جاذبه های تاریخی ، فرهنگی و مذهبی شهرستان محلات

یخچال نیم ور

این یخچال در شهر نیم ور قرار دارد و دارای گنبد مخروطی بلندی است که در قسمت پایه بسیار ضخیم ساخته شده و در قسمت های بالاتر به تدریج از ضخامت آن کاسته و یزرگی آن نیز کاهش می یابد و متعلق به دوره قاجار است.

ستون های سنگی خورهه

در شمال شرق محلات در مجاورت روستای خورهه حفاری های باستان شناسی در خورهه در تابستان ۱۹۵۵ میلادی به عمل آمد. اداره باستان شناسی تصمیم به انجام این حفاری گرفت تا ساختمان آن را آشکار سازد. در این کاوش تعدادی سفال و چند تکه نقره متعلق به دوره سلوکیان کشف شد.

میل میلونه

میل میلونه بازمانده یک ساختمان سنگی ، با عظمت  وقدمت بسیار است که از سنگ وساروج و درقسمت بالایی آن همراه با رگ های آجر ساخته شده است و بخش فوقانی به ویژه تحتانی میل میلونه همچون مجسمه ابوالهول به شده فرسایش سافته استکه قدمت آن به دوره ساسانی برمیگردد . این بنا دردهستان باقرآباد مجاورت شهر نیم ور قرار دارد.

قلعه جمشیدی

این قلعه در شهر نیم ور واقع است و آن را احتمالا مربوط به دوره ساسانی میدانند و به قلعه گبری نیز مشهور است. این قلعه دارای چاه آب، مرده شوی خانه ای با در سنگی و سایر تاسیسات لازم بوده است.

آتشکده آتشکوه نیم ور

آتشکده آتشکوه نیم ور در ۸ کیلومتری جنوب شرقی نیم ور قرار دارد . این بنا در دامنه یک رشته کوه و درحاشیه جنوبی روستای آتشکوه ساخته شده و از دوبخش ایوان و چهارتاق تشکیل شده است و قدمت آن به دوره ساسانی تعلق دارد.

آسیاب آبی

آسیاب آبی در بخش شمالی شهر محلات و در نزدیکی چشمه پر آبی به نام سرچشمه واقع شده است و آب مورد نیاز خود را نیز از همین چشمه تامین می کند و از چهار قسمت تنوره ، استراحتگاه و انبار و اصطبل تشکیل شده است و متعلق به دوره صفوی می باشد.

حسینیه آقاخان محلاتی

تکیه تاریخی توسط آقاخان محلاتی که پیشوا و امام فرقه اسماعیلیه که از رجال سیاسی- مذهبی دوره قاجاریه به حساب می آید. حسن علی شاه (آقاخان) پس از آنکه با دختر فتحعلی شاه ازدواج کرد، از طرف وی به آقاخان ملقب گردید. این تکیه محلات ، خیابان امام خمینی (ره) واقع شده است.

امامزاده عبدا… (ع)

امامزاده عبد الله که به شاهزاده عبد الله معروف است منسوب به امام جعفر صادق (ع) می باشد . در قسمت جنوبی شهرستان محلات واقع شده است. این امامزاده دارای بقعه ای که از یک طرح چهارتاقی نسبتا بزرگ که سقف آن راگنبدی تک پوش تشکیل داده و سه ایوان اصلی بانقاشی  گچ بری های زیبا قرار داشته است و دیرینگی ان مربوط به دوره صوی می باشد.

امامزاده محمد و اسماعیل

این امامزده در شهر نیم ور و در ۷ کیلومتری شهرستان محلات واقع شده است که در اواخر سلطنت لطفعلی خان زند مزار این دوبزرگوار کشف شده است.

امازادگان فضل و یحیی (ع)

این امازادگان از فرزندان امام موسی کاظم و امام رضا (ع) می باشند که در شهرستان محلات در کوی بالای مدفون هستند. بقعه دارای قبه ،رواق و ایوان هایی است و در اطراف حیاط نیز حجره هایی به چشم میخورد و بنای آن مربوط به دوره ایلخانی است.

آیین و مراسم محلی

آیین بیل گردانی

بیل گردانی جشنی است مربوط به آداب آب و آبیاری که منشا آن جنگ دیرینه ای است که بر سرآب بین انسان و طبیعت وجود داشته و به دلیل اهمیت آبیاری در ایران صورت می گرفته است. این مراسم هنوز در نیم ور پابرجاست و نمادی از جنگ و ستیز انسان با موانع طبیعی است.

عملیات جوی روبی که از دهم تاپانزدهم اسفند ماه به طول می انجامد . هنگامی که آب به نخستین پخش گاه آب که در محل به طرف آبادی آغاز می گردد میان بیست و پنج روز تا یک ماه به طول می انجامد. هنگامی که آب به نخستین پخش گاه آب که در محل به آن (وارگو) می گویند می رسد مردم جشنی بزرگ که یادگار سنت های پهلوانی کهن ایران است برپا می کنند. این مراسم به عنوان بیل گردانی معروف است  و میدان اصلی آبادی محل برگزاری مراسم است. برای انجام مراسم و مسابقه بیل گردانی هفت بیل شخم زنی را دردو دسته چهارتایی و سه تایی با طناب محکم میبندند و پهلوانان بیل چهارتایی رابا دست راست و بیل سه تایی رابا دست چپ از زمین بلند میکنند و به طرز شگفت آوری در حال بالا آوردن ، چرخش آنان را به دور سر آ؛از می نمایند.

مراسم اهواهو خورهه محلات

مزاسم اهو اهوا یک مراسم سنتی است که شب نیمه شعبان ماه مبارک رمضان و همزمان با سالروز میلاد امام حسن مجتبی (ع) در روستای خورهه محلات اجرا می شود .این مراسم به این صورت است که نو جوانان روستا  دردسته های چند نفری به درخانه اهالی رفته و یک ترانه فولکوریک (عامیانه) اجرا مینمایند.

آنها کوچکترین فرزند خانواده را خطاب قرار داده و ترانه به نام او میخوانند و در انتها صاحبخانه مقداری آجیل ، شیرینی پول و چیزهای دیگر به آنها می دهد . در این شب تمام خانواده ها منتظر هستند تا دسته های مختلف به در خانه های آنها بروند. فلسفه وجودی این مراسم در واقع نوعی شاد باش و تبریک تولد امام حسن مجتبی است که به منزله فال نیک گرفته می شود .

صنایع دستی

صنایع دستی محلات دستباف های سنتی (قالی بافی ، گلیم بافی ) رودوزی ها سنتی ، پاپوش سنتی ، آثار چوبی ( معرق کاری و پیکر تراشی ) سفال گری ، گیوه دوزی ، گیوه بافی ، حکاکی روی سنگ و معرق سنگ می باشد.