نوشته‌ها

کلوچه مسقطی شیرازی، یک شیرینی ماندگار

مسقطی آن درواقع نوعی حلوا است که بهترین نوع آن نرم و لطیف و ژله مانند است و طعم زعفران و گلاب و هل دارد. در انواع مرغوب آن در پودر پسته سخاوت به خرج می‌دهند.

گاهی در مسقطی از برگ‌های گل نرگس و گل سرخ نیز استفاده می‌شود. در فرهنگ دهخدا آمده است که حلوای مسقطی نوعی شیرینی است که از نشاسته تهیه می‌شود و اصل مسخته است و عرب به آن مشاش گوید و نوعی شیرینی است که نشاسته و هل که به شکل لوزی بُرند و زفت‌تر از راحه الحلقوم است.

در شهر شیراز مسقطی را با کلوچه می‌خورند تا لذت خوردن آن دو برابر شود.

کلوچه را نیز با آرد برنج و آرد و روغن درست می‌کنند.

طرز تهیه مسقطی

۷ کیلو شکر را با ۳ کیلو گلاب روی اجاق می‌گذارند تا به جوش آید، سپس یک استکان آب‌لیمو داخل شیره شکر می‌ریزند تا شکر آن سخت نشود و در اصطلاح محلی شکرک نزند. از طرفی ۲/۵ کیلو نشاسته را ۳ کیلو گلاب حل کرده و به هم می‌زنند و روی اجاق می‌گذارند و آن را به‌آرامی به هم می‌زنند.

سپس نصف شیره شکر و ۳۰۰ گرم روغن مایع را به آن اضافه می‌کنیم و آرام‌آرام به هم می‌زنیم تا مخلوط، سفت و یکدست شود. سپس باقی‌مانده شیره شکر را به آن اضافه می‌کنیم و آرام به هم می‌زنیم تا صاف و یکدست شود و در آخر روغن مانده را به آن اضافه می‌کنیم تا به‌اصطلاح محلی سرخ شود.

سپس مغز پسته را به آن اضافه می‌کنیم و آن را داخل سینی پهن می‌کنیم. هنگامی‌که سفت شد آن را به شکل لوزی و مربعی برش می‌زنیم. این نوع شیرینی هم برای سوغات و هم برای مراسم عزاداری جهت خیرات استفاده می‌شود.

کوچه مسقطی

مواد لازم برای تهیه مسقطی

نشاسته، گلاب، هل، شکر، زعفران، روغن مایه، پودر پسته، آب

طرز تهیه کلوچه

آرد برنج و گندم را باهم مخلوط کرده همراه با روغن جامد به مدت یک ساعت بر هم می‌زنیم و کنار می‌گذاریم.

سپس شکر و گلاب را باهم مخلوط کرده و با همزن قدیمی به نام مفتول به هم می‌زنیم. سپس خامه، هل و بیکینگ‌پودر را به آن اضافه می‌کنیم. از طرفی به خمیری که با آرد برنج و گندم و روغن جامد هم زده‌شده بود. روغن مایع را اضافه می‌کنیم و همه را باهم مخلوط می‌کنیم و به مدت ۲۰ دقیقه همه مواد را باهم ورز می‌دهیم.

سپس آن را داخل قیف ریخته و به شکل گرد در سینی فر قرار می‌دهیم سپس کاسه آب داغی را گذاشته با شابلونی چوبی که نقش گل روی آن است روی کلوچه‌ها می‌زنیم و سپس تخم غلفه (خُرفه) روی آن می‌پاشند.

کلوچه و مسقطی حتماً باهم خورده می‌شود. چون طبع مسقطی گرم است روی کلوچه خرفه می‌پاشند زیرا طبع خرفه سرد است و این دو با همدیگر متعادل می‌شود.

در ضمن این نوع شیرینی هم در مراسم سوگواری برای خیرات مورداستفاده است و هم به‌عنوان سوغات استفاده می‌شود.

مهارت پخت کلوچه و مسقطی شیرازی در سال ۱۳۹۷ به ثبت آثار ناملموس رسیده است.

* گزارش از مژگان ثابت قدم، کارشناس مسئول مردم‌شناسی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان فارس

بلوچستان ،سفر به قصر قند

بلوچستان سرزمین عجایب است و غذایی که با شنبلیله درست می‌شود و نام خوش‌یمن را بر خود دارد، یکی از این عجایب است. با سفر به قصر قند دلیل این خوش‌یمنی را متوجه شوید.

به گزارش خبرنگار ایلنا، اینجا دیار رازها و عجایب است. سرزمینی با مردمانی مهمان‌نواز که هرچه در سفره دارند برای مهمان است. نه تنها مهربان هستند بلکه غیور و پهلوان‌اند چنانکه فردوسی در شاهنامه خود از بلوچ‌ها به عنوان ستون فقرات سپاه ایران در جنگ علیه تورانیان در دوران کیکاووس و کیخسرو نام برده و می‌گوید:

کسی در جهان پشت ایشان ندید / برهنه یک انگشت ایشان ندید

سپاهش ز گردان کوچ و بلوچ / سگالیده جنگ و برآورده خوچ

درفشی بر آورده پیکر پلنگ / همی از درفشش ببارید جنگ

اینجا بلوچستان است. پر رمز و راز و زیبا، با طبیعتی بکر و فراموش نشدنی. قدمت آن به پیش از تاریخ می‌رسد و حتی به عنوان «پایتخت مکران» شناخته می‌شود. برخی از مناطق آن چنان سرسبز و آباد است که در ذهن نمی‌گنجد. قصر قند یکی از مناطق بلوچستان است که به واسطه رودخانه‌های پرآب،‌ چشمه‌های جوشان و کوهپایه حاصلخیز از دیرباز مامن کوچ‌نشین‌ها و دامداران بود. از چابهار و کوه‌های مریخی تا قصرقند و رودخانه‌های پرآب آن، راهی نیست؛ فقط کافی است دل به جاده بسپارید تا بتوانید به شهر انبه و انباگ برسید.

چطور برسید؟

اگر تهران را به عنوان پایتخت مبدا سفر خود قرار دهید با استفاده از مسیرهای زمینی، ریلی و هوایی می‎توانید به مقصد برسید.

درصورت استفاده از خودرو شخصی با وارد شدن به آزادراه خلیج فارس و عبور از شهرستان‌های اسلامشهر، رباط کریم، قم، مشکات، بادرود، مهاباد، اردستان، نایین، عقدا، اردکان، میبد، یزد، مهریز، رفسنجان، بم، محمدآباد، ایرانشهر و طی مسیر ۱۸۰۰ کیلومتری به نیک شهر خواهید رسید و تا قصر قند فقط چند کیلومتر فاصله خواهید داشت. باتوجه به آنکه مسیر نسبتا طولانی را در پیش خواهید داشت، باید عاشق سفر و اهل لذت بردن از تمام زیبایی‎های مسیر باشید تا سفر خوبی را تجربه کنید.

البته مسیرهای دیگری نیز پیش رو خواهید داشت که از سمت جاده گرمسار و سمنان می‌گذرد و بعد از رسیدن به جندق دو مسیر دیگر پیش روی شما می‌گذارد که یکی از دل بیان خور و دیگری به سمت میبد می‌رود. با انتخاب مسیر خور به سمت طبس خواهید رفت و مسیر پرهیجانی پیش‌رو خواهید داشت. هر دو مسیر در نهایت از کرمان به بعد با مسیر نخست همسو خواهند شد با این تفاوت که زمان بیشتری برای رسیدن به مقصد در پیش خواهید داشت.

با این گرانی بنزین و هزینه‎های تمام شده سفر با خودرو شخصی، اگر خواهان سفر با اتوبوس هستید، بد نیست بدانید که اتوبوس‎های پایانه جنوب تهران به مقصد چابهار همه روزه در ساعات مختلف حرکت می‌کنند و امکان سفر با اتوبوس برای شما مهیا خواهد بود.

اگر به دلیل کوپه‎های راحت و صمیمی، قطار انتخاب شما و همسفرانتان است. باید بگوییم که سفر با یکی از طولانی‎ترین مسیرهای ریلی کشور را تجربه خواهید کرد و در طول سفر از ایستگاه‎های قم، کاشان، یزد، کرمان، بم، گذر کرده و به زاهدان خواهید رسید که بعد از رسیدن به ایستگاه زاهدان می‎توانید با استفاده از تاکسی‎ها به نیک شهر و قصر قند برسید.

و اما اگر جزء آن دسته از افرادی هستید که سفرهای طولانی برای شما کلافه کننده است می‎توانید از گزینه سفر هوایی به مقصد فرودگاه چابهار در شهرستان کنارک استفاده کنید و از آنجا با اتوبوس و تاکسی‌های خطی به سمت قصر قند حرکت کنید.

عطر خشت و گل تا طبیعت بکر

با رسیدن به قصر قند، شهری با سبک و سیاق سنتی پیش روی شما نمایان می‌شود که به هر گوشه و کنار آن نگاه بیاندازید خانه‌های خشت و گلی با سقف و ستون‎های چوبی می‌بینید که بوی گذشتگان را می‌دهند. البته در برخی از نقاط نیز خانه‌هایی با سبک مدرن سبز شده‌اند که تعداد آنها اندک است. در مرکز شهر هم قلعه تاریخی قصرقند قرار دارد که قدمت این منطقه را فریاد می‌زند.

قصر قند طبیعتی بکر و زیبا دارد و شاید سرسبزی منطقه که به واسطه وجود شالیزارها و درختان مناطق گرمسیری پدید آمده، تصور شما نسبت به بلوچستان را تغییر دهد. البته به دلیل رودخانه‌های پرآب، در این منطقه پل‌های تاریخی تبدیل به یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری شده است و در کنار آن، قنات‌ها مسیری شگفت‌انگیز برای پیمایش درون زمین پیش روی شما می‌گذارند.

پنجشنبه هر هفته بازار محلی “پنج شنبه بازار”‌ در این شهرستان برپا می‎شود و اهالی آن به فروش صنایع دستی و لباس‎های محلی خود می‌پردازند. اگر شما هم جزء آن دسته از کسانی هستید که به واسطه سفر به مناطق مختلف با خرید صنایع دستی آن یاد و خاطره سفر را ثبت می‎کنید، در این بازار می‎توانید تحفه‎ای از سوزندوزی، سکه‌دوزی، خامه‌دوزی، سفال، سیاه‌دوزی، مصنوعات آهنی، شال، عروسک‌های محلی، طلا و جواهر سنتی که از جمله صنایع دستی مردم این شهرستان است با خود به همراه ببرید. ضمن آنکه در این بازار روزها انواع محصولات کشاورزی محلی ارائه و به فروش می‌رسد.

سنگ نگاره‌های اطراف قصر قند که روی سنگ قبرها، دیوار قلعه‌ها، سنگ‌های کوه‌ها و… نقش شده‌اند از معروف‌ترین میراث به‌جای مانده از گذشتگان هستند و قدمت آنها به هزاره‌های سوم و دوم قبل از میلاد می‌رسد. قلعه بُگ و قلعه تلنگ از دیگر آثار تاریخی قصر قند هستند که بازدید از آنها خالی از لطف نخواهد بود.

«‌انباگ»‌ خوش یمن

قصر قند به شهر انبه و انباگ معروف است شاید به همین جهت است که هر ساله در اوایل زمستان این منطقه میزبان برگزاری جشنواره انباگ می‌‌شود. همانطور که نام این جشنواره جالب و سئوال برانگیز است طعم و عطر آن نیز خاص و منحصر به فرد است. انباگ نام غذایی است که بیش از ۴ قرن قدمت دارد. قدمتی که ریشه‌های آن را می‌توان در فرهنگ و آداب و رسوم مردم بلوچ جستجو کرد. به اعتقاد مردم بلوچستان «‌انباگ»‌ خوش یمن است و موجب گرمی و صمیمیت درخانه و زندگی می‌شود.

قصر قند محل رویش انواع گیاهان از جمله شنبلیله است و انباگ نیز از ترکیب شنبلیله، پیاز، مرغ‌ و ادویه محلی درست می‌شود. با حضور در جشنواره انباگ می‌توانید در عین همراه شدن با آداب و رسوم محلی به پخت انباگ بپردازید و در مسابقه آشپزی شرکت کنید و دستپخت‌تان را در معرض داوری قرار دهید. اجرای موسیقی و نمایش‎های محلی و معرفی صنایع دستی از دیگر برنامه‌های جشنواره انباگ است.

چه بخورید؟

بلوچستان منطقه‌ای با خوراکی‌های خاص است و به جرات می‌توان گفت شیرچای بلوچی یکی از معروف‌ترین آنهاست. انواع خوراکی‌ها از مسقطی و حلواهای سلطنتی که بیشتر به حلوای عمانی شناخته می‌شود، گرفته تا کلوچه و نان تفتان و انواع خرماها و میوه‌های عجیب که برای مردمان مناطق استوایی و گرمسیر چیزی عادی به حساب می‌آید.

بلوچستان نیز مانند سایر مناطق جنوبی کشور، سمبوسه‌های خوشمزه‌ای دارد که پر از ادویه است. در کل بیشتر غذاهای این منطقه با انواع ادویه‌های محلی طعم دار می‌شوند و عطر و مزه خاص خود را دارند. پکوره و پشمک هم از دیگر خوراکی‌های خوشمزه این منطقه به حساب می‌آید.

انواع خرما، مرکبات و انبه که ترشی‌ها و مرباهای آن نیز در بازار موجود است از دیگر خشمزه‌های این سفر خواهد بود.

کجا اقامت داشته باشید؟

برای اقامت، هتل‎های متعددی در بلوچستان و شهرهای اطراف قصر قند وجود دارد. ضمن اینکه می‌توانید از اقامتگاه‌های بومگردی ایجاد شده در این بخش و مناطق اطراف مانند چابهار و کنارک نیز استفاده کنید.

منبع:ایلنا