کویرگردی یکی از سبک های گردشگری است که مدتی است طرفداران زیادی پیدا کرده است. مخصوصا با فرا رسیدن فصل پاییز و زمستان، گردشگران زیادی با رزرو بلیط هواپیما شهرهای مرکزی ایران، خود را به نزدیکی بیابان ها و کویرهای ایران می رسانند و تورهای کویرگردی خود را آغاز می کنند. تا مدت ها برداشت غالب برای یک سفر خوب، سفر به شمال و کنار دریا بود. اما مدتی است که سبک های سفر در حال متنوع شدن هستند. یکی از انواع گردشگری که دارد به تدریج طرفدارانش را بیشتر و بیشتر می کند، کویرگردی و بیابان نوردی است. ایران به عنوان یک کشور خشک و نیمه خشک، دارای مناطق بیابانی و شهرهای کویری است که از جنبه های گوناگون، دارای ارزش گردشگرانه هستند. در این نوشته، بیشتر با مناطق مناسب کویرگردی در ایران و این سبک خاص از سفر آشنا می شویم:

کویر و بیابان چه تفاوتی با هم دارند؟

ما معمولا واژه های کویر و بیابان را برابر با هم در نظر می گیریم و به جای هم استفاده می کنیم. اما این دو با هم تفاوت هایی دارند که بد نباشد شما به عنوان یک گردشگر آنها را بدانید. بیابان به منطقه ای گفته می شود که به دلیل بارش کم و گرمای زیاد هوا، تبخیر زیاد و پوشش گیاهی ضعیف دارد. اما کویر به نوعی نمک زار گفته می شود که از دید غنای خاک وضعیت بدتری نسبت به بیابان دارد و تقریبا پوشش گیاهی خاصی ندارد و فقط شوره زار پیش روی شما خواهد بود. درک تفاوت این دو کمک می کند تا وقتی به قصد عکاسی یا گشت و گذار و آفرود به مناطق مرکزی ایران می روید بدانید با چه چیزی قرار است رو به رو شوید.

کدام استان های ایران برای کویرگردی مناسب هستند؟

کویرها و بیابان های ایران بخش بزرگی از مرکز ایران را پوشانده اند. این منطقه چندین استان مختلف را در بردارد. افرادی که برای کویرگردی به این مناطق می روند، معمولا خود را با خرید بلیط هواپیما چارتر شهرهایی مانند اصفهان، یزد و کرمان به نزدیکی آنها رسانده و سپس با تورهای کویرگردی به دل این سرزمین های خشک و پرآفتاب می زنند. گروهی دیگر هم که معمولا قصد آفرود دارند، با خودروهای مخصوص این کار، به سمت این مناطق حرکت می کنند و خود را به مناطق مورد نظرشان می رسانند. مشهورترین کویرهای ایران در درون استان های سمنان، یزد، اصفهان، سیستان و بلوچستان، کرمان و خراسان جنوبی جای گرفته‌اند.

محبوب ترین کویرهای ایران برای برگزاری تورهای کویرگردی کدام اند؟

برخی از کویرهای ایران به دلایل مختلفی با استقبال بیشتر گردشگران رو به رو شده‌اند. این استقبال به دلیل مناظر و چشم اندازها، اقامتگاه های بومگردی پیرامونی، جاذبه های گردشگری دیگر در نزدیکی و دسترسی آسانتر به جاده های اصلی است. محبوب ترین کویرهای ایران عبارتند از:

کویر مرنجاب

یکی از مشهورترین کویرهای ایران، کویر مرنجاب است که در استان اصفهان و در نزدیکی آران و بیدگل قرار دارد. نام مرنجاب از آنجا آمده است که رسیدن به آب در این منطقه بسیار سخت و رنج آور بوده است. در این منطقه، گونه های جانوری بیابان زیست متعددی نیز دیده می شوند.

ریگ همت آباد

کویر ریگ همت آباد را گاه با نام های دیگری همچون ریگ آهنگران و پترگان هم شناخته می شود، در نزدیکی مرز افغانستان جای گرفته است. این منطقه کویری هم با وجود شرایط زیستی سخت، جانوران و برخی گیاهان شورپسند را در خود جای داده است.

ریگ یلان

کویر ریگ یلان که به بزرگ ریگ هم شناخته می شود یکی از گرم ترین نقاط کره زمین به شمار می رود. برخی از بلندترین تپه های ماسه ای جهان در کویر ریگ یلان جای دارد.

کویر جن

کویر جن که بیشتر به نام ریگ جن شناخته می شود، در منطقه دشت کویر در میانه سمنان و اصفهان قرار دارد. این کویر به دلیل صدای خاصی که در اثر ورزش بد و جا به جایی ماسه ها شنیده می شود به نام کویر جن مشهور شده است. در این کویر همچنین باتلاق های مرگ آوری هم وجود دارد.

کویر حلوان

طبس شهرستانی در خراسان جنوبی است که به محیط خشک و کم آبش مشهور است. کویر حلوان یکی از کویرهای طبس است که در ۸۰ کیلومتری طبس جای دارد. حلوان شنزارهای بسیار دارد و برخی در آن به اسکی روی ماسه می پردازند.

کویر مصر

کویر مصر که در نزدیکی روستایی به همین نام قرار دارد، در استان اصفهان و در شهرستان خور و بیابانک جای دارد. کویر مصر که توسط مجموعه کوه هایی احاطه شده، در میانه راه دامغان به نائین و در ۵۵ کیلومتری شهرستان خور قرار دارد.

کویر پلوند

کویر پلوند یکی دیگر از کویرهای استان خراسان جنوبی است. نام های دیگر کویر پلوند کویر مظفری و کویر فردوس است. این کویر در شهرستان فردوس و در نزدیکی روستای چاه پلوند جای دارد. این کویر از جنوب به پناهگاه حیات وحش رباط شور می‌رسد.

کویر ابوزیدآباد

کویر ابوزیدآباد در استان اصفهان و شمال شرقی کاشان جای دارد. در کویر ابوزیدآباد به جز طبیعت گردی می توانید، از کاروانسرای شاه عباسی این منطقه و همچنین شهر زیرزمینی اویی هم بازدید کنید.

کویر بجستان

کویر نمک بجستان که در خراسان جنوبی جای دارد، یک پلایا یا منطقه‌ای با حوضچه های نمکی است. شهرستان بجستان منطقه ای کهن است که در اثر بارش های فصلی شاهد تشکیل حوضچه های نمکی است. دسترسی به بجستان از طریق شهرهای سبزوار، تربت حیدریه و بیرجند ممکن است.

کلوت شهداد

کلوت شهداد یکی از دیدنی های رازآلود و شگفت آور کرمان است. کلوت ناهمواری ها و برجستگی های رسوبی است که در اثر فرسایش با باد و آب به این شکل درآمده اند. کلوت ها در پهنه کویر بسیار شگفت آور و اسرارآمیز به نظر می رسند. کلوت شهداد در کناره کویر لوت جای گرفته است.

کویر کاراکال

کویر کاراکال که به نام کویر صادق آباد هم شهرت دارد، نام خود را از گربه سانی که در این کویر می‌زید گرفته است. کویر کاراکال در نزدیکی روستای صادق آباد در شهر بافق استان یزد قرار دارد. برای رفتن به کاراکال با بلیط هواپیما یزد به این شهر روید. سپس ۱۰۰ کیلومتر تا بافق و سپس ۱۵ کیلومتر تا صادق آباد را طی کنید.

فصل مناسب برای کویرگردی

نیاز به یادآوری ندارد که دمای هوا در نیمه اول و مخصوصا تابستان در مناطق کویری، به سطوح بالا و غیرقابل تحملی می رسد. سطح تابش به قدری زیاد می شود که موجب آفتاب سوختگی و کاهش شدید آب بدن می شود. از همین رو معمولا گردشگران در نیمه دوم سال و به طور خاص در زمستان به کویرگردی می پردازند. اما این بدان معنا نیست که دمای هوا در این فصل ها کاملا معتدل است. پس حتما در زمان سفر به کویر، آب کافی، عینک و کلاه آفتابگیر و پماد ضدآفتاب به همراه داشته باشید.

کویرگردی چه جاذبه هایی در خود دارد؟

کسانی که با خرید بلیط هواپیما لحظه آخری یا روش های دیگر، به کویرگردی می پردازند، انگیزه های مختلفی دارند. برخی ستاره شناس و منجم حرفه ای و نیمه حرفه ای هستند و قصد رصد اجرام آسمانی در طول شب را دارند. برخی دیگر در پی طبیعتگردی و مشاهده جانوران ویژه مناطق کویری هستند. برخی دیگر برای الهام گرفتن از سکوت کویر در روز یا شب، به این مناطق پناه می برند. گروه دیگری هم هستند که برای لذت بردن از معماری و سبک زندگی مردمان حاشیه کویر به این مناطق سفر می کنند.

راهنمای رصد ستاره‌ها در کویر ابوزیدآباد

دیدن ستاره ها در آسمان کویر، آن قدر زیبا و فراموش نشدنی است که باید حتما در برنامه سفر خود بگنجانید. «قلعه کرشاهی» در حاشیه کویر «ابوزیدآباد» در شمال استان اصفهان یکی از جاذبه های تاریخی است که عکاسان نجوم را به این بخش از کویر مرکزی ایران می کشاند. با یک تیر می توانید دو نشان بزنید. هم آسمان پر ستاره را ببینید و هم در روز کویر گشت و گذار کنید.

چطور به کویر ابوزیدآباد برسیم؟

اول از همه باید خودتان را به کاشان برسانید و ۳۰ کیلومتر بعد از کاشان به ابوزیدآباد برسید. از میدان شهدای ابوزیدآباد بعد از کیلومتر ۱۲ در مسیر «بادرود» به روستای حسین آباد می رسید. در روستای حسین آباد سراغ مزرعه فاطمیه و قلعه «کرشاهی» را بگیرید که یک مسیر خاکی ۲۰ کیلومتری است. بهتر است حتما همراه راهنمای محلی وارد این مسیر شوید.

در کویر ابوزیدآباد چه می بینیم؟

رصد: در فاصله بین ۲۱ تا ۲۳ آذر ماه در آسمان کویر مرکزی ایران شاهد بارش شهابی جوزایی خواهید بود، غیر از تماشای بارش شهابی، در ابتدای شب، در افق غرب سه ستاره پر نور را خواهید دیدکه در آسمان می درخشند. نوار راه شیری هم مثل کمانی از افق غرب به افق شرق کشیده شده است. با گذشت زمان و نزدیک شدن به نیمه شب صورت های فلکی افق شرق را تسخیر می کنند. این بخش از آسمان پر است از ستاره های پر نور و جذابیت های فراوانی برای رصد با چشم غیر مسلح دارد. خوشه پروین هم به میانه های آسمان می رسد و می توان آن را با چشم غیر مسلح رصد کرد.

با نزدیک شدن به صبح، صورت های فلکی دیگری مثل اسد، تازی ها و سنبله هم کم کم نمایان می شوند. در میان سیارات منظومه شمسی در ابتدای این شب ها و بعد از غروب خورشید، می توانید زحل را هم نزدیک به افق جنوب غرب ببینید. سیاره درخشان زهره هم کمی بالاتر می درخشد و سیاره سرخ رنگ مریخ را هم می توانید در ارتفاع بالاتری از افق جنوب غرب پیدا کنید.

عکاسی: بسیاری از دوربین های دیجیتال امروزی ساده و کوچک دارای حالت عکاسی در شب، تنظیم دستی مقدار نوردهی و تنظیم دستی فوکوس تصویر هستند. این گزینه ها برای عکاسی از مناظر آسمان شب به کمک شما می آیند، البته داشتن دوربین های DSLR قابلیت های متعدد و بیشتری را در اختیارتان قرار می دهد اما برای شروع عکاسی نجومی بی شک به ابزار مهم دیگری نیاز دارید؛ از جمله سه پایه ای که در نوردهی طولانی مدت دوربین تان را ثابت نگه دارد.

لازم نیست سه پایه تان خیلی حرفه ای باشد، می توانید عکاسی را با سه پایه ای سبک و ارزان قیمت اما مستحکم شروع کنید. تنظیمات نوردهی خودکار را فراموش کنید، چه برای مناظر گرگ و میش غروب و چه برای عکاسی از صورت های فلکی در شب بهتر است زمان نوردهی را به طور دستی تنظیم کنید. وقتی از آسمان عکس می گیرید، همیشه چند نوردهی مختلف را امتحان کنید. به این ترتیب دست کم در یکی از عکس ها بهترین نور و رنگ ثبت شده را به دست خواهید آورد.

نکته

مشکل اصلی علاقه مندان آسمان برای رصد، نورهایی است که آسمان شب شهرها را روشن کرده است و این آلودگی نوری باعث می شود ستاره ها در آسمان دیده نشوند.

مرتبط:

سفر به مازندران