نوشته‌ها

اصلاح وضعیت شاهکار مهندسی هخامنشیان

جبهه شمال شرقی صفه «برج سنگی» در میراث جهانی پاسارگاد، اصلاح وضعیت و سامان‌دهی می‌شود. برج سنگی یکی از شاهکارهای مهندسی هخامنشیان به شمار می‌آید.

 برج سنگی بقایای بنای چهارگوش رفیعی است که بر فراز صفه‌ای سه‌پله‌ای قرار گرفته است که درحال حاضر تنها یک دیوار از آن باقی مانده است.

ارتفاع این برج نزدیک به ۱۴ متر و قاعده آن ۲۳.۷ در ۲۷.۷ متر اندازه‌گیری شده است. تنها ورودی بنا در جبهه شمال غربی تعبیه شده و نزدیک به ۵.۷ متر از سطح زمین ارتفاع دارد. دسترسی به اتاق بالای برج از طریق پلکانی سنگی با ۲۹ پله (به نقل از دیوید استروناخ) میسر می‌شده است. به گمان بسیاری، معماری برج سنگی با طراحی خاص و ظرافت ساخت، در شمار شاهکارهای مهندسی هخامنشیان قرار دارد.

سنگ‌های به‌کاررفته در این بنا از گونه سنگ‌های سفید مرمرین است که از معدن کوه سیوند آورده شده‌اند. از سنگ‌های سیاه آهکی هم در پنجره‌های بسته و کور بنا برای تزئین استفاده شده است. فرو رفتگی‌های منظم مستطیل‌شکل در نمای خارجی چهار ضلع برج، دیگر عناصر تزئینی بدنه‌ها هستند که شواهد آن‌ها کماکان باقی است.

پایگاه میراث جهانی پاسارگاد درباره آخرین وضعیت این برج گزارش کرده است: در حال حاضر این بنا بر اثر گذشت زمان، رهاشدگی، تجمع و نفوذ آب باران، حفاری‌های غیرمجاز، سرقت بست‌های فلزی، به یغما رفتن بلوک‌های سنگی، کم‌توجهی به اقدامات حفاظتی و پاره‌ای عوامل دیگر، به شدت آسیب دیده و فقط دیواره ضلع شمال غربی اثر نسبتا پابرجا مانده است. سایر دیوارها و مابقی قسمت‌ها کاملا فرو ریخته و بلوک‌های سنگی درهم‌شکسته، روی هم آوار و در اطراف پراکنده شده‌اند. در نتیجه این اتفاقات، صفه بنا از حالت اولیه خود خارج شده، شکل و شمایل آن بسیار مخدوش شده است.

با هدف خواناسازی نقشه معماری صفه و برطرف کردن آشفتگی‌های موجود، پیش‌تر در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ عملیات ساماندهی در دو جبهه جنوب غربی و شمال غربی بنا به انجام رسید و اینک در مرحله سوم، تمرکز بر اصلاح وضعیت جبهه شمال شرقی صفه است. عملیات ساماندهی این بخش از اثر که از نیمه شهریور ماه امسال آغاز شده مشتمل بر مستندسازی، پاکسازی، قطعه‌یابی، دوباره‌چینی و وصالی است.

آرایش و وصالی بلوک‌های سنگی از هم پاشیده به دو صورت خشکه‌چینی و یا به روش پین‌گذاری (استفاده از مفتول‌های فایبرگلس) و به‌کارگیری رزین انجام می‌شود. نکته حائز اهمیت، به‌دست آمدن شواهد و اطلاعات جدید تاریخی و معماری در حین عملیات ساماندهی است که هر کدام متعاقبا معرفی خواهند شد.

درباره کاربری این برج سنگی نظرات متعددی مطرح است، گروهی آن را مقبره کمبوجیه، پسر و جانشین کوروش می‌دانند. بعضی آن را آتشکده یا نیایشگاه دانسته‌اند و برخی نیز آن را گنج خانه کوروش خوانده‌اند که در آن اسناد و مدارک مهم دولت هخامنشی نگهداری می‌شده است. در این میان البته بیشتر کارشناسان برای این بنا کارکردی آیینی متصور هستند و معتقدند بنای کعبه زرتشت در نقش رستم از روی این اثر الگوبرداری شده است. در دوره اسلامی، برج سنگی را زندان سلیمان می‌نامیده‌اند.

منبع: ایسنا

مرتبط:

مکتب هخامنشیان ؛ نخستین نظام علمی

پاسارگاد میزبان شایسته گردشگران

مسوولان شهرستان پاسارگاد عزم خود را جزم کرده اند تا با شناسایی نقاط ضعف سال‌های گذشته در میزبانی از گردشگران نوروزی مجموعه میراث جهانی پاسارگاد، تدابیری برای برداشتن گام های موثری در توسعه زیرساخت ها و رفع مشکلات گذشته بیندیشند.

 روزهای پایانی سال ۱۳۹۸ یکی پس از دیگری می گذرد و رفته رفته استان فارس به عنوان یکی از مراکز مهم گردشگری کشور و جهان خود را برای میزبانی از گردشگران نوروزی آماده می کند.
در میان مراکز مورد توجه گردشگران، مجموعه میراث جهانی پاسارگاد کانون مهم حضور گردشگران داخلی و خارجی در ایام مختلف سال به خصوص در ایام نوروز است.
هرچند این مجموعه جهانی در سالیان گذشته جزو پر بازدیدترین مجموعه های گردشگری کشور بشمار می آید اما زیرساخت های لازم برای حضور گردشگران در این منطقه فراهم نیست.
از سوی دیگر وضعیت درآمدی مردم این منطقه به رغم برخورداری از این ظرفیت مهم گردشگری، بسیار ضعیف است و مردم برای امر و معاش در بخش های دیگر به جز گردشگری فعال هستند.
جلسه ستاد تسهیلات نوروزی بخش پاسارگاد به منظور بررسی وضعیت حضور گردشگران داخلی و خارجی تشکیل و تدابیر لازم برای حل مسائل و مشکلات این منطقه اتخاذ شد.

راه اندازی بازار گردشگری از ۲۰ اسفندماه تا ۲۰ خردادماه
فرماندار شهرستان پاسارگاد در این نشست گفت: امسال بنا داریم برای اولین بار در بخش پاسارگاد بازار گردشگری را با حضور فعالان این حوزه از استان های مختلف کشور برگزار کنیم.
صادق فلاحی افزود: در بحث فراهم ساختن زیرساخت برای استقبال از میهمانان نوروزی و همچنین گردشگران داخلی و خارجی قطعا در سال های گذشته نقاط ضعفی وجود داشته است که باید این نقاط ضعف احصا و برای آن چاره اندیشی شود تا بتوانیم از ظرفیت گردشگران نهایت بهره را ببریم.

گردشگران از امکانات ضعیف در پاسارگاد انتقاد دارند
محمد پردل امام جمعه بخش پاسارگاد نیز در این نشست با تشکر از تلاش و توجه ویژه فرماندار شهرستان به این بخش گفت: منطقه پاسارگاد تا کنون مغفول واقع شده بود اما در حال حاضر در حال دیده شدن است.
وی افزود: وقتی گردشگران به پاسارگاد می آیند از کمبود امکانات در این بخش انتفاد می کنند، مردم به نبود امکانات در این بخش عادت دارند اما گردشگری که امکانات ضعیف را در پاسارگاد می بیند حسرت می خورد و انتقاد می کنند که چرا با وجود این پتانسیل و نام و جایگاهی به این بزرگی، امکانات بخش ضعیف است.
وی با بیان اینکه انتظار داریم شرایط توسعه ای و زیرساختی بخش پاسارگاد بهبود یابد، گفت: اگر پاسارگاد در دیگر مناطق کشور بود، شرایط آن این‌گونه نبود یعنی مردم آن منطقه بیشترین درآمد را از وجود میراث جهانی بدست می آوردند.

به جای ۵۰۰ هزار نفر باید پنج میلیون نفر به پاسارگاد بیایند
امام جمعه پاسارگاد بیان کرد: مخالف آمدن گردشگر و پیشرفت این منطقه نیستیم و اعتقاد داریم باید به جای هزار نفر ۱۰ هزار نفر به اینجا بیایند، ما دوست داریم در عید نوروز به جای ۵۰۰ هزار نفر، پنج میلیون نفر جمعیت به پاسارگاد بیاید.
پردل افزود: هرچقدر گردشگر افزایش پیدا کند منفعت آن برای مردم منطقه، مغازه دار، دست فروش، غرفه دار، شهرداری، شورای اسلامی شهر و بخش خواهد بود.
وی ادامه داد: مخالف میراث فرهنگی نیستیم و معتقدیم این تمدن و افتخار ما است و ما باید به آن افتخار کنیم.
امام جمعه بخش پاسارگاد گفت: برای برنامه ریزی برای استقبال از گردشگران نوروزی در این بخش، در مرحله نخست باید مردم کل بخش مدنظر قرار گیرند و اگر قرار است کاری صورت بگیرد یا غرفه ای زده شود اولویت باید با مردم منطقه باشد.
پردل اظهارکرد: مردم منطقه در طول سال درآمدی ندارند و این ناراحت کننده است که در منطقه ای با این ابهت، جوانان منطقه به دنبال چیدن سقز و بنه برود در حالی که پتانسیل بالایی در حوزا گردشگری در این منطقه وجود دارد.
وی ادامه داد: باید از این پتانسیل در راستای اشتغالزایی مردم منطقه استفاده شود، بحث گردشگری یکی از پتانسیل های بسیار مهمی است که می تواند مورد استفاده مردم قرار گیرد.
وی اضافه کرد: توسعه بوم گردی وایجاد شهرک گردشگری در پاسارگاد باید پیگیری شود و از ظرفیت میراث جهانی پاسارگاد برای توسعه استفاده کنیم.
امام جمعه پاسارگاد گفت: یکی از مشکلات مردم منطقه مربوط به ساخت و ساز است که انتظار داریم کمیته فنی میراث فرهنگی در این زمینه سخت گیری زیادی نداشته باشد.

شهرستان پاسارگاد به مرکزیت سعادتشهر در ۱۲۰ کیلومتری شمال شیراز واقع است و آثار تاریخی همچون مجموعه میراث جهانی پاسارگاد شامل آرامگاه کوروش و دیگر آثار مرتبط با تمدن کهن ایران را در خود جای داده است.

منبع:ایرنا