تنوع نقش مایه‌ها و ریز بافت بودن از نمادهای سفره کردی مرغوب است
رنگ و نگار فرش‌های ایرانی که طرح‌های اصیل و سنتی آن نماد تاریخ، اعتقادات فرهنگی و مذهبی خاصی است باعث شده کنار هم آمدن این همه زیبایی در یک قاب چند در چند هر فردی را به تحسین وا دارد؛ پس شکی نیست که فرش‌های ایرانی با ویژگی‌های گفته شده یکی از پرطرفدارترین فرش‌های جهان است و شهرت زیادی در بازارهای جهانی دارد. عبدالله احراری، عضو انجمن علمی فرش ایران، در خصوص معرفی سفره‌های کردی اظهار کرد: سفره کردی از دستبافتههای اقوام کرد است که به عنوان کرمانج در شمال خراسان رضوی و استان خراسان شمالی سکنی گزیده‌اند. دو طایفه و قوم کرد از زمان صفویه در زمان سلطنت شاه عباس از غربی‌ترین منطقه ایران به سمت خراسان کوچانده شدند و هدف از این اقدام ایجاد تعادل و جلوگیری از هجوم ازبک‌ها در منطقه خراسان بوده است.
وی افزود: برخی از این اقوام در خراسان شمالی و شمال خراسان رضوی ساکن شده‌اند اما گروه‌های همراه با این اقوام در مسیر سکنی گزیدند که می‌توان از استقرار آن‌ها در قزوین، ورامین، کلاردشت و… یاد کرد؛ بنابراین از روی دستبافتههای این گروه می‌توان مسیر حرکت این اقوام را تعقیب کرد. مثلا نمونه‌ای از این سبک بافت در قزوین و کلاردشت مازندران دیده می‌شود.
عضو انجمن علمی فرش ایران خاطرنشان کرد: اقوام کردی که مسیر را ادامه دادند، امروز در مناطق کلات، درگز، قوچان و تمام استان خراسان شمالی مستقر هستند و ما می‌توانیم سبک بافت کردی را در کل این مناطق ببینیم.
احراری در خصوص نام‌گذاری این فرش ادامه داد: در واقع سفره‌های کردی به این دلیل به این نام نامیده شده که بخش‌های عمده نقش‌های آن، مخصوصا میله‌هایی که به صورت دست بافته از کناره‌های فرش به سمت وسط می‌آید، حکم انگشتان دست را دارد و هر کدام نمادی از انگشت دست بوده که به دست بافته‌ها حالت سفره داده است.
وی عنوان کرد: بسیاری از نقش مایه‌ها در دست بافته‌های کردی نماد است. این نمادها شامل نمادهای جانوری، انسانی، گیاهی و عمدتا گلیم بافت است. این گلیم از نوع گلیم پیچ است که به عنوان یکی از گلیم‌های خوب در ایران شناخته می‌شود.
عضو انجمن علمی فرش ایران تشریح کرد: در سمت کلات بیشتر این دست بافته‌های کردی به سمت ابریشم‌بافی و نواربافی می‌رود اما در درگز، قوچان و کل خراسان شمالی این دست بافته‌ها یا به شکل سفره کردی (گلیم) و یا به صورت قالیچه‌های کردی بافته می‌شود؛ این سفره‌ها معمولا در سایزهای ۱۰۰ در ۱۸۰ و ۱۳۰ در ۲۳۰ ابعاد قالیچه در پنج کلاس متفاوت بافته می‌شود.
احراری اضافه کرد: برخی از قالیچه‌ها تراکم بسیار بالایی دارد و در واقع گلیم‌های ریز بافت است که به همان نسبت مواد اولیه ضعیفی در آن استفاده می‌شود اما برخی دیگر که نسبتا درشت بافت است، از مواد اولیه ضخیم‌تری در بافت‌شان استفاده می‌شود.
وی در خصوص رنگ‌های استفاده شده در سفره‌های کردی گفت: در گذشته برای بافت سفره‌های کردی بیشتر از رنگ‌های گیاهی استفاده می‌شد. در حال حاضر نیز کارفرمایانی که برند هستند، معمولا از مواد اولیه گیاهی و مرغوب برای بافت استفاده می‌کنند.
در سفره‌های کردی از رنگ‌های روشن‌تری استفاده می‌شود
عضو انجمن علمی فرش ایران در مورد رنگ‌های به کار رفته در سفره‌های کردی اظهار کرد: تعداد رنگ‌ها در سفره‌های کردی همچون سبک بلوچ و ترکی محدود است اما تفاوت سفره‌های کردی با سبک بلوچ و ترکمن این است که در این سفره‌ها از رنگ‌های روشن‌تری استفاده می‌شود.
احراری اضافه کرد: همانطور که گفته شد در سفره‌ها و گلیم‌های کردی از نقوش جانوری و انسانی به صورت رئال‌تر استفاده می‌شود چرا که اقوام کرد شیعه مذهب هستند و در استفاده از نقوش دست بازتری دارند و در واقع نقوش جانوری و انسانی را به صورت واقعی‌تر تصویر می‌کنند.
وی بیان کرد: مواد اولیه‌ای که در چند رنگ اصلی برای رنگرزی گلیم‌های کردی استفاده می‌شود، به این صورت است که برای گروه رنگ‌های زرد عمدتا از جاشیر، گروه رنگ‌های قرمز از روناس، برای گروه رنگ‌های آبی از نیل و برای گروه رنگ‌های خاکی و شتری از پوست گردو استفاده می‌شود.
عضو انجمن علمی فرش ایران در خصوص سبک سفره‌های کردی تصریح کرد: سبک کار عمدتا بر روی دار گلیم بافی افقی کار می‌شود و ابزار ساده‌ای دارد که در گذشته توسط بافندگان ساخته می‌شده است اما در حال حاضر این ابزار عمدتا از بازار تهیه می‌شود و گلیم معمولا هم به صورت خانگی و خویش فرمایی یا توسط کارفرما که مواد اولیه و دستگاه را تامین می‌کند، بافته می‌شود.
احراری در مورد قیمت‌های سفره‌های کردی تشریح کرد: نامرغوب‌ترین سفره‌های کردی معمولا به اندازه هزینه مواد اولیه دستمزد بافت دارد اما لوح‌های درجه یک و مرغوب ۲۰ درصد قیمت مواد اولیه و ۸۰ درصد هم دستمزد بافنده را شامل می‌شود.
سفره‌های کردی به عنوان گلیم یک‌رو نیز شناخته می‌شود
وی بیان کرد: نماد سفره کردی مرغوب، ریز بودن، تنوع نقش مایه‌ها و مرغوب بودن مواد اولیه است. سفره‌های کردی به عنوان گلیم پیچ یا گلیم یک‌رو نیز شهرت دارد و در بازارهای جهانی نیز شناخته شده است. تمام فعالان عرصه دست‌بافته‌ها تقریبا این گلیم را می‌شناسند که رونق بازار این فرش و معرفی بیشتر آن جای کار دارد.
عضو انجمن علمی فرش ایران یادآور شد: برای معرفی بیشتر این فرش نیاز است معاونین صنایع دستی میراث فرهنگی توجه بیشتری به این فرش داشته باشند و به ساخت مستندهای بیشتر، انتشار کتاب در این زمینه اقدام کنند تا بتوانیم حوزه‌ای که مربوط به بافت سفره‌های کردی است را دقیق‌تر معرفی کنیم.
احراری در خصوص طرح‌های سفره‌های کردی خاطرنشان کرد: طرح‌های این گلیم به صورت سینه به سینه به بافندگان امروز رسیده و بافندگان از ذهن خود استفاده می‌کرده‌اند اما در سال‌های اخیر تعدادی از افراد مانند خانم ذوالفقاری و خانم غلامی که از دانش‌آموختگان و طراحان فرش هستند، تلاش کرده‌اند که نقش‌های این گلیم را کمی منظم‌تر کرده و بر روی رنگ بندی کار کرده‌اند.
منبع:ایسنا
مرتبط: