کردستان بهشت گردشگری ایران
استان کردستان با داشتن اقلیم و موقعیت جغرافیایی خاص خود از جاذبه های گردشگری فراوانی در فصل بهار برخوردار است.
استان کردستان با مساحتی در حدود ۲۸ هزار کیلومتر مربع در غرب ایران قرار دارد و از شمال به استان های آذربایجان غربی و بخشی از زنجان، از مشرق به استان همدان و بخش دیگری از زنجان، از جنوب به استان کرمانشاه و از مغرب به کشور عراق محدود می گردد.
شهرستان های استان عبارتند از بانه، بیجار، دیواندره، سروآباد، سقز، سنندج، قروه، کامیاران و مریوان و دهگلان. این استان از لحاظ اقلیمی و طبیعی، منطقه ای کوهستانی است که دشت های مرتفع و دره های پهن نیز در پهنه منطقه گسترده شده اند، اختلاف ارتفاع بین بلندترین و پست ترین نقاط استان به حدود ۲۴۰۰ متر می رسد.
کوه شاهو با ارتفاع ۳۳۰۰ متر بلندترین و منطقه آلوت در بانه با ارتفاع حدود ۹۰۰ متر کم ارتفاع ترین نقطه استان است که این اختلاف ارتفاع خود باعث به وجود آمدن اقلیم های متفاوت می گردد. از آنجا که تنوع اقلیمی و وجود عوارض طبیعی و توپوگرافی در مقایسه با یکنواختی، پتانسیل مهم توریستی به شمار می رود، از این لحاظ استان کردستان دارای جاذبه های متنوع و ارزشمندی است با توجه به میانگین دمای روزانه استان از اواسط اردیبهشت تا اواسط مهر ماه بهترین ایام برای جذب جهانگردان تفریحی تابستانه است و میانگین دمای ماه های این دوره از ۲۲ تا ۲۸ درجه سانتی گراد متغیر است.
همچنین دو ماهه اول سال نیز یعنی فروردین و اردیبهشت به علت بارندگی های زیاد و در نتیجه سرسبزی منطقه، بهترین زمان برای برگزاری تورهای طبیعی و دیدار مسافران از طبیعت کردستان است. در فصل زمستان با توجه به سردی هوا و طول دوره یخبندان و با در نظر گرفتن شرایط خاص جغرافیایی و ارتفاع زیاد شهرهای استان و وجود ارتفاعات بلند، بارش های جوی زمستانه اغلب به صورت برف است که در این رابطه تعداد روزهای یخبندان در این ناحیه حائز اهمیت است و بر اساس بررسی های انجام شده تعداد روزهای یخبندان در بیجار ۱۶۰ روز در سال در منطقه سنندج و کامیاران ۱۱۰ روز در سال، در منطقه سقز و دیواندره ۱۱۳ روز در سال و در منطقه مریوان و بانه به ۸۵ روز در سال می رسد و از این نظر، زمینه های بسیار مناسبی را برای ورزش های زمستانه به ویژه ورزش نشاط بخش و هیجان انگیز اسکی روی برف به وجود می آورد.
اماکن گردشگری (مساجد تاریخی)
۱ – مسجد جامع سنندج (دارالاحسان) : این بنا که در خیابان امام خمینی سنندج قرار دارد در سال ۱۲۲۷ هجری بوسیله امان الله خان اردلان ساخته شد و از چندین محوطه بزرگ تشکیل شده است. از خصوصیات عمده این مسجد دکورهای هفت رنگ، آجرهای لعاب کاری شده به جای سنگ کف پوش و مهمترین خصوصیت آن نوشتن دو سوم از یک جزء قرآن بر روی کتیبه های مسجد است.
۲ – زیارتگاه و مسجد هاجره خاتون: این بنا در یکی از نواحی قدیمی سنندج بنام سر تپوله بنا شده است که ساختمان های پیچیده و تودرتو که شامل زیارتگاه، مسجد، مدرسه دینی و مقبره مطهر شیوخی که پیرو هاجر خاتون خواهر امام رضا بوده اند است.
۳ – دیگر مساجد قدیمی: از دیگر مساجد قدیمی در استان می توان مسجد جامع دارالامان (سنندج)، مسجد جامع خسروآباد (بیجار)، مسجد دو مناره (سقز)، مسجد جامع دوره قاجاریه (سنندج)، مسجد سرخ (مریوان)، مسجد عبدالله عمران (مریوان) و مسجد جامع سقز (سقز) را نام برد.
** امامزادگان و اماکن زیارتی
۱- امامزاده هاجر خاتون
این امامزاده در خیابان صلاح الدین ایوبی در محله قدیمی سرتپوله سنندج واقع است، بر اساس روایات موجود این امامزاده خواهر امام رضا (ع) است که در سفر آن بزرگوار به خراسان در کردستان رحلت نمود و در این مکان به خاک سپرده شده است، در مجاورت این امام زاده مسجد و آرامگاه مشایخ و بزرگان سنندج نیز قرار دارد.
۲- امام زاده پیر عمر
این امامزاده در ضلع جنوبی خیابان امام خمینی (ره) واقع شده و تاریخ ساخت بنای آن سال ۱۰۴۶ ه. ق است، امامزاده پیر عمر را پسر بلافصل حضرت علی (ع) می دانند. بنای آرامگاه شامل تزئینات آجری گچبری و اروسی های زیبا است، قسمت های عمده ای از بنا به علت فرسودگی در سال های ۱۳۷۲ تا ۷۴ ه. ش بازسازی شده است.
۳- امام زاده پیر محمد
این بقعه در میدان نبوت سنندج در بالای تپه ای که قبرستان قدیمی شهر واقع شده است قرار دارد، این بنا محل دفن امامزاده محمد بن یحیی مشهور به پیر محمد است.
۴- قرآن نگل
در ۶۵ کیلومتری غرب سنندج در مسیر جاده سنندج – مریوان، در داخل مسجد روستای نگل، قرآنی خطی از دوران گذشته وجود دارد که بنا بر اعتقادات مردم، یکی از چهار قرآن خطی است که در زمان خلفه سوم به رشته تحریر در آمده و به چهار اقلیم دنیا فرستاده شده است. خط قرآن، کوفی و دارای نقطه و اعراب و در قسمتی از شماره آیات طلاکاری شده و مزین به نقوش گیاهی است. این قرآن در بین مردم جایگاه والایی دارد و همه روزه عده کثیری از نقاط دور دست برای زیارت قرآن به این روستا می آیند.
** سایر اماکن دیدنی
۱- خانه کرد (عمارت آصف) خانه کرد، موزه مردم شناسی مناطق کردنشین و بزرگترین موزه مردم شناسی مربوط به یک قوم در کشور ایران است. این موزه در خیابان امام خمینی (ره) شهر سنندج و در عمارت آصف دایر گردیده و این عمارت یکی از بزرگترین عمارت های اعیانی شهر سنندج است که دارای ارزش های ویژه معماری از لحاظ آجر کاری و گچبری و اروسی سازی است و حمام آن زیباترین حمام خصوصی در بین حمام های سنندج است. بنای اولیه این عمارت در دوره صفویه بوده و در دوره های قاجار و پهلوی تکمیل شده است.
۲ – موزه سنندج
این موزه در خیابان امام خمینی (ره) کوچه حبیبی و در بخش برونی عمارت ملالطف اله شیخ الاسلام قرار دارد و در آن آثار و اشیاء تاریخی کشف شده از استان و سایر نقاط ایرا ن به نمایش گذاشته شده است. اروسی موزه سنندج یکی از نمونه های بی نظیر هنر اروسی سازی و کار استادکاران سنندجی است، عمارت ملالطف اله از بناهای باقی مانده دورة قاجار است.
۳- عمارت خسرو آباد
این عمارت در بلوار خسرو آباد (شبلی) قرار دارد و در نوع خود بی نظیر و مرکز حکومت اردلان به ویژه خسروخان اردلان بوده است. مجموعه عمارت و باغ آن، افزون بر دو بخش اصلی یعنی قصر سلطنتی با ورودی ستون دار در بخش غربی و ساختمان شرقی با غلام گردش ها و ایوان ستون دار مشرف بر صحن عمارت و فضای بیرونی بنا دارای فضاهای دیگری چون حمام، اتاق قاپچیان و خدمتکاران است. تزئینات معماری این بنا شامل گچبری، آجرکاری، اروسی های زیبا و حوض چلیپا شکل داخل عمارت است.
۴ – عمارت وکیل
این مجموعه بزرگ در خیابان کشاورز واقع شده است و شامل سه حیاط با عمارت های مربوطه و یک حمام خصوصی در داخل مجموعه و یک حمام عمومی در خارج آن است. بخش اصلی عمارت وکیل در دوران زندیه ساخته شده و بخش های دیگر متعلق به دوره قاجار است. مجموعه دارای تزئیناتی چون آجرکاری های زیبا و اروسی های پرکار است و حیاط مرکزی دارای سقف شیروانی با طرح کلاه فرنگی است.
۴ – عمارت مشیر دیوان
این عمارت در خیابان شهدا قرار دارد و شامل هفت حیاط با فضاهای مرتبط است و یک حمام خصوصی در داخل مجموعه دارد، هر یک از حیاط ها نیز دارای آبنما است. عمارت توسط میرزا یوسف مشیر دیوان در دوره قاجار ساخته شده است و زیباترین ایوان با طرح کلاه فرنگ در سنندج متعلق به این بنا است، در این عمارت نیز اروسی های پرکار، تزئینات آجری، کاربندی ها و گچبری جهت تزئین استفاده شده است.
۵- حمام خان
این حمام در ضلع شمالی بازار قدیم سنندج در خیابان انقلاب واقع شده است، تزئینات داخل حمام و نقوش موجود بر روی دیوار آن در نوع خود بی نظیر و جالب است، حمام در سال ۱۲۲۰ هجری قمری به دستور امان الله خان اردلان ساخته شده و در بین حمام های باقی مانده از گذشته بزرگ ترین و زیباترین حمام شهر است.
۶- قلعه باستانی قمچقای
بقایای این قلعه در ۴۵ کیلومتری بیجار قرار دارد، بنای این قلعه به سده های ۸ و ۹ قبل از میلاد می رسد، اطراف قلعه را دره های ژرف در بر گرفته که یک سوی آن مسلط به دره ای به نام دره شاهان است، این قلعه ظاهرا تا دوره های ساسانی و اسلامی نیز مورد استفاده قرار می گرفت.
*** جاذبه های طبیعی
۱- دریاچه سد قشلاق
در فاصله ۲۰ کیلومتری شمال سنندج در مسیر جاده سقز بر روی رودخانه قشلاق سد مخزنی قشلاق احداث شده است، دریاچه پشت این سد ۱۱ کیلومتر طول دارد و وسعتی معادل ۹۳۴ هکتار را در بر می گیرد، این دریاچه محل مناسبی برای ورزش های آبی است و جزو جاذبه های طبیعی سنندج به شمار می رود.
۲- قلل مرتفع
به علت کوهستانی بودن منطقه و امنیت حاکم بر آنها هر ساله تعداد بسیاری از کوهنوردان به قلل مشهور و مرتفع سنندج صعود می نمایند. مهم ترین قلل این شهرستان عبارتند از آبیدر سلطان سراج الدین، آوالان در جنوب سنندج شاه نشین در ژاوه رود، کوه کوچک در جنوب غربی و کوه چرخ لان در جنوب غربی سنندج.
۳- قلعه باستانی زیویه
در ۵۵ کیلومتری جنوب شرقی سقز بر روی تپه ای نسبتا مرتفع که به محیط اطراف اشراف کامل دارد بنا شده و اکنون تنها بخش هایی از آن باقی مانده است در مورد عظمت و اهمیت تپه زیویه مطالب بسیاری در کتاب ها نوشته شده است. از حفاری های این تپه که اکثرا در گذشته و به صورت غیر مجاز بوده اشیای زیادی به دست آمده که بعضی از آنها در موزه های داخلی و بسیاری هم در موزه های خارج هستند، از جمله اشیای به دست آمده قطعات عاج منقوش بوده که نقوش حیوانی و صحنه شکار اساطیر روی آنها حک شده و از ارزش ویژه ای برخوردار است. از روی چند قطعه از آنها، نقش برجسته آبیدر سنندج طراحی، بزرگ نمایی و ساخته شده است. گردنبند طلا و سر عقاب طلائی از دیگر نمونه های اشیای کشف شده تپه زیویه هستند که از ارزش زیادی برخوردارند، آثار این تپه مربوط به هزاره اول قبل از میلاد است.
۴- دریاچه زریوار
این دریاچه مهم ترین جاذبه گردشگری استان کردستان است که در فاصله ۲ کیلومتری غرب مریوان قرار گرفته است. این دریاچه در ارتفاع ۱۲۸۵ متری از سطح دریا واقع شده، طول آن ۵٫۴ کیلومتر و عرض آن ۲ کیلومتر و عمق متوسط دریاچه حدود ۳ متر است. نکته قابل توجه در تشکیل این دریاچه وجود چشمه های آب شیرین در کف این دریاچه است که تامین کننده آب این دریاچه است و هیچ رودخانه ای به این دریاچه وارد نمی شود و به این خاطر زریوار را بزرگترین چشمه آب شیرین جهان عنوان نموده اند. دریاچه زریوار از جهات مختلف توسط جنگل های انبوه احاطه شده و مناظر بسیار زیبا و بدیعی به وجود آمده است، در فصل زمستان به علت شیرینی آب دریاچه و برودت هوا سطح دریاچه یخ می بندد و منظره بسایر زیبایی را به وجود می آورد.
۵ – غار باستانی کرفتو
این غار در فاصله ۶۰ کیلومتری از شمال دیواندره و در نزدیکی روستای یوزش باش کندی قرار دارد و از پر جاذبه ترین مکان های توریستی استان کردستان است، غار کرفتو از غارهای طبیعی و آهکی است که در ادوار مختلف جهت استفاده و سکونت تغییر حالت داده شده و مهمترین ویژگی غار معماری صخره ای آن است که در چهار طبقه در دل کوه حفر شده است. کتیبه ای یونانی بر سر در یکی از اتاق های طبقه سوم وجود دارد که از این غار به عنوان معبد هراکلس نام برده است، در معماری این غار علاوه بر ایجاد اتاق ها و راهروهای عبوری، سعی شده تا اتاق ها با هم مرتبط باشند و نور گیرهایی به سمت بیرون تعبیه شده و بر دیوارهای غار در بعضی از اتاق ها نقوشی به صورت تجریدی از حیوانات، انسان و گیاه حجاری شده است.
۵ – منطقه چهل چشمه
در شمال غربی دیواندره کوه های چهل چشمه قرار دارد و هر ساله جمعیت زیادی از گردشگران و کوهنوردان از این منطقه دیدن می نمایند.
** صنایع دستی و سوغات
صنایع دستی استان کردستان بخشی از فرهنگ مردم استان کردستان است که بر اساس نیاز و خلاقیت در گذر زمان شکل گرفته است. استان کردستان دارای انواع شیرینی های محلی است که مهمترین این شیرینی ها کنجد، بادام سوخته، نوعی باسلوق و نان برنجی است که در این میان کنجد شیرینی محلی خاص شهر سنندج به همراه نان برنجی خریداران زیادی دارد. قالی و گلیم
قالی و گلیم استان کردستان از لحاظ تنوع رنگ و گیاهی بودن، اصالت طرح و کفیت آن شهرت جهانی دارد. شهرهای سنندج و بیجار مهمترین نوع قالی را دارا هستند به طوری که به علت شهرت جهانی فرش سنندج (سنه) در دائره المعارف بریتانیا معنی واژه ‘سنه’ به عنوان نوعی قالی آمده است. نساجی سنتی یا (جولائی) تولید پارچه های لباس کردی مردانه و فرآورده هایی مانند رختخواب پیچ، یا موج و جانماز که به روش سنتی تهیه می شود، حاصل کار جولاها است. کلاش
در مناطق کردنشین یک نوع گیوه به نام کلاش تولید می شود، رویه این کفش از نخ پنبه ای بافته شده و زیره آن از پارچه فشرده شده ساخته می شود، به همین دلیل کلاش کفشی است سبک، نر م و قابل انعطاف و متناسب با محیط کوهستانی. تولید کلاش در اصل مختص منطقه اورامان بوده ولی اکنون در اکثر شهرهای استان کردستان تولید می شود.
منبع: ایرنا