“یوسف رضا”؛ روستای هدف گردشگری در دل تاریخ
شمال کمربندی ورامین – پیشوا و قلعه تاریخی ایرج، بزرگترین قلعه خشتی جهان، روستای هدف گردشگری “یوسف رضا” قرار دارد که یکی از روستاهای آباد پیشوا شناخته می‌شود و به دلیل واقع شدن بقعه امامزاده یوسف رضا، به این نام معروف است.
یوسف‌رضا یکی از قدیمی‌ترین روستاهای پیشوا است که نام عارف بزرگ نیمه دوم قرن سوم را به خود گرفته و بقعه بنا شده بر روی مزار این عارف، نمادی از هنر معماری اسلامی است که این مکان شریف را به یکی از مهمترین مناطق تاریخی و گردشگری شهرستان تبدیل کرده است.
قدمت زیاد این روستای تاریخی را می‌توان از سنگ مزارهای تاریخی اموات دفن شده در صحن بقعه یوسف‌رضا دنبال کرد؛ سنگ‌هایی که به دلیل بی‌توجهی، بخشی از آن‌ها مفقود و بخشی دیگر خرد شده و از بین رفتند و از سرنوشت آن‌ها هیچ کس اطلاعی ندارد.
خواجه عبدالله انصاری درباره این عارف بزرگ می گوید: “در سال ۲۹۱ هجری ابراهیم خواص؛ وی را شسته و دفن کرده است”؛ بنابراین اواخر قرن سوم هجری زنده بوده است.
عطار نیشابوری نیز درباره یوسف بن حسین رازی در تذکرة الاولیاء اظهار می دارد: “آن معتکف حضرت دایم آن حجت ولایت «ولایخافون لومة‌لایم» آن آفتاب نهانی، آن در ظلمت آب زندگانی، آن شاه بازکونین، قطب وقت یوسف بن الحسین، از جمله مشایخ بود و از مقدمات اولیاء عالم بود و به انوع علوم ظاهر و باطن، و زبانی تبحر داشت. در بیان معارف و اسرار، پیر ری بود و بسیار مشایخ و شیوخ را دیده بود و با ابوتراب صحبت داشته و از رفیقان ابوسعید خراز بود و مرید ذوالنون مصری بود و عمری دراز یافته بود و پیوسته در کار، جدی تمام کرده است و در آیتی بوده است و او خود ادیب بود و ریاضاتی و کراماتی داشت و در ملامت قدمی محکم داشت و همتی بلند.”
آمده است که نام قدیمی این روستا که اغلب ساکنان آن به کار کشاورزی، دامپروری و مرغداری مشغول هستند، “حصارنیاز” بوده ولی پس از دفن یوسف رضا، این روستا به نام این عارف بزرگ تغییر یافت.
نمای خارجی بقعه این عارف از آجر ساخته شده و فیروزه‌ای است و گنبد آن را به صورت مخروطی هشت ضلعی بنا نهاده‌اند که دسترسی ضلع شرقی با پنجره‌ای به فضای بین ۲ گنبد میسر می‌شود.
این گنبد مانند گنبد سیدعلاالدین رازی (برج آرامگاهی علاء الدوله) است که در مرکز شهر ورامین واقع شده است و در قسمت بالای در، طرح لاجورد با رنگ‌های طبیعی وجود دارد.
نمای داخلی در اضلاع مختلف و گنبد دارای تزیینات گچبری است و سکوی مقبره به وسیله کاشی‌های فیروزه‌ای، لاجوردی و سفید تزیین شده و پشت عمارت طرح خانقاه است.
گچبری داخل حرم از لحاظ ترکیب رنگ‌ها، تزیین و زیبایی و ظرافت، کم نظیر و ستاره‌هایی در آن تعبیه شده است.
ارتفاع گنبد از کف حرم حدود ۱۱ متر و سطح داخل حرم و گنبد تماما سفید کاری شده است. در مورد قدمت بنای این مقبره تاریخ دقیقی وجود ندارد ولی احتمال می‌رود در قرن ۷ هجری ساخته شده باشد.
از صحن ساختمان یوسف رضا برای دفن اموات روستای قشلاق یوسف‌رضا و چند روستای اطراف استفاده می‌شود و تاریخ سنگ بعضی از قبور به حدود ۲۰۰ سال قبل می‌رسد و حتی بر روی بعضی از سنگ‌ها آثار اشیایی همچون شانه و بعضی وسایل دیگر که حک شده مشاهده می‌شود؛ سنگ‌هایی که امروز تعداد بسیار اندکی از آن باقی مانده و اغلب به دلیل بی توجهی از بین رفته است.
در نزدیکی این امامزاده درخت کهنسالی بوده که اهالی اعتقاد داشتند اگر کودکانی که مبتلا به مرض سیاه‌سرفه و بعضی از بیماری‌های دیگر هستند، در اطراف این درخت رفت‌وآمد کنند، بیماری آن‌ها بهبود می‌یابد.
وسط حیاط نیز یک حوض است که چهار طرف آن چاه‌هایی قرار داشته و ایوان بقعه نیز با مساحت حدود ۳۶ متر مربع با طاق ضربی و گنبدی دوپوش، آجری و مخروطی شکل است.
خرداد ماه سال ۹۷، متولیان این بقعه تاریخی، با هدف احداث شبستان اقدام به ساخت و ساز در حریم این امامزاده کردند که با پیگیری رسانه‌ها، این عملیات متوقف شد.
خبرگزاری جمهوری اسلامی نیز در گزارشی با عنوان ” تعرض به حریم امامزاده هفتصدساله یوسف رضا پیشوا” سهم مهمی در ممانعت از تعرض به حریم بقعه یوسف رضا داشت.
این بقعه در فهرست بناهای تاریخی میراث فرهنگی استان تهران به ثبت رسیده و در سال ۱۳۸۲ مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است.
پیشوا با بیش از ۸۰ هزار نفر جمعیت در ۴۵ کیلومتری جنوب‌شرق تهران واقع شده است.
منبع:ایرنا
مرتبط: