پست‌موزه ، نقبی به تاریخ ارتباطات ایران
جمع‌آوری میراث تاریخی پست در حال حاضر شامل دو بخش موزه ارتباطات واقع در تهران و پست‌موزه و مدرسه در سایر شهرهاست. بخش دوم با هدف آموزش در کنار موزه‌داری در سال ۱۳۹۹ کلید خورده که در ابتدای مسیر قرار دارد و شمار آن رو به افزایش است.
موزه ارتباطات
پیشینه موزه‌ها و اماکن تاریخی شرکت ملی پست به موزه پست و مخابرات برمی‌گردد. این موزه در یکی از قدیمی‌ترین و شکیل‌ترین عمارت‌های دولتی در سال ۱۳۱۳ در خیابان امام خمینی (سپه قدیم) بنا شده است و به دلیل اینکه بیشتر ماهیت پستی دارد در بهمن ماه ١٣٦٩ به موزه پست تغییر نام داد و در حال حاضر به‌عنوان موزه ارتباطات از آن یاد می‌شود.
در این موزه نمونه‌‌هایی از کهن‌‌ترین نوشت‌افزارها و ابزار‌های فرستادن بسته‌‌های پستی، چاپاری و تلفن‌های نخستین (هندلی)، تلگرام‌های مورس، تمبرها و دیگر ابزار ارتباط و مخابرات از کبوتر نامه‌بر تا ماهواره به نمایش گذاشته شده است.
پست‌موزه و مدرسه
ارتباطات پستی در ایران و تمبر به‌عنوان یکی از ارکان اساسی این شیوه ارتباطی بوده که از آن به‌عنوان نماد فرهنگی یاد می‌شود که به نوعی پیوند دهنده ملت‌ها به یکدیگر است. شناساندن این بخش از پیشینه کهن و تاریخ کشور در دهه‌های اخیر مغفول مانده و نیازمند آن است تا اهتمام بیشتری نسبت به آشنایی نسل جوان کشور با این مقوله انجام شود. به همین دلیل راه‌اندازی پست‌موزه و مدرسه در شهرهای مختلف کشور در دستور کار قرار گرفت تا فرصت آشنایی کودکان و نوجوان این مرز و بوم، در کنار آموزش آن‌ها فراهم شود.
در نخستین گام، پست‌موزه و مدرسه در رشت راه اندازی شد تا آغازی برای تداوم این حرکت باشد.
پست‌موزه و مدرسه رشت
این موزه به عنوان نخستین پست‌موزه و مدرسه جهان، ۱۸ بهمن ۱۳۹۹ در شهر رشت آغاز به کار کرد و در بخشی از ساختمان مرکزی پست گیلان دایر شده است، این ساختمان در سال ۱۳۰۶ بنا شده که به عنوان یکی از بناهای تاریخی شهر رشت نیز به ثبت رسیده است.
در این موزه، گزیده‌ای از تمبرهای قبل و بعد از انقلاب، مجموعه‌ای از پاکت‌های تمبر و نامه‌های کمیاب خارجی و همچنین مجموعه‌ای از اقلام قدیمی موزه‌ای در حوزه ارتباطات، به نمایش گذاشته شده است.
هدف از راه‌اندازی پست‌موزه و مدرسه ایجاد یک مرکز آموزشی، پژوهشی و فرهنگ‌ساز در حوزه پست، تمبر و مهارت‌های ارتباطاتی است. آموزش کودکان و نوجوانان در حوزه‌های مختلف ارتباطی از جمله پست و ارسال مرسولات و همچنین مهارت‌های رسانه‌ای مانند سواد رسانه‌ای از دیگر برنامه‌هایی است که در این مجموعه دنبال خواهد شد.
پست‌موزه و مدرسه دلگان
دومین مجموعه پست‌موزه و مدرسه کشور در شهرستان دلگان از توابع استان سیستان و بلوچستان به زودی راه‌اندازی می‌شود تا فرصتی برای آموزش و آشنایی بیشتر کودکان و نوجوانان این شهرستان با فرهنگ و پیشینه تاریخی ارتباطات و مکاتبات پستی و همچنین یادگیری مهارت‌های ارتباطی و رسانه‌ای فراهم شود.
در این موزه، گزیده‌ای از تمبرهای قبل و بعد از انقلاب، مجموعه‌ای از پاکت‌های تمبر و نامه‌های کمیاب خارجی و همچنین مجموعه‌ای از اقلام قدیمی موزه‌ای در حوزه ارتباطات در معرض دید بازدیدکنندگان قرار خواهد گرفت.
پست‌موزه و مدرسه یزد
یزد سومین مقصد پست، موزه و مدرسه‌های کشور است که با هدف گردآوری مجموعه‌ای از تاریخ، فرهنگ مکاتبات، نامه‌نگاری کشور و آموزش نسل‌های آینده دایر شده است.
در این موزه، نخستین کارت پستال‌ها، تمبرهای ایران و سایر کشورها، ورقه‌ها و پاکت‌های پستی مربوط به دوره‌های مختلف تاریخی در معرض دید علاقه‌مندان قرار گرفته است.
نخستین موزه تمبر ایران در تبریز
نخستین موزه تمبر ایران به زودی در خانه مجتهدی‌های تبریز راه‌اندازی خواهد شد. در این موزه ۱۷۰۰ تمبر ملی و بین‌المللی که قدمت برخی از آن‌ها به یکصد سال می‌رسد در معرض دید عموم قرار می‌گیرد.
خانه‌موزه‌ها مکان‌هایی هویت‌ساز، روزآمد و پویا در فضای شهری محسوب می‌شوند و دارای ظرفیت‌های پژوهشی و آموزشی در مورد موضوعات محوری هر موزه نیز هستند. خانه موزه تمبر ایران در تبریز نیز فرصتی برای آشنایی و انجام فعالیت‌های پژوهشی با مجموعه تمبرها که سفیر فرهنگی جوامع به شمار می‌آید، فراهم خواهد کرد.
خانه مجتهدی‌های تبریز که حدود ۲۰۰ سال پیش و همزمان با دوره قاجاریه در بافت جهانی و تاریخی خیابان جمهوری اسلامی تبریز واقع شده، دارای دو بخش مجزای شمالی و جنوبی است.
* گزارش از زهره مولوی کارشناس موزه و اماکن تاریخی شرکت ملی پست ایران