نوشته‌ها

از جنگ چالدران تا طراحی سایت‌موزه‌ برای گرامیداشت یاد شهدا

یک مورخ ایتالیایی به نام کاترینوزنو می‌نویسد: «شاه اسماعیل در ۱۳ سالگی شروع به برقراری امنیت در کشور کرد او سیمایی نجیب و ظاهری شاهانه داشت صفات روحی او با جمال جسمانی‌اش متباین نبود هوشی سرشار و نظری بلند داشت، که در این سن باور کردنی نبود قوت حافظه و سرعت انتقال و لیاقت ذاتی او را هیچ یک از معاصرین نداشتند.»

بر مبنای ادعای منابع تاریخی ایران؛ نبرد شاه اسماعیل صفوی با سلطان سلیم عثمانی در دشت چالدران که در ۶۴ فرسخی تبریز و در شمال غربی خوی قرار دارد به وقوع پیوسته است دشتی وسیع که بین دو رشته کوه قرار گرفته و ۷۵۰ کیلومتر مربع وسعت دارد.

شاه صفوی به روایتی با حدود ۲۰هزار نفر، آماده نبرد شد این جنگ با لشکرکشی طرف مقابل در بامداد روز چهارشنبه دوم رجب ۹۲۰ هجری قمری رخ داد تلفات دو سپاه در جنگ چالدران، که از ساعت ۹ و نیم تا سه بعدازظهر، دوام یافته بود به گفته نویسندگان ایرانی به ۵هزار تن می‌رسید که از آن جمله ۲هزار تن از سپاهیان قزل‌باش و ۳هزار نفر از لشکر ترک بودند.

شاه اسماعیل که جنگ‌های زیادی کرده و در تمامی آن‌ها پیروز شده بود در جنگ چالدران که نخستین نبرد دولت صفوی با عثمانی و مهم‌ترین جنگ پارتیزانی تاریخ ایران بود بر اثر کثرت سپاه عثمانی و مجهز بودن به تفنگ و توپخانه، لشکر ایران عقب‌نشینی کرد و شاه اسماعیل برای نخستین بار در یک جنگ طعم شکست را چشید و تعداد زیادی از سپاهیان دو طرف کشته شدند سپس شاهاسماعیل تا حدود همدان عقب‌نشینی کرد و سلطان سلیم نیز تبریز را اشغال کرد ولی به زودی بر اثر مقاومت ملی، مجبور شد تبریز و آذربایجان را تخلیه کند.

پس از بازگشت سلطان‌سلیم، شاه اسماعیل دیگر بار به آذربایجان و تبریز رفت و به تعمیر خرابی‌های به جا مانده از لشکریان عثمانی پرداخت، گویند پس از این واقعه، دیگر کسی شاه‌اسماعیل را خندان ندید.

او پس از این شکست، همیشه درصدد تلافی و جبران بود و با اینکه چهار سال پس از مرگ سلطان‌سلیم زنده بود ولی به خاطر اشتغالات زیادش در ناحیه شرق و کردستان و غیره، فرصت جبران را نیافت او همیشه لباس سیاه می‌پوشید و عمامه به سر می‌کرد، شاه‌اسماعیل، پیکر کشته‌شدگان نبرد را از دشت چالدران جمع‌آوری کرد و به اردبیل انتقال داد این آرامگاه از زمان صفویان به بعد به شهیدگاه شهرت یافت پیکرهای منتقل شده، طی مراسمی با حضور شاه اسماعیل یکم به خاک سپرده شدند.

در مقیاس ملی، جنگ چالدران به عنوان یکی از بزرگ‌ترین نبردهای تاریخ ایران و نشان شهامت و شجاعت ایرانیان در دفاع از اسلام و شهادت حدود ۲۰هزارنفر در دشت چالدران و همچنین رشادت و دلیری شیرزنان ایرانی، مانند نگینی در تاریخ شیعه می‌درخشد علاوه بر این در سطح جهانی نیز این واقعه تنها یک پاورقی در تاریخ نیست بلکه نبردی با اهمیت فراوان است که همین اهمیت موجب شده تا مورخان از ایرانی تا ترک و اروپایی، به تحلیل وقایع آن بپردازند.

نتایج جنگ چالدران همچنان در خاورمیانه مدرن نیز مشاهده می‌شود ومی‌توان گفت که با تعیین مرزهای امپراطوری صفوی و امپراطوری عثمانی در نبرد چالدران، خاورمیانه مدرن شکل گرفت.

امروزه، محل دفن کشته‌شدگان جنگ چالدران در محوطه شیخ صفی‌الدین اردبیلی که از آثارثبت شده ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو است، توسط سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری ایران بازسازی شده و به عنوان «موزه سنگ قبر جان باختگان جنگ چالدران» به بازدید عموم گذاشته شده است.

مقبره سید صدرالدین

میرسید شریف‌الدین علی صدر قاضی عسگر شیرازی ملقب به «سیدصدرالدین» از امرای شاه اسماعیل صفوی است که در نبرد چالدران به شهادت رسید و مقبره وی از آن زمان مورد تکریم و احترام اهالی چالدران و مناطق اطراف است.

این مقبره متعلق به عصر صفویه است و در کوهپایه شمال غربی چالدران (چهار کیلومتری شهرستان چالدران) و درکناره جنویی جاده آسفالت روستای گل‌اشاقی به سعدل قرار دارد.

این آرامگاه از بیرون شش‌گوشه و درون مدور بوده، بنای موجود از سه ماده اصلی سنگ عمدتا سفید با ملات گل و آهک ساخته شده است بنا بر روی یک کرسی چینی سنگی ساخته شده و بالابودن آب‌های تحت‌الارضی، پی مقبره را از بین برده است، همچنین سنگ‌های حجاری شده به کار رفته در بنا از نوع آتشفشانی و اسیدی متعلق به کواترز بوده و عمدتاً به رنگ سفید هستند.

این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۳۲۵۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، در ورودی محوطه مقبره مجسمه شاه اسماعیل اولین بنیانگذار حکومت شیعه دوازده امامی به صورت ایستاده و به ارتفاع ۵/۳ متر از فایبرگلاس و بتن به رنگ برنز قرار دارد گنبد زیبای این یادمان یه صورت دوپوش طراحی شده و ارتفاع بنا با احتساب آن به ۲۵ متر می‌رسد.

بنای اولیه مقبره به صورت ساختمانی مدور از سنگ و گل به صورت ساده بود که پس از انجام مطالعات باستان‌شناسی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در سال ۱۳۷۸ به پاس احترام به شهدای حماسه تاریخی چالدران یا حفظ پلان مقبره یک یادمان آجری گنبددار از روی پی اصلی احداث کرد.

با توجه به اهمیت واقعه جنگ چالدران که در دوران صفوی به وقوع پیوست به منظور معرفی و شناخت این واقعه، نیاز به ایجاد سایتی در جوار مقبره سیدصدرالدین در شهرستان چالدران بود لذا با هدف مطالعات تاریخی و ایجاد فضای مناسب برای معرفی و اهمیت این جنگ، نسبت به تعریف پروژه‌ای برای تامین این اهداف اقدام شد، این پروژه در سفر رئیس‌جمهور به آذربایجان غربی مورد تصویب قرار گرفت و پس از آن در اولین تخصیص اعتبار انجام گرفته نسبت به شروع مطالعات و تملک بخشی از سایت و ساماندهی مقبره سیدصدرالدین اقدام شد.

در سال ۱۳۹۹ از محل اعتبارات سفر ریاست‌جمهوری برای مطالعات این سایت‌موزه مبلغ ۳ میلیارد ریال، اجرا ۵ میلیارد ریال و تملک ۲ میلیارد ریال تخصیص اعتبار یافت که در این راستا برای تملک زمینی در روستای گل‌اشاقی اقدام شد و سپس اجرای ساماندهی جداره مقبره سید صدرالدین انجام یافت.

در خصوص مطالعات جنگ چالدارن نیز با مهندسین مشاور عمارت خورشید طی قراردادی امضا شد که در حال حاضر مشاور اقدام به تهیه نقشه‌های فاز دو می‌کند.

سناریوی محتوایی طرح در راستای تکریم قهرمانان نبرد چالدران و گرامی‌داشت رشادت و دلیری آنان در قالب فضاهای زیر تدوین شده که ایده و المان نمادین هر بخش به صورت سروستان، باغ مقابر و جاده رشادت است.

موارد مورد طراحی نیز شامل شاخص کردن ورودی مجموعه، ساماندهی جداره ورودی مجموعه سید صدرالدین، ساماندهی فضایی قبرستان موجود در مجموعه، تعریف یک مسیر (لوپ) پیاده برای بازدید کنندگان، پیش‌بینی فضایی برای پارکینگ خودرو و تعبیه فضاهای ساخته شده خدماتی در جداره شمالی محوطه سید صدرالدین است.

* گزارش از جلیل رستم‌پور، کارشناس فنی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان غربی

مقبره سید صدرالدین یادگاری از عصر صفوی در دشت چالدران

میرسیدشریف‌الدین علی صدر قاضی عسگر شیرازی در اوایل سال ۹۱۵ ه.ق بعد از قتل قاضی محمد به تنهایی به صدارت رسید، جد اعلای او میرسید شریف جرجانی، صاحب کتاب «صرف میر» بود که اصالتا اهل استرآباد بود ولی در شیراز سکونت اختیار کرد، ازاین رو به شیرازی ملقب شد.

او در سال ۹۱۷ ه.ق به مشهد مقدس رفت و منصب صدارت را به میر عبدالباقی یزدی سپرد، بعد از مراجعت مجدد به دستور او در سال ۹۱۹ ه.ق به منصب صدارت دست یافت، سید صدرالدین در سال ۹۲۰ ه.ق در جنگ تاریخی چالدران که فرمانده قلب لشکر شاه اسماعیل بود به هنگام شروع مقاتله در اولین حمله لشکرعثمانی همراه با تعداد دیگری از ارباب مناسب به شهادت رسید.

دلایل و شواهد وجود مقبره سید صدرالدین در  چالدران

دلایل متقن و علمی برای اثبات وجود مقبره سید صدرالدین در چالدران وجود دارد که عبارت از وقوع جنگ چالدران و اشاراتی که مورخان به آن داشته‌اند، مطالعات باستان‌شناسی و اظهار نظر و باورهای اهالی هستند.

مورخان متعددی در منابع تاریخی به واقعه دشت چالدران اشاراتی داشته‌اند، از جمله «علی‌اکبر دهخدا» چالدران را نام یکی از دهستان‌های دوگانه، بخش سیه‌چشمه ضبط و موقعیت آن را به طور دقیق بیان و به جنگ نیز اشاراتی کرده است.

گرانتوسکی نیز به واقعه چالدران در نزدیکی چالدران اشاره کرده و موقعیت محل را مشخص می‌کند، «سرجان ملکم» وقوع حادثه را در سرزمین آذربایجان و دشت مذکور دانسته و از «میر سیدشریف صدرالصدور» نامی اسم می‌برد که یکی از امرای شاه اسماعیل صفوی بوده و در آن جنگ به قتل رسیده است.

محمدجواد مشکور نیز در کتاب خود محل دشت را در نزدیکی ماکو نوشته است: «سلطان سلیم اول در سال ۹۱۸ ه.ق به سلطنت نشست، وی یکی از نیرومندترین پادشاهان عثمانی است، پس از کشتن ۴۰ هزار تن از شیعیان آن نواحی از هفت ساله تا ۷۰ ساله به ایران لشکر کشید و در سال ۹۲۰ ه.ق جنگ سختی در چالدران بین طرفین روی داد.»

در سال ۱۳۷۰ شمسی مطالعات باستان‌شناسی به سرپرستی  بهمن کارگر عضو هیات علمی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان‌غربی به منظور اطلاع از وجود قبر سیدصدرالدین در محل آغاز شد که در این مطالعات هیات مذکور چهار گمانه پژوهشی به ابعاد مختلف در اطراف بقعه باز کردند که در دو مورد از گمانه‌ها به قبور قدیم اسلامی بر خورد کردند که در هر دو مورد از سنگ‌های قلوه‌ای برای دیوارسازی جانبی قبر استفاده شده بود.(کارگر :۱۳۷۰)

کشف بقایایی از اسکلت خردشده

هیات همچنین در بررسی کالبد بیرونی قدیم مقبره بقایایی از اسکلت خرد شده فرد خردسالی را یافت که قراین موجود نشان داد استخوان‌ها از محل دیگری به این محل انتقال و در کنار ضلع مقبره دفن شده است.

نتایج مطالعات نشان داد که مقبره مذکور از داخل به شکل مدور و از بیرون شش ضلعی است و بنای آن از سه ماده اصلی سنگ، ملاط، کاه و گل ساخته شده است، سنگ‌ها از نوع آتشفشانی اسیدی متعلق به کواترنر بوده و عمدتا به رنگ سفید هستند.

بخش اعظم آنها از سیلیس تشکیل شده و دارای مقداری میکا–پیروکسن و فلدسپات هستند، این سنگ‌ها در برابر فرسایش مقاومت چندانی نداشته و به سادگی پوسته پوسته می‌شوند. تنها بخش‌هایی که حاوی سیلیس زیاد هستند در برابر فرسایش و هوازدگی مقاومت می‌کنند، حاصل تخریب و فرسایش سنگ‌های یاد شده تشکیل خاکی به رنگ سفید تا خاکستری متمایل به قهوه‌ای است که علی‌رغم تراکم‌پذیری زیاد آن باربری( تحمل وزن ) زیادی را ندارد.

در محدوده بقعه و قبور اطراف چهار مخروط افکنه دیده می‌شود که قطر رسوبات موجود در کف آنها از رأس مخروط واقع در دامنه ارتفاعات تا قاعده آن در دشت به تدریج ریزتر می‌شود.(کارگر: ۱۳۷۰)

هنگام کاوش مشخص شد که بالا بودن آب‌های تحت‌الارضی، پی مقبره  و قبور شهدا را غرقاب کرده است، که علت آن به احتمال قوی تخلیه آب‌های زیرزمینی در انتهای مخروط‌افکنه در اثر انباشته شدن رسوبات و به احتمال کمتر مربوط به تغییر مسیر حرکت آب چشمه  بالادست بنا یا هر دو اینها است.

باورها و ادعاهای اهالی برای وجود قبر یکی از اولاد پیامبر (ص)

باورها و ادعاهایی که از اهالی محل  به خصوص پیران سال‌خورده در روستاهای اطراف دشت چالدران که سینه به سینه منتقل شده از دیگر دلایل وجود قبر یکی از اولاد پیامبر(ص) در این مکان است و از این رو اهالی چالدران با توجه به پندارهای گذشته همواره به زیارت این مکان مقدس می‌آیند و وظایف دینی خود را در کنار هویت فرد مدفونی که در میان مردم شهرت دارد به جای می‌آورند.

مضافاً این که در کشور ترکیه کنونی نیز در منتهی الیه شرق آن کشور در زمان صفویه بخشی از خاک ایران بوده، دشت مرکزی به همین نام چالدران در استان «دغوبایزید» وجود دارد.

نوع معماری آرامگاه سیدصدرالدین

باید به این نکته اشاره کرد چون عدد شش از اعداد مقدس اوایل دوره صفوی است، عدد مذکور در آرم سلطنتی دولت صفوی به صورت کلک شش‌پر (رَزِت) محاط در شش ‌ضلعی منتظم جای گرفته است.

همین اعتقاد در ارسال ضریح شش‌گوش برای مقابر امام حسین(ع) و فرزندش علی‌اکبر (ع) ذی مدخل بوده است و از علاقه شدید آنان به این اسطوره استقامت، مظهر شهادت حکایت می‌کند.

فرم مذکور به صورت لوحه‌ای از اجزای اصلی قسمت خارجی (قبله‌قاپوسی) بقعه شیخ صفی‌الدین اسحق اردبیلی محسوب می‌شود و خاصه آنکه مذهب فوق در مقبره شیخ حیدر بدو صورت متجلی است.

تکرار فرم با کاشی در انتهای ساقه آجری آرامگاه، بقیه فرم در دو طرف سردر مقبره. در محل گفته شده از داخل بعضی از قبور در محوطه معروف به شهیدگاه واقع در مجاورت حرم‌خانه، سنگ‌های مسطحی به شکل شش‌گوش به دست آمده است.

دیواره این قبور به وسیله آجر نظم یافته و روی آنها را سنگ‌های مکعبی بزرگ و کتیبه‌دار پوشانده است، اینان مریدان خالص شیخ حیدر بوده‌اند که در جنگ شیروان در رکاب مرشد خود و در راه اعتلای مذهب تشیع به شهادت رسیده‌اند، بنابراین استفاده از عدد مذکور در ایجاد پلان شش‌ضلعی در مقبره شیخ صدرالدین وزیر اعظم شاه اسماعیل صفوی حاکی از اعتقاد بی‌چون و چرای شیخ به سلسله صفوی اسماعیل، مرشد عامل و نهایتاً به علی و اولاد علی(ع) و نیز اعتقاد راسخ به بانی تشیع امام جعفر صادق(ع) می‌تواند محسوب شود.

مقبره شیخ صدرالدین از حیث پلان با آرامگاه شیخ حیدر تفاوت دارد، اما در نحوه کرسی چینی سنگی، سنگ‌های نما، استفاده از ملاط ماسه و آهک در بنا با مقبره منفرد فوق هماهنگ است.

مقبره سید صدرالدین از حیث نحوه تراش سنگ، کاربرد آنها در بنا و نیز کارگذاری سنگ‌های کوچک برای حفظ فرم بنا با بنای گنبددار کوچکی که سابقاً در مجاورت حرم خانه بقعه شیخ صفی در اردبیل بوده و در حال حاضر برچیده شده، قابل مقایسه است.

به همین دلیل انتخاب مقبره به اوایل دوره صفوی محتمل به نظر می‌رسد، ذکر این نکته گفتنی است که وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در سال ۱۳۷۸ به دلیل تکریم محل از سوی اهالی چالدران با حفظ پلان مقبره مکشوفه، یادمان آجری گنبددار در اطراف آن احداث کرد که نقشه آن الهام گرفته شده از بنای اولیه مقبره است.

این یادمان دارای کرسی‌چینی از جنس سنگ‌های سفید تراش خورده است که ارتفاعی حدود دو متر را شامل می‌شو‌د و به منظور زیباسازی  آن از اره تزئینی در قسمت فوقانی کرسی‌چینی ایجاد کرده‌اند.

ایوان رفیع و زیبای مقبره در سمت جنوب آن تعبیه شده و تزئیناتی همچون مقرنس‌کاری آجری و قاب‌بندی در آن به کار رفته و نور گیرهای داخلی، قسمتی از نور داخلی یادمان را تاُمین می‌کنند.

وزارت کشور در سال ۱۳۷۶ به پاس احترام به شهدای جنگ چالدران جاودانه کردن جنگ شاه اسماعیل صفوی با سلطان سلیم عثمانی که در سال ۹۲۰ ه.ق به وقوع پیوست، بخش سیه چشمه را به فرمانداری ارتقاء و نام آن را به چالدران تغییرداد.(کارگر بهمن: ۱۳۷۰)

* گزارش از ابراهیم خرازی، کارشناس باستان‌شناسی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان‌غربی

مرتبط:

چالدران _شهر بی کولر ایران

کدام جاذبه‌های ایرانی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌ است؟

چالدران _شهر بی کولر ایران

اگر وقت رفتن به بیرون کمی دقت کنی می‌بینی بر سر هر پشت بام و یا جلوی هر پنجره‌ای کولری گذاشته شده است. حدود ۷۰ درصد از خانوارهای ایرانی در فصل گرما از كولرهای آبی و یا گازی برای خنك كردن محیط زندگی خود استفاده می‌كنند که توان کولرهای آبی در حدود ۵۰۰ وات و در مورد كولرهای گازی بالغ بر ۲۰۰۰ وات است.

سال‌هاست مردم کشورمان، شهرستان چالدران را به عنوان شهر بی‌كولر می‌شناسند چراكه واقع شدن در دامنه سلسله جبال زاگرس كه آن را از شمال تا جنوب چون نگینی دربرگرفته است، هوای خنكی را بر مردم این شهرستان رقم زده است.

چالدران

درباره چالدران:

شهرستان چالدران در شمال غربی استان آذربایجان غربی واقع شده و نام‌ های مختلفی نظیر قره‌عینی، سیه‌چشمه و چالدران (نام اصلی) دارد. مرکز منطقه چالدران، شهر سیه‌چشمه، یکی از مرتفع‌ ترین شهرهای ایران است که در ارتفاع ۱۹۴ متری از سطح دریا قرار گرفته است. چالدران از شمال به شهرستان ماکو، از غرب به مرز ترکیه و از جنوب به شهرستان خوی محدود می شود. فاصله شهر سيه ‌چشمه با مرز تركيه حدود ۲۴ كيلومتر است. سیه ‌چشمه در منطقه ای کوهپایه ای واقع شده و دارای آب و هوای معتدل و نیمه مرطوب است. بارش باران شدید و برف سنگین در منطقه بسیار دیده می‌شود.

شهرستان چالدران دارای دو بخش «مرکزی» و «دشتک»، دو شهر «سیه‌چشمه» و «آواجیق»، و پنج دهستان است. شهر سیه‌چشمه نیز دارای سه دهستان «به‌به جيک»، «چالدران جنوبي» و «چالدران شمالي» است.

چالدران منطقه‌ای ییلاقی است و ایلات و عشایر در نوارهای مرزی ایران و ترکیه از مراتع غنی آن استفاده می‌نمایند. سد بارون که به نام سد ماکو نیز شناخته می‌شود در ۲۰ کیلومتری مرکز شهرستان واقع شده‌ است. از آثار تاریخی این منطقه می‌توان به قره‌کلیسا، مقبره صدر الدین، وزیر شاه اسماعیل، روستای دلیک داش، روستای قاشقا بلاغ و گیخ بلاغ  اشاره کرد. علاوه بر آثار و ابنیه تاریخی جهانی در این منطقه وجود مرداب‌ها و تالاب‌های متنوع، دره ‌هاي خوش آب ‌و هوا و آبگرم از جلوه‌ های طبیعی این شهرستان به شمار می‌روند. صنایع چالدران محدود به صنایع دستی و صنایع کوچک کارگاهی است. کشاورزی و دامداری و بازرگانی، به سبب موقعیت مرزی و استراتژیک منطقه، اقتصاد مردم منطقه را تشکیل می‌دهند.

مردم این شهر به زبان ترکی آذربایجانی سخن می‌ گویند و دارای مذهب شیعه دوازده امامی و سنی شافعی هستند.

چالدران

آب و هوای چالدران:

بارش باران شدید و برف سنگین در منطقه چالدران بسیار دیده می‌شود. برای نمونه، در زمستان سال ۱۳۸۴ به دلیل بارش سنگین برف، تمام راههای اصلی و فرعی شهرستان و ۳۰۰ روستای اطراف آن برای مدت دو هفته مسدود بود و میزان برف در کنار جاده به سه متر می‌رسید. یا در سال ۱۳۸۳ گردبادی سهمگین در منطقه «گوروگول» (مرداب خشک) روی داد به گونه‌ای که منجر به کشته شده یک نفر از عشایر گردید[نیازمند منبع]. سیل یکی از پدیده‌های شهر است که گاه ارتفاع آن در رودخانه مرکزی شهر به شش متر می‌رسد و خسارات جانی و مالی زیادی را در پی دارد.

چالدران

چالدران، شهر بی کولر:

علی رادمنش یکی از شهروندان چالدران می گوید: در سالهای گذشته و بر اساس شرایط هوایی حاکم بر آسمان شهرستان، در این مواقع سال وقتی بیرون از خانه می‌رفتیم تعداد کمی از شهروندان را می‌دیدیم که اوقات فراغت خود را در بیرون از منزل‌هایشان به سر می‌برند.

او ادامه می دهد: اگرچه در روزهای اخیر آب و هوای شهرستانمان گرمای بی‌سابقه‌ای را در مقایسه با میزان دمای گذشته‌اش تجربه می‌کند، اما اکنون هم چهره این شهر دارای زیبایی‌هایی وصف نشدنی است.

مطبوع بودن دمای هوای شهرستان چالدران در طول تاریخ به گونه‌ای بوده است که فروشندگان مجاز لوازم خانگی این شهرستان نیز می ‌گویند در سابقه ۴۰ یا ۵۰ ساله خود تا بحال فروش کولر را در این شهرستان ندیده‌اند.

امین ولی‌زاده یکی از فروشندگان لوازم خانگی در شهرستان چالدران هم می گوید: من در طی ۲۵ سال سابقه فروشندگی خود و با توجه به ارتباط هایی که با سایر فروشندگان داشته‌ام هرگز مشاهده نکرده‌ام که در فروشگاه‌های این شهرستان اقدام به فروش کولر کنند. سیستم‌های خنک کننده این شهرستان فقط پنکه است که آن هم فقط در زمان‌هایی استفاده می‌شود که دمای هوا بالا رود یعنی فقط در بعداز ظهرها آن هم نه در تمام ایام.

بد نیست بدانید که در سال های گذشته این شهرستان تا حدی دارای هوای معتدل و مطبوعی بود که مردم این شهرستان در هوای گرم فصل تابستان به جای استفاده از پارکها و یا فضاهای سبز ترجیح می دادند در خانه‌های خود بمانند.

البته تعطیلات امسال با توجه به شرایط آب و هوایی حاکم بر کشور، این ویژگی منحصر به فرد طی گرمای چند روز اخیر در چالدران دچار تغییر شده و مردم را وادار به خروج از خانه‌های خود می‌کند و یا شهروندان را به تهیه دستگاه‌های خنک کننده مجبور کرده است.

یکی از دلایل این گرمی هوای شهرستان از بین رفتن پوشش گیاهی بر اثر سیل‌های اخیر در شهرستان چالدران است. متاسفانه هر سال به علت وقوع پدیده سیل بیش از ۴میلیون مترمكعب خاك در هر هكتار از اراضی و مراتع این شهرستان از بین می‌رود.

مرتبط:چالدران نقطه عطفی برای همبستگی ایران و اروپا بود/ جزیره هرمز مکانی ویژه برای حضور کشیش‌ها در عصر ایران صفوی بود

 

 

 

 

” منشورهای بازالتی” چالدران ظرفیتی کم نظیر برای ثبت در فهرست آثار ملی

رئیس اداره محیط زیست چالدران گفت: منشورهای بازالتی چالدران به عنوان یکی از شگفتی های زیبای طبیعی کشور برای ثبت در فهرست آثار طبیعی ملی کشور معرفی شده است.

علی علیزاده در گفت و گو با ایسنا، اظهار کرد: این منطقه به وسعت ۵۰ هکتار در مسیر جاده چالدران به طرف بازرگان واقع شده و به لحاظ وضعیت و لزوم حفاظت مطلوب این یادمان های طبیعی و همچنین جهت جلوگیری از تخریب آنان، با استناد به بند الف ماده ۳ قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست به عنوان اثر طبیعی ملی به شورای عالی حفاظت محیط زیست کشور معرفی شده است.

رئیس اداره محیط زیست چالدران، همچنین با اشاره به اینکه این منطقه به علت هم مرز بودن با کشور ترکیه و منطقه آزاد تجاری صنعتی ماکو می تواند به یک مکان اکوتوریسمی ارزشمند تبدیل شود، تصریح کرد: ذخیره گاه سنگهای منشوری بازالتی یکی از کانونهای مهم گردشگری زمین شناسی در کشور است که این روزها مراحل نهایی خود را جهت ثبت در فهرست آثار طبیعی ملی کشور طی می کند.

وی با تاکید بر اینکه ساختار ستونهای این صخره، چند وجهی و از شکستی های سنگی به هنگام سرد شدن گذاره های آتش فشانی شکل گرفته است، افزود: این منطقه بکر با نام محلی ” قرمزلیخ” شناخته می شود.

به گفته علیزاده با ثبت این آثار در فهرست آثار طبیعی ملی کشور، آذربایجان غربی بعد از غار سهولان مهاباد دومین اثر طبیعی ملی کشور را در کارنامه خود به ثبت خواهد رساند.

به گزارش ایسنا؛ منشورهای بازالتی شهرستان چالدران جزء مناطق طبیعی گردشگری ایران است که در جاده چالدران به طرف ماکو در ۱۰ کیلومتری شهر آواجیق در روستای بدولی واقع شده است، ستون‌های منشوری بازالتی چالدران، یکی از نمونه‌های کم نظیر جهان است که از انجماد گدازه‌های آتش فشانی پدید آمده است.

انقباض ناشی از انجماد گدازه و نیروی کششی در سه جهت موازی با سطح گدازه و با فاصله زاویه ای ۱۲۰ درجه از یکدیگر اثر می کنند.

در نتیجه تاثیر این نیروها، توده آذرین در جهت قائم به ستون های ۶ گوش مستقیم تبدیل می گردد و معمولا ردیف منشورهای عمیق تر، منظم تر از ردیف منشورهای بالای گدازه است.

منبع:ایسنا

مرتبط:چالدران نقطه عطفی برای همبستگی ایران و اروپا بود/ جزیره هرمز مکانی ویژه برای حضور کشیش‌ها در عصر ایران صفوی بود

خنک ترین شهرهای ایران در تابستان

حتماً شما هم با شروع تیرماه و فصل تابستان گاهی انقدر از گرما کلافه میشوید که حتی باد کولر هم برای رفع گرمازدگی کمکی به شما نمی‌کند یا حتی توان بیرون رفتن و لذت بردن از این آفتاب بدون ابر را هم ندارید.

در این شرایط بعضاً، آرزو میکنید که در یه جایی با خنکای دلچسب می نشستید و از نسیم خنکی که در اطرافتان می وزید، لذت می بردید. امروز میخواهیم به شما شهرهایی را معرفی کنیم که بوی بهشت و سردی بهار را در تابستان برای شما به ارمغان میاورند. پس با ما همراه باشید.

چالدران، شهر بدون کولر:

سال‌هاست که شهرستان چالدران را به عنوان شهر بی‌کولر می‌شناسند چرا که واقع شدن در دامنه سلسله جبال زاگرس که آن را از شمال تا جنوب چون نگینی دربرگرفته است، هوای خنکی را بر مردم این شهرستان رقم زده است. بد نیست بدانید که این شهرستان تا حدی دارای هوای معتدل و مطبوعی است که مردم این شهرستان در هوای گرم فصل تابستان به جای استفاده از پارکها و یا فضاهای سبز ترجیح می‌دادند در خانه‌های خود بمانند.چالدران در استان آذربایجان غربی واقع شده است.

روستای کندوان:

منطقه ییلاقی متفاوت کندوان نام یکی از روستاهای استان آذربایجان شرقی است که در ۶۰ کیلومتری جنوب غرب شهر تبریز قرار دارد. کندوان یکی از سه روستای صخره‌ای در سطح جهان است و از این‌رو، توجه بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی را به خود جلب کرده است؛ حضور سالانه بالغ بر ۳۰۰ هزار نفر گردشگر در این منطقه شاهدی بر این مدعی است.

البته آنچه کندوان را از نمونه‌های مشابه آن متمایز می‌کند، جریان زندگی و سکونت بالغ بر ۱۱۷ خانواده در داخل این صخره‌ها است و اهالی آن به مشاغل روستایی مانند: کشاورزی، دامداری و تولید صنایع دستی اشتغال دارند.

 

برخلاف تصور، این خانه‌های صخره‌ای همانند منازل مسکونی عادی، دارای بخش‌های مختلفی مانند: اتاق نشیمن، صندوق‌خانه، آشپزخانه و حتی مجهز به سیستم لوله‌کشی آب و برق هستند. قطر دیوارهای این خانه‌های جالب در حدود ۲ متر بوده و از اینرو، فضای داخل خانه به‌طور طبیعی در زمستان‌ها گرم و در تابستان‌ها خنک است.

 

کندوان منطقه‌ای ییلاقی است که در رشته‌کوه‌های سهند قرار دارد. این منطقه بسیار خوش آب و هوا بوده و به دلیل وجود مراتع سرسبز عشایر بسیاری به آنجا مهاجرت می‌کنند. از جمله آثار مشابه روستای کندوان در سایر نقاط جهان می‌توان به دره گورمه در ترکیه اشاره کرد که وسعت آن در حدود ۱۵ تا ۲۰ برابر روستای کندوان است. به طور کلی، در سطح جهان فقط سه روستای صخره‌ای تاکنون شناسایی شده‌اند که شامل روستای کاپادوکیه در ترکیه، داکوتا در آمریکا و کندوان در ایران است که در میان این روستاها، در حال حاضر فقط در روستای کندوان ایران زندگی جریان دارد و دو روستای مشابه خالی از سکنه هستند.

blank

 

کوهرنگ، خنک ترین شهر ایران در تابستان:

یک باور عامیانه بین ایرانیان وجود دارد که در فصل گرما باید جاده های شمالی را پیش گرفت تا به هوای خنک رسید اما همیشه این طور نیست. شاید باورتان نشود که در گرمای کشنده تابستان، کوهرنگ چه هوای خنکی دارد.

 

برای سفر به کوهرنگ بعد از طی مسیر ۹ ساعته ای از تهران، با اتوبوس یا وسیله شخصی به شهرکرد می رسید، پس از آن جاده به سوی چلکرد، در مرکز شهرستان کوهرنگ حدود ۹۰ کیلومتر است. پس از طی این مسیر به روستای دیمه بنوستکی می رسید.

 

در این نقطه باید یک مسیر ۱۵ کیلومتری را برای رسیدن به دشت لاله های واژگون طی کنید. در مسیر مناظر بسیار زیبایی از چشمه ها و دشت خواهید دید. دامنه های گلستان کوه خوانسار صاحب یکی از دشت های زیبا و منحصر بفرد پوشیده از لاله های واژگون است.

 

بخشدار کوهرنگ ستار فرهادی نیا می‌گوید: آب و هوای مناسب و وجود جاذبه‌های گردشگری بسیار موجب شده که شهرستان کوهرنگ به یکی شهرستانهای مسافر خیز کشور تبدیل شود. وی ادامه داد: آمار مسافران در روزهای تعطیل بسیار زیادتر می شود.شهرکرد هم اکنون با داشتن دمای حداقل هشت درجه سانتیگراد و حداکثر ۲۶ درجه سانتیگراد یکی از خنک‌ترین شهرهای کشور در تیرماه محسوب می شود.

دهکده جهان نما:

اقامت برفراز کوهستان های سردسیر البرز جهان‌نما یک دهکده ییلاقی در استان گلستان است. این منطقه درمیان کوه‌های البرز قرار دارد و بر فراز آن میتوان دشت گرگان و دریا را نظاره کرد. این منطقه‌ی بسیار زیبا مکان مناسبی برای پناه بردن از گرما به منطقه ای خنک است. برای رسیدن به جهان نما، به سمت ارتفاعات درازنو رفته و به سمت روستای رادکان و سپس به سمت جاده روستاهای چمن ساور و حاجی آباد بروید. در دوراهی باید راه سمت چپ را انتخاب کنید و سپس به دشت جهان نما میرسید.

blank

بهشت گمشده سرزمین آبشارها خنک و چشمه ها:

بهشت‌گمشده، نام منطقه‌ای خوش آب ‌وهوا و سرسبز در شهرستان مرودشت در منطقه کامفیروز در فاصله ۱۲۰کیلومتری شمال غربی شیراز قرار دارد.این منطقه دیدنی با پوشش گیاهی سرسبز، آبشارهای کم ارتفاع طبیعی و آب فراوانی که از چشمه ها به پایین سرازیر میشود، مانند بهشتی روی زمین است. این منطقه که در تابستان بسیار زیباست؛ امکان اقامت شبانه هم دارد. برای رسیدن به این بهشت زمینی باید از جاده ی مرودشت-کامفیروز بروید.

 

مرتبط:

شهرهایی که در معرض حوادث طبیعی قرار دارند

فضاهای سبز در شهرهای توریستی

عید نوروز امسال کجا بریم؟

یکی از دغدغه‌های این روزهای مردم سفر کردن در ایام نوروز است؛ اما چیزی که قابل‌ تأمل است هزینه‌ این سفرهاست.

نوروز ایامی است که اوج سفرهای مردم به شهرهای مختلف ایران آغاز می‌شود. هر فردی که قصد سفر به مکانی داشته باشد، با توجه به ملاک‌های سفر مانند اقامت، خرید، تفریح و… شهری را برای سفر انتخاب می‌کند.

حال چیزی که باید به آن توجه و تأمل کرد این است که هزینه‌ سفر به چه شهرهایی به‌صرفه‌تر از دیگر شهرهاست؟ اکثر مردم قبل از عید به این فکر می‌افتند که تعطیلات عید نوروز کجا بریم؟

بوشهر

بوشهر، شهری است که دارای جاذبه‌های دیدنی بسیاری است که از جمله‌ آن می‌توان به موزه رئیس‌علی دلواری، قلعه نصوری، رافائل، سحانتیر، گنبد نمکی جاشکف موزه‌ دریانوردی خلیج فارس و ری شهر اشاره کرد.

کاشان

شهر گل و گلاب، کاشان شهری که جاذبه‌هایی همچون مسجد جامع، مسجد آقا بزرگ، آتشکده نیاسر، غار تالار، کاروانسرای مرنجاب، باغ و حمام فین دارد. مکان های دیدنی کاشان در فصل زیبای بهار دیدنی بوده و علی‌الخصوص اردیبهشت‌ماه در گلستان‌های قمصر می‌توانید از این‌همه زیبایی لذت ببرید.

محلات

محلات از دیگر شهرهایی است که به شهر گل معروف است. مردم با هزینه‌ای حدود ۶۰۰ هزار تومان می‌توانند از این شهرستان دیدن کنند. چشمه‌ آبگرم، ستون‌های خورهه، آتشکده‌ آتشکوه، قلعه‌ آقاخان و غار آزادخان از جمله جاذبه‌های این شهرستان است. از مراسم‌های دیدن این شهرستان اهواهو است. سوغاتی محلات حلواشکری و حلواارده است.

سرعین

سرعین دیگر شهرستانی است که دارای جاذبه‌هایی همچون آبگرم، سبلان، بش باجیلار و گاومیش گلی، دهکده‌ صخره‌ای باستانی و بندر کلخوران، پیست اسکی است.

 نوش‌آباد

نوش آباد شهری زیبا که در استان اصفهان واقع شده است. شهر زیرزمینی اویی در این شهرستان واقع شده است. معماری بی‌نظیر این شهرستان هر فردی را مجذوب خود می‌کند.

جاذبه‌هایی همچون پل اسحاق آباد، قلعه‌ خشتی فرزین، بقعه‌ رقیه بانو، آب انبار چاله‌سی، مرکزی، دربریگ و زیارتگاه فیض‌آباد این شهر را دیدنی‌تر کرده است. صنایع دستی این شهرستان زبانزد خاص و عام است. از این صنایع می‌توان به جولابافی اشاره کرد.

خوانسار

در ناحیه‌ای نه‌چندان دور از کویر مرکزی ایران در فاصله حدود ۱۵۰ کیلومتری شمال غرب شهر اصفهان با پوشش گیاهی متنوع که لاله‌های واژگون آن معروف هستند قرار دارد.

blank

چالدران

یکی از شهرستان‌های استان آذربایجان‌غربی است که در شمال غربی این استان قرار گرفته است. شهرستان چالدران بیشتر به خاطر جنگ چالدران شهرت دارد. چالدران به دلیل داشتن هوای سرد در فصل زمستان و خنک در فصل گرما، یکی از مناطق گردشگری استان می‌باشد.

کلیبر

یکی از شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی است که در ناحیه‌ی شمال شرقی این استان واقع شده است. شهرستان کلیبر از جنوب با اهر، از شمال با جمهوری آذربایجان، از غرب با رود ارس و جمهوری ارمنستان و از شرق با استان اردبیل همسایه است.

کاروانسرای دوره صفوی که در کنار رودخانه کلیبر واقع شده و برج‌های یادمان یا مقبره‌ای از دوران مختلف که اکثراً مربوط به دوره ایلخانان است و همچنین امامزاده کلیبر و حمام مسجد جامع کلیبر، اصالت تاریخی شهرستان را سندیت می‌بخشد.

منبع:ایسنا

چالدران نقطه عطفی برای همبستگی ایران و اروپا بود/ جزیره هرمز مکانی ویژه برای حضور کشیش‌ها در عصر ایران صفوی بود

خوزه کوتیاس فرر (ایرانشناس اسپانیایی) با اشاره به اینکه ایران در عصر صفوی روابط خوبی با اسپانیا داشت،‌ گفت: جزیره هرمز مکانی ویژه برای حضور کشیش‌ها در عصر ایران صفوی بود.

به گزارش خبرنگار ایلنا،‌ خوزه کوتیاس فرر (استاد دانشگاه آلیکانته) یک روانشناس، زبان‌شناس و متخصص زبان عربی است و درعین حال یک ایرانشناس است.

او با اشاره به آنکه مردم ایران و سرزمین‌های شبه جزیره ایبری به‌رغم وجود فاصله بین دو قوم در طول تاریخ کم و بیش با یکدیگر ارتباط داشتند، گفت: در دوره اسلامی ارتباط و حضور ایرانیان در آندلس و مناطق آندلسی در سرزمین‌های ایران امروزی متداول بود. حضور ابوالحسن علی بن نافع که مد و فرهنگ تلفیقی یونانی – فارسی را از بغداد به دربار امیرنشین “کوردوبا” آورد، مصداقی بر این مدعاست. حتی می‌توان به گروهی از ایرانی‌ها اشاره کرد که ابن بطوطه در اثرش به نام رحله به آن اشاره می‌کند و در آلبازین در عمارت گرانادای مستقر شدند؛ اما نه تنها مسافران مسلمان بلکه شخصیت‌های برجسته از پادشاهی‌های مسیحی شبه جزیره وجود داشتند که از طریق ایران سفر می‌کردند که از آن جمله می‌توان به کلاویخو و مادریدی اشاره کرد.

او ادامه داد: تغییر در روابط اسپانیا و ایران در سده ۱۵ میلادی با تغییرات سیاسی در پادشاهی‌های شبه جزیره و دریای مدیترانه رخ می‌دهد. تصرف قسطنطنیه توسط عثمانی‌ها سبب شد تا در ایران میان ونیزی‌ها و پادشاهی آق‌قویونلو تلاشی دیپلماتیک به منظور مقابله با پیشروی عثمانی انجام شود. سقوط پادشاهی عمارت گرانادا، آخرین پادشاهی مسلمانان در شبه جزیره ایبری منجر به محدودیت برای حضور اسلام و روابط با ایران شد. اوایل سده ۱۶ میلادی که شاه اسماعیل به سلطنت رسید و سلسله صفویان آغاز شد و در طول این سده میلادی، چندین مأموریت دیپلماتیک برای ساختن تصویری از ایران به عنوان متحد شرقی انجام شد؛ در همین راستا کتاب «پیمان فتح جزایر فارس و عربی» نوشته شد و توجهات را به ایران صفوی جلب کرد و درنهایت علاقه دربار اسپانیا نسبت به ایران صفوی افزایش یافت. چالدران نقطه عطفی بود که موجب فراخوان همبستگی با ایران در دربارهای اروپایی شد هرچند تاثیر بسزایی در دربارهای اروپایی نداشت.

کوتیاس فرر یادآور شد: تصویری که اسپانیایی‌ها از شجاعت ایرانی‌ها در جنگ با عثمانی‌ها داشتند با به قدرت رسیدن شاه عباس اول تشدید و کتاب «تاریخ جنگ بین عثمانی و صفویه» نوشته و به زبان اسپانیایی ترجمه شد. کتاب «پادشاه شگفت‌انگیز ترانسیلوانیای» نیز در این مورد نوشته شد. در این میان نباید از نقش پاپ در حوزه نظامی و روابط دیپلماتیک با ایران که بر علیه عثمانی‌ها بود، چشم‌پوشی کرد. اوایل سده ۱۷ میلادی هیئت‌های مسیحی در ایران حضور یافتند و وجه دیگری از روابط ایران و اسپانیا را رقم زدند. جزیره هرمز مکانی ویژه در خلیج فارس بود و توسط اعضای محفل سنت آگوستین، اعضای انجمن عیسوی برای حضور کشیش‌های خود در نزدیکی ایران صفوی مورد استفاده قرار گرفت.

به گفته این استاد دانشگاه، نخستین هیئت پاپ در در سال ۱۶۰۷ میلادی به اصفهان رسید و نخستین اسقف اصفهان تشکیل شد. آنها از زبان فارسی برای تبلیغ مسیحیت استفاده کردند؛ در ادامه نیز دو کشیش فرانسوی در اصفهان مستقر شدند. در اواخر سده ۱۶ میلادی شاه عباس سفیری را به مادرید فرستاد و پیشنهاد اتحاد نظامی در قبال یک تغییر در راه ابریشم را ارائه داد. این تغییر مسیر حلب در قلمرو استانی را کنار می‌گذاشت و رسیدن به مدیترانه را از طریق هرمز در مسیر آفریقا تا لیسبون ممکن می‌کرد. اما در نهایت عدم تحقق این مهم سبب شد تا شاه عباس به فکر تغییر متحدان و نزدیکی به انگلیسی‌ها و هلندی‌ها بیاندیشد.

او تصریح کرد: طی سال‌های متمادی شاهد حضور سفیران مختلفی از ایران در اسپانیا بودیم؛ هچنین سفرا از اسپانیا به ایران می‌آمدند. در طول دو دهه اول سده ۱۷ میلادی اسپانیایی‌ها و پرتغالی‌های زیادی از طریق ایران سفر می‌کردند. با این وجود بعد از سال ۱۶۲۲ میلادی دیگر رابطه دیپلماتیکی بین دو درباره وجود نداشت اما حضور مبلغان مسیحی ادامه یافت و پرتغالی‌ها پس از استقلال خود از اسپانیا به حضور خود در خلیج فارس و شهر بندری کنگ ادامه دادند.

این ایرانشناس در ادامه به آغاز مطالعات دانشگاهی درخصوص تاثیر فرهنگ ایران بر اسپانیا اشاره کرد و گفت: کم کم شاهد آغاز مطالعاتی درخصوص ترویج جنبه‌های مختلفی هستیم که روابط و تاریخ ایران بر اسپانیا داشت اما هنوز در آغاز راه هستیم و هنوز اطلاعات چندانی در این خصوص نداریم. بعضی از کلمات در زبان اسپانیایی است که از زبان فارسی به عربی رفته و بعد از آن از ریشه عربی به زبان اسپانیایی منتقل شده است.

کوتیاس فرر با اشاره به آنکه در دانشگاه آلیکانته از تکنولوژی و ابزارهای مدرن در حوزه‌های مختلف استفاده می‌شود، گفت: کلیه فرآیندهای تحقیقاتی درخصوص بقایای باستان‌شناسی در ایتالیا توسعه قابل توجهی پیدا کرده‌اند.

به گفته او، دانشگاهیان و دانشجویان کشورهای مختلف از طریق بورس تبادل دانشجو اتحادیه اروپا (برنامه اراسموس پلاس) به دانشگاه آلیکانته راه پیدا می‌کنند؛ دانشگاه آلیکانته تنها دانشگاهی است در منطقه که با برنامه اراسموس همکاری دارد و در بیشتر مواقع دانشجویان علاقه‌مند هستند تا در رشته زبان اسپانیایی وارد این دانشگاه شوند.

کوتیاس فرر که یک ایرانشناس است، ایران را خانه دوم خود دانست.

منبع:ایلنا