قمیشلو در میان استان اصفهان و در فاصله ۴۵ کیلومتری تا شهر اصفهان، پناهگاه حدود ۲۰ هزار جانور است. طبیعت این منطقه با وسعت ۱۱۳ هزار هکتاری آغوش امنی برای گونه‌های مختلف حیات وحش چون آهو، بز، قوچ، گرگ‌های خاکستری، کفتار و بسیاری از پرندگان و خزندگان بوده.

قمیشلو را به عنوان اولین منطقه حفاظت شده جهان می‌شناسند، ظل السلطان در زمان سلطنت خود بر اصفهان این منطقه را به شکارگاه اختصاصی خود تبدیل و ورود به آن را ممنوع اعلام کرد. حفاظت از این منطقه از آن سال‌ها تا به امروز که قمیشلو به یک پارک ملی تبدیل شده، ادامه دار بوده و همچنان پناهگاهی برای حیات وحش است. این منطقه در سال ۱۳۴۲ از تملک شاهزادگان قاجار گرفته شد و تحت نظارت سازمان شکاربانی و صید درآمد.

ظل السلطان که برای تفریح و شکار به قمیشلو سفر می‌کرد، تصمیم داشت در این منطقه برای خود قلعه‌ای نیز بنا کند. در حدود ۱۶۰ سال پیش قلعه‌ای به وسعت ۸ هزار متر مربع در قمیشلو ساخته شد و با بالاترین امکانات رفاهی در اختیار ظل السلطان قرار گرفت تا این حاکم برای شکار و گذران اوقات به این قلعه بیاید.

قلعه قمیشلو درست در نقاط مرکزی پناهگاه حیات وحش این منطقه قرار گرفته است. این قلعه درواقع کنار بنایی که از زمان صفوی در قمیشلو وجود داشت، ساخته شد. در حال حاضر نیز این باغ صفوی یکی از چهار پاسگاه‌ محیط بانی منطقه است که ماموران حفاظت از محیط زیست در آن خدمت می‌کنند.

قلعه قمیشلو مجموعه بسیار بزرگی با بیش از ۲۰۰ اتاق و بخش است. دور تا دور قلعه دیوار سر به فلک کشیده‌ای قرار گرفته که با چند برج پاسبانی محافظت می‌شود. وردی اصلی قلعه رو به حیاط بزرگی است که چندین اتاق در اطراف آن مشاهده می‌شود، این اتاق‌ها در اختیار زنان و میهمانان و حتی کنیزان و غلامان سلطان بوده است.

پس از ورود به کاخ و طی کردن مسیر حیاط اول برای رسیدن به شاه نشین، باید از راه رو باریک و کوتاهی گذر کرد. شاه نشین قلعه در میان قلعه واقع شده و حیاط بزرگی که دو حوض در آن قرار گرفته در روبروی اتاق شاه نشین است. این اتاق در دو طبقه بنا شده و با آجر تزئین شده، همچنین در این قسمت تزئینات دیگری نیز وجود داشته که به مرور زمان تخریب شده است.

در پشت شاه نشین برج مراقبتی نیم دایره‌ای شکل قلعه قرار گرفته که از روی این برج بزرگ که در سه طبقه بنا شده بلندترین نقطه قلعه است. از بالای این ساختمان وسعت بسیار زیادی از پارک ملی قمیشلو نمایان می‌شود و گونه‌های جانوری را در آغوش طبیعت و اقلیم این منطقه به خوبی می‌توان دید.

قلعه ظل السلطان در طی سالیان دچار تغییر و تحولات فراوان شده، این قلعه پس از انقلاب در اختیار نیروهای مسلح قرار گرفت و تبدیل به پادگانی نظامی شد.

این قلعه پس از تخریباتی که تمام بخش‌های قلعه را تحت تأثیر قرار داده بود، در اختیار سازمان حفاظت از محیط زیست کشور قرار گرفت و این سازمان از دهه شصت که مالکیت این قلعه را در اختیار گرفت، در تلاش برای مرمت و بهسازی این قلعه قاجاری است. حال این سازمان قصد دارد این منطقه و قلعه قمیشلو را به منطقه نمونه گردشگری تبدیل کند.

قلعه قمیشلو به علت قرار داشتن در دل محیط زیست و همسایگی زیستگاه‌های حیوانات، در دنیا جاذبه‌ای خاص محسوب می‌شود. قلعه قمیشلو در میانه پناهگاه حیات وحش است و هیچ بنای همانندی ندارد. بنابراین این بنا فرصتی بی نظیر را برای گردشگری در اختیار گردشگران قرار می‌دهد.

در طی سالیان اخیر البته تعارضات بسیار زیادی به این منطقه صورت گرفته که زندگی ۲۰ هزار جانوار را تخت تأثیر قرار داده. از ساخت پالایشگاه که آلودگی زیادی را تولید می‌کند تا کشیدن جاده‌ای که این پناهگاه را به دو قسمت جدا کرده و حتی زمینی که تبدیل به محلی برای تمرین نیروهای ارتش شده است. تمام این موارد باعث شده تا بسیاری از حیوانات از این منطقه مهاجرت کنند و این پناهگاه تحت تأثیر فعالیت‌های انسانی قرار گیرد.

فراموش نکنید که قمیشلو یک منطقه حفاظت شده است و برای بازدید از منطقه و قلعه آن حتماً باید از اداره حفاظت از محیط زیست استان مجوزهای لازم را کسب کنید.

منبع:ایمنا