قدمت هلیل‌رودِ جیرفت به پارینه‌سنگی رسید
دستاوردهای نخست بررسی پارینه‌سنگی «جیرفت» که در راستای تکمیل نقشه باستان‌شناسی کشور صورت گرفت، نشانگر وجود استقرارهای دوران پارینه‌سنگی میانی و احتمالا پارینه‌سنگی قدیم در حوزه هلیل‌رود است.
به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، سلمان انجم‌روز ـ سرپرست هیأت باستان‌شناسی در این منطقه ـ گفت: پروژه بررسی پارینه‌سنگی شهرستان جیرفت در راستای طرح مطالعه محوطه‌های پارینه‌سنگی (۱) حوزه هلیل‌رود، به منظور ارزیابی پراکنش گروه‌های انسانی دوران پلیئستوسن (۲) از نواحی جنوبی خلیج فارس به فلات ایران در حال انجام است.
وی افزود: این بررسی، نخستین مطالعه پارینه‌سنگی به صورت کاملا تخصصی برای شناسایی محوطه‌های پارینه‌سنگی در جنوب‌شرق ایران است که پس از حدود ۵۰ سال از نخستین مطالعاتِ انجام‌شده در این ناحیه از ایران، صورت می‌گیرد.
به گفته این باستان‌شناس، دستاوردهای نخست این بررسی، شناسایی فناوری‌های لوالوا، صنایع دووجهی‌سازی و ساطور ابزاری در محوطه‌های شناسایی‌شده در ارتفاعات شمالی و کوهپایه‌های غربی جیرفت و نشانگر وجود استقرارهای دوران پارینه‌سنگی میانی و احتمالا پارینه‌سنگی قدیم در حوزه هلیل‌رود است.
او با بیان این‌که مجموعه آثار شناسایی‌شده نتیجه ۱۰ روز فعالیت میدانی است، گفت: متاسفانه به دلیل انجام فعالیت‌های معدن‌کاوی تقریبا بیشتر ارتفاعات آهکی و تراورتنی که دارای غارها و پناهگاه‌های صخره‌ای‌اند، در حال تخریب کامل هستند.
سرپرست هیأت باستان‌شناسی این منطقه افزود: از جمله عمیق‌ترین و منحصر به فردترین غارها که در این بررسی، دست‌افزارهای سنگی از درون آن‌ها به‌دست آمد غار «شعیب» در کوهپایه‌های غربی جیرفت است که به سبب فعالیت‌های معدن‌کاوی تخریب و به طور کامل مسدود شده است.
او اضافه کرد: به دلیل درزهای ایجادشده در سقف غار و نفوذ آب باران، بیشتر رسوبات و نهشته‌های استقراری کف غار شسته شده است.
این باستان‌شناس اظهار کرد: در جنوب شرق ایران به سبب فعالیت‌های کوه‌زاییِ متفاوت نسبت به زاگرس و شمال ایران، کمتر شاهد بسترهای مناسب برای سیستم کارستی و شکل‌گیری غارها و پناهگاهایی صخره‌ای هستیم و از این جهت، از بین رفتن این گونه غارها، آسیب‌های جبران‌ناپذیری به میراث‌فرهنگی و مطالعات پارینه‌سنگی در این ناحیه وارد کرده است.
انجم‌روز گفت: از جمله مناطق حائز اهمیتِ شناسایی شده در این بررسی که مجموعه‌ای از محوطه‌های پارینه‌سنگی به اشکال محوطه‌های باز و پناهگاه‌های صخره‌ای را آشکار ساخته کوه «شیخ‌یعقوب» در ارتفاعات شمال غربی جیرفت است که حاکی از شکل‌گیری و توسعه محوطه‌های پارینه‌سنگی روی برونزدهای سنگ چرت در ارتفاع ۲۵۰۰ متری از سطح دریا در محدوده‌ای به وسعت ۲۰۰ کیلومتر مربع است.
۱) دوران پارینه‌سنگی: ابتدایی‌ترین و طولانی‌ترین مرحله زندگی انسان است که به سه دوره دیرینه‌سنگی آغازین/قدیم، میانی و پایانی دسته‌بندی شده است. در این دوره روند فرگشت فکری، جسمی، فرهنگی و فناورانه انسان شکل می‌گیرد. اولین ابزارها به دست گونه‌هایِ نخستین انسان، به وسیله سنگ در این دوره ساخته شده است. بنا به نظر محققان، پارینه‌سنگی از حدود سه میلیون سال پیش تا زمان عقب‌نشینی یخچال‌ها از نیمکرهه شمالی در فاصلهٔ سال‌های ۱۰ هزار تا۸۵۰۰ قبل میلاد ادامه داشته است.
۲) دوران پلیئستوسن (Pleistocene) یکی از دوره‌های زمین‌شناسی است که از دو و نیم میلیون سال پیش تا ۱۰ هزار سال پیش را پوشش می‌دهد. انقراض گروه بزرگی از پستانداران و شمار زیادی از گونه‌های پرندگان از اواخر دور پلیئستوسن (حدود ۱۰۰۰۰ سال پیش) آغاز شد. ماموت، پستانک‌دندان، ببر خنجردندان، تنبل زمینی، شیاردندان، گوزن ایرلندی و خرس غارنشین از جمله حیوانات منقرض شده در اواخر پلیستوسن بودند. در اوایل این دوره، استفاده از ابزارهای سنگی ساده در بین گونه انسان ماهر، گسترش یافت.
منبع: ایسنا
مرتبط: