عمارت مشیر دیوان با شیوه و اسلوب معماری ایران به ویژه محوطهٔ یک ایوانی، در دوره قاجاریه توسط ” میرزا یوسف مشیر دیوان” دیوان مشاور و جانشین حاکم منطقه به نام” میرزا رضای وزیر کردستانی” ساخته شد. عمارت مشیر دیوان که سالیانی چند محل استانداری کردستان بود، هفت حیاط دارد که هر یک از آنها دارای آب نمایی جداگانه با طرح متفاوت و در عین حال مرتبط با دیگرآب نماها است و شامل بخش‌های خصوصی، عمومی، تشریفاتی، خدماتی و بهداشتی است در بخش اصلی ساختمان، ایوان ستون دار، تالار، حیاط و آب نما قرار گرفته و درب و پنجره‌های آن از تلفیق گرده چینی چوب و شیشه رنگی اتاق‌ها را زینت داده است.

عمارت مشیر دیوان باقی مانده از دوره‌ی قاجار در محله قدیمی «سرتپوله» در خیابان شهدای شهر سنندج قرار دارد. همانطور که قید شد، این عمارت متعلق به «میرزا یوسف مشیر دیوان» بوده و چون جلسات مهم ایالتی یا استانی در این منزل تشکیل می‌شده است، روی سردرِ عمارت جان‌پناه و محل‌های نگهبانی ایجادشده تا خانه از گزند مهاجمان در امان باشد.

به همین دلیل سردرِ ورودی که آن را «سردرِ جلوخانی» می‌نامند، از زیبایی‌های معماری آن بنا محسوب می‌شود که به شکل نیم هشتی با سکوهای متعدد و طاق‌نماهای آجرکاری شده به عنوان نمادی از معماری کلاسیک ایرانی است که شیوه‌ی آجرکاری آن نیز به شکل خفته و راسته است.

بعد از درِ ورودی، فضایی هشت‌ضلعی وجود دارد که محل قاپوچی و دربان بوده است و مراجعینی که از گوشه و کنار کردستان به این محل مراجعه می‌کردند تا مشکلات و مسائل خویش را با مشیر دیوان مطرح کنند، در اینجا منتظر می‌ماندند تا به آن‌ها اجازه ورود داده شود.

همچنین در گوشه راست هشتی اتاق دربان و انباری قرارگرفته و در سمت چپ نیز دهلیزی که به حیاط مستخدمین راه دارد، وجود دارد. سقف هشتی و آجرکاری آن در نوع خود جالب‌توجه و زیباست که به شکل طاق سنبلی و به شیوه خفته و راسته کار شده است.

آنچه عمارت مشیر دیوان را از سایر بناهای سنندج متمایز می‌کند، وجود سقف شیروانی با طرح کلاه فرنگی است که شبیه این کلاه فرنگی در عمارت وکیل الممالک نیز وجود دارد و در گذشته نیز در عمارت «ملا لطف‌الله» که در اثر آتش‌سوزی تخریب و به طور کامل از بین رفت، نیز وجود داشته است. در زیر این شیروانی ایوان و تالار ستون قرارگرفته است.گچ‌بری‌ها و حجاری‌های روی ایوان نیز با طرح‌های گیاهی و طرح پرندگان نیز از تزئینات این بخش از عمارت است.

از سوی دیگرحمام عمارت نیز به لحاظ ارزش معماری از بخش‌های قابل‌توجه بناست که در حیاط اندرونی آن واقع شده است. این حمام نیز مانند سایر حمام‌های قدیمی از بخش‌های سر بینه، خلوتی و خزینه تشکیل شده است.تزئینات آهکبُری با نقوش گیاهی و حیوانی بر زیبایی این بخش افزوده است.

محوطه عمارت و طراحی و ساخت تمام بخش‌های آن در یک زمان، با رعایت تمامی اصول معماری ایرانی، ویژگی منحصربه‌فردی به عمارت مشیر دیوان بخشیده است و ابتکار در صنعت گره چینی چوب وارسی سازی به نحوچشمگیر در فضاهای بازشو و دعوت کننده و حدفاصل فضاهای بسته و نیمه باز و باز توسط استادکاران سنندجی انجام یافته است.

مرتبط:

گشتی تاریخی در عمارت سالار سعید سنندج

عمارت آصف سنندج _نماد اصلات مردم کرد

خانه جواهری کوهپایه _دیدنی های سنندج