نوشته‌ها

ماجرای عجیبِ خانه تاریخی «صمدیه لباف»

خانۀ ثبت ملی شدۀ چهار ضلعی، بدون رضایت مالک آن، سه ضلع شده، چون یک خیریه در پلاک مجاور آن ساخت و ساز کرده و وقتی مالک از خارج از کشور برگشته و به معاون میراث فرهنگی اصفهان در خصوص نقض عرصه و حریم خانه صمدیه لباف اظهار گلایه کرده، پاسخ شنیده: «برو هر کاری می‌خواهی بکن!»

خانۀ قاجاری صمدیه لباف در اصفهان، خیابان ابن‌سینا، محلۀ دردشت و کوچه میرعلاءالدین قرار دارد و سال ۱۳۸۴ با شمارۀ ۱۳۰۰۳ در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسیده است اما مالکان پلاک مجاور در ضلع شرقی این خانه با اخذ پروانه ساختمانی برای احداث ساختمان خیریه هیئت فاطمیه شمس، دیوار شرقی این خانه را تخریب و صد درصد در طول این ضلع ساخت‌وساز و به حریم آن تجاوز کرده‌اند؛ این در حالی است که علی‌رغم ثبت این خانه در فهرست میراث ملی، پروانۀ ساختمانیِ صادره از سوی شهرداری منطقه سه اصفهان به تأیید معاونت میراث فرهنگی استان اصفهان هم رسیده است!

بعد از شکایت «رامین اسعدی» و «مسعود رشیدی» (مالکانِ خانه تاریخی صمدیه لباف) نسبت به این تعرض و تصرف عدوانی، دادگاه دستور توقف در ساخت‌وساز این خیریه را صادر کرد. در ادامه و با پیگیری‌های مالکان این خانه تاریخی، اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان که تا آن زمان هیچ‌گونه واکنشی نسبت به تخریب دیوار خانۀ صمدیه لباف از خود نشان نداده بود شکایتی را در خصوص این تخریب تنظیم کرد اما به دلیل عدم توانایی این اداره در ارائۀ مدارک و مستندات و به دلیل استفادۀ دادگستری از کارشناس غیرمتخصص در حوزه میراث فرهنگی یعنی استفاده از کارشناس راه و ساختمان و هم‌چنین به دلیل عدم اعتراض اداره ‌کل میراث فرهنگی استان اصفهان به این اظهارنظر(علی‌رغم اذعان آن‌ها به تاریخی بودن خانه صمدیه لباف و ثبت آن در فهرست میراث ملی)، رأی بدوی دادگاه به برائت پلاک مجاور مبنی بر عدم تخریب دیوار شرقی صادرشده است که جای بسی تعجب دارد.

در بخشی از رأی بدوی شعبه ۱۰۱ دادگاه کیفری دو اصفهان به تاریخ سوم آبان ماه ۱۳۹۹ آمده است که «با توجه به اینکه دلیلی که وقوع بزه از سوی متهم را اثبات کند وجود ندارد و با عنایت به اینکه حسب نظریه کارشناس که مصون از اعتراض باقی‌مانده است هیچ‌گونه تخریبی از سوی متهم به بنای تاریخی وارد نشده است و با عنایت به انکار مصرانۀ متهم در کلیۀ مراحل تحقیق لهذا دادگاه رأی بر برائت متهم صادر می‌کند و اعلام می‌کند که رأی صادره ظرف مدت بیست روز قابل تجدیدنظر است.»

 

خانه چهار ضلع داشت نه سه ضلع!

«رامین اسعدی» یکی از مالکان خانۀ تاریخی صمدیه لباف، می‌گوید: پنج سال است که این خانه را خریده‌ام، می‌دانستم که خانه مربوط به دوره قاجار و در فهرست آثار ملی ثبت است و به دلیل علاقه‌ام آن را خریدم. این خانه دو پلاک دارد، پلاک ورودی که ۲۹۹۰ است و متراژ آن ۲۸۵ مترمربع است و پلاک ۲۹۹۱ که چسبیده به این پلاک است و ۹۲۸ مترمربع مساحت دارد و دو سند تک‌برگ برای هر کدام به نام من است و دو سند تک‌برگ مشابه نیز به نام شریکم مسعود رشیدی است. یعنی درمجموع من و شریکم مالک حدود سه دانگ و نیم خانه تاریخی صمدیه لباف هستیم و یک حب آن متعلق به آقای عباس صمدیه لباف است و بقیۀ خانه هم مالکین دیگری دارد. دو سال طول کشید تا سند تک‌برگ این خانه را گرفتم و وقتی که به ایران آمدم دیدم ضلع شرقی این خانه را تخریب و صد درصد در آن ساخت‌وساز داشته‌اند! به عبارتی ساختمان موسسه خیریه هیئت فاطمیه اصفهان ضلع شرقی خانه تاریخی صمدیه لباف که دیوار اشتراکی بین دو خانه بوده را از بین برده است! این خانه چهار ضلع داشت، خانه که سه ضلع نبوده است! دقیقاً مشابه دیوار ضلع غربی و با اندک تفاوت، در ضلع شرقی هم وجود داشت ولی الان با خراب کردن صد درصد دیوار ضلع شرقی، این خانه سه ضلع شده است! کارشناسان تائید کرده‌اند که آن‌ها نزدیک به ۲۰ متر به این خانه تجاوز داشته‌اند. میراث فرهنگی چطور به آن‌ها پروانه داده است؟

وی ادامه می‌دهد: این تخلف و تعرض به خانۀ صمدیه لباف حدود یک سال و نیم قبل اتفاق افتاد و من شکایتم را با عنوان تصرف عدوانی ارائه کردم که در نتیجۀ آن پروژۀ ساخت‌وساز این موسسه خیریه فعلاً متوقف‌شده است. زمانی که این تخریب صورت گرفت من ایران نبودم اما آقای صمدیه لباف که شریک مشاعی ما هستند و یک حب از این پلاک را دارند و حتی خانه به نام صمدیه لباف ثبت ملی است، به آن‌ها گفته که چرا دارید دیوار را خراب می‌کنید؟ ولی کوچک‌ترین اهمیتی ندادند و تراکتور آوردند و دیوار را خراب کردند و ستون‌هایشان را احداث کردند. سپس با فشار و پیگیری‌هایی که من انجام دادم اداره میراث فرهنگی اصفهان هم شکایتی را تنظیم کرد و در واقع میراث فرهنگی مجبور شد تا شکایتی تنظیم کند چراکه تا پیش از آن هیچ اقدامی در خصوص این تخریب انجام نداده بود؛ علی‌رغم اینکه این خانه در فهرست میراث ملی ثبت‌شده و کارشناسان رسمی دادگستری در حوزه‌های مرتبط یعنی حوزه ثبت و نقشه‌برداری به ‌صورت مکتوب اعلام کرده‌اند که به خانه صمدیه لباف تجاوز شده است اما دادگاه با استناد به نظر کارشناس غیر مرتبط حوزۀ راه و ساختمان و با توجه به اعتراض نکردن اداره میراث فرهنگی استان اصفهان نسبت به اظهارنظر این کارشناس، رأی بر برائت مالک این ساختمان خیریه صادر کرده است!

 

اظهارنظر کارشناس غیرمتخصص در مورد تاریخی بودن خانه!

در نظریه مهدی حافظ فرقان، کارشناس رسمی دادگستری در حوزۀ راه و ساختمان آمده است که «قبل از اجرای حسینیه، بین خانه تاریخی لباف و حسینیه دیوار مشترک گلی و فاقد هرگونه آثار تاریخی به عرض۸۰ سانتی‌متر و طول موردبحث حدود ۲۱ متر به‌صورت نیمه مخروبه وجود داشته است و در حال حاضر نیز این دیوار با همین مشخصات وجود دارد.»

در  بخش دیگر این نظریه آمده که «خانه تاریخی لباف دارای ساختمان تاریخی در ضلع شمال، ضلع غربی و ضلع شمالی است.» این در حالی است که دیوار ضلع شرقی خانه تاریخی صمدیه لباف تقریباً به ضلع غربی آن مشابه بوده و هر چهار ضلع متعلق به دوران قاجار است و برخلاف نظریۀ این کارشناس، دیوار موجود بعد از تخریب دیوار اشتراکی قدیمی ساخته‌شده است.

هم‌چنین عباس صمدیه لباف زمانی که از شرکای مشاعی این خانه تاریخی است و با پیگیری‌های وی خانه به ثبت ملی رسید، می‌گوید: یک سال و نیم قبل آن‌ها آمدند و تراکتور گذاشتند پشت دیوار، به آن‌ها گفتم چرا تراکتور گذاشتید و خراب می‌کنید؟ به چه مجوزی؟ اما گفتند این‌ها مال حسینیه و امام حسین(ع) است و من هم گفتم امام حسین(ع) این‌طور دستور داده که خانه مردم را خراب کنید؟ دیوار اشتراکی را خراب کنید؟ اصرار من بی‌فایده بود چون مجوز داشتند.

 

تأیید کارشناسان نقشه‌برداری و ثبت، مبنی بر تخریب و تعرض

سید عبدالحسین موسوی الکاظمی کارشناس رسمی دادگستری استان اصفهان در رشتۀ نقشه‌برداری و اطلاعات مکانی در تاریخ بیست و هشتم اسفندماه ۱۳۹۸ در بخشی از اظهارنظر مکتوب خود در خصوص میزان پیشروی پلاک در حال ساختِ ۲۹۹۲ در پلاک مالکان خانه صمدیه لباف، تصریح کرده که «طبق نقشۀ پیوستی در سند تک‌برگ پلاک۲۹۹۰ به علت مسدود شدن راهروی ورودی قدیمی این پلاک، قطعه‌ای به مساحت ۶ و نیم مترمربع از این پلاک از دسترس مالکین آن خارج‌شده است.» وی هم‌چنین در بخشی دیگر آورده است که «طبق نقشه مندرج در سند تک‌برگ۲۹۹۰ در ضلع جنوب شرقی ستون احداث‌شده به میزان ۸/۰ متر به داخل پلاک ۲۹۹۰ پیشروی داشته و در مجموع با تخریب دیوار مشترک قدیمی و احداث ستون‌های قدیمی، حدود ۸ مترمربع از این پلاک به‌صورت یک قطعه مثلثی تصرف‌شده است.

همچنین حسین نوروز از دیگر کارشناسان رسمی دادگستری استان در امور ثبتی نیز در اظهارنظر مکتوب خود در تاریخ سیزدهم آبان ماه ۱۳۹۸ آورده است که «ساختمان موسسه خیریه هیئت فاطمیه اصفهان، مسجد شمس بخشی از عرصه خانه مجاور غربی که به‌عنوان حیاط‌خلوت خانه مذکور بوده بدون اذن و هماهنگی مالکین مجاور غربی با دیوار بلوکی متصرف‌شده است و اظهار شاکیان در بخش ورودی ساختمان آنان دالانی تاریخی وجود داشته که ورودی خانه بوده که بخش اعظم آن در هنگام ساخت ساختمان فاطمیه تخریب و اکنون جزو تصرفات ساختمان فاطمیه گردیده و به‌عنوان قسمتی از راهروی ورودی ساختمان هیئت فاطمیه تلقی می‌شود و از ید تصرف مالکین اصلی پلاک ۲۹۹۰و۲۹۹۱ خارج‌شده است و همچنین دیوار حد شرقی شاکین پلاک‌های فوق که دیوار اشتراکی بوده بدون اذن و هماهنگی تخریب گردیده است.»

 

چرا میراث فرهنگی پروانه را تأیید کرد؟ چرا شکایت نکرد؟

مالک خانه صمدیه لباف با بیان اینکه هم‌اکنون این پروژه با طرح شکایت وی با عنوان تصرف عدوانی، در شعبه سه بازپرسی و شعبه پنج حقوقی توقیف است، تصریح می‌کند: سؤال من اینجاست که اولاً چطور میراث فرهنگی به آن‌ها پروانه داده است درحالی‌که می‌داند این خانه ثبت ملی است!؟ شخص آقای طاهری معاون میراث فرهنگی نقشه‌هایی که شهرداری داده را چطور تائید کرده که در صد درصد طول این خانه ساخت انجام داده‌اند!؟ وقتی من با آقای طاهری صحبت کردم من را از دفترش بیرون کرد و گفت برو هر کاری می‌خواهی بکن و به هر ارگانی هم می‌خواهی شکایت کن که من هم رفتم بازرسی شکایت کردم.

اسعدی به‌ عنوان دومین سؤال می‌پرسد: چرا تا آن زمان که من شکایت نکرده بودم میراث فرهنگی هیچ‌گونه اقدام و شکایتی علیه چنین تخلفی در مورد خانۀ ثبت ملی انجام نداده بود!؟ اگر من یک سال و نیم پیش در شعبه سه بازپرسی پروژه را متوقف نکرده بودم آن‌ها ساخته بودند و ارتفاع گرفته و حتی از کتیبه این خانه هم بالاتر رفته بودند. چطور این اتفاق افتاده است!؟ چطور ما یک میخ به دیوار میراثی بزنیم میراث فرهنگی قیل کشان می‌آید اما حالا چنین دیواری زده‌اند و ستون‌های ساختمانشان را در خانۀ تاریخی احداث کرده‌اند اما میراث فرهنگی تا زمانی که من شکایت نکرده بودم هیچ شکایتی نکرد!؟ من به‌عنوان مالک شکایت تصرف عدوانی را انجام دادم و محکوم هم می‌شوند چون کارشناس سه‌نفره هم گفته نزدیک به ۲۰ متر به این خانه تجاوز شده است اما سؤال بعدی من این است که چطور تا آن زمانی که من شکایت نکرده بودم میراث فرهنگی هیچ اقدامی نکرده بود!؟

وی می‌افزاید: سؤال بعدی من این است که چرا زمانی که میراث فرهنگی با پیگیری‌های من مجبور به شکایت از این ساخت‌وساز شد و شعبه پنج بازپرسی هم آن‌ها را محکوم کرده و برایشان قرار مجرمیت صادر کرده و بعد شعبه ۱۰۱ کیفری دو استان اعلام کرد که کارشناس بیاید چرا کارشناس ساختمانی گذاشته‌اند!؟ مگر خانۀ میراثی کارشناس ساختمان می‌خواهد؟ خانه میراثی کارشناس نقشه‌بردار و کارشناس ثبت و کارشناس میراث فرهنگی می‌خواهد. روی چه حسابی کارشناس ساختمانی گذاشتند!؟ کارشناس ساختمانی زده زیر تاریخ و ارزش این خانه و گفته اصلاً این خانه ارزش تاریخی ندارد! این خانه ثبت میراث ملی است. اگر ارزش تاریخی دارد پس چرا میراث فرهنگی روی نظریه کارشناس که نوشته این خانه ارزش تاریخی ندارد و این دیوار اصلاً مهم نیست چرا اعتراضی نکرد و آن‌ها توانسته‌اند در دادگاه ۱۰۱کیفری دو برائت بگیرند!

 

چرا میراث فرهنگی به اظهارنظر کارشناس راه و ساختمان اعتراض نکرد!

اسعدی می‌گوید: من به‌عنوان مالک، شکایت تصرف عدوانی کردم و به نتیجه می‌رسم، ولی می‌خواستم ببینم شکایت میراث فرهنگی که با پیگیری‌های خودم شکایت کرد به چه نتیجه‌ای رسیده که متوجه شدم کارشناس راه و ساختمان آمده و ارزش این خانه را زیر سؤال برده و میراث فرهنگی و شخص آقای طاهری معاون میراث هیچ اعتراضی نکرده است! دادگاه هم گفته چون میراث فرهنگی به نظر کارشناسی اعتراضی نکرد و مصون از اعتراض ماند، لذا رأی برائت داده. خواست خدا بود که من نتیجۀ این رأی را بفهمم و خودم اقدام کنم و همراه با شریکم آقای مسعود شیرانی به دادستانی نامه نوشتم و قرار است دادگاه به‌عنوان مدعی‌العموم وارد میدان بشود. چون میراث اعتراضی نکرده و اگر می‌خواستند اعتراضی بکند روی نظریه کارشناس تابه‌حال این کار را انجام داده بودند. من چند جهت را می‌توانم ساپورت کنم که اگر من متوجه نشده بودم مصون از اعتراض می‌ماند.

مالک خانۀ ثبتی صمدیه لباف ادامه می‌دهد: من رفتم اداره بازرسی استان شکایت کردم که اولاً به چه حقی میراث فرهنگی آمده نقشه‌ای که این خانه دارد را تائید کرده است؟ حتی برای خانه‌های معمولی هم سرتاسر دیوار را اجازۀ ساخت نمی‌دهند این‌که خانۀ میراثی است. دوم اینکه به چه حقی میراث فرهنگی به آن‌ها مجوز ساخت با ارتفاع بلند کنار خانه میراثی ثبت ملی را داده است؟ شخص آقای طاهری نقشه‌های آن‌ها را تائید کرده است که به آن‌ها پروانه داده است، به چه مجوزی!؟ مورد دیگر اینکه چطور میراث فرهنگی تا زمانی که من به‌عنوان مالک تصرف عدوانی را شکایت و پیگیری نکردم برای چنین تخلف اظهر من الشمسی اعتراض و شکایت نکرده است!؟ چهارمین سؤال من این است که چطور به نظریۀ کارشناسی اعتراض نشده و اگر دوباره من پیگیری نکرده بودم رأی برائت آن‌ها قطعی می‌شد!؟

 

معاون میراث فرهنگی می‌گوید صلاح دانستم پروانه‌شان را تأیید کنم!

اسعدی با تأکید بر اینکه خانه صمدیه لباف در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده است، می‌گوید: آقای طاهری معاون میراث فرهنگی، اگر این خانه تاریخی نیست به من اعلام کن من بولدوزر بگذارم بروم بالا. ولی اگر ثبت تاریخی و ملی است این طریق پیگیری کردن است!؟ به چه مجوزی چنین ارتفاعی را دادید!؟ به چه مجوزی به نظر کارشناسی اعتراضی نکرده‌اید!؟

اسعدی با اشاره به صحبت‌های معاون میراث فرهنگی، تصریح می‌کند: وقتی به آقای طاهری اعتراض کردم که چطور چنین نقشه‌هایی را تائید کردید، چطور در کنار خانه‌ای که ثبت ملی است ساخت‌وساز با این ارتفاع را تائید کردید، چطور دیوار خانه را خراب کرده‌اند و صد درصد ساخت در خانه تاریخی انجام دادند، چطور به نظریه کارشناس ساختمان که گفته این خانه ارزش تاریخی ندارد اعتراض نکردید، او گفت به تو مربوط نیست حتماً یک صلاحی می‌دانستم و من را از دفتر بیرون کردند. من بعد از شکایت با شما که خبرنگار هستید تماس گرفتم و می‌خواهم جوابم را از مسئولان کشور بگیرم. من این موضوع را جهانی می‌کنم.

مالک خانه صمدیه لباف می‌افزاید: اگر هر فردی در اینترنت جستجو کند نوشته‌شده که خانه صمدیه لباف از جاذبه‌های گردشگری اصفهان است. اما چه خوب شد ما جاذبۀ گردشگری اصفهان را دیدیم! حمایت میراث فرهنگی را دیدیم! شکایت نکردنش را دیدیم! اعتراض نکردنش را دیدیم! اگر کسی یک میخ در دیوار میراثی بزند میراث فرهنگی قیل کشان نیروی یگان می‌فرستد اما این آقای صمدیه توی سرش زد و گفت این دیوار را خراب نکنید اما هیچ‌کس محلش نگذاشت تا من آمدم و شکایت کردم! چرا باید این‌طور باشد؟

وی تأکید می‌کند: ازنظر مادی به نفع من است که بگویند اینجا میراثی نیست، به خدا متری سه میلیون می‌شود متری ده میلیون تومان و اینجا را می‌سازم و شش طبقه هم بالا می‌روم اما من دارم توی سرم می‌زنم به خاطر میراث این شهر، به خاطر میراث این مملکت، به خاطر حفظ جاذبۀ گردشگری اصفهان. یک توریست بیاید اصفهان و این صحنه را ببیند که دیوار خانه تاریخی را خراب کرده و بالا رفته‌اند چه می‌گوید!؟

 

این خانه، تاریخی نیست!؟

اسعدی با ذکر نقل‌قولی از معاونت اداره میراث فرهنگی استان اصفهان، می‌افزاید: پیش‌ازاین ماجرا و در خصوص موضوع دیگری آقای طاهری معاون میراث فرهنگی یک‌بار گفته بود که «یک‌زمان یک دیوار نصفه یکجا ریخته است و ما آن را تاریخی حساب می‌کنیم.» این دقیقاً جمله آقای طاهری است. حالا این خانه، تاریخی نیست!؟ خانه‌ای که ثبت ملی است! من کارم ساخت‌وساز است اما چه موقع دیده‌اید که چنین پروانه‌ای با صد درصد ساخت در طول خانه و با این ارتفاع تائید شود؟ آیا در مورد این خانه با کتیبه و ستون که تمام قسمت‌هایش در یک دوره ساخته‌شده است می‌توانیم بگوییم یکجایش تاریخی است و یکجایش نه؟!

وی همچنین به تخلف استفاده از کارشناس راه و ساختمان به‌جای کارشناس متخصص در امور میراث فرهنگی برای تشخیص تاریخی بودن خانۀ صمدیه لباف اشاره‌کرده و می‌گوید: این کارشناس تخلف کرده است، چون در چیزی که در حیطۀ تخصصش نیست نظر داده است. آقای کارشناس چطور نظر داده که این دیوار ارزش تاریخی دارد یا ندارد وقتی آقای طاهریِ معاون در جای دیگری گفته اگر یک دیوار نصفه هم باشد و ریخته هم که باشد ارزش تاریخی دارد!؟ کدام این حرف‌ها درست است!؟ آقای طاهری اگر این حرف درست است چرا به نظر این کارشناس اعتراضی نکردی!؟ اصلاً چرا باید کارشناس ساختمان در مورد تاریخی بودن خانه نظر بدهد درحالی‌که به کارشناس نقشه‌بردار و ثبت نیاز است، به کارشناس میراث فرهنگی نیاز است.

 

میراث فرهنگی به نظر کارشناس خود نیز اهمیت نمی‌دهد!

نکتۀ دیگر این است که کارشناس اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان نیز در تاریخ هفدهم مردادماه ۱۳۹۸ از خانه صمدیه لباف بازدید داشته و این گزارش به ناصر طاهری معاونت میراث فرهنگی ارسال‌شده است؛ ضمن اینکه این گزارش در تاریخ نوزدهم مردادماه ۱۳۹۸ با تأیید و امضای فریدون الهیاری رئیس اداره کل میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان ضمیمۀ شکایت مالکان شده است. در این گزارش آمده است که «در ساخت‌وساز انجام‌شده علاوه بر تصرف دالان ورودی خانه تاریخی صمدیه لباف، بخشی از عرصۀ آن به‌منظور ستون گذاری و ساخت دیوار به تصرف ساخت‌وساز هیئت فاطمیه درآمده است. همچنین حیاط‌خلوت این خانه تاریخی نیز بدون هماهنگی با مالک به‌منظور استقرار کارگران با دیوارکشی بلوکی جدا و به تصرف مجریان درآمده است. در بخش ورودی دالانی تاریخی وجود داشته که توسط ساخت‌وساز هیئت فاطمیه بخش‌هایی از آن تخریب و برخلاف وضعیت اصیل، راه ورودی آن به خانه صمدیه مسدود شده است.»

در بخشی دیگر از این گزارش آورده شده است که «به‌طورکلی کل دیوار شرقی حیاط کاملاً تخریب‌شده است. ادامۀ این روند آسیب‌های سازه‌ای جدی‌تری را متوجه این خانه تاریخی خواهد کرد. شایان‌ذکر است ساخت جدید در حریم درجه‌یک بلافصل خانه به‌صورت صد درصد ساخت در حال اجرا بوده و ارتفاع ستون‌ها و سازۀ اجرا شده در حدود ۸ سانتی‌متر است. دیوار شرقی یکی از اتاق‌های این خانه با ستون گذاری هیئت فاطمیه در عرصه این بنا تخریب‌شده و عملاً ستون و دیوار این بخش در عرصه خانه تاریخی اجرا شده است.»

بر اساس این گزارش نیز ریاست و معاون میراث فرهنگی استان اصفهان به‌طور کامل در جریان تخریب و تعرض به خانه صمدیه لباف قرار داشته‌اند. بااین‌وجود علاوه بر اینکه این اداره کل در زمان تخریب و تعرض به خانه تاریخی صمدیه لباف هیچ اعتراض و شکایتی را تنظیم نکرده بوده، حتی بعدازاینکه با پیگیری و ارائۀ مستندات مالکان در این خصوص مجبور به شکایت شدند  باز هم علی‌رغم اظهارنظر مکتوب کارشناس خود که به رؤیت و امضای معاون و ریاست این اداره نیز رسیده بود، نسبت به نظری که کارشناس غیر مرتبط دادگستری با تخصص راه و ساختمان دربارۀ خانه صمدیه لباف داده بوده  هیچ‌گونه اعتراضی نداشته‌اند و این مسئله جای بسی تعجب دارد.

منبع:ایسنا

غائله “قمشلو” از نگاه فعالان میراث و محیط‌زیست

چه کسی می‌تواند دوستدار ایران باشد و بین میراث فرهنگی و محیط‌زیست آن، یکی را انتخاب کند؟از انواع دوگانه‌هایی که این روزها پدید آمده، یکی هم دوگانۀ میراث و محیط‌زیست است و ماجرای آن به زمانی برمی‌گردد که اعلام شد مالکیت قلعه و باغ تاریخی تیران و کرون که در قلب پارک ملی و پناهگاه حیات‌وحش قمشلو قرار دارد، به نام میراث فرهنگی اصفهان سند خورده است. رئیس ادارۀ ثبت‌اسناد و املاک شهرستان تیران و کرون البته به‌تازگی در این رابطه دو نکته را گوشزد کرده است: «نخست اینکه سند مالکیت این قسمت تحت عنوان اراضی موات به نام دولت جمهوری اسلامی ایران به نمایندگی امور اراضی استان اصفهان صادر شده و هیچ‌گونه سابقه‌ای از صدور سند مالکیت پارک ملی قمشلو به نام محیط‌زیست کشور یا استان وجود ندارد.

دوم اینکه سند صادره به نام دولت جمهوری اسلامی ایران به نمایندگی میراث فرهنگی به مساحت تقریبی ۱۸ هکتار که در محدودۀ سیاسی و ثبتی این شهرستان قرار دارد، با استناد به گواهی بند د مادۀ ۲۶ آیین‌نامه اموال دولتی مصوب هیأت وزیران صادره از وزارت امور اقتصادی و دارایی بوده و صرفاً این اداره نسبت به تغییر بهره‌بردار از امور اراضی استان اصفهان به دولت جمهوری اسلامی ایران به نمایندگی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی (اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان) اقدام کرده است.»

ایسنا، نظر دو تن از فعالان میراث فرهنگی و محیط‌زیست تیران و کرون را دربارۀ این تغییر بهره‌برداری پرسیده که در ادامه مشروح آن را از نظر می‌گذرانید.

بی‌توجهی به قلعه ثبت ملی شده قمشلو 

سید عبدالله جلیلیان که مدیرعامل انجمن دوستداران میراث فرهنگی تیران و کرون است، به ایسنا می‌گوید: در دوره پهلوی اول و دوم، قلعه تاریخی قمشلو توسط خاندان رضوانی اداره می‌شد. در واقع آن‌ها بودند که از دورۀ قاجار به بعد، به امورات این مکان رسیدگی می‌کردند و بعد از انقلاب این قلعه تحت تملک بنیاد مستضعفان درآمد. مدتی هم پایگاه یک گروه نظامی بود و جای یادگاری سربازها هنوز روی دیوارهای آن هست، همچنین برخی به امید یافتن گنج بخشی از دیوارهای قلعه را حفر کرده و به آن آسیب رسانده بودند.

او ادامه می‌دهد: در زمان جنگ ایران و عراق، هواپیماهایی که می‌خواستند  اصفهان را بمباران کنند از روی پارک قمشلو عبور می‌کردند و به همین خاطر قلعه حیدر که در مجاورت این مکان قرار داشت به تلی از آوار تبدیل شد تا تجهیزات پدافندی برای دفاع از حریم هوایی ایران پشت خاکروبه‌های آن قرار بگیرد.

این فعال میراث فرهنگی تصریح می‌کند: هدفم از گفتن این حرف‌ها اطلاع یافتن مخاطبان از اتفاقات تلخ و نامهربانی‌هایی است که این قلعه به چشم دیده و باید اضافه کنم هنوز سم اسب‌هایی که به خاطر ضبط فیلم شیر سنگی آقای جوزانی در این قلعه نگهداری می‌شدند هم روی دیوارهای آن هست.

جلیلیان خاطر نشان می‌کند: در تمام این بیست سالی که محیط‌زیست بهره‌بردار قلعه و باغ تاریخی قمشلو بوده فقط از فضای باغ استفاده می‌کرده و برای مرمت قلعه قدمی برنداشته است.

او با اشاره به اینکه میراث فرهنگی و طبیعی یک زنجیرۀ درهم‌تنیده‌اند، می‌گوید: درست نبود که طی این بیست سال به این مکان بی‌توجهی شود و متأسفانه تلاش‌های پیوسته ما برای گفتگو با مدیرکل محیط‌زیست اصفهان درباره وضعیت قلعه قمشلو  به نتیجه‌ای نرسید.

عضو انجمن دوستداران میراث فرهنگی تیران و کرون توضیح می‌دهد: اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان به‌واسطه مالک نبودن نمی‌توانست بودجه درخوری برای مرمت این بنا جذب کند و اکنون که سند ۱۸ هکتاری باغ و قلعه قمشلو به نام این اداره کل خورده، ما با آقای طالبیان، معاون وزیر میراث فرهنگی مذاکره کردیم و گفتیم که امسال بودجه درخوری را برای مرمت قلعه تیران در نظر بگیرند.

جلیلیان در پاسخ به این سوال که طی این سال‌ها قلعه قمشلو مرمت‌شده یا خیر؟ یادآور می‌شود: سال ۱۳۹۳ ما خبردار شدیم که این قلعه در حال تخریب است و سقف شاه‌نشین آن نیاز به مرمت فوری دارد. آن زمان با کمک مردم و انجمن دوستداران میراث فرهنگی تیران و کرون، با نظارت اداره میراث فرهنگی تیران توانستیم قلعه را مرمت کنیم، اما اقداماتی که انجام شد در حد رفع خطر بود.

او تصریح می‌کند: سرمایه‌گذارها حدود شش هفت سال است که پیگیر اخذ مجوز از محیط‌زیست هستند تا بتوانند در این منطقه طرح‌های گردشگری را پیاده کنند. آقای ابوترابی، نماینده مجلس در زمان ریاست خانم ابتکار بر سازمان محیط‌زیست پیگیر جذب این سرمایه‌گذارها بود که هرگز توافقی در این‌باره حاصل نشد و مدتی است که هلدینگ رضوانی قصد دارد روی این مکان سرمایه‌گذاری کند، اما این مسائل هیچ ربطی به انتقال سند قلعه و باغ به نام اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان ندارد.

جلیلیان خاطرنشان می‌کند: اصل مطلب این است که دولت، مالک اصلی پارک ملی قمشلو است و مهم نیست بهره‌بردار آن چه نهادی باشد. ما بهره‌برداری محیط‌زیست را طی این سال‌ها در محدوده باغ و قلعه دیده‌ایم و قطعاً بدون هماهنگی با آن‌ها هیچ اقدامی هم در این محوطه انجام نمی‌شود به همین دلیل فکر نمی‌کنم جای هیچ‌گونه نگرانی درباره ثبت سند به نام میراث فرهنگی وجود داشته باشد.

او ادعا می‌کند: در حال حاضر گردشگری در قلعه و باغ تاریخی قمشلو منحصر به طیف خاصی است و مردم عادی و جوامع محلی از این نعمت ملی بی‌بهره‌اند. درحالیکه با کمک همین جوامع محلی دو پاسگاه برای محیط‌زیست ساخته شد تا جلوی شکار حیوانات و تخلف‌های دیگر در این محدوده گرفته شود.

این فعال میراث فرهنگی، درباره نگرانی‌هایی که پیرامون اجرای طرح‌های گردشگری در این محدوده وجود دارد، می‌گوید: در پارک‌های ملی تمام دنیا گردشگران وارد قفس می‌شوند و از محیط زندگی حیوانات بازدید می‌کنند. در پارک ملی قمشلو که حیوان درنده نداریم نیازی به این قفس‌ها نیست اما به‌راحتی می‌توان با بالن یا درشکه، گردشگران را از ورودی پارک به قلعه که در قلب آن قرار دارد، رساند.

جلیلیان با بیان اینکه مردم تیران و دوستداران میراث فرهنگی و محیط‌زیست هرگز اجازه نمی‌دهند گردشگری بدون ضابطه وارد قمشلو شود، تصریح می‌کند: دورتادور محوطه قلعه و باغ تاریخی قمشلو فنس کشی شده بنابراین گردشگران به‌هیچ‌وجه وارد محوطه پناهگاه حیات‌وحش قمشلو نمی‌شوند که بخواهند خطری برای حیوانات ایجاد کنند.

او یادآور می‌شود: دو سال پیش ما به همراه آقای ابوترابی، نماینده مردم تیران و کرون و نجف‌آباد در مجلس شورای اسلامی، رئیس میراث فرهنگی  و فرماندار تیران و کرون به دفتر آقای کلانتری رئیس سازمان محیط‌زیست رفتیم و خواستیم هر ضابطه‌ای که باید رعایت شود را تعیین کند تا سرمایه‌گذاری که توان اجرای آن ضوابط را داشت وارد گود شود، اما متاسفانه هر بار تعلل کردند.

این فعال اجتماعی خاطرنشان می‌کند: فعالیت انجمن ما منحصر به حوزه میراث فرهنگی نیست و از آنجا که بنده عضو انجمن دوستداران محیط‌زیست تیران و کرون نیز هستم، تاکنون به کمک جوامع محلی برای حفظ محیط‌زیست اقدامات بسیاری انجام داده‌ایم.

طرح جامع گردشگری قمشلو پیش از انتقال سند مطرح بوده

علیرضا دادخواه، یکی از فعالان محیط‌زیست و منابع طبیعی تیران و کرون نیز دراین‌باره به ایسنا، می‌گوید: بخش‌هایی از پارک ملی و پناهگاه حیات‌وحش قمشلو در شاهین‌شهر، نجف‌آباد و تیران و کرون اصفهان قرار دارد، اما قلعه تاریخی قمشلو که سال ۱۳۸۰ در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسیده، در محدوده مرز جغرافیایی و سیاسی تیران و کرون است و از گذشته سکونتگاه اهالی این شهرستان بوده است.

او خاطرنشان می‌کند: افزون بر ۲۵ سال است که این منطقه برای حفاظت در اختیار محیط‌زیست قرار گرفته و از قلعه و باغ تاریخی قمشلو بعضا در سال‌هایی به عنوان تفریحگاه خصوصی کارکنان و مهمانان این اداره کل استفاده شده است.

این فعال محیط‌زیست ادامه می‌دهد: قلعه قمشلو در سال های ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶ به ‌صورت اضطراری با اعتباری بالغ بر ۱۳۰ میلیون تومان توسط اداره میراث فرهنگی تیران و کرون مرمت و به عنوان منطقه نمونه گردشگری تیران و کرون معرفی شد، اما به دلیل نبود تعامل بین محیط زیست و میراث فرهنگی در زمینه بهره برداری گردشگری، بخش های اعظم این اثر گرانبها در اثر بارش‌ها و بازدیدهای بی‌برنامه تخریب شد تا اینکه سال ۱۳۹۵ حافظان میراث فرهنگی تیران و کرون و دوستداران محیط زیست این شهرستان دست به دست جوامع محلی دادند و با جمع آوری کمک‌های نقدی قسمت‌های در حال تخریب را با مساعدت میراث فرهنگی این شهرستان مرمت کردند.

دادخواه می‌گوید: مسئولان تیران و کرون و میراث فرهنگی به منظور مرمت کامل این اثر از خیران سرمایه گذار دعوت و با مشارکت اداره کل محیط زیست اقدام به تهیه طرح جامع حفاظت محیط زیست و گردشگری منطقه کردند. سرمایه گذار هم آماده اجرای کامل طرح زیر نظر سازمان محیط زیست کشور بود، اما هنوز مجاز به فعالیت نشده و طی این سال‌ها به خاطر بیمی که نسبت به تخریب بنا می‌رفت از میراث فرهنگی خواسته شد تا سند این قسمت را اخذ کند بلکه بتواند نسبت به تأمین اعتبار و مرمت این بنا اقدام کند.

او با تأکید بر اینکه برای ما فرقی ندارد میراث فرهنگی مالک قلعه قمشلو باشد یا محیط‌زیست، تصریح می‌کند: ثبت سند این بنا و باغ تاریخی به نام اداره کل میراث فرهنگی هیچ تداخلی در حفظ محیط‌زیست ایجاد نمی‌کند و به‌هیچ‌عنوان نباید از عبارت «زمین‌خواری» برای توصیف این وضعیت استفاده کرد.

عضو انجمن دوستداران محیط‌زیست تیران و کرون با اشاره به نگرانی‌هایی که در خصوص اجرای طرح‌های گردشگری در این محدوده وجود دارد، می‌گوید: فراموش نکنیم که طرح جامع گردشگری در منطقه حفاظت‌شده قمشلو با رویکرد حفاظت منطقه و نیروی کار و گردشگر کنترل‌شده تهیه‌شده و مشاوران محیط‌زیست هم بر آن نظارت داشته‌اند، بنابراین نمی‌توان به‌گونه‌ای رفتار کرد که گویا بعد از انجام انتقال سند به نام اداره کل میراث فرهنگی بحث گردشگری در این محدوده مطرح‌شده است.

دادخواه خاطرنشان می‌کند: عموم مردم به‌ویژه جوامع محلی، حق دارند از قلعه و باغ تاریخی قمشلو به عنوان یک اثر ملی بازدید کنند و بهتر است که اداره کل محیط‌زیست استان اصفهان برای حفاظت بهتر از قمشلو به مانند دیگر طرح‌های کشور از ظرفیت و اعتبار بخش خصوصی بهره گرفته و به فکر ساختن پاسگاه برای اطراف این منطقه باشد، چراکه فعالان محیط زیست و جوامع محلی تیران و کرون تاکنون دو پاسگاه مردم ساز احداث کرده و در اختیار این اداره کل قرار داده‌اند و در صورتی که با ناملایمتی از سوی اداره محیط زیست مواجه نشوند آمادگی احداث پاسگاه‌های بیشتر در این منطقه را نیز دارند.

این فعال محیط زیست، ضمن تشکر از زحمات آقایان غلامی و جوهری، رئیس سابق و فعلی منطقۀ حفاظت شدۀ قمشلو برای حفظ محیط زیست و باغ و قلعۀ تاریخی آن، تعامل با انجمن‌ها و همچنین استفاده از ظرفیت جوامع محلی، می‌گوید: متاسفانه بعد از اتفاقات اخیر ادارۀ محیط زیست اجازۀ ورود اعضای انجمن دوستداران میراث فرهنگی تیران و کرون را به پارک ملی برای مرمت قلعه نداده است و این مسئله در نهایت به ضرر قلعۀ ثبت ملی شدۀ قمشلو خواهد بود.

منبع:ایسنا