منطقه حفاظت شده توران یا خارتوران شامل سه محدوده حفاظت شده ‌است که علاوه بر منطقه حفاظت شده قسمت اعظم مساحت، پناهگاه حیات وحش در قسمتی از شرق و پارک ملی در میانه را نیز در بر دارد. پارک ملی ۸٪، پناهگاه حیات وحش ۱۷٪ و منطقه حفاظت شده ۷۵٪ از کل مساحت منطقه را تشکیل می ‌دهد. خارتوران را آفریقای ایران لقب داده‌اند. ذخیره‌ گاه زیست کره توران با مساحت ۱۴۷۰۶۴۰ هکتار بزرگترین ذخیره گاه زیست کره ایران است که بعد از سرنگتی آفریقا واقع در کشور تانزانیا دومین منطقه بیوسفر جهان به شمار می آید.

زیستگاه توران تنها زیستگاه ایران است که هرم اکولوژیک آن کامل است. در راس این هرم، گوشتخورانی نظیر پلنگ، یوز، کفتار و گرگ قرار دارند.

در بخش پایین‌تر این هرم علف‌ خوران بزرگ‌ جثه‌ای نظیر آهو، جبیر، گورخر، و…قرار دارند که گوشتخوران راس هرم از آنها تغذیه می‌ کنند. همچنین در بخش پایین ‌تر این هرم علف‌ خوران کوچک ‌جثه قرار گرفته اند.

حتی زیستگاه مهمی نظیر پارک ملی کویر که بخش مهمی از آن نیز در استان سمنان واقع شده فاقد علف خوران بزرگ‌ جثه‌ است و لذا توران تنها زیستگاهی است در ایران که هرم آن کامل میباشد.

پارک ملی توران  یکی از متنوع‌ ترین گونه‌ های گیاهی و جانوری را در ایران دارد، جدای از اینکه پارک ملی توران مهمترین زیستگاه یوز در کشور بوده و بیشترین جمعیت یوزپلنگ آسیایی را در خود جای داده است، حیات‌ وحش در خطر انقراضی نظیر: گورخر ایرانی، هوبره، عقاب طلایی، سارگبه، گونه اندمیک زاغ‌ بور، بالابان، پلنگ، جبیر، آهو، کاراکال، کل،قوچ و… در آن زیست می ‌کنند.

زیستگاه یوزپلنگ آسیایی در حال حاضر محدود به مناطق خاصی از ایران مانند توران و زیستکره کویر است و علاوه بر یوزپلنگ آسیایی، گورخر ایرانی به عنوان گونه جانوری نادر و زاغ بور یکی از نادرترین پرندگان جهان تنها در منطقه توران زندگی می کنند.

پارک ملی توران بالغ بر یک میلیون و چهارصد هزار هکتار وسعت دارد. پارک ملی توران د‌ارای منابع غنی حیات وحش در بخش پناهگاه حیات وحش و قابلیت‌ های ژئوپارک، خصوصیات زمین‌ شناسی، چشمه ‌ها و منابع آبی در بخش منطقه حفاظت شده است.

شما میتوانید در اقامتگاههای روستایی منطقه شب سپری نمایید. از جمله اقامتگاه های روستاي قلعه بالا که در ۱۴۰ کيلومتري جنوب شرقي شاهرود و ۲۴ کيلومتري شهر بيارجمند واقع شده است، پذیرای گردشگران و محققان منطقه حفاظت شده توران میباشند.

پارک ملی توران به دلیل اهمیت بالای آن از ۱۳۵۱ به عنوان منطقه حفاظت شد‌ه اعلام شده است. چهار سال پس از ارتقاء این زیستگاه به منطقه حفاظت شده، با مصوبه شورای عالی حفاظت محیط زیست این زیستگاه به دو بخش پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت شد‌ه تقسیم‌ و در همین سال این دو مجموعه به عنوان ذخیره‌ گاه زیستکره توران در سطح بین المللی به ثبت رسید.
موقعیت مکانی
ذخیره گاه زیستکره توران از نظر موقعیت مکانی در ضلع جنوبی جاد‌ه تهران – مشهد، حد فاصل خروجی جاد‌ه بیارجمند تا صدرآباد، شمال شرقی دشت کویر، غرب منطقه خارتوران و شرق منطقه طرود قرارد‌ارد.

منابع
bartarinha.ir
tourangasht.ir
irandeserts.com
isna.ir

مرتبط:

منطقه حفاظت شده لوه

منطقه حفاظت شده دنا

منطقه حفاظتی «یخاب»