نوشته‌ها

ریاب _روستای هدف گردشگری

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با معرفی «ریاب» در استان خراسان رضوی به عنوان یکی از روستاهای هدف گردشگری ایران، نوشت: ریاب دارای خانه‌های قدیمی بادگیردار، حوضخانه، قلعه، حمام، مسجد و آب‌انبار با معماری بسیار زیباست.

علی‌اصغر مونسان با انتشار تصاویری از روستای ریاب در حساب کاربری خود در اینستاگرام، نوشت: روستای ریاب هم اکنون به عنوان یکی از روستاهای هدف گردشگری در ایران مطرح است که تعدادی از آثار آن در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. از سوی دیگر مقبره ابومنصور ریابی از وزرای طغرل موسس دولت سلجوقیان نیز در این روستا واقع است.

ریاب

وزیر میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع‌دستی با بیان اینکه «روستای ریاب در ۵ کیلومتری جنوب غربی گناباد در استان خراسان‌رضوی واقع شده است و به لحاظ تاریخی به دوره قاجاریه و صفوی بر می‌گردد، افزود: این روستا دارای مجموعه‌ای از خانه‌های قدیمی بادگیر دار، حوضخانه، قلعه، حمام، مسجد و آب انبار با معماری بسیار زیباست و یکی از بافت‌های باقی مانده در شهرستان بوده که ارزش تاریخی خود را حفظ کرده است.

به گزارش معماری خانه‌های گلی، قدمت بافت تاریخی روستا و نزدیکی به قنات قصبه گناباد که ثبت جهانی شده است این روستا را به یکی از روستاهای هدف گردشگری در ایران تبدیل کرده است که گردشگران را به خود جذب کرده است.

ریاب

قنات قصبه گناباد با ۳۳ کیلومتر طول با عمیق ترین مادر چاه جهان به عمق ۳۰۰ متر، با ۲هزار و ۵۰۰ سال قدمت با عنوان قدیمی‌ترین و پرآب‌ترین قنات جهان است و در خراسان رضوی قرار دارد. این قنات یکی از عجیب‌ترین دست‌سازه‌های بشر است و در هزار تویی تاریک و عمیق به دست معماران باستان آراسته شده و باستان‌شناسان داخلی با بررسی یافته‌های سفالین پراکنده در آن قدمت حفاری قنات قصبه را به دوران هخامنشی نسبت می‌دهند.

این روستا با ارتفاع ۱۱۳۰ متر از سطح دریا، تحت تأثیر اقلیم نیمه بیابانی دارای تابستان ‌های گرم و زمستان ‌های سرد است. اقلیم بومی منطقه به علت واقع شدن در حاشیه کویر و دوری از دریا از نوع آب و هوای صحرایی و بیابانی گرم و خشک است. از مهمترین ویژگی‌ های اقلیم منطقه پدیده خشکی است. ریاب دارای آب شیرین و گوارا است و در واقع اصل آن روی آب بوده ‌است.

قنات قصبه گناباد

 

روستای ریاب علاوه بر طبیعت سرسبز و خرم، جاذبه ‌های تاریخی بسیار دارد که می ‌توان به بافت قدیمی روستا با معماری سنتی و تعداد زیادی خانه‌ های مسکونی قدیمی اشاره کرد.
آب انبار قدیمی، دو برج دیده ‌بانی که در گذشته ‌های دور برای حفاظت از روستا ساخته شده ‌اند، آرامگاه ابومنصور ریابی و عمارت باغ گلشن از دیگر جاذبه‌ های تاریخی این روستا هستند.
مقبره ابو منصور ریابی که از بزرگان سلجوقیان است در این روستا جالب توجه است. دیوار خانه ها و اماکن تاریخی این روستا بسیار جالب و ضخیم ساخته شده اند بطوریکه در طی سالیان طولانی از پس زلزله هایی با ریشتر بالا برآمده اند. دو برجی که در غرب روستا واقع شده اند چهار طبقه دارند و از ویژگیهای این روستا محسوب می شوند.

با توجه به شیوع بیماری کرونا و توصیه ستاد ملی مقابله به کرونا به در خانه ماندن و تاکید بر تعویق سفر به دوران پس از مهار بیماری کرونا اکنون بهترین فرصت برای مطالعه و شناخت بیشتر جاذبه‌های فرهنگی، گردشگری و طبیعی ایران ایجاد شده است. می‌توان با بررسی دقیق، مقصدهای جذاب و جدید گردشگری را برای مسافرت‌های فردی و گروهی در دوران پسا کرونا برنامه‌ریزی کرد.

منبع:ایرنا

مرتبط:

قنات قصبه گناباد _سفری به اعماق تاریخ

قنات قصبه گناباد نگینی بر سینه ستبر کویر

آتشکده فیروز آباد

قنات قصبه گناباد _سفری به اعماق تاریخ

قنات قصبه گناباد قدیمی ترین و عمیق ترین  قنات ایران  و جهان است و بیش از ۲۵۰۰ سال قدمت دارد که از شاهکارهای زمان هخامنشیان است. در سال ۱۳۹۵  قنات ایرانی ثبت جهانی شده است و در فهرست یونسکو قرار گرفت. در حقیقت تنها اثر خراسان است که در یونسکو ثبت شده است. تنها راه حلی که بتوان آب را از اعماق زمین به سطح رساند همین قنات است. قنات از چندین بخش تشکیل شده است که شامل مادرچاه، کانال قنات، میله ها و مظهر قنات می باشد.

قناتهای گناباد به دو گروه كوهستانی و دشت تقسیم می شوند . قناتهای كوهستانی گناباد كه معمولاً در میان دره های شیب دار حفر شده اند از آب باران و برف تغذیه می شوند. میزان آبدهی آنها بین ۱ تا ۲۵ لیتر در ثانیه است. طول این قناتها بین ۵۰ تا ۵۰۰ متر و مادر چاه آنها از ۳ تا ۲۰ متر عمق دارد، اما قنوات دشت كه در زمینهای نسبتاً هموار حفر شده اند باید در مسیری طولانی پیش روند تا به سفره آبهای زیر زمینی برسند، بنابراین دارای چنان عظمتی هستند كه گویی خارج از حیطه توانایی بشر هستند.

قنات قصبه عظیم ترین قنات گناباد و شاید یكی از عجایب تاریخ تمدن بشر باشد كه از گذشته های دور توجه بسیاری را به خود جلب نموده است. ناصر خسرو عمق چاه قنات را هفتصد گز و طول آن را چهار فرسنگ ذكر كرده است و بنا به گفته وی آن قنات را كیخسرو می نامیده اند. قنات قصبه گناباد از میانه اراضی كوی شرقی گناباد (قصبه شهر سابق) در سمت جنوب غربی از محلی معروف به ((برج علی ضامن)) از داخل رسوبهای ریزدانه آغاز شده و بطول كلی ۳۳۱۳۳متر در یك رشته اصلی ((قصبه)) و چهار رشته منشعب از آن به نامهای: دولاب كهنه، دولاب نو، رشته فرعی اول قصبه، رشته فرعی دوم می باشد.

قنات قصبه گناباد

رشته اصلی قصبه ۱۳۱۳۵ متر طول دارد و در امتداد دره پر آب خانیك حفر شده كه عمق مادر چاه آن بیش از ۲۰۰ متر است. قلعه سفالهای پراكنده در اطراف دهانه چاههای این رشته حاكی از این است كه رشته قصبه در واقع كانال اولیه اصلی قنات گناباد بوده، كه در زمان هخامنشیان حفر گردیده و به دنبال آن رشته های دیگر قنات در مواقع خشكسالی حفر شده است. ریزش پی در پی قنات، پشتیبان را به یافتن راه چاره ای ترغیب كرد. آنها چاره را در این دیدند كه در فاصله ۶۸۳ متری، قنات را به دو شاخه تقسیم كنند تا در صورت ریزش و بسته شدن یكی از كانالها آب از كانال دیگر خارج شده و در داخل انباشته نگردد.

چاههای قنات قصبه بر دو نوع هستند: چاههای كم عمق و عمودی و چاههای عمیق و پله ای، به این معنی كه ابتدا حدود هفتاد تا یكصد متری چاه عمودی حفر می شده و سپس با زاویه ای قائمه در كف آن كانالی افقی و بلند هوا، به سمت مسیر قنات بطول ۳ تا ۵ متر حفر می گردیده  و مقنی به تعداد هر چاه چرخی در انتها كانالهای افقی و برفراز چاههای عمودی استوار می كرده است. خاك ارسال شده از عمق را كارگران از طنابی دیگر می بسته اند و این نوع چاهها به دو منظور حفر می شده اند، یكی اینكه در موقع حمله و هجوم دشمن نتوانند قنات را كور كند چون در نهایت جلوی كانالهای افقی بسته می شد و دیگر اینكه از وزن طناب بكاهند، زیرا اگر مثلاً در چاه ۳۰۰ متری بخواهند از یك ریسمان و یك چرخ استفاده كنند وزن طناب خیس شده به حدود یك تن خواهد رسید. در مجموع قنات قصبه با طول ۳۳ كیلومتر دارای ۴۰۸ حلقه بوده كه عمق مادر چاه آن ۳۰۰ متر است كه ۲۸ متر آب روی هم انباشته دارد، دارای دو شعبه اصلی و پنج شاخه فرعی است كه از مجموع این كانالها ۶۰% آن مسدود می باشد و میزان آبدهی آن از ۴۰% موجود ۱۵۰ لیتر در ثانیه است.

قنات قصبه گناباد

تصور کندن ۳۳ کیلومتر کانال در زیر زمین درآن زمان بسیار دشوار است. عجیب تر از آن حفر حدود ۳۰۰ متر برای مادر چاه آن است. اینکه چگونه تا این عمق پایین میرفتند و مشکل تنفسی پیدا نمیکردند خود سوالی دیگر است. در واقع جریان های آبی کوچک و رطوبت داخل این چاه اکسیژن کافی برای نفس کشیدن”مقنی” فراهم میکنند. (مقنی کسی است که به داخل قنات میرود.) اگر ساختار قنات را ببینید عمق چاه های بعدی به ترتیب کمتر میشود تا زمانی که به سطح زمین برسد و آب خارج شود. این ساختار واقعا یک شاهکار بی نظیراست.

آب خروجی از قنات برای مصارف کشاورزی و نوشیدنی استفاده میشده است. داستان تقسیم این آب هم شنیدنی است. در گذشته برای تقسیم این آب از کسی که مردم به آن اعتماد داشته اند استفاده میکردند.این شخص “میر آب” یا در زبان خراسانی “میر او”  نامیده میشد. میر آب به وسیله یک تشت و یک پیاله که ته این پیاله سوراخ داشت اینکار را انجام میداده است. از زمانی که آب وارد یک زمین زراعی یا باغ میشد این پیاله سوراخ دار خالی را روی تشت آب قرار میداد و از انتهای پیاله آب به داخل ان نفوذ میکرد. زمانی که پیاله پر از آب میشد به داخل تشت فرو میرفت. این مدت زمان که صرف میشد ” یک پیاله” نامیده میشد. حال اینکه مدت زمانی که بعضی باغ ها یا زمین های زراعی چه مقدار آب نیاز دارند  و مالک این آب هستند با همین معیار سنجیده میشد. به طور مثال کسی ۴۰ پیاله آب داشت و شخصی دیگر ۳۰ پیاله.

قنات قصبه گناباد

ورودی های قنات
قنات چندین ورودی دارد. بهتر است قبل از ورود به قنات چراغ قوه یا هد لامپ به همراه داشته باشید. در غیر این صورت چراغ قوه موبایل هم کفایت میکند. کف قنات از خاک بسیار نرم پوشیده شده است. در هنگام راه رفتن باید مراعات بقیه افراد را بکنید تا گردو خاک نشود.
طبق گفته کارشناس قنات در بعضی مواقع چاه هایی که خیلی عمیق بودند را از پایین به بالا نیز میکندند. یعنی از بالا و پایین همزمان این کار را انجام میدادند که کار بسیار سختی بوده و باید خیلی دقیق کار میکردند تا در نهایت به هم برسند.
در قنات قصبه از ورودی که وارد شوید چیزی در حدود ۴۰۰ متر باید بروید تا به آب برسید. این کانال های کم ارتفاع کمان نا دارند که داخل قنات کنده میشد وبرای زمانی بود که قنات ریزش میکرد و مسیر جدیدی درست میکردند. قنات ورودی دیگری نیز دارد که به ورودی غال شغال معروف است و از ورودی های دیگر دورتر است.

منبع:تریپ یار

مرتبط:

آسیب سیلاب به طولانی‌ترین قنات زارچ

قنات قصبه گناباد نگینی بر سینه ستبر کویر

قنات دوطبقه اردستان، تنها قنات دوطبقه جهان

قنات قصبه گناباد نگینی بر سینه ستبر کویر

جای جای ایران پهناور و عزیزمان از طبیعت چهار فصل تا شهرها و جاذبه‌های زیبا و هزار رنگ آن که منحصر به فرد است، قلب‌ها را تسخیر می‌کند. یکی از شهرهای قدیمی و کهن ایران، گناباد است، شهری با تاریخ دیرین که با داشتن طولانی‌ترین، عمیق ترین، قدیمی‌ترین و پرآب ترین قنات دنیا و یکی از شاهکارها و پررمزورازترین عجایب دست ساخته ایرانیان باستان و هخامنشیان، همچون نگینی بر سینه ستبر کویر نمود آفریده است.

گناباد

آثار و شواهد به دست آمده و بر جای مانده، نشان از استمرار و زندگی اجتماعی انسان‌های پیش از تاریخ در این ناحیه را دارد. در روایات شاهنامه نیز گناباد عرصه جنگ و حماسه ایرانیان و تورانیان بوده است. آنجا که فردوسی پاگزاد می گوید:

چو پیران سپه از کنابد براند

به روزاندرون روشنایی نماند

ززیبد زمین تا کنابد سپاه

در و دشت از ایشان کبود و سیاه

گناباد

در این میان نقش قنات قصبه گناباد که برخی احداث آن را به بهمن پسر افراسیاب نسبت می دهند، نشان از جایگاه ویژه آن در آبادانی و رونق این ناحیه در ادوار دیرین و مختلف دارد.

گناباد

طول قنات قصبه ۳۳ کیلومتر، تعداد چاه‌های آن متجاوز از ۴۷۰ حلقه و عمق مادر چاه آن نیز حدود ۳۰۰ متر است. ناصرخسرو قبادیانی نخستین کسی است که در سفرنامه اش به توصیف این قنات پرداخته و عمق چاه آن را ۷۰۰ گز و طول آن را ۴ فرسنگ ذکر کرده و آن را به کیخسرو نسبت داده است. فضای داخل قنات دارای کانال ها و تونل های اعجاب انگیز و دیدنی است قناتی که می توان وارد آن شد و از نزدیک نظاره گر همه این شگفتی ها و زیبایی‌هایش بود.

گناباد

بحران خشکسالی، کم‌آبی‌ها و بارندگی‌های کم گرچه چند سالی است بر کشور سایه افکنده و مشکلات فراوانی را در بسیاری از نقاط کشور و بخش‌های مختلف به وجود آورده است و کماکان این بحران بیش از هرجا در مناطق کویری و خشک ایران بیشتر ملموس بوده و به چشم می‌آید. شاید وقتی اسم گناباد این شهر کویری به زبان بیاید تداعی‌کننده سرزمین گرم و سوزان باشد اما وقتی به این شهر قدم می‌گذارید و گشت و گذاری در شهر ییلاقی کاخک، منطقه ییلاقی سنو دیار آسیاب‌های آبی، تک زو، درب صوفه، سرآسیاب، دیسفان، زیبد، خانیک و… داشته باشید، خواهید دید که این مناطق چشم انداز خیره کننده ای به گناباد می بخشد و افزون بر این چشم اندازها، شاید به جرات بتوان گفت آنچه که در این شهر کهن با اقلیم خشک و نیمه صحرایی از دیرباز تاکنون نتوانسته است بگذارد تا کم آبی‌ها و خشکسالی‌های متعدد آنچنان خود را نشان دهد و همگان و همه چیز را اسیر و مسخر خود کند، علاوه بر سختکوشی مردمان این خطه و قائده زندگی آنان، وجود قنات قصبه است، قناتی که اوج خلاقیت فن مهندسی حفر قنات بوده و هست.

حماسه و شکوهی که حیات و زندگی را در دل کویر و در بیابان های خشک و گرم و سوزان جلوه بخشیده است و بی شک آبادی، آبادانی و زندگانی در این منطقه از هزاران سال پیش تاکنون مدیون و مرهون آبی است که این قنات از اعماق زمین به طور دائمی هر روز و در تمامی فصول سال به سطح زمین به ارمغان می آورد.

گناباد

بر خود می‌بالیم که قنات شهرمان این کهن ترین قنات دنیا با قدمتی بیش از ۲۵۰۰ سال در تابستان سال ۱۳۹۵ به عنوان نخستین اثر در استان خراسان رضوی ثبت جهانی شد. ثبت این اثر در فهرست جهانی یونسکو یعنی افزون بر اینکه گناباد و قنات آن بخشی از سرزمین، هویت و تمدن ما را به نمایش می‌گذارد، میراث ارزشمند بشری است.

گناباد

این اثر جاودانه تاکنون گردشگران بسیاری را نه تنها از جای جای ایران زمین، بلکه خارج از مرزها به سوی خود کشانده و تعجب آنان را برانگیخته است. دانشگاه آزاد اسلامی گناباد به عنوان نخستین مرکز آموزش عالی شهرستان و مردم متدین، خونگرم، میهمان نواز و فرهنگ دوست گناباد مفتخر و خرسند خواهند بود تا در تعطیلات تابستانی دانشگاه و در سایر ایام سال، با شما و در کنار شما خوبان ( خانواده بزرگ دانشگاه آزاد اسلامی ) این پدیده و اثر بی نظیر شهرمان که پس از ۲۵۰۰ سال هنوز در تامین آب منطقه نقش آفرین است را به همراه دیگر جاذبه‌های تاریخی، طبیعی و گردشگری شهرمان همانند: مسجد جامع کوی شرقی اثری ارزشمند از دوره خوارزمشاهیان، بارگاه منور امامزاده سلطان محمد عابد برادر بزرگوارامام رضا(ع)، روستای هدف گردشگری هزار ساله خشتی ریاب، درب صوفه، قلعه عمرانی، قلعه دختر، مقبره جغتین، یخدان کوثر، آسیاب های آبی کاخک و سنو، موزه مردم شناسی، آبشارها، کوچه باغ‌ها، آب انبارها و ده ها جاذبه و اثر دیگر که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است را از نزدیک نظاره‌گر باشیم.

گناباد

گناباد مهد مفاخر و بزرگانی همچون علامه شیخ محمد تقی بهلول که رهبر معظم انقلاب از وی به عنوان شگفتی روزگار یاد کرده‌اند، میرزا جلاالدین محمد حکیم جنابدی، محمد پروین، خواجه اختیارمنشی گنابادی، ملامظفر منجم، ابومنصور ریابی، شهر طلای سرخ (زعفران) و با دارا بودن صنعت سفال چند هزار ساله، جنوبی ترین شهرستان استان خراسان رضوی است که به دلیل واقع شدن در مسیر ارتباطی استان های خراسان رضوی با خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان از اهمیت خاصی برخوردار است.

گناباد

منبع:آنا