نوشته‌ها

مسجد حکیم اصفهان

مسجد حکیم اصفهان در انتهای بازار رنگرزان واقع شده است و در دوره شاه عباس دوم به دست پزشک او حکیم محمد داوود در محل ویرانه‌های مسجد جامع دیلمی جورجیر یا مسجد صاحب اسماعیل بن عباد از قرن چهارم هجری بنا شده است. کتیبه‌ها، سردرها و ایوان‌های داخل این مسجد اما به سالهای ۱۰۶۷ تا ۱۰۷۳ هجری قمری برمی‌گردد.

بانی آن حکیم محمد داود ملقب به تقرب ‏خان، پزشک شاه عباس دوم و شاه صفی، بوده و بدین سبب، مسجد به حکیم شهرت یافته است و چون در محله قدیمی جورجیر، در محل مسجدی از قرن چهارم معروف به مسجد جوءجوء یا جورجیر، که صاحب بن عباد آن را بنا کرده بود، ساخته شد، مسجد جورجیر نیز نامیده شده است.

مسجد حكيم از مساجد قديمي اصفهان است. بناي اين مسجد به زمان آل بويه بر مي گردد اين مسجد را صاحب بن عباد در قرن چهارم هـ.ق در محلي كه اكنون مسجد حكيم ناميده مي شود بنا نمود. مسجد حکیم یا مسجد جورجیر، از مساجد چهارایوانی مربوط به اواخر دوره صفوی است. این مسجد، در منطقه قدیمی باب‌الدشت اصفهان قرار دارد. اين مسجد به نام «جامع صغير جورجير» بود. بنای آن از ۱۰۶۷ تا ۱۰۷۳ به طول انجامیده و دارای مساحتی حدود ۸۰۰۰ متر مربع است. مقبره محمد ابراهیم کلباسی در این مسجد قرار دارد. چون اين مسجد در بازار رنگرزان بود «جامع رنگرزان» ناميده مي شود. اين مسجد به مرور زمان تخريب شد و در دوره صفويه حوالي سال هاي ۱۰۶۷ تا ۱۰۷۳هـ.ق به وسيله حكيم محمد داوود طبيب شاه عباس دوم مسجدي بنا شد كه به مسجد حكيم شهرت يافت. حكيم داوود اسپهاني ملقب به هندي با هزينه شخصي مسجدي ساخت. وي كه طبيبي حاذق بود در دربار شاه عباس دوم بود كه به دليل غضب شاه به هند رفت و در دربار شاه هند پناهنده شد و به لقب «تقرب خان »سرافراز گرديد و به دليل حذاقت در طب ثروت زيادي اندوخت كه مقداري را به اصفهان نزد اقوام خويش فرستاد و از آنها خواست تا مسجدي به نام وي بسازند. بدين ترتيب مسجدي عالي با وسعت حدود هفت هزار متر با ساختي بسيار مناسب در محل مسجد جورجير بنا گرديد. و اين محله به همين دليل به محله مسجد حكيم معروف گرديد. قبل از انقلاب براي كاستن از حجم ترافيك شهري در محدوده ميدان امام(ره) در صدد احداث خياباني شمالي جنوبي ميان عبدالرزاق و سپه برآمدند كه اين كار پس از انقلاب در سال ۱۳۶۸ش عملي گرديد و به دليل وجود مسجد زيبا و بزرگ حكيم, شوراي نامگذاري شهرداري اين خيابان را به نام خيابان حكيم نامگذاري نمود. اين خيابان جهت شمالي جنوبي داشته و از خيابان سپه آغاز شده و به خيابان جمال الدين عبدالرزاق منتهي مي گردد.

مسجد حکیم اصفهان

مشخصات بنا

مسجد حکیم، با نقشه‌ای نامنتظم، در حدود ۸۰۰۰ مترمربع وسعت دارد. این بنا -که مانند بسیاری از بناهای دوره صفویه از آجر ساخته شده از نوع مساجد چهار ایوانی است.
این مسجد، از نوع مساجد بدون مناره و گنبد برجسته و بزرگ است که مسجد سید از دوره قاجار مشابه آن محسوب می‌شود.
مسجد حکیم از آخرین آثار دوره صفوی است و شاید از دیدگاه پژوهشگران غربی، در مقایسه با مسجد امام و شیخ‌ لطف‌اللّه نمونه‌ای یأس‌آور باشد؛ اما این مسجد با نگاهی معمارانه، به سبب نمایش شکوهمند طرح چهار ایوانی در مقیاسی بزرگ و داشتن آجرکاری، کاشی‌کاری، گره‌کشی و به‌ویژه خط بنّایی، در زمره آثار برجسته آن دوران، در خور ارزیابی است.

سردر شرقی
این مسجد، سه ورودی اصلی دارد. سردر شرقی به شکل پنج ضلعی، با دو سکو در دو طرف، کتیبه‌ای با اشعار فارسی، مقرنس کاری در قوسِ سردر، و دو پشت‌بغل مزین به خط بنّایی کاشی‌کاری‌شده است.

سردر غربی
سردر غربی با مقرنس گچی ساده در قوس، در انتهای کوچه‌ای بن‌بست قرار دارد و به خیابان حکیم راه می‌یابد و نزدیک به در جورجیر است.

سردر شمالی
سردر شمالی با انواع کاشی‌کاری و آجرکاری و دو سکو در دو طرف، ایوان کوچکی به عرض مدخل با طراحی زیبا، در بالای در ورودی دارد که به حجره‌ای راه می‌یابد. در بالای حجره دو پشت‌بغل و در قوسِ ایوان، مقرنس با پوشش کاشی‌کاری مَعْقَلی دیده می‌شود.

اضلاع و ایوان‌ها
مسجد حکیم، با صحنی به ابعاد تقریبی ۶۱ متر × ۵۳ متر که در هر ضلع آن ایوانی قرار گرفته، دارای حوض سنگی مستطیل شکل و دو مهتابی (سکو) در دو طرف آن است که در جنوب هر دو مهتابی، جایگاهی به طول ۱/۷۰ متر برای امام جماعت تعبیه شده است.

مسجد حکیم اصفهان

ضلع شمالی
ایوان ضلع شمالی به طول ۱۱/۵ متر و عمق ۹ متر، در حدود ۱۵ سانتیمتر بالاتر از سطح حیاط قرار دارد. کتیبه‌ای کاشی‌کاری، شامل اشعاری در وصف مسجد، در وسط ایوان دیده می‌شود. ازاره این ایوان تا ارتفاع ۱/۲۰ متر با کاشیهای معقلی پوشیده شده است. در وسط دیوار غربی، راهرویی به عرض ۳/۳ متر دیده می‌شود که راه دستیابی به مدخل شمالی مسجد است و اکنون با دیوار آجری مشبک پوشانده شده است. در بخش فوقانی راهروها، دو ایوان کوچک جلو حجره‌ها قرار دارد. کتیبه‌ای به خط ثلث، از محمدرضا امامی، با زمینه لاجوردی در سه جانب ایوان کار شده است. این کتیبه به همراه پوشش سقف، که کلمه علی را با خط بنّایی از ترکیب آجر و کاشی فیروزه شکل داده، به این ایوان جلوه‌ای خاص بخشیده است. در دو طرف ایوان، ایوانی کوچک‌تر با تزیینات مشابه بنا گردیده و هر کدام از این ایوانها در دو طرف خود طاق‌نمایی به عرض سه متر دارند.

ضلع جنوبی
جبهه جنوبی صحن و نیز ایوان، مشابه ضلع شمالی است و فقط در تزیینات، متفاوت به نظر می‌رسند، از جمله در مقرنسی که در دل رسمی‌بندی بالای ایوان ساخته شده است.

ضلع شرقی و غربی
جانب شرقی و غربی صحن همانند است، مشتمل بر ایوانی به عرض حدود هشت متر و در هر طرف ایوان ابتدا یک طاق‌نما و سپس سه ایوان کوچک‌تر، با عرض نزدیک به پنج متر، قرار دارد. دو طاق‌نمای کوچک نیز در ابتدا و انتهای هر ضلع دیده می‌شود که از داخل آنها می‌توان به حجره‌های بالای آنها دسترسی یافت. در طبقه بالای دو ضلع شرقی و غربی، برای زیباسازی اطراف صحن، طاق‌نماهایی ساخته شده است که هیچ‌گونه بنایی در پشت آنها وجود ندارد، به‌طوری که هوا از میان آنها جریان می‌یابد. بدین‌ترتیب، در هر طرف ایوانهای شرقی و غربی شش طاق‌نما قرار گرفته است.
ایوان شرقی به شکل بدیعی دارای شاه‌نشینی است که طول فرورفتگی آن حدود ۵/۵ متر و دارای قوسی است و روی آن ایوانکی (بالکنی) تعبیه کرده‌اند که حجره‌های دو طرف بدان راه دارند. تزیینات کاشی‌کاری این ایوان در پشت‌بغلها با نقش هشت و چهار سُلی معقلی و نیز کتیبه سرتاسری، مشاهده می‌شود. ایوان غربی نیز با دارا بودن یک شبکه کاشی‌کاری معرق با نقش اسلیمی، در دیوار مقابل ایوان طراحی شده است.

شبستان‌ها و محراب‌ها
مسجد حکیم دارای چهار شبستان و محراب است که شبستان اصلی یا شبستانِ زیر گنبد آن، در پشت ایوان جنوبی واقع شده و به شکل مربعی به ضلع۱۱/۵ متر است. ازاره دیوارها تا ارتفاع ۱/۳۰ متر از نقوش متنوع با آجر و کاشی مزین شده‌اند. همچنین طاق‌نماهایی با تزیینات مشابه با خط بنّایی کار شده است، شامل کلمات «علی»، «یاحنّان»، یا «یامنّان» و غیره. سقف گنبد نیز با نقش هشت و زُهره معقلی طراحی شده است و در زیر آن کتیبه دیگری از محمدرضا امامی دیده می‌شود. بزرگ‌ترین و زیباترین محراب مسجد در این شبستان قرار دارد. این محراب، با عرض تقریبی ۶/۵ متر، هم‏عرض ایوان جنوبی است. ازاره محراب، به ارتفاع ۱/۳۰ متر، از سنگ مرمر است و نبش دیوار داخلی و خارجی محراب با کاشی‌پیچ فیروزه‌ای پوشیده شده است. کتیبه‌ای از آیات قرآن بر لبه خارجی محراب به عرض هشتاد سانتیمتر، بر زمینه کاشی لاجوردی کار شده و بر زیبایی محراب افزوده است.
در دو طرف شبستان زیرگنبد، دو شبستان به ابعاد ۲۲ متر × ۷/۵ متر وجود دارد. در جانب شرقی و غربی این شبستانها ورودی‏هایی به راهروهای اطراف شبستان جای گرفته‌اند. ازاره‌ها دارای تزیینات آجر و کاشی‌اند، به طوری که در شبستان جنوب‌غربی این تزیینات به شکل حصیرِ بافته‌ای که مربعهایی از کاشی را در میان خود دارند، دیده می‌شود. نقاط دیگر، مانند طاق‌نماها، پشت‌بغلها و سقف شبستانها، نیز پوشیده از سطوح تزیینی مشابه دیگر جاهای مسجد است. محرابهای این دو شبستان کوچک‌ترند. محراب شبستان شرقی به شکل نیم‌هشتی است و کتیبه‌ای کاشی‌کاری در لبه پخِ محراب کار شده است. پشت‌بغلها نیز تزیینات کاشی‌کاری دارند و سقف محراب با مقرنس‌کاری آجری شکل گرفته است. محراب شبستان غربی، طراحی ساده‌تری دارد.
شبستان دیگری معروف به شبستان زمستانی در ضلع غربی مسجد قراردارد و دارای دو بخش زنانه و مردانه است. سقف شبستان مردانه خیمه‌ای و ازاره آن مزین به کاشی‌کاری با نقش هشت و صابونک است. شبستان زنانه دارای سیزده ستون با سقفهای چهاربخشی است. وسط هر سقف سوراخی با درپوشی از سنگ مرمر، برای حفظ گرمای داخل شبستان و جذب نور، دارد. در دیوار جنوبی شبستانِ مردانه، محرابی به شکل یک نیم هشت ضلعی منتظم پوشیده از کاشی‌کاری و کتیبه در نیمه بالایی آن است. روی پشت بام شبستان زنانه یک مهتابی و محرابی برای نمازگزاران در فصل تابستان پیش‌بینی شده است.

مسجد حکیم اصفهان

حوض
در ضلع شمال‌شرقی مسجد، نزدیک درِ دیالمه، حوض‌خانه‌ای به ابعاد ۸/۸۰ متر × ۷/۷۰ متر قرار دارد. اطراف حوض‌خانه از طاق‌نماهایی تشکیل شده و طاق‌نمای جنوبی شاه‌نشین است. قسمتی از روشنایی این فضا از شبکه‌های شش ضلعی منظم بالای دیوارها تأمین می‌شود. کف طاق‌نماها درحدود پنجاه سانتیمتر از کف حوض‌خانه بلندتر است تا در موقع وضوگرفتن بتوان روی آن نشست و هم محلی برای قرار دادن لباسهای اضافی باشد. در وسط حوض‌خانه حوضی به‌طول چهار متر و عرض سه متر تعبیه شده است. در وسط حوض فواره‌ای است که آب را از منبع مادر چاه به اینجا منتقل می‌کند. هر چند که شیرهای آب لوله‌کشی نیز در اطراف حوض نصب شده‌اند. این حوض‌خانه از نظر ساخت رسمی‌بندی زیبایی که در زیر کاسه سقف و بر چهار ستون کلاف‌کشی شده اطراف حوض قرار گرفته، شیوه جالب‏توجهی از سقف‌سازی است. این حوض‌خانه نمونه‌ای است که در مساجد مشابه آن کمتر طراحی شده است.

ساعت‌های آفتابی
از دیگر ویژگیهای این مسجد، دو ساعت آفتابی است که یکی در زاویه شمال‌غربی مسجد و دیگری در بالای ایوان شمال‌غربی نصب شده‌اند.

معمار، کاشی‌کار و کتیبه‌نگار
براساس کتیبه‌های مسجد، از معماران این بنا محمدعلی‌ بن استاد علی‌بیک بنّا اصفهانی، از کارشی‌کاران آن میرزامحمد کاشی‌پز، و کتیبه‌نگار آن خوشنویس نام‌آور عهد صفوی، محمدرضا امامی، بوده‌اند. نام خوشنویس دیگری به نام محمدباقر شیرازی نیز در یکی از کتیبه‌ها دیده می‌شود.

مرمت
در ۱۳۱۸ش قسمتی از سردر شمال‌غربی، یا سردر مسجد دوره دیلمیان، از زیر خاک نمایان شد و در ۱۳۳۵ش کاهگل آن کاملاً زدوده گردید این مسجد در دهه سی شمسی و نیز در دهه‌های اخیر، به همت سازمان میراث فرهنگی، مرمت شده است.

بزرگان مدفون در مسجد
در جنوب‌غربی مسجد، مقبره‌ای معروف به مقبره سادات و مقابلِ درِ شرقی، مقبره محمد ابراهیم کلباسی، فقیه معروف قرن سیزدهم، وجود دارد که با مقرنسهای گچ‌بری آراسته شده است. در گذشته در شمال مسجد، مقبره حکیم داود بوده است که امروزه در محل آن مغازه‌ای قرار دارد.
این مسجد موقوفات بسیاری دارد که بخشی از آنها از بین رفته و بخشی شامل تعدادی از دکانهای اطراف مسجد و مغازه‌های بازارهای اصفهان است.

مسجد حکیم: به جا مانده از صفویه، ثبت در سال ۱۳۱۳، نشانی: خیابان عبدالرزاق

نگرانیِ «فرشچیان» برای اصفهان

محمود فرشچیان چهرۀ جهانی هنر نگارگری، در گفت‌وگوی زندۀ تصویری خود با شهردار اصفهان، از او خواست تدابیری بیندیشد تا مسئلۀ بلندمرتبه‌سازی در اصفهان برای همیشه خاتمه یابد، ارگ جهان‌نما از ظاهر زشت خود نجات پیدا کند و مشکل هنرستان هنرهای زیبا نیز حل شود.

شامگاه چهارشنبه (۲۴ دی‌ماه) قدرت الله نوروزی با محمود فرشچیان، ارتباط تصویری برقرار کرد و  این گنجینۀ زندۀ بشری، در فرصت فراهم شده، خطاب به شهردار اصفهان گفت: چشم دنیا به اصفهان است. باید خدا را بابت این نعمتی که نصیب جنابعالی شده شکر کنید و یادگار ماندگاری از خودتان به جا بگذارید؛ در وهلۀ اول از طریق دولت یا مجلس مصوب کنید که برای همیشه بلندمرتبه‌سازی در اصفهان متوقف شود و هیچ‌کس سراغ این کار نرود تا این مسئله برای شهرداران آینده هم موجب زحمت نباشد.

وی یادآور شد: چندین سال پیش هم در اصفهان بلندمرتبه‌سازی می‌کردند و اسناد و فیلم آن موجود است. من دراین‌باره صحبت‌هایی کردم و خوشبختانه کار تا حدی متوقف شد.

فرشچیان تصریح کرد: برای ساختمان «جهان‌نما» که اسم دهان‌پرکنی دارد و بلندمرتبه است، باید فکری کرد تا زشتی ظاهر آن رفع‌ورجوع شود. من دراین‌باره فکر کردم و اگر لطف کنید و مسابقه‌ای بین طراحان کاشی اصفهان برای این مقوله برگزار کنید خوب است.

این هنرمند افزود: می‌شود اطراف آن کرۀ زمین درست کرد و یا با کاشی ابر ساخت و در قسمتی از جرز ستون‌های ارگ جهان‌نما چند پرنده طراحی کرد. امیدوارم عقل جوانان ما بهتر برسد و نقشه زیبایی برای این ساختمان بکشند تا با درایت و راهنمایی شما از این وضع نجات پیدا کند.

در این لحظه، شهردار اصفهان، ثبت هنر نگارگری در فهرست میراث جهانی و همچنین، معرفی محمود فرشچیان را به‌عنوان گنجینۀ زنده بشری از سوی یونسکو، تبریک گفت و خاطرنشان کرد: به این خاطر که از آن‌طرف دنیا این‌گونه برای شهرتان دغدغه دارید از شما سپاسگزارم.

فرشچیان، در پاسخ به این سخن نوروزی اظهار کرد: جان و فکر و ذکر و همۀ هوش و حواس من آنجاست. من همیشه در اصفهان و در ایرانم. من دور نیستم و اینجا هم از خدمتگزاری به وطنم فارغ نیستم.

شهردار اصفهان، بار دیگر حس مسئولیت این هنرمند را تحسین کرد و ادامه داد: یقیناً ما به نقطه نظرات شما اهمیت ویژه خواهیم داد و شنیدم که برای بلندمرتبه‌سازی دغدغه داشتید و نامه‌ای نوشته بودید که البته من هم جوابیه‌ای تقدیم کردم و اطمینان دادم که تا جایی که توان داریم پاسدار میراث تاریخی این شهر خواهیم بود و از آن محافظت خواهیم کرد.

وی افزود: ما این میراث را هویت شهر اصفهان می‌دانیم و باور داریم اگر اصفهان امروز در جهان می‌درخشد و همه آن را به‌عنوان یکی از بهترین شهرها معرفی می‌کنند به خاطر همین داشته‌هاست؛ بنابراین همه باید برای پاسداری از این میراث تلاش کنیم. یقین داشته باشید که ما پاسدار دستاورد گذشتگان و میراث شهریم و قول دادیم حافظ نظم و هارمونی شهر باشیم، بر معانی و مفاهیم هویتی آن تأکید کنیم و از این موضوع هیچ‌وقت کوتاه نیاییم.

نوروزی تصریح کرد: ممکن است گاهی غفلتاً و دور از چشم ما اتفاقاتی بیفتد و این در یک شهر بزرگ ممکن است اما ما حتماً آن‌ها را هم پیگیری می‌کنیم و سعی می‌کنیم این رفتار را که مقابله با تعدی‌هاست، نهادینه کنیم بلکه برای همیشه و در آینده، به‌عنوان رفتاری سنجیده و منطقی مورد قبول قرار بگیرد و تداوم پیدا کند.

blank

شهردار اصفهان یادآور شد: طی دو سه سال گذشته در حوزه‌های مختلف اتفاقات بسیار خوبی در شهر اصفهان افتاده است. ما محور حرکت خود را گردشگری و محیط‌زیست قرار دادیم و روی بسیاری از مسائلی که به شهر هوشمند برمی‌گردد تأکید داشتیم. در حوزه فرهنگی، خوشبختانه موفقیت‌ها و پیشرفت‌های خوبی داشتیم و یقین دارم که این مسیر دل شما و همه اصفهان دوستان را خوش خواهد کرد. امیدوارم که فیلم کارهای انجام‌شده تهیه شود و شما آن را ببینید.

وی ادامه داد: ما طرح پیرایش شهری را در ۱۵ منطقه اصفهان اجرا می‌کنیم به‌این‌ترتیب که در هر منطقه، یک خیابان را به‌عنوان پایلوت انتخاب کرده‌ایم تا پلشتی‌ها و چیزهای زائد آن را حذف کنیم.

فرشچیان پس از شنیدن این اظهارات بیان کرد: اگر شما به فرانسه تشریف ببرید، می‌بینید که اطراف رودخانه «سن» باوجوداینکه زمین‌های گران‌قیمتی وجود دارد، محال است به کسی اجازۀ بلندمرتبه‌سازی داده شود. تمام ساختمان‌های این محدوده کوتاه هستند تا قسمت‌های مهم خودش را نشان بدهد. در اصفهان هم نمی‌دانم بر عهده شماست یا مجلس یا دولت اما مصوبه‌ای باید باشد تا برای همیشه بلندمرتبه‌سازی اطراف زاینده‌رود از بین برود.

شهردار اصفهان پاسخ داد: چشم، حتماً این نکاتی که اشاره کردید مورد توجه قرار می‌گیرد و برای ارگ جهان‌نما نیز کمک کنید که طرحی تهیه شود. البته الان ما روبروی دروازه دولت بیلبورد بسیار بزرگی را طراحی و نصب کردیم که به مناسبت‌های مختلف تغییر می‌کند و هر کس آن را دیده می‌گوید بسیار زیباست. ما برای این ساختمان هم فراخوان می‌دهیم و هر کس هم برای طراحی انتخاب شد، به شما وصل می‌کنیم تا در این رابطه کمکمان کنید.

نوروزی خاطرنشان کرد: تلاش ما این است که آلودگی بصری شهر را حذف کنیم و به فکر موزه فرش و مینیاتور و تئاتر شهر نیز هستیم.

فرشچیان گفت: امیدوارم نظر لطف و عنایت شما شامل حال هنرستان هنرهای زیبا هم بشود چون بعد از مرحوم بهادری هر کس آمد نتوانست آن را به‌درستی اداره کند.

شهردار اصفهان در این باره اظهار کرد: هنرستان هنرهای زیبا گنجینۀ بی‌نظیری است و اگر اداره کل ارشاد کمک کند ما مشارکت می‌کنیم و این مورد را هم در دستور کار قرار می‌دهیم.

وی، ابراز امیدواری کرد که این گفتگوها تداوم پیدا کند و سخنش را اینگونه پایان داد: امیدوارم بتوانیم شما را در ایران زیارت و در اصفهان، از نگاه شما بیشتر استفاده کنیم.

منبع:ایسنا

مرتبط:

معرفی خانه مشیر الملک اصفهان

خانه جواهری کوهپایه _جواهری در اصفهان

جاجا محور توسعه گردشگری روستایی در اصفهان

خانه مارتاپیترز

خانه مارتاپیترز یکی از خانه های قدیمی و زیبای شهر اصفهان است که در محله تاریخی جلفای این شهر قرار دارد. قدمت این خانه ارزشمند به دوره صفوی برمی گردد زیرا در زمان شاه عباس صفوی ساخته شده است.

خانه مارتاپیترز که به خانه جائی (پدر خانم مارتاپیترز) نیز مشهور است، نام خود را از آخرین مالک خود یعنی مارتاپیترز گرفته است.
خانه مارتاپیترز در سال ۱۳۵۳ توسط سازمان حفاظت آثار باستانی به شماره ۹۹۰ به ثبت فهرست آثار تاریخی کشور رسید. در سال ۱۳۵۷ نیز به دانشگاه هنر  فارابی تحویل داده شد و از همان زمان کار مرمت و بازسازی به طور جدی در آن صورت گرفته است که در حال حاضر ساختمان مرکزی دانشگاه در این مکان قرار دارد.

طرح بخش های مختلف این خانه از تنوع زیادی برخوردار بوده و کیفیت ساخت و شیوه تزئینات آن بسیار ارزشمند می باشد. وجود ارزش های هنری خاص در معماری خانه مارتاپیترز، باعث شده است که این خانه علاوه بر قدمت تاریخی خود، از لحاظ هنری نیز توجه همه را به سوی خود جلب کند. سقف برخی قسمتهای این خانه دارای تزئینات مقرنس و دیوارهای آن پوشیده از تزئینات گچبری، آینه کاری، طلا کاری و نقاشی هایی از فرشتگان است که جلوه ای خاص به آن بخشیده اند.

خانه مارتاپیترز

مساحت خانه مارتاپیترز حدود ۲۵۰۰ متر مربع است و از جمله مهم ترین بخش های آن که با ویژگی های معماری دوره صفوی همخوانی دارند، حیاط شمالی، کوشک و حیاط جنوبی هستند.

این خانه تاریخی از چند ساختمان مختلف و جدا از هم تشکیل شده است. ساختمان اصلی خانه به بخش تابستانی جنوبی اختصاص داده شده است. بخش عظیمی از ساختمان زمستانی شمالی آن نیز هنگام تعریض کوچه کلیسا از بین رفته و تنها بقایایی از آن باقی مانده است.

در حال حاضر خانه مارتاپیترز شامل سه ساختمان است که عبارتند از ساختمان شمالی، ساختمان شرقی و ساختمان قدیمی. ساختمان شمالی دارای یک اتاق بزرگ در وسط و دو راهرو در شرق و یک راهرو در غرب بوده و فاقد تزئینات است. ساختمان شرقی نیز شامل آشپزخانه و حمام و سایر سرویس های خدماتی و بدون تزئینات است. ساختمان قدیمی که همان بخش اصلی خانه می باشد، از یک سالن بزرگ با نقاشی و گچبری و تعدادی پنجره مشبک چوبی قدیمی تشکیل شده است. پنجره های مشبک و زیبای اتاق های این ساختمان یادآور تزئینات دوره صفویه است. از دیگر بخش هایی که نشانگر تزئینات دوره صفوی است می توان به نقوش هندسی و آجری نمای رو به شمال اشاره کرد.

خانه مارتاپیترز

در طول زمان تغییرات مختلفی انجام گرفت تا باغ پیرامون بنا به چند حیاط و فضای باز تبدیل شود، به طوری که امروزه در شمال کوشک اصلی یک حیاط و در دو جبهه شمالی و شرقی این حیاط فضاهای دیگری واقع شده اند.

خانه مارتاپيترز كه در زمان صفويه به محل سكونت و زندگي جاني كشيش يكي از روحانيون كليساهاي اصفهان بوده است در حال حاضر، در اختيار دانشگاه فارابي مي باشد و به دليل استقرار بر سر راه كليساي وانك و قرار گرفتن در مركز شهر مورد بازديد گردشگران خارجي قرار مي گيرد.

مرتبط:

سردرهای کاشی‌کاری زیباییِ فراموش شده اصفهان…

هفتم دی‌ماه، روزی به نام کمال الدین اسماعیل اصفهانی

خانه جواهری کوهپایه _جواهری در اصفهان

عصارخانه شاهی کجاست؟

عصارخانه شاهی یک عصارخانه تاریخی در شهر اصفهان است که در سال ۱۰۲۱ هجری قمری  همزمان با احداث بازار بزرگ قیصریه و مدرسه ملا عبدالله به دستور شاه عباس اول ساخته شده است.

ساختار ظاهری عصارخانه از دو قطعه سنگ بزرگ تشکیل شده بود که روی هم قرار می ‌گرفتند. این دو قطعه سنگ از یک ‌طرف با اهرمی به چهارپا مثل الاغ یا شتر و اسب وصل بود که با حرکت حیوان به صورت دورانی، سنگ رویی آسیاب به حرکت درمی‌ آمد و با گردش این سنگ، مواد روغنی که وسط سنگ بود، نرم می ‌شد. قسمت بالای سنگ متحرک جایگاهی بود که مواد خرد شونده را داخل آن می‌ ریختند تا به زیر سنگ بروند و خرد شوند. این عصارخانه‌ های ابتدایی را «چوغن ‌گری» نیز می ‌گفتند.

عصارخانه شاهی

از عصارخانه‌ های قدیمی ایران آنچه باقی ‌مانده، از تعداد انگشتان دست تجاوز نمی ‌کند. این عصارخانه‌ ها را می‌ توان نماد صنعتی ایران قدیم دانست. از این عصارخانه ‌ها در یزد، چهار محال و بختیاری و اصفهان نمونه‌ های متروکی باقی مانده است. با گذشت زمان و گسترش نیازهای مردم، عصارخانه‌ ها نیز پیشرفت کردند و تغییراتی در آنها شکل گرفت. این نوع کارخانه نخست در اصفهان تاسیس شد و سپس به نواحی دیگر سرایت کرد.

در حال حاضر مساحت عصارخانه شاهی ۳۸۰ متر مربع است ولی در گذشته مساحت اصلی آن ۱۸۰۰ مترمربع بوده که اکنون مکان‌ هایی مانند شترخان، بارانداز و ورودی بازرگانان از بین رفته است و فقط یک تیرخانه و دو انبار تو در تو در بخش شرقی تیرخان، در دو طبقه باقی مانده است؛ در محل بارانداز عصارخانه هم اکنون پاساژ طلا فروشان قرار دارد.

عصارخانه شاهی

این عصارخانه در یک طبقه با ارتفاع حدود ۱۱ متر و سه فضای گنبدی شکل با مقطع کجاوه ساخته شده است که سقف ‌ها به سبک طاق و چشمه و نورگیرهای سقف، روشنایی عصارخانه را تأمین می ‌کنند. سقف گنبدی شکل به دلیل خنک نگه داشتن محل برای نگهداری روغن موجود در عصارخانه بوده است. دیوارها و سقف خشتی بدون کاربندی، قاب سازی، تزئینات و پنجره ساخته شده است، فضای اصلی دارای پنج قسمت پیشخوان، بارانداز، شترخوان، گرم‌ خانه و تیرخانه بوده است.

دیوارها و سقف خشتی و به دلیل کاربری آن بدون کاربندی، قاب ‌سازی، تزئینات و پنجره ساخته شده است. دانه‌ های روغنی که در این عصارخانه به کار می‌ رفت و مورد روغن کشی قرار می ‌گرفت معمولاً کنجد، پنبه دانه، خشخاش و آفتاب گردان بوده است.

عصارخانه شاهی

از سال ۱۳۴۰ تا سال ۱۳۴۹ برای حرکت دادن تیر بزرگ و چرخش سنگ آسیاب، از موتور برق استفاده شده و بعد از آن زمان، به دلیل صنعتی شدن این حرفه و وجود تجهیزات مکانیزه، ادامه کار مقرون به صرفه نبوده و عصارخانه به مدت ۳۰ سال تعطیل شده است؛ تا اینکه در سال ۱۳۷۹ سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان، عصارخانه را از مالک اعیانی آن خریداری نمود و از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۲ اقدام به مرمت و ساماندهی آن کرده است و به عنوان موزه مورد بازدید مردم و گردشگران قرار دارد.

عصارخانه شاهی از سال ۱۳۹۲ به عنوان اولین و تنها پایگاه تخصصی مطالعات فرهنگ عامه در کشور به فعالیت می‌ پردازد. از سال ۱۳۹۵ این پایگاه طرح تاریخ شفاهی مشاغل سنتی اصفهان را آغاز نمود و چندین فیلم مستند نیز بر مبنای این تحقیقات از مشاغل سنتی اصفهان تولید گردید. این مرکز تخصصی در زمینه برگزاری کارگاه ‌های تاریخ شفاهی نیز فعال است.

کتاب عصارخانه شاهی از سوی موزه عصارخانه شاهی به سه زبان فارسی، انگلیسی و عربی از سوی سعید سیاحیان خلاصه و گردآوری شده و در سال ۹۵ به چاپ رسیده است. این کتاب به بررسی کارکرد مختصر عصارخانه‌ ها و معرفی موزه عصارخانه شاهی می‌ پردازد، معرفی قسمت‌ های مختلف عصارخانه، دانه ‌های روغنی و کاربردشان در مصارف مختلف از دیگر بخش‌ های این کتاب است.

منبع:تریپ یار

مرتبط:

خانه جواهری کوهپایه _جواهری در اصفهان

کاخ هشت بهشت _کاخ عالم اصفهان

روستای طامه از نقاط بسیار خوش آب و هوای اصفهان

معرفی دهکده تفریحی زاینده رود

یکی از قشنگ ‌ترین جاهای دیدنی اطراف اصفهان چادگان است. چادگان با شهر اصفهان ۱۲۸ کیلومتر فاصله دارد. نزدیک به دو ساعت در راه هستید و بعد به دهکده‌ ای سرسبز می ‌رسید که پشت سد ساخته شده و همه چیز را باهم دارد، هم طبیعتی سرسبز، هم دریاچه زاینده رود و هم امکانات تفریحی متنوع. دهکده تفریحی زاینده رود، ۲۴۵ هکتار فضای سبز، نیم هکتار گلخانه و ۱۲۴ گونه گیاهی دارد.

دهکده فرهنگی تفریحی زاینده رود که درساحل دریاچه سد زاینده رود ساخته شده، دارای ۱۴۸۸ دستگاه واحد ویلایی و آپارتمانی است. از ویژگیهای دهکده فرهنگی تفریحی زاینده رود مدیریت و ساماندهی با رعایت مسائل زیست محیطی دهکده می باشد. در سال ۱۳۸۷ از سوی سازمان حفاظت محیط زیست کشور لوح زرین تحت عنوان واحد برگزیده خدماتی سبز سال ۱۳۸۶ در کشور به سازمان عمران زاینده رود و این دهکده اهداء شد.

دهکده فرهنگی تفریحی زاینده رود

سابقه تاریخی

نام قدیمی چادگان پاراتاک می باشد. آخرین پادشاه هخامنشی برای فراهم کردن سپاه به این ناحیه آمده است. در دوره دیگری از تاریخ ایران، اسکندر مقدونی نیز در این محل اقامت کرده و به واسطه نفوذ خود، هنوز روستای مجاور چادگان به اسکندری معروف است، بعد ها، شاه عباس صفوی نیز به واسطه آباد بودن این ناحیه، ترک ها را به سمت این منطقه فرستاده است.

چادگان از دو بخش چاد و گان تشکیل شده است. چاد به معنی شیار، شکاف و دره است و گان پسوند آن است. پاراتاک که به کلی از میان رفت، مردم در جایی نزدیک به آن خانه‌ های خود را بنا کردند. جایی نزدیک به رودخانه زاینده رود که در دره‌ای قرار گرفته و به همین دلیل، اسم چادگان بخود گرفت.

موقعیت جغرافیایی

دهکده فرهنگی تفریحی زاینده رود در ۱۲۰ کیلومتری غرب استان اصفهان در حاشیه رودخانه زاینده رود و در ۲ کیلو متری شهر چادگان در منطقه فریدن بزرگ واقع شده است. این دهکده از سمت شمال با شهرستان فریدن، از سمت غرب با شهرستان چادگان، از سمت شرق با شهرستان تیران و کرون، از جنوب با استان چهارمحال و بختیاری و از سمت غرب با بخش چنارود همجوار است.

دهکده فرهنگی تفریحی زاینده رود

امکانات تفریحی

در دهکده تفریحی زاینده رود امکانات تفریحی متنوعی وجود دارد، همین امکانات چادگان و سرسبزی آنرا از سایر شهرستان ها متمایز می سازد.

سکو های نشیمن خانوادگی در حاشیه ی زاینده رود، باشگاه اسب سواری، اسکله قایقرانی (اسکله ای همراه با قایق پدالی، موتوری و یک دستگاه اتوبوس دریایی درچادگان وجود دارد که مسافران می توانند با آن ها لحظات خوشی را در دهکده زاینده رود برای خود رقم بزنند.) استخر چادگان،
زمین های ورزشی (زمین فوتبال، بسکتبال، والیبال، تنیس روی میز و…)، تله کابین، پیست های دوچرخه سواری، باند فرود هلی کوپتر در باند هوایی چادگان، باغ ها و مزارع باغ های پر از میوه و مزارع مملوء از درخت چادگان بی نظیر است.

جدا از دریاچه سد زاینده رود و قایق سواری آن، چادگان تفریحات دیگری نیز دارد. به خاطر وجود ماهیانی مانند قزل ‌آلای رنگین کمان، کپور و زرد مردم برای ماهیگیری به این منطقه می ‌آیند.

در این دهکده توریستی امکان اسب سواری نیز دارید که می توانید در این زمینه آموزش ببینید. با اتوبوس دریایی میتوانید دوری در رودخانه بزنید و به ساحل که برگشتید، زیر سایه درختان خستگی در کنید، یا می توانید با دوستان و خانواده خود در ساحل والیبال و بسکتبال و پینگ پنگ بازی کنید، و یا در استخر دهکده، تنی به آب بزنید که هم سانس ‌های مردانه و هم زنانه دارد.

میتوانید با دوچرخه در دهکده گشت بزنید و اگر دلتان هیجان خواست سوار بر تله ‌کابین شده چادگان را از بالا ببینید.

دمنوش خانه دهکده که انواع و اقسام شربت ها و دمنوش ها را میتوان در آن سفارش داد و رستوران های کوچک و بزرگ نیز از جاذبه های چادگان هستند، هرچند بساط کباب در دشت و دمن که از سنت های پسندیده ایرانیان است در اینجا هم حاکم است.

وجود امکانات متعددی از تفریحات خانوادگی و دسته جمعی از جمله غواصی، پینت بال، شهر بازی و پارک بادی، کارتینگ، ماشین شارژی و پل معلق و … لحظات مفرح و هیجان انگیزی را برای گردشگران رقم میزند.

آرامشِ در یک استراحتگاه ییلاقی با امنیت کامل و محیطی خانوادگی از نخستین ویژگی هایی است که دهکده فرهنگی تفریحی زاینده رود را محبوب مسافران کرده است.

برای اقامت در چادگان میتوانید هم ویلا کرایه کنید و هم به چشم سفری یک روزه آن را ببینید و برای شب دوباره به اصفهان برگردید.

دهکده فرهنگی تفریحی زاینده رود

نزدیک ترین مکانهای گردشگری

“مارکده ” به عنوان یکی از زیبا ترین مقاصد پیاده روی حاشیه زاینده رود شناخته شده و در ۸ کیلومتری دهکده تفریحی واقع است. همچنین منطقه زیبای “بن” (Ben) در چهار محال و بختیاری، در ۲۰ کیلومتری جنوب دریاچه زاینده رود، با دهکده فاصله اندکی دارد. چشمه سلیمان نیز در ۷ کیلومتری غرب دهکده تفریحی واقع شده و چشمه وقا، چشمه خوانسارک، چشمه مرغاب در جاده تیران به داران قرار دارد (حدود ۴۰ کیلومتری دهکده تفریحی)، رودخانه اسکندری (پلاسگان) که یکی از منابع مهم آب زاینده رود است در ۱۷ کیلومتری غرب دهکده تفریحی قرار دارد. چشمه دیمه، سرچشمه اصلی زاینده رود، با ۷۲ کیلومتر رانندگی، در جاده غربی دهکده تفریحی واقع شده است.

“چنارود” و “چهل چشمه” نیز در ۳۸ کیلومتری غرب دهکده تفریحی، از مراکز مهم عشایری محسوب می شود. در اواخر بهار برای دیدار از عشایر و رسوم آنان می توانید به این منطقه سفر کنید.

اماکن تاریخی چادگان

دهکده چادگان جاهای تاریخی مانند خانه معظم الملک میر پنج نیز دارد که به ثبت ملی رسیده است. این بنا یادگاری از دوره قاجار است که از زیرزمین، تالارها و اتاق های بزرگ با دیوارهائی مزین به نقوش و آینه کاری های ظریف تشکیل شده است. تزئینات خانه متاثر از تزئینات قرن گذشته اروپا می باشد. در مقابل عمارت آن حوضی بزرگ تصویر خانه را با شیشه های رنگین در خود منعکس می ‌کند. این خانه در سالهای گذشته به حال خود رها شده و توقع دیدن خانه ای سرپا را نداشته باشید.

اسم کاوه آهنگر برای همه آشنا است. شخصیتی اسطوره ‌ای شاهنامه که علیه ضحاک قیام کرد. مشهد کاوه که به نام ‌هایی مثل دهستان کاوه، دهستان کاوه آهنگر و مشهد هم معروف است، دهستانی است که آرامگاه کاوه اهنگر و پسرش در آن قرار دارد و از جاهای دیدنی چادگان است.

مرتبط:

روستای طامه از نقاط بسیار خوش آب و هوای اصفهان

کاخ هشت بهشت _کاخ عالم اصفهان

گوشه به گوشه ایران؛ تخت فولاد اصفهان

روستای طامه از نقاط بسیار خوش آب و هوای اصفهان

روستای طامه، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان نطنز در استان اصفهان ایران است. روستای طامه روستایی در دل کوه کرکس دارای آب و هوایی سرد و کوهستانی است. در ادامه با این روستای خوش آب و هوا و دیدنی بیشتر آشنا خواهید شد.

روستای طامه کجاست؟

روستای طامه از توابع شهرستان نطنز اصفهان (در ۷ کیلومتری جنوب غربی شهر نطنز و در دامنه شرقی کوه کرکس) می باشد که از نقاط بسیار خوش آب و هوا به شمار می آید. از طریق این روستا و از مسیری زیبا می توان به قله کرکس دست یافت. قابل ذکر است که این مسیر جبهه شرقی میباشد که نسبتا مسیر دشواری است. در انتهای روستای طامه رود کوچک آبی که سرچشمه آن از دامنه های کرکس میباشد جریان دارد که در مسیر خود چندین آبشار زیبا را پدید آورده است و کوهنوردان را به طرف قله هدایت میکند.

مردمان این روستا دارای مذهب شیعه و اکثرا کشاورز هستند. مهمترین سوغات طامه گلابی است. پوشش گیاهی منطقه غنی و شامل گیاهانی چون آنغوزه، رناس، هندوانه ابوجهل، آویشن، گزنه، گون، شنگ و… که به خاطر کمبود بارندگی رشد در خور توجهی ندارند.

روستای طامه

دیدنی های روستای طامه:

در انتهای روستای طامه، رود کوچکی که سرچشمه آن از دامنه های کرکس است جریان دارد که در مسیر خود چندین آبشار زیبا را پدید آورده است و دوستداران طبیعت را به خود جذب می کند.

در قسمت غربی روستای طامه، دو دره زیبا دیده می شود که در انتهای یکی از این دره ها به نام پاپول، آبشار زیبای طامه با ارتفاع تقریبی ۲۳متر وجود دارد که باغها روستای طامه و باغهای باغشهر تاریخی نطنز را سیراب می کند.

به دلیل وجود آب فراوان در منطقه، آبشارهای زیبایی در مسیر قله‌ی کرکس به چشم می‌خورد که زیباییهای این منطقه را دو چندان کرده‌است.

دره دیگر نیز که به پاکدار معروف است، به دلیل وجود آب فراوان، آبشارهای زیبایی در مسیر قله کرکس بوجود آورده است. در مسیرهای جنوبی قله‌ی کرکس (از مبدا روستای کشه) و همچنین مسیر شمالی (از مبدا روستای اوره و امامزاده سلطان) نیز آبشارهای فصلی بسیار زیبایی به چشم می خورند.

چشمه دلاوون، چشمه لاگله، چشمه خواجه فاضل، امامزاده سیدفاضل طامه با بقعه‌ دوره تیموری، خانه های سنتی با پوشش چوب و خار و پشت بام هایی با پوشش کاه گل، از دیگر دیدنی های روستای تاریخی طامه هستند.

روستای طامه

بهترین زمان سفر به روستای طامه:

روستای طامه در همه فصول سال زیبایی های خاص خود را دارد و در هر فصلی از سال میتوانید به این روستا سفر کنید. در زمستان همه جا برف و یخ و حتی نیمی از آبشار هم یخ زده است که بسیار زیبا و چشم نواز است.

توصیه میکنم اگر قصد سفر زمستانه به این منطقه را دارید حتما لباس و تجهیزات مناسب زمستان همراه داشته باشید.

آدرس روستای طامه:

استان اصفهان – شهرستان نطنز- روستای طامه

روستای طامه

آیین و مراسم روستای طامه:

یکی از آیین‌های جالب و تماشایی روستای طامه، مراسم کهن جلجلانی است که به مدت ۳ شب پیاپی ، یعنی شب‌های ۱۷ تا ۱۹دی‌ماه هر سال برگزار می‌شود.

    مراسم بدین گونه آغاز می‌شود که جوانان و نوجوانان روستا در غروب آفتاب به طور دسته جمعی و هماهنگ، به دامنه کوه‌های کرکس نطنز که اطراف روستا قرار دارد رفته و با فرارسیدن شب با آتش زدن بوته‌ها و گون‌ها، مراسم را آغاز می‌کنند.

    در این شب‌ها، کشاورزان روستا نیز با دیدن شعله‌های آتش در دامنه کوه به باغ‌های خود سرازیر شده، هر یک سنگی در گلوگله درخت یعنی در محل رویش شاخه‌ها می‌نهادند و این کار را شگون دانسته و معتقدند که این عمل سبب ازدیاد میوه درختان می‌شود.

    ساعتی پس از این آتش افروزی، با پایان گرفتن آن که همگام با گسترش تاریکی در سراسر روستا است، جوانان مذکور از کوه سرازیر شده، همگی از یک مسیر به صورت دسته جمعی وارد روستا می‌شوند و به ترتیب به خانه‌های روستا می‌روند.

    سپس یک نفر از جوانان با صدایی رسا خواندن سرود مرسوم را در مقابل درب خانه آغاز می‌کند.

    با خواندن هر مصرعی، اندک مکثی می‌کند و بلافاصله حضار، دسته جمعی فریاد “هو” می‌زنند که پس از اتمام سرود، صاحبخانه با توجه به امکانات و وضع موقعیت محلی‌اش مقداری آجیل‌های محلی و قند و شیرینی و میوه را در سینی بزرگ مسی نهاده برای آن جمعیت می‌آورد.

    مرتبط:

    خانه جواهری کوهپایه _جواهری در اصفهان

    معرفی خانه مشیر الملک اصفهان

    کاخ هشت بهشت _کاخ عالم اصفهان

    خانه جواهری کوهپایه _جواهری در اصفهان

    تصور کنید وسط یک خانه بزرگ هزار متری ایستاده اید و ارسی های بلند با شیشه های رنگی شان در آب حوض سایه می اندازند. تالار طویل و سقف بلند خانه با گلکاری های گچی پوشانده شده و بهار خواب خانه روزی جای مردمی بوده که به حق نامه خانه را جواهر گذاشته اند.

    خانه جواهری کوهپایه البته به دلیل مالکانش به این نام شناخته می شود اما اگر گذرتان به آنجا بیفتد می بینید که واقعا کم از جواهر ندارد. خانه جواهری یکی از دیدنی ترین خانه های سنندج است که از دوران قاجار به جا مانده و با معماری سنتی و قدیمی و خشت و گلی اش یک تکه جا مانده از بهشت در این شهر به نظر می رسد.

    خانه جواهری کوهپایه البته به دلیل مالکانش به این نام شناخته می شود اما اگر گذرتان به آنجا بیفتد می بینید که واقعا کم از جواهر ندارد. که در محله گرمابه ودر ضلع غربی مسجد خواجه یعقوب واقع شده است با  مساحتی حدود ۱۰۰۰ متر با معماری سنتی وقدیمی با خشت وگل وآجر بنا گردیده است. تا چند سا ل پیش  این منزل مورد استفاده قرار میگرفت که  سازمان میراث فرهنگی  با آگاهی بر قدمت وتاریخی بودن آن این منزل را خریداری کرد وتعمیرات اساسی   وبازسازی گردید.

    خانه جواهری کوهپایه

    اتاق های خانه از نوع «سه دری» هستند و در دو طبقه جای گرفته اند و هر کدام تاقچه هایی دارند و درهایی با شیشه های رنگی. خانه برجکی دارد که با راه پله گلی به آن می رسید. این برجک برای دیده بانی و محافظت از خانه هزار متری جواهری ساخته شده بود. بام خانه را خشتی ساخته اند و تالار زیبای خانه با نقش ونگار های بسیار چشم نوازی تزئین شده است.

    این خانه دارای دالان دراز بوده است . واز نوع گودال باغچه است که به صورت مربع شکل است واتاقهایش با گچ اندود شده ودارای نقشهایی باگچبری می باشد . دارای سه دری هایی است که در دو طبقه می باشد ویک برج دارد که توسط راه پله گلی برای دیده بانی استفاده می شده است تالار زیبای ان با نقش ونگار های بسیار قشنگ است .

    خانه جواهری کوهپایه

    بام آن با خشت پوشیده شده ودر طبقه بالا نیز اتاقی دارد .اتقها تاقچه هایی دارد که برای گذاشتن اشیائ است ودر های اتاقها از شیشه های رنگی استفاده شده است
    سقف ها گنبدی وضربی است ایوانی با طاقچه های زیبا دارد در تالار در دو طبقه اتاقهای گوشواره وجود دارد که با درب های چوبی  به بیرون راه دارد.

    مرتبط:

    همه چیز در مورد هتل عباسی اصفهان

    تپه اشرف _نکاتی دربارۀ میراثِ پنهانِ اصفهان

    سرای بدیع یا خانه حاج رسولی ها اصفهان

    معرفی خانه مشیر الملک اصفهان

    خانه چرمی که به نام خانه تاریخی مشیر الملک انصاری نیز شهرت دارد، از بی نظیرترین خانه های تاریخی ایران است. اين بنا از خانه‏ های اشرافی دوره صفویه محسوب می شود و دارای فضاهای متنوع و تزئينات بسیاراست. خاندان مشیر انصاری از مستوفیان و منشیان دربار صفویه بودند که در دوره شاه عباس کبیر از شیراز به اصفهان مهاجرت کرده و در آن سکنی گزیدند.

    تاثیرگذار‏ترین چهره این خاندان میرزا حبیب الله مشیر الملک انصاری است. وی در سال ۱۲۵۷ هـ .ق در اصفهان متولد شد و پس از تحصیل علم و فضل و کمال خصوصا امور دیوانی و حساب و انشاء نزد میرزا علی جابری انصاری، پست های مختلفی را تصدی نمود و سرانجام به وزارت مسعود میرزا ظلّ السلطان، فرزند ارشد ناصر الدین شاه قاجار منصوب گردید.

     

    ظلّ السلطان در ابتدا حکومت مازندران را عهده دار بود، سپس در سال ۱۲۸۸ هـ .ق در حالی که ۲۲ سال بیشتر نداشت، حاکم اصفهان شد و در ادامه بر گلپایگان، خوانسار، بروجرد، کمره، ملایر، تویسرکان و نهاوند نیز تسلط یافت. سپس حکومت ایالت‏ های فارس، کردستان، لرستان، بختیاری، خوزستان و یزد را به دست آورد و در عمل حاکم نیمی از ایران شد. در این ایام، مشیر را می ‏توان نخست وزیر مقدر و عقل سیاسی وی دانست.

    خانه مشیر الملک اصفهان

    مشیر خدمات شایسته ای به ظلّ السلطان نمود و در آبادانی بلاد، خصوصا اصفهان کوشید. خرابی‏ های بازمانده از حمله افغان‏ ها را زدود و رونق سابق را به اصفهان بازگرداند لیکن در اواخر حکومت ناصر الدین شاه، به دلیل دفاع از روحانیت مشروطه خواه، مخالفت با قراداد رژی (تنباکو)، مقابله با تخریب ابنیه صفوی و همچنین چشم ‏داشت ظلّ السلطان به اموال وی (از جمله خانه او)، در سال ۱۳۰۹ هـ .ق توسط ظلّ السلطان با قهوه قجری به قتل رسید.

    پس از درگذشت مشیر، خانه جهت استقرار کنسولگری پادشاهی پروس (که امروزه بخشی از آلمان، لهستان، روسیه، لیتوانی، دانمارک، بلژیک، جمهوری چک و سوئیس می ‏باشد.) مورد استفاده قرار گرفت. پس از آن توسط یکی از تجّار اصفهان به نام حاج حسین چرمی و سپس حاج محمد سماعیان خریداری گردید. در دوره تملک وی جنگ ایران و عراق در گرفت و پناهندگان خوزستانی در خانه سکونت گزیدند. در این دوران تزئینات بنا تا حد زیادی تخریب شد. ولی با پایان جنگ تحمیلی و باز پس گیری خانه، مسیر حیاط آن ادامه یافت و تا سال ۱۳۹۶ در سه مرحله، مرمت و بازسازی شد.

    فضاهای خانه مشیر الملک اصفهان
    ورودی خانه در گوشه شمال غربی واقع شده و دارای سردر بزرگ و مجللی است که قوس نیم دایره ای بر فراز آن جلوه گر است. وجود این قوس موجب تمایز سردر این خانه از سایر خانه‏ های اصفهان شده است. مجموعه ورودی شامل هشتی و دالان هایی است که یکی از آنها به گوشه حیاط راه دارد و دیگری به فضای اصطبل در شمال خانه منتهی می ‏گردد. یک درب هشتی نیز به سرایداری باز می ‏شود که محلی برای کنترل تردد افراد به خانه بوده است.

    خانه مشیر الملک اصفهان

    حیاط خانه مشیر الملک اصفهان با حوضی وسیع و صليبی شکل در وسط و چهار باغچه اطراف آن حالتی مرکز گرا به خود گرفته است. جداره های حیاط دارای ازاره های سنگی حجاری شده می باشند و همخوانی قطعات کاشی و چوبهای تزئینی به کار رفته در نماهای مختلف آن، موجب ایجاد هماهنگی در کل حیاط گردیده است.
    حياط مستطيل شکل خانه در سه جبهه شمالی، شرقی و غربی خود با فضاهای متعددی احاطه شده که در اين ميان جبهه شمالی با ارتفاع سه طبقه مهمترين بخش خانه را تشکيل می دهد. اين جبهه شامل تالاری در ميانه و چهار اتاق سه دری در دو طبقه طرفين آن است. هر يک از اتاق های سه دری در طبقه اول با سه در چوبی و در طبقه دوم به وسيله پنجره ارسی به فضای تالار گشوده می شوند که در صورت باز بودن درها، مجموعه اين فضاها به يکديگر پيوند خورده، فضايی وسيع و يکپارچه را در دو طبقه پديد می آورند. تالار در انتهای خود يک فضای شاه نشين با دو ستون پر تزئين دارد و از ضلع مقابل با ارسی عريض نه دهانه ای به حياط مشرف است. ديوارها و سقف تالار پوشيده از تزئينات نقاشی، گچبری و آينه‏کاری است و ارسی آن با ارتفاعی معادل دو طبقه دارای گره چينی چوبی و شيشه ‏های رنگی زيبا می‏ باشد. در زير اين جبهه دو اتاق سه دری يک متر پائين تر از کف حياط واقع شده ‏اند. اين فضاها دارای ازاره‏ های بلند کاشی فيروزه‏ ای بوده و به وسيله پنجره ‏های بزرگی از حياط نور می‏گيرند.

    حوضخانه مرتفع خانه در گوشه شمال شرقی آن قرار دارد، در طبقات همکف و اول غرفه هايی پيرامون خود دارد. در طبقه اول ضلع شمالی حوضخانه يک اتاق پنج دری مشرف به آن قرار دارد. رديف نورگيرهايی به ارتفاع يک طبقه بر فراز حوضخانه اين فضا را روشن می کنند. اين نورگيرها با شيشه های رنگی متعدد خود در حوض هشت گوش وسط حوضخانه تلالوئی از نور و رنگ ايجاد کرده و به اين طريق فضايی دلنشين پديد می آورند. ديوارهای حوضخانه دارای تزئينات گچبری و نقاشی به سبک فرنگی می باشد. بام حوضخانه با شيب چهار طرفه خود حجم شاخصی در مجموعه بنا پدید آورده است.

    خانه مشیر الملک اصفهان
    بخش عمده جبهه جنوبی ديواری است که مشابه جبهه مقابل خود، نما سازی شده و تنها دو اتاق سه دری به نام اتاق عکس و اتاق آينه در انتهای این جبهه قرار دارند. اتاق آینه دارای تزئينات فراوان آینه کاری، گچ بری و نقاشی می ‏باشد ولی اتاق عکس آسیب دیده واز تزئینات آن چیزی بر جای نمانده است.
    در جبهه شرقی خانه، تالاری در ميانه و دو اتاق سه دری در دو سوی آن قرار دارد. اتاق پشتی اين تالار به صورت فضایی مجزا در آمده با دو اتاق ديگر در طرفين خود ارتباط کامل يافته است. اين دو اتاق نيز به نوبه خود با سه دری های اين جبهه مرتبط هستند. يک ايوان ستوندار فضاهای اين جبهه را با حياط پيوند می دهد.
    جبهه غربی حياط نيز نمايی مشابه جبهه شرقی دارد. ايوان های شرقی و غربی حياط در ميانه نما عقب نشسته و به اين ترتيب بر محور فرعی حياط تاکيد کرده‏ اند. جبهه غربی شامل چهار اتاق سه دری است و بر خلاف معمول راهرويی در ميانه آن قرار گرفته است. با توجه به فضاهای جبهه شرقی به نظر می رسد جبهه غربی نيز تالاری در ميانه خود داشته و بعد ها اين تالار به دو اتاق و راهروی بين آنها تبديل شده است.
    با نگاه به قسمت جنوب غربی خانه از چاهخانه، خزینه و یک حمام شخصی مطلع می ‏شویم که در آن، آب را برای استحمام در خانه مهیا می‏ کرده ‏اند به این ترتیب که آب در چاه به طبقه دوم می آمده و با نور خورشید گرم می شد و سپس در حمام شخصی مورد استفاده قرار می گرفت.
    آشپزخانه نیز در گوشه جنوب شرقی قرار دارد و از سه بخش شربت خانه، بخت و پز و انبار تشکیل می ‏شد،اما اکنون دیگر جزئی از خانه محسوب نمی ‏شود.

    blank

    امتیازات خانه مشیر الملک اصفهان
    خانه مشیر الملک اصفهان از دو جهت نسبت به ابنیه قاجاری برتری دارد، یکی طراحی و ساخت سلطنتی و دیگری پیشرو بودن در هنر معماری می باشد. سلطنتی بودن خانه در چند عنصر نمایان است:
    – وجود بزرگ ترین ارسی نه لنگه دنیا با ترکیب رنگی خاص که نماد چهار فصل سال و معتدل کننده اخلاط اربعه است.
    – وجود چوب‏ های قاطع در قسمت شاه نشین که برای جدا سازی رعیت از سلطان مورد استفاده بوده است.
    – وجود چهار طاووسی مطابق در شاه نشین که با نقاشی پشت شیشه و آینه کاری محدب تزئین شده است.
    – طراحی قوس متفاوت نسبت باسایر سقف ‏ها در انتهای شاه نشین که بیانگر قدرت سلطان است.
    – استفاده از رنگ سبز ایرانی در بدنه شاه نشین همراه با جدول کشی طلا و آینه ‏کاری در دو گوشواره اصلی.
    – وجود ارسی چهار لنگه دو جداره با نقوش اسلیمی که میانه آن با ورق طلا پوشانده شده، جهت مصونیت حرمسرای خانه.
    – وجود حجاری ‏های شکارگاه و گرفت و گیر در زیر ارسی نه لنگه که اتصالات آن با سرب گداخته پر شده است.
    – تنوع ششگانه درسر ستون ‏های دو طرف حیاط با فرم ‏های فرنگی و ایرانی.
    – طراحی دو اتاق آینه و نقاشی در ضلع جنوبی با نقوشی خاص برای پذیرایی از میهمانان ویژه.
    – همچنین تقسیم حیاط به چهار قسمت مساوی برای ایجاد یک پردیس ایرانی به صورت مینیاتوری.

    از دیگر امتیازات این خانه، سبک خاص طراحی معماری با گرایش پیشرو است. چلیپا که در تمام بناهای قدیمی در آجرکاری و گچبری به کار می‏رود، اینجا در طراحی حوض دیده می ‏شود. معمار توانسته با انتخاب این فرم، آب را به اضلاع حیاط نزدیک تر کند تا تطهیر که در انگاره های معماری اسلامی با آب تجلی می ‏باید، را در دسترس قرار دهد.
    در ایوان های شرقی و غربی، معمار فرم ایوان را می ‏شکند و متناسب با فرم حوض و با استفاده از دو نیمه هشت ضلعی، چهار ستون از دوازده ستون را به زیبایی به داخل کشیده تا فضایی برای نشستن به وجود آورد و در کنار آن، نقطه اوج معماری ایرانی که تبدیل مربع به دایره می‏ باشد را در معرض دید بگذارد.
    معمار در قسمت حوضخانه، با الهام از فرم بادگیر،توانسته است نگارستانی تابستانه، دارای گردش هوایی مطبوع در بهار و تابستان ایجاد کند. در واقع بادگیر را در این خانه نمی بینیم چراکه بادگیر با یک کاربری ترکیب گردیده است.

    کاربری کنونی
    هم اکنون این خانه بعنوان گنجینه میراث اسلامی مطرح شده و ضلع غربی آن به تحقیقات علمی و مسائل دینی اختصاص داده شده است. ضلع شرقی نیز اتاق کنفرانس بوده و برای علوم دینی مورداستفاده قرارمی گیرد. کتابخانه این خانه تاریخی از حدود ۱۸ هزار جلد کتاب برخوردار است. حوضخانه نیز بعنوان نگارخانه هنرمندان اسلامی ایرانی استفاده می شود که در آن  هنرمندان می توانند آثار خود را عرضه کنند. شاه نشین این خانه به موزه اختصاص یافته که آثار موزه نیز به دو بخش آثار فاخر و غیر فاخر تقسیم می شوند.

    مرتبط:

    کاخ هشت بهشت _کاخ عالم اصفهان

    سرای بدیع یا خانه حاج رسولی ها اصفهان

    آتشگاه اصفهان یادگاری کهن از زرتشیان

    کوه آتشگاه اصفهان از بناهای تفریحی و تاریخی

    آتشگاه اصفهان یا کوه آتشگاه از بناهای تفریحی گردشگری و تاریخی شهر اصفهان و سِدِه و از یادگارهای ایران باستان است. این مجموعه دارای پیشینه تاریخیِ کهنی است و در زمان‌های گوناگونی از آن بهره برده ‌اند. در این مقاله با این مکان تاریخی و تفریحی بیشتر آشنا خواهید شد.

    کوه آتشگاه کجاست؟

    آتشگاه اصفهان در غرب اصفهان و ۸ کیلومتری مرکز شهر در خیابان آتشگاه و جنوب خمینی شهر قرار دارد. این بنا در نزدیکی رودخانه زاینده رود، بر روی کوهی قرار دارد. از بلندای این تپه، تا کیلومترها از هر چهار سوی اصلی را می‌توان به خوبی مشاهده کرد.

    باستان شناسان، زمان ساخت این بنا را به دوران ساسانی یا پیش از آن نسبت  داده اند. آتشگاه اصفهان به عنوان یکی از سه اثر قدیمی که از دوران باستان به جا مانده، شناخته می شود. از نظر وسعت، این مکان سومین اثر موجود در شهر اصفهان بوده و یکی از ۷ آتشکده بزرگ ایران در زمان قباد ساسانی می باشد.

    مشخصات کوه آتشگاه:

    تپه آتشگاه، از جنس سنگ های رسوبی است. تراز پایینی آن در ارتفاع ۱۶۱۰ متر از سطح دریا و فراز آن در ارتفاع ۱۷۱۵ متری از سطح دریا واقع شده‌ است. بنای آتشگاه، آتشدانی بزرگ و مدور با دریچه‌های متعدد است.

    این ساختمان از خشت های گلی خام به طول و عرض ۴۰ سانتیمتر و قطر ۱۴ سانتیمتر ساخته شده و مصالح ، خشت ها، گل و سنگ ریزه و نی های ساحل زاینده رود هستند. پایه های بزرگ و خشتی بنا تقریبا از میانه تپه آتشگاه آغاز شده و در بالا به ستون هایی محکم تبدیل می شدند که در گذشته اتاق هایی نیز روی آنها قرار داشته است. در بالای تپه ، بنایی گرد وجود دارد و جز آن هیچ بنایی بلندتر ساخته نشده است.

    این بنا ۸ گوشه دارد و در هر گوشه از آن یک پنجره رو به بیرون قرار گرفته شده است که موبدان زرتشت، آتش مقدس را درون این اتاق قرار می دادند.

    این مجموعه دارای اتاق ‌ها و ساختمان‌ هایی در چهار جهتِ تپه بوده که تا زیرِ اتاقکِ آتشگاه ادامه می ‌یافته‌ اند و البته اکنون تنها سازه ‌های بخشِ شمالی و بخشی از قسمتِ شرقی سالم مانده ‌اند و به‌ نظر می‌ رسد مربوط به بازسازیِ این بنا در دوره پهلوی باشند.

    رسیدن به قله کوه و بنای آتشکده نیاز به اندکی پیاده روی و کوه پیمایی دارد. پس از رسیدن به قله کوه با منظره بسیار زیبای شهر اصفهان رو به رو می شوید. منظره ای از جنس تاریخ ایران زمین. در نزدیکی کوه آتشگاه منارجنبان نیز قرار دارد که دیدن منارجنبان هم خالی از لطف نیست.

      نام گذاری کوه آتشگاه اصفهان:

      نام اصیل و کهن این بنا آتشکده مِهربین یا دژِ مهربین بوده و اکنون در گفتارهای عامیانه به آن آتشگاه یا قلعه ماربین می‌گویند.

      آتشکده مهربین یا دژ مهربین را موبدان زرتشتی نام گزاری کردند زیرا با توجه به تاریخچه اش که به قبل از ساسانیان بر می گردد و آتشکده ها در زمان زرتشتی ها برای جشن ها و رسومات خود ایجاد می شدند از این رو بعد از گذشت زمان نام آن را کوه آتشگاه قرار دادند.

      مرتبط:

      کاخ هشت بهشت _کاخ عالم اصفهان

      آتشگاه اصفهان یادگاری کهن از زرتشیان

      مسجد حکیم یکی از مساجد چهارایوانی اصفهان

      آرامگاه خواجه نظام الملک کجاست؟

      ابوعلی حسن توسی از دهقانزادگان بیهق(سبزوار) بود. از آنجا که دانش‌اندوزیش در شهر توس(طوس) بود توسی خوانده می‌شد. وی در زمان پادشاهی غزنویان چشم به جهان گشود. و در آغاز از دیوانسالاران و پس از برکناری عمیدالملک کندری در سال ۴۵۵ (قمری)؛ که با تحریک خود او انجام شد؛ وزیر الب ارسلان و همچنین آموزگار ولیعهد خردسالش ملکشاه شد و ۲۹ سال (اندکی پیش از مرگ) در این جایگاه بود، با مرگ الب ارسلان، خواجه نظام الملک ، ملکشاه را که بیش از هفده یا هجده سال نداشت به شاهی رساند و خود، کار گرداندن کشور ایران را که اکنون دچار گرفتاری‌ها و نابسامانی‌ های بسیاری بود به دست گرفت. به کوشش او که مرد کاردانی بود گرفتاری‌ های بسیاری از دستگاه سلجوقی دور شد و ملکشاه به نیرو و چیرگی بسیاری در کشور رسید.

      آرامگاه خواجه نظام الملک

      خواجه علاوه بر رتق و فتق امور مملکتی و حل مشکلات عدیده اجتماعی و اخلاقی و سایر مسائل مملکتی دست به ایجاد مدارسی زد که در تاریخ بنام وی به مدارس نظامیه مشهور است و همان مدارس هستند که بعدها سرمشق دانشگاه‌ ها شدند. که مهمترین آنها عبارت بودند از نظامیه‌ های بغداد، موصل، نیشابور، بلخ، هرات، مرو، آمل، گرگان، بصره، شیراز، اصفهان.
      نهضتی که نظام‌ الملک با ساختن نظامیه‌ های متعدد بوجود آورد به‌ زودی و با سرعتی شگفت‌ آور در سراسر شهرهای ایران و بسیاری دیگر از شهرهای کشورهای اسلامی دنبال شد، به‌ طوری که درسده‌ های پنجم و ششم هیچ شهری نبود که در آن مدارس متعددی وجود نداشت؛ چه کوچک چه بزرگ. امرا و حاکمان نیز به پیروی از وی یا برای نشان دادن علاقه خود به علم، به‌احداث مراکز تعلیم در شهرهای خود همت گماشتند. در این مدارس درسهای فقه، حدیث، تفسیر، علوم ادبی، ریاضیات، طب و حکمت تدریس میشدند. همچنین کلیه مدارس دارای کتابخانه‌ های معتبر بودند. در این مدارس هر دانشجوئی حجره‌ای خاص خود داشت و مقرری ماهیانه می‌ گرفت. خوراک و خوابگاه نیز برعهده دانشگاه بود. خواجه، نظامیه نیشابور را برای امام الحرمین ابوالمعالی عبدالملک عبدالله الجوینی ساخت. امام‌الحرمین به‌ مدت بیست سال در این مدرسه به تدریس اشتغال داشت و شاگردانی همچون امام محمد غزالی تربیت کرد.
      همچنین نگارش کتاب سیاستنامه را از آثار خواجه نظام‌ الملک می‌ دانند.

      آرامگاه خواجه نظام الملک

      در واپسین سالهای پادشاهی ملکشاه میان او و خواجه اختلافاتی پیشامد که سرانجام به کنار گذاشتن او از وزیری وسپس ترور مشکوک خواجه‌ نظام‌ الملک انجامید. کشتن او را در آن زمان به اسماعیلیان پیوند دادند. سی و پنج روز بعد در ۱۵ شوال پس از مرگ او ملکشاه نیز درگذشت و برپایه برخی حدسهای تاریخ نویسان به دست هواخواهان خواجه بدو زهر خورانده شده بود.

      آرامگاه خواجه نظام الملک
      آرامگاه خواجه نظام الملک در دارالبطیخ در محله احمدآباد اصفهان و در کوچه‌ ای به نام خواجه نظام‌الملک واقع است. این بنای کوچک و بی‌ پیرایه آرامگاهی سلجوقی است و در آن حدوداً هشت قبر وجود دارد که به شاهزادگان و بزرگان سلجوقی نسبت داده می‌ شوند.

      آرامگاه خواجه نظام الملک
      در آرامگاه خواجه نظام الملک اين محل هشت قبر به چشم مي خورد كه اغلب داراي سنگ مرمر نفيس هستند. بر مدفن خواجه سنگ مرمرين بسيار زيبائي نصب است كه در اطراف آن كتيبه اي شامل آيه الكرسي و كلمات ديگر نوشته شده است.
      مزار ملكشاه سلجوقي نيز در همين محل قرار دارد. تركان خاتون همسر ملكشاه سلجوقي و فرزندان او مانند بركيارق و سلطان محمد و سلطان محمود نيز در اين محل مدفون هستند. بر سنگ هاي موجود در اين محل علاوه بر تاريخ هاي مربوط به زمان سلجوقي،‌ برخي تواريخ از جمله ۸۵۹ هجري قمري و ۹۳۷ و ۹۵۳ هجري قمري نوشته شده است.

      مرتبط:

      کاخ هشت بهشت _کاخ عالم اصفهان

      تاریخچه سی و سه پل اصفهان

      همه چیز در مورد هتل عباسی اصفهان