همزمان با آن که قرنطینه زندگی اجتماعی را در سراسر جهان فلج کرده است، درآمد موزه‌ها روزبه روز کمتر می‌شود؛ امری که می‌تواند عملکرد آن‌ها را در سال‌های پیش رو به طور قابل توجهی محدود کرده یا برخی از آن‌ها را برای همیشه تعطیل کند. سوای آکسوی (Suay Aksoy) رئیس شورای بین‌المللی موزه‌ها (ایکوم) در تاریخ ۱۳ آوریل هشدار داد که بحران کرونا تعداد زیادی از موسسات فرهنگی در جهان را در آستانه فروپاشی اقتصادی قرار داده است. وی در بیانیه خود از دولت و سرمایه داران خصوصی درخواست کرد تا کمک‌های مالی فوری به این صنعت تزریق کنند زیرا وقتی این بحران تمام شود، ما بیش از هر زمان دیگری به موزه‌ها نیاز خواهیم داشت.

داده‌های به دست آمده از نظرسنجی آنلاین ایکوم درباره تبعات اقتصادی کرونا بر بیش از ۸۰۰ موزه در اروپا، آمریکای شمالی و آسیا، روندی نگران کننده‌ را آشکار کرده است. ۹۰ درصد از شرکت کنندگان در این نظرسنجی انتظار دارند که همه‌گیری کرونا دایره برنامه‌ریزی‌ و فعالیت موزه‌ها را در آینده محدود کند، ۲۵ درصد از آن‌ها از عدم امنیت شغلی در موسسات خود می‌گویند و ۱۰ درصد نیز معتقدند موزه های محل کارشان ممکن است هیچگاه دوباره باز نشوند.

خسارت وارده به این صنعت در هر کشور بسته به طول مدت قرنطینه، در دسترس بودن کمک مالی اضطراری و طرح‌های حمایتی، متغیر است و البته به خود موزه نیز بستگی دارد. به گفته الیستر براون (Alistair Brown) سیاست‌گذار انجمن موزه‌های انگلستان، تجربه ثابت کرده است که هرچه یک سازمان بیشتر به درآمد خود وابسته باشد، خسارت سنگین‌تری را متحمل خواهد شد. با تعطیلی‌ اجباری موزه‌ها جریان‌های درآمدی معمول حاصل از فروشگاه‌ها، کافه‌ها، فروش بلیت و دیگر فعالیت‌های تجاری، حذف شده است.

به استناد تحقیقاتی که شبکه موزه‌های اروپا (Nemo) از ۶۵۰ موزه در ۴۱ کشور به عمل آورده است، موزه‌های واقع در قطب‌های گردشگری اروپا بین ۷۵ تا ۸۰ درصد از درآمد خود را از دست داده‌اند. موزه‌های بزرگی چون موزه ملی آمستردام هر هفته صدها هزار یورو ضرر می‌کنند. شبکه Nemo با پیش‌بینی آن که محدودیت‌های مسافرتی در جهان احتمالا در تابستان، که زمان اوج سفر است، نیز ادامه خواهد یافت، این‌طور نتیجه‌گیری کرده است که هیچ مسیر سریع و کوتاهی برای بازگشتن به وضع عادی وجود ندارد.

از زمان رکورد بزرگ در آمریکا تاکنون، این دوره پرخطرترین دوره برای موسسات فرهنگی این کشور بوده است که علاوه بر کمک‌های مردمی به درآمد کسب شده خود وابسته هستند. دلیل این امر به آن برمی‌گردد که سرمایه اهداکنندگان و به دنبال آن کمک‌های مالی به موزه، با افت بازار کاهش می‌یابد. به گفته لورا لات (Laura Lott) مدیرکل انجمن موزه‌های آمریکا، این موزه‌ها هر روزی که تعطیل هستند چیزی حدود ۳۳ میلیون دلار ضرر می‌کنند. حدود یک سوم از این موزه‌ها حتی قبل از شروع بحران کرونا آنقدر از لحاظ مالی در مضیقه بودند که ممکن است امکان بازگشایی دوباره آن‌ها هرگز فراهم نشود.

به گفته کارشناسان پیامدهای اقتصادی کرونا همچنین سایه تردید بر محقق بسیاری از پروژه‌های بلندپروازانه افکنده است که از آن جمله می‌توان به کمپین ۷۵۰ میلیون دلاری موزه هنر لس آنجلس کانتی برای ساخت یک ساختمان تازه به طراحی پیتر زومتور (Peter Zumthor) معمار نامدار سوییسی، اشاره کرد.

برخی شرایط کنونی را با رکود مالی جهان در سال ۲۰۰۸ قیاس می‌کنند اما عده‌ای معتقدند که بحران امروز برای موزه‌ها به مراتب از سال ۲۰۰۸ بدتر است. در آن سال موزه‌ها تعطیل نبودند و درآمد آن‌ها به صفر نرسیده بود. هرج و مرج در بازارها باعث می‌شود تا برخی از سرمایه‌گذاران در ارائه کمک‌های مالی مردد شوند. موزه‌های اروپایی چون موزه آلبرتینا که به جای کمک‌های مردمی و بودجه دولتی به درآمد حاصل از فروش بلیط و پذیرش بازدیدکننده وابسته است، چندان تحت تاثیر رکود سال ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ قرار نگرفت. اما موزه‌ها امروز تا سال ۲۰۲۳ یا ۲۰۲۴ از بحران گردشگری حاصل از کرونا آسیب خواهند دید.

کاهش درآمد و تعدیل نیرو

چندین موزه در مصاحبه با روزنامه هنر تایید کردند که با کسرهای جدی در بودجه روبه‌رو هستند. آنطور که مدیر گالری اوفیتزی ایتالیا می‌گوید، تعطیلی این مرکز در فصل عید پاک به تنهایی ۱۰ میلیون یورو از درآمد این موزه که یکی از پربازدیدترین موزه‌ها در جهان است، کم می‌کند.

آکادمی سلطنتی هنر لندن نیز با وجود کاهش هزینه‌ها در واکنش به بحران شیوع کرونا، در دوره قرنطینه، هر ماه یک میلیون پوند ضرر می‌کند. در اتریش به عنوان اولین کشور اروپایی که محدودیت‌های مربوط به قرنطینه را کاهش می‌دهد، نیز تخمین زده می‌شود که موزه آلبرتینا تا روز اول ژوئیه که قرار است موزه‌های دولتی بازگشایی شوند، ۵.۶ میلیون یورو ضرر کرده باشد.

موزه هنر متروپولیتن در نیویورک که پشتوانه مالی ۳.۴ میلیارد دلاری دارد، تنها شش روز بعد از تعطیلی به خاطر کرونا از کسری ۱۰۰ میلیون دلاری در بودجه خود برای امسال و سال مالی آینده خبر داد؛ البته گزارشات جدید حاکی از آن است که این مقدار می‌تواند به ۱۵۰ میلیون دلار نیز افزایش یابد. از آنجایی که دستمزد ۲ هزار و دویست کارمند این موزه بیش از ۶۵ درصد بودجه سالانه ۳۲۰ میلیون دلاری آن را تشکیل می‌دهد، موزه هنر متروپولیتن ۸۱ نفر را از سرویس بازدیدکننده و بخش عملیات خرده فروشی تعدیل کرده و نسبت به اخراج نیروهای بیشتر به دلیل مشکلات مالی هشدار داده است.

دیگر موزه‌های آمریکا نیز به تعدیل یا تعلیق کارکنان خود روی آورده‌اند که با اختلاف بیشترین بخش از بودجه سالانه موزه صرف پرداخت دستمزد آنها می‌شود. در بارزترین این نمونه‌ها، موزه هنر معاصر لس‌آنجلس از تیم ۱۸۵ نفره کارکنان خود، ۹۷ کارمند نیمه وقت را تعدیل کرده، موزه هنر کلیولند یک سوم از ۵۰۰ کارمند خود را اخراج کرده و موزه هنرهای زیبای بوستون نیز از ۵۵۰ نفر نیروی خود، ۳۰۱ نفر را تعلیق کرده است. بسیاری از موزه‌ها پرداخت دستمزد کارکنانشان را تنها تا یک تاریخ مشخص تضمین کرده‌ و برخی از موزه‌ها نیز دستمزدها را کاهش داده‌اند.

در زمان حاضر کارکنان موزه‌های اروپا به لطف جایگاه اجتماعی خود و سیاست‌های دولتی در خصوص حفظ مشاغل در طول بحران‌های سلامتی، امنیت شغلی بیشتری دارند. آکادمی سلطنتی هنر لندن تحت قوانین کاری انگلستان که با پرداخت ۸۰ درصد دستمزد کارکنان تعلیقی در دوران بحران بهداشتی از آن‌ها حمایت می‌کند، ۶۰ درصد از کارکنان خود را تا پایان ماه ژوئن تعلیق کرده است.

در آلمان کارکنان عادی موزه‌های عمومی تحت چتر حمایتی قراردادهای خود هستند و در ایتالیا حتی موزه‌های دولتی مستقلی چون اوفیتزی نیز اختیار استخدام یا اخراج کسی را ندارند زیرا بیشتر کارکنان آن‌ها کارمندان دولت هستند.

اما با توجه به مخارج ثابت نگهداری از ساختمان موزه و مجموعه‌های موجود در آن، ذخایر مالی به زودی ته خواهد کشید. اشمیت تخمین می‌زند که موزه اوفیتزی که در سال‌های اخیر درآمد خوبی کسب کرده است، با این شرایط تا پاییز دوام خواهد آورد اما الیستر براون از انجمن موزه‌های انگلستان می‌گوید که برخی از موزه‌های مستقل که با کمک‌های مردمی می‌چرخند، تنها بودجه کافی برای شش تا هشت هفته را در اختیار دارند.

کمک‌های اضطراری

به گفته براون، کمک‌های اضطراری اعلام شده از سوی صندوق‌های بزرگ دولتی، شورای هنر و صندوق ملی میراث لاتاری انگلستان، هم ناچیز هستند و هم دیر تزریق می‌شوند. انتظار می‌رود نخستین کمک‌ها که مبلغ آن‌ها نهایتا به ۵۰ هزار پوند می‌رسد،  اواسط ماه مه و اوایل ماه ژوئن پرداخت شوند که به گفته براون برخی از موسسات فرهنگی به زحمت تا آن تاریخ سرپا خواهند ماند.

با این استدلال که موزه‌ها موتورهای اقتصادی هستند که سالانه ۵۰ میلیارد دلار پول به اقتصاد آمریکا تزریق می‌کنند، انجمن موزه‌های آمریکا نیز از کنگره این کشور درخواست کرده است تا به موزه‌های غیرانتفاعی دستکم ۴ میلیارد دلار کمک اضطراری کند. اما یک لایحه فدرال که در تاریخ ۲۷ مارس به تصویب رسید، تنها ۷۵ میلیون دلار بودجه به سازمان موقوفه ملی هنرها اختصاص داد که ۶۰ درصد از آن صرف کمک‌های مستقیم ۵۰ هزار دلاری به سازمان‌های فرهنگی غیرانتفاعی در آمریکا خواهد شد.

بسیاری از افراد از آن نگران هستند که هنر به اندازه کافی از برنامه‌های نجات بخش سیاست‌مداران بهره مند نشود. رند سافولک مدیر موزه های (High) در آتلانتا در این باره می‌گوید: همگی درک می‌کنیم که حجم بالایی از تروما در جوامع ما وجود دارد اما فکر نمی‌کنم منابعی که به فرهنگ اختصاص داده شده‌اند، کافی باشند. این مقدار، درآمد از دست رفته را جبران نخواهد کرد.

مونیکا گروترز وزیر فرهنگ آلمان در شناسایی بار سنگینی که همه‌گیری کرونا به بخش فرهنگ و خلاقیت تحمیل می‌کند، سریع بود اما کمک‌های دولتی در این کشور هم اکنون به جای موسسات فرهنگی بر مشاغل آزاد و کمپانی‌های کوچک فعال در حوزه خلاقیت، اختصاص داده شده است. به گفته کارشناسان، موزه‌های دولتی در آلمان در معرض خطر تعطیلی دائمی نیستند اما خطر آن وجود دارد که بودجه این موسسات در ماه‌های آتی وقتی هزینه حقیقی بحران کرونا حس شود، کاهش یابد.

راهبردهای پساکرونایی

مدیران موزه‌ها برای برقراری تعادل میان مخارج و درآمد، خود را برای ایجاد تغییرات راهبردی گسترده آماده می‌کنند. کاهش درآمد، متصدیان موزه‌ها را ناچار می‌کند تا در نمایش‌ها بیشتر به مجموعه‌های دائمی تکیه کنند زیرا هزینه‌های حمل و نقل و بیمه بالا است و از درآمد حاصله می‌کاهد. اما همزمان با آن که موزه‌ها از هزینه‌ها در فضای فیزیکی خود می‌کاهند، تلاش‌های آن‌ها در جلب مخاطبان دیجیتال ادامه خواهد یافت.

برخی معتقدند که تا سال‌ها پس از رفع بحران کرونا، هنوز هم حضور در نمایشگاه‌های شلوغ باعث نگرانی و اضطراب عمیق خواهد شد. موزه متروپولیتن پیش‌بینی می‌کند که در یک یا دو سال آینده به دلیل ادامه نگرانی‌ها از انتقال ویروس و تمدید دستورالعمل‌های فاصله‌گذاری اجتماعی، تعداد بازدیدکنندگان این موزه کاهش یابد. به گفته مایکل گوان مدیر موزه هنر لس‌آنجلس کانتی، این موزه حتی به این فکر می‌کند که شاید مجبور شویم تا با تغییر در طرح برپاسازی موزه‌ها از تجمع مردم کنار هم جلوگیری کنیم.

منبع:ایرنا

مرتبط:استقبال مردم از معرفی آنلاین موزه‌ها