفریح‌گاهی پر جاذبه است. همچنین علاوه بر جاذبه های طبیعی، آثار تاریخی با ارزشی را در خود جای داده و نیز دارای ۲۶ اماکن زیارتی است که از شاخص‌ترین آن‌ها امامزاده هارون برادر امام رضا (ع) می باشد که علاقمندان را به خود جلب می‌کند.

محمدرضا حدادیان گفت: یکی از مهمترین عوامل جذاب منطقه طالقان و حضور بی شمار گردشگران و طبیعت دوستان در فصول مختلف سال شرایط آب وهوایی، آبشار، باغات ورودخانه و چشمه های جاری است.

وی افزود: کارهای خوبی در حوزه میراث و جذب گردشگر در سطح شهرستان صورت گرفته و آمادگی لازم برای همکاری با تورهای مختلف برای جذب توریسم را نیز داریم.

حدادیان با اشاره به روستاهای هدف گردشگری گفت: روستاهای ناریان، پراچان، فشندک، بزج، دیزان، گلیرد، گوران، حسنجون، جوستان، کرکبود، سوهان، وشته، زیدشت از جمله روستاهای هدف گردشگری در شهرستان طالقان می‌باشند.

رییس اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان طالقان با بیان این که روستای گلیرد به دلیل مستقر بودن منزل محل ولادت آیت‌الله طالقانی و کرکبود به دلیل آبشاری که در دل خود دارد، برای گردشگران جالب اند گفت:روستای گلیرد زادگاه آیت الله طالقانی است و از معماری سنتی بسیار خوبی برخوردار است و این خانه تاریخی یکی از جاذبه های گردشگری روستای گلیرد است که مرمت و بازسازی آن نیز انجام شده و معابر روستا هم سنگفرش شده است.

رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و دبیرستاد خدمات سفر شهرستان طالقان با اشاره به برنامه های نوروزی تدارک دیده شده در این شهرستان گفت:پایگاهی برای راهنمای سفر گردشگران در ابتدای ورودی این شهرستان پیش بینی شده است.

حدادیان اظهار داشت: از ۲۰ اسفند بازارچه ای با همکاری ادارات بهزیستی، کمیته امداد، فعالان اقتصادی وگردشگری برپاخواهد شد که تلاش می‌گردد درصورت استقبال به بازارچه دائمی عرضه محصولات صنایع دستی، کشاورزی، دامی و… شهرستان طالقان تبدیل گردد.

وی گفت: ۱۰ هتل و هتل آپارتمان درشهرستان طالقان وجود دارد که آماده پذیرایی از گردشگران نوروزی خواهند بود.

حدادیان افزود: مجوز۴ مسافر کاشانه و یک واحد بوم‌گردی درروستای حسنجون توسط اداره میراث فرهنگی وگردشگری برای خدمات دهی به مسافران نوروزی نیز صادر شده است.

دبیرستادخدمات سفر شهرستان طالقان اظهار داشت: این ستاد اداره آموزش وپرورش را موظف به ارائه واحد اقامتی به گردشگران کرده است که براین اساس این اداره ۴ واحد اقامتی را در زیدشت و مرکز شهر آماده ارائه خدمات به مسافران نوروزی کرده است.

منبع:باشگاه خبرنگاران جوان