در دوره قاجاریه فعالیت‌های اداره گمرک زیر نظر نمایندگان و مستشاران بلژیکی و اتریشی اداره می‌شد که در دوره‌های دیگر، بناهای دیگری برای اسکان و امور اداری به آن الحاق شد.

براساس گفته‌های بهروز نعمت‌الهی،  مولف کتاب تاریخ جامع آستارا و حکام نمین، ساختمان چوبی گمرک آستارا، استان گیلان توسط کارشناسان یک شرکت بلژیکی احداث شده و شباهت معماری آن با بناهای بلژیکی گواه ادعای اوست.

بنای گمرک آستارا در سال ۱۲۷۵ شمسی بنا شد که بعدها به عنوان محل پذیرایی میهمانان ویژه گمرک استفاده می‌شد.

در دوران مشروطیت فعالیت مستشاران بلژیکی سلب و به اداره گمرک آستارا تحویل داده شد و از نکات جالب توجه این‌که، بنای یادشده محل اسکان مدیران گمرک در طول خدمتشان بوده است.

ساختمان چوبی گمرک آستارا به عنوان یکی از بناهای تاریخی استان گیلان با معماری کهن و قدمتی بیش از ۱۰۰ سال با ۴۰۰ متر مربع مساحت و ۲ طبقه به شکل دوبلکس، هفت متر ارتفاع دارد و از سقف سفالی شیب‌دار پوشیده شده است.

جنس بنا از چوب و داخل از گچ بوده و سبک بنا متعلق به معماری اروپای شرقی است که با تلفیق معماری بومی بویژه اجرای سربندی همراه بوده و دارای دو طبقه جمعاً به متراژ ۸۵۰ متر مربع است.

در طبقه نخست آن پنج اتاق اداری و ۲ سالن بزرگ، آشپزخانه، سرویس بهداشتی و بالکن دور ساختمان و در طبقه دوم پنج اتاق اداری، انبار زیر شیروانی و سرویس بهداشتی تعبیه شده و بیشتر قسمت‌های این بنای تاریخی از چوب نراد روسی ساخته شده و از همین چوب در ساخت دیواره‌ها و کف ساختمان استفاده شده است.

اگر چه در زمان بکارگیری این ساختمان چوبی، خبری از ترافیک و ازدحام امروزی گردشگران آستارا در محوطه آن نبوده است، اما هر لحظه با حضور در این بنای تاریخی، فعالیت کارکنان قدیمی آن در اتاق‌های چوبی، رفت و آمد تجار و نقل و انتقال کالا در ذهن آدمی مجسم می‌شود.

سال ۹۵ با تخصیص اعتبار از سوی گمرک کشور، برای مرمت سقف و ایستایی بنا اقدامات موثری انجام شد.

منبع:همشهری