طاق کسری یا ایوان کسری، یکی از برجسته‌ترین آثار پادشاهی ساسانی است که در تیسفون واقع در عراق کنونی قرار دارد، این طاق پس از پل گاومیشان، به‌عنوان عریض‌ترین طاق معماری ایران باستان شناخته می‌شود.

طاق کسری، ایوان کسری، ایوان خسرو یا ایوان مدائن، تمام نام‌هایی است که بزرگ‌ترین اثر معماری عصر ساسانی را با آن می‌شناسند. طاق کسری در تیسفون، عراق امروزی قرار دارد و عرضی برابر با ۲۵ متر دارد. ایوان کسری پس از پل گاومیشان، عریض‌ترین طاق معماری باستان ایران است. این کاخ زیبا و باشکوه در ۳۷ کیلومتری جنوب بغداد، در ساحل شرقی رود دجله قرار دارد. طاق کسری بعد از تقسیمات و جنگ‌های پی‌درپی، در خاک عراق جا خوش کرد و متأسفانه بی‌توجهی به این بنای باشکوه باعث تخریب و آسیب آن شده است.

در این مطلب به سراغ حقایق جالب درباره طاق کسری رفته‌ایم با ما همراه باشید:

۱. بلندی ایوان حدود ۳۷ متر بوده و طولی نزدیک به ۵۰ متر دارد. در گذشته، بالای این طاق دیواری به بلندی ۷ متر وجود داشت که در زمان حمله مسلمانان به ایران، این کاخ در سده هفتم میلادی غارت شد. سپس مدتی از آن به‌عنوان مسجد استفاده شد و بعد از آن کم‌کم متروکه شد.

۲. این کاخ زیبا به دستور شاپور اول ساخته شد، اما بسیاری از محققان بر این باور هستند که این کاخ در دوره انوشیروان، شاه مقتدر ساسانی بناشده است.

۳. این کاخ زیبا در طول تاریخ بارها مورد حمله قرار گرفت و در پی حمله اعراب درصد زیادی از بنا تخریب شد و امروزه تنها یک طاق از این بنای عظیم باقی مانده است.

۴. در نزدیکی طاق، چهار ویرانه دیده می‌شود که جالب‌ترین آن‌ها تپه‌ای است معروف به «حرم خسرو». این ویرانه‌ها درواقع جزئی از کاخ کسری بوده است. در فاصله ۴۶۰ متری جنوب غربی طاق، بقایای ساختمان‌هایی مشاهده می‌شود که تا گوشه دیوار معروف به بستان کسری، ادامه دارد.

۵. بر اساس برخی روایات، باغ کسری یکی از شهرهای مدائن بوده که انطاکیه جدید نام داشته است. نام رسمی این شهر «ویه انتیوخ خسرو» بود، ولی در بسیاری از منابع از آن با نام رومگان «شهر رومیان» یاد شده است.

۶. در فاصله حدود ۹۱۰ متری جنوب غربی بستان تپه‌ای به ارتفاع ۶ الی ۵٫۷ متر قرار دارد که قاعده‌ای مربع دارد به و تل‌الذهب (تل طلا) یا خزانه کسری، معروف است. این بخش درواقع به‌عنوان خزانه استفاده می‌شده است.

۷. دلیل اصلی ساختن کاخ بزرگ کسری، نمایش علم مهندسی نبوده، بلکه به‌منظور نمایش عظمت، قدرت و ثروت این کاخ عظیم بنا شده است.

۸. ابن خرداد، جغرافی‌دان در رابطه با زیبایی طاق و کاخ کسری بارها زبان تعریف گشوده است و ذکر کرده که این بنای زیبا از آجر و گچ ساخته شده است. عظمت بنا به اندازه‌ای بود که مردم تصور می‌کردند این بنا به دست‌پریان ساخته‌شده و بشر نمی‌تواند بنایی به این زیبایی و عظمت بسازد.

۹. مشخص‌ترین نمای کاخ درگذشته، طاق عظیم کسری بوده که در آن از عناصر یونانی و رومی استفاده شده است. نمای معماری شامل ستون‌های توکار، پیشانی‌ها و طاقچه‌ها تاثیری از معماری تدمر دارند.

۱۰. وجوه اشتراک زیادی میان قصر اشکانی و کاخ کسری دیده می‌شود تا جایی که بسیاری از نقش‌مایه‌های این دو بنا و معماری این دو عصر مشترک بوده است.

۱۱. «ابوایوب الموریانی» در سال ۱۴۶ قمری، به خلیفه منصور عباسی پیشنهاد کرد طاق کسری را ویران کند و مصالح آن را برای ساخت بغداد استفاده کنند. منصور با خالد برمکی (وزیر ایرانی‌اش) مشورت کرد. خالد، خلیفه را از این کار منع کرد و گفت این کار مخارج زیادی خواهد داشت. خلیفه از مخالفت او خشمگین شد و خالد را به جانب‌داری ایرانیان متهم کرد. خلیفه به تخریب طاق کسری فرمان داد. در میانه روند تخریب، خلیفه از پس هزینه‌های آن برنیامد و از ادامه تخریب صرف‌نظر کرد و دوباره نظر خالد را جویا شد. خالد خلیفه را به ادامه تخریب دعوت کرد، ولی خلیفه دست از تخریب بنا برداشت.

۱۲. در عصر صفویه تصمیم‌هایی برای تخریب طاق‌بستان و استفاده از مصالح آن در بناهای مذهبی گرفته شد، ولی با کشف منبعی از سنگ‌های تراشیده، این تصمیم عملی نشد.

۱۳. چند سال پیش، با تلاش و ابراز نگرانی تلاشگران فرهنگی و رسانه‌ها نسبت به فروریختن این بنا، دولت عراق از یک شرکت در جمهوری چک برای ترمیم این طاق دعوت کرد.

۱۴. انتخاب شرکتی از جمهوری چک برای مرمت این بنای مهم تا حدود زیادی بحث‌برانگیز بود، چون برای ترمیم بناهایی با قدمت بالا معمولا از متخصصان ایتالیایی استفاده می‌شود.

۱۵. اندکی پس از ترمیم این بنا توسط شرکت یادشده، بخشی از بنا دوباره تخریب شد و این شرکت از مصالح خوبی برای بازسازی استفاده نکرده بود.

۱۶. با توجه به قرار داشتن طاق کسری در خاک کشور عراق، این کشور باید مراحل ثبت میراث جهانی یونسکو را انجام دهد که تاکنون هیچ کاری از طرف دولت عراق برای ثبت این اثر باشکوه انجام نشده است.

مرتبط:

طاق کسری (ایوان مدائن)

غار سنگ‌ شکن جهرم که بین محلی‌ها به نام “سنگ‌اِشکن” معروف است، بزرگ‌ترین غار دست‌ساز خاورمیانه و یکی از بزرگ‌ترین و زیباترین غارهای مصنوعی جهان است. به ظاهر تا همین چند دهه پیش، تمام مصارف سنگ شهر از همین محل تأمین می‌شده است.

محاسبات دقیقی که برای به جاگذاشتن ستون‌ها و فرونریختن سنگ‌ها انجام شده، شگفت‌انگیز است. بعضی از دهانه‌های غار آن قدر وسیع هستند که به راحتی یک اتومبیل از آن عبور می‌کند و از دهانه غار می‌توان تمام شهر را دید.

غار سنگ شکن که در جنوب غربی شهر جهرم و در زیر تپه های البرز کوه واقع است، یکی از نادرترین شاهکارها در تاریخ کهن ایران زمین است.

سال‌ها پیش، وقتی سنگ شکنان جهرمی تصمیم گرفتند، از سنگ‌های آهکی یک کوه بی‌نام و نشان استفاده کنند، هیچ وقت تصور نمی‌کردند، سنگ تراشیدن از چنین کوهی بتواند یکی از زیباترین جاذبه‌های طبیعی شهرشان را رقم بزند.غار سنگ ‌شکن جهرم، اگرچه تاریخ روشن و دقیقی ندارد، اما به اعتقاد بیشتر باستان شناسان، یکی از غارهای طبیعی و دستکن این شهر است، که در دوران صفویان تراشیده شده است.

سنگ‌های سفید آهکی و شکل پذیری که در آن زمان از این غار به دست می‌آمد، صرف تزئین سردرها و بناهای باشکوه و مهمی می‌شد، که یا به اشراف تعلق داشتند و یا به حکومت.

مرغوبیت این سنگ‌ها به حدی زیاد بود که آوازه شان حتی در شهرهای مجاور هم پیچیده بود و معماران بناهای شیراز هم در ساخت و سازهایشان از این سنگ‌ها استفاده می‌کردند. سنگ‌های نمای مسجد جامع عتیق شیراز می تواند گواهی بر این مطلب باشد.سنگ ‌شکنان جهرمی در زمان برداشت سنگ سعی می‌کردند طوری پیش‌روی کنند که غار تخریب نشود و به این ترتیب در گذر زمان ستون‌هایی به‌جا ماند که زیبایی غار را بیشتر می کرد.

در غار سنگ شکن می‌توانید بیش از ۱۰۰ ستون سنگی را ببینید که غار را شبیه به تالاری مجلل کرده‌اند. پژوهشگران معتقدند که تعداد و قطر ستون‌های داخل غار در گذشته بیشتر از حال بوده است. اما سنگ شکنان نسل‌های بعدی به دلیل آن که در حمل سنگ‌های استخراج شده بزرگ دچار مشکل می‌شدند، ستون‌های نزدیک به دهانه غار را تراشیده‌اند و نتیجه این تراش مداوم، لاغر شدن ستون‌ها و کم شدن توان بارپذیری آنها بوده است.

غار سنگ شکن، با تمام جاذبه‌هایی که دارد، هنوز در فهرست آثار تاریخی ایران ثبت نشده است، اما سازمان میراث فرهنگی فارس با همکاری دانشگاه شیراز ستون‌های آن را مرمت کرده و در صدد ثبت آن در فهرست میراث ملی هستند. امید که این اتفاق بزودی به حقیقت بپیوندد.

غار سنگ شکنان ۲۰۰ متر طول دارد و عرض آن از ۶۰ تا ۱۳۰ متر متغیر است، در حقیقت اگر مساحت این غار را بخواهید باید بگوییم که این غار سنگی، در حدود ۲۰ هزار متر مربع مساحت دارد و ۱۲ ورودی مختلف در آن تعبیه شده است. در غار سنگ شکنان می‌توانید ۱۰۰ ستون سنگی را هم ببینید که غار را شبیه به تالاری مجلل کرده اند.

سنگ‌های غار سنگ شکنان، از نظر مرغوبیت به ۲ دسته تقسیم می‌شوند، دسته نخست ستون‌هایی هستند که درز و شکاف‌های زیادی دارند و کیفیت چندانی ندارند و به همین دلیل هم سنگ تراشان از خیر استخراج آنها گذشته‌اند و دسته دوم که سنگ‌های مرغوب این غار را شامل می‌شوند، مربوط به ستون‌هایی است که روی آنها درز و شکافی دیده نمی‌شود و برای جلوگیری از ریزش سقف برداشت نشده‌اند.

این غار دست ساز قدمتی بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ سال دارد در ۱۸۵ کیلومتری جنوب شرق شیراز واقع شده است.

داستان غار سنگ شکنان جهرم

روزی با اسب در حال گردش در کنار رودخانه قلات ( بلوار امام کوچه ۵۹ ( بودم که صدای ضربات موزون پتک توجهم را به خودش جلب کرد به سمت صدا رفتم پیرمردی را دیدم که در حال تراشیدن سنگ‌های کوه بود از کارش خوشم آمد و با او به صحبت نشستم سپس به اصرار پیرمرد به خانه اش رفتم و نهار را میهمان او بودم اینجا بود که من عاشق شدم، عاشق دختر پیرمرد. اما خانواده من مخالف بودند چون من خان زاده بودم و دختر پیرمرد …. . خانواده‌ام را با اصرار راضی کردم ولی پیرمرد شرط وشروطی داشت. شرط او این بود که پیش او بمانم و در کنار او در کوه کار کند.

این داستان خواجه کاظم فرزند خواجه اسماعیل است که بعدها به استاد کاظم معروف شد. او فرزند یکی از ایلات بود، آنها ییلاق را در لار و قشلاق را در جهرم می‌گذراندند، در کنار دشت‌های رودخانه قلات. روز آشنایی او با پیرمرد به یکی از همین روزهای کوچ به جهرم مربوط می‌شود روزهایی که سرنوشت او را تغییر داد و او را یک‌جا نشین، سنگ شکن و وارث پیرمرد کرد. این بود که ۳۰۰ سال قبل استاد کاظم وارث غار شنگ تراشان جهرم شد.

پس از استاد کاظم غار سنگ تراشان نسل به نسل به فرزندان ونوادگان وی رسید که هر کدام حدود ۸۰-۷۰ سال در این غار سنگ تراشیدند که بعضی از شاگردان آنها که در آنجا کار می‌کردند سهام‌دار این غار شدند که آنها را به عنوان وارثان فرعی یاد می کنیم.

گاهی پرسیده می‌شود که انگیزه تراشیدن این غار چه بوده ؟ آیا برای پناهگاه بوده ؟ ما این سوال را از آقای نقشوار که یکی از وارثان این غار هستند پرسیدیم ایشان این‌طور جواب دادند که خیر این غارپناهگاه نبوده بلکه این سنگ‌ها را به فروش می‌رساندند که جنبه اقتصادی داشته و علاوه بر مصرف در جهرم به شهرهای شیراز و اصفهان نیز می‌فرستادند. این سنگ‌ها در ساختمان‌سازی و بیشتر در سر ستون‌ها، رخ بان، سنگ فرش و نما مورد استفاده قرار می گرفته است.

همچنین ایشان جنس این سنگ‌ها را مرمر نرسیده دانسته‌اند که به دلیل مقاومت کمتر و فرسایش زیاد که نسبت به به دیگر سنگها دارد بعد ها با آمدن سنگهای نی ریز و… دیگر تقاضایی برای این نوع سنگ نشده است.

از ایشان سوال شد که کوه به این عظمت و مقاومت و سختی با چه وسایلی می تراشیده‌اند؟ که وی گفت تنها وسایلی که برای تراشیدن سنگ‌ها در اختیار داشتند اره، اره دو سر، پتک و اخی بوده است.

منبع:تسنیم

مرتبط:

جاذبه‌های گردشگری شهر شیراز

این چشمه‌ی سحر‌انگیز و اسطوره‌ای به لحاظ موقعیت جغرافیایی در فاصله‌ی پنج کیلومتری شمال شرقی شهر سی سخت قرار گرفته است که در مرز غربی منطقه حفاظت شده دنا واقع شده است و از ارتفاعات دنای سربلند سرچشمه می‌گیرد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه کهگیلویه و بویراحمد سردی آب این چشمه به حدی است که تا فاصله ۸۰۰ متری از محل جوشش نمی‌توان دست را در آن نگه داشت. در اسطوره‌ها آمده است که کی خسرو به امیر اهورامزدا در این چشمه سر و تن بشست و در غاری آرامید.

محمود باقری، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد در خصوص چشمه میشی به خبرنگار ایسنا گفت: این چشمه علاوه بر تأمین آب شرب شهر سی سخت تأمین کننده آب کشاورزی باغات سیب و انگور و گردوی سی سخت و روستاهای پایین دست است. آب زلال و گوارای آن خستگی هر رهگذری را از تن خارج می‌کند.

وی اظهارکرد: چشمه میشی در فصول مناسب سال پذیرای خیل عظیمی از دوستداران طبیعت و گردشگرانی است که از سراسر کشور به این منطقه سفر می‌کنند.

باقری افزود: چشمه ميشی چشمه اي هميشگي و از مهم ترين چشمه هاي منطقه سي سخت به شمار مي رود كه در امتداد دره اي طولاني با شيب نسبتاً تند روان است و جويبار پرآب و سپيد رنگ آن همچون رشته هاي مرواريد زينت بخش دره اي است كه آب چشمه را به زمين هاي كشاورزي پايين دست آن مي رساند.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد خاطرنشان کرد: در ادامه اين مسير به سوي شرق كه جاده اي كوهستاني مسافران مسير را هدايت مي كند، رودخانه پر آبي جريان دارد كه از آب چشمه ها و چشمه سارهاي بالادست روان شده است.

باقری تصریح کرد: اين مسير از دره هاي كم عرض گذر مي كند كه در سمت شمال جاده صخره هاي سنگي و بلند دامنه هاي دنا بر خوف ناكي طبيعت آن مي افزايد و در سمت جنوب جاده، دامنه كوهپايه به بلندي هاي برفگير كوه هاي روبه روي دنا مي رسد.

وی ادامه داد: اين جاده در فاصله چند كيلومتر بالاتر از چشمه ميشي به پايان راه آسفالته مي رسد كه در آنجا كافه اي براي پذيرايي از مسافران ساخته شده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد اضافه کرد: در اين نقطه و در ادامه راه كوهستان كه راهي شوسه است و به تدريج بر سنگلاخي آن افزوده مي شود، چشمه ديگري از زمين مي جوشد. در بالادست اين نقطه و بر بلندي هاي جنوب جاده، آبگير زيبايي در دامنه كوه هاي برف پوش شكل گرفته كه درياچه كوه گل ناميده مي شود.

منبع:ایسنا

مرتبط:سفر به دریاچه کوه گل

آبشار کیوان لیشتر در استان کهگیلویه و بویراحمد است. آبشار کیوان در ۲۵ کیلومتری شمال غرب گچساران و در نزدیکی پاسگاه عبداللهی، منطقه زیبای لیشتر واقع شده است. آب کوه‌های دیل، آب گرمو و چهاربیشه در نزدیکی پاسگاه عبدالهی به هم پیوسته و تشکیل رودی فصلی را می‌دهند که از اواسط پاییز تا اواخر بهار جریان دارد. آب در یک مسیر پلکانی با ایجاد هفت آبشار کوچک، منظره‌ای بدیع را ایجاد کرده است.

آبشار کیوان لیشتر که در ۲۸ کیلومتری غرب شهرستان گچساران و جنوب دشت لیشتر و ورستای هفت-چشمه واقع شده. قسمتی از مسیر دسترسی به آبشار کیوان در لیشتر آسفالت و بعد از روستای هفت چشمه ۴ کیلومتر مسیر خاکی است.

آبشار کیوان، طبیعتی بکر و دست نخورده دارد که در محل برخورد دو رودخانه یا دره که در اصطلاح محلی به آنها دره تنگ درک و دره سور(شور) گفته می‌شود واقع شده است. در یک سمت آبشارهای با ارتفاع زیاد و پوشش گیاهی مناسب و البته برکه‌ها یا به اصطلاح محلی برم‌های بزرگ دارد و از سمت دیگر و بر روی شاخه دیگر آبشارهای پله پله همراه با استخرهای طبیعی که برای شنا مناسب است را دارد.

در ۲۵ کیلومتری شمال غرب گچساران و در نزدیکی پاسگاه عبداللهی، منطقه زیبای آبشار کیوان لیشتر واقع شده است.
بیش از سه چهارم مسیر دسترسی بدان با اتومبیل و بقیه، با پیاده روی امکان پذیر است. آب کوه‌های دیل، آب گرمو و چهاربیشه در نزدیکی پاسگاه عبدالهی به هم پیوسته و تشکیل نهری فصلی را می‌دهند که از اواسط پاییز تا اواخر بهار جریان دارد.

آب در یک مسیر پلکانی با ایجاد هفت آبشار کوچک، منظره‌ای بدیع را ایجاد کرده است.

مرتبط:

تجربه زمستان گردی در طبیعت بهاری گچساران

علیرضا خزائلی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم از قزوین گفت: از جمله برنامه‌های مهم ما در سال جاری ثبت جهانی قلعه الموت و سرای سعدالسلطنه است که پس از پایان بحران جهانی کرونا و شروع به کار سازمان‌های بین‌المللی این حوزه، هر دو پرونده را دنبال خواهیم کرد.

خزائلی با بیان اینکه پرونده ثبت قلعه تاریخی الموت در حال تکمیل شدن است، افزود: بعد از غلبه جهانی بر ویروس کرونا و از سرگیری دوباره فعالیت یونسکو پرونده ثبت این اثر تاریخی را تکمیل و به این سازمان جهانی ارائه خواهیم کرد تا در بخش یونسکوی اسلامی ثبت بین‌المللی شود.

وی همچنین از تهیه و تکمیل پرونده ثبت جهانی سرای تاریخی سعدالسلطنه خبر داد و گفت: ثبت جهانی این کاروانسرای درون شهری را از دو مجرا پیگیری می‌کنیم که یکی مربوط به ثبت بازار صنایع دستی سعدالسلطنه است که پرونده آن کامل شده و قرار است آن را در شورای جهانی صنایع دستی ثبت بین‌المللی کنیم.

خزائلی ادامه داد: پرونده ثبت جهانی بازار سعدالسلطنه مورد تایید بازرسان این شوراست؛ اما در نوبت قبلی که پرونده‌های برای ثبت جهانی در این شورا طرح می‌شد، نوبت به سعدالسلطنه نرسید.

مدیرکل میراث فرهنگی استان با ذکر اینکه پرونده دوم ما در خصوص ثبت جهانی سعدالسلطنه در یونسکو جریان دارد، گفت: طبق تمهیدات سازمان میراث فرهنگی، پرونده ثبت تعدادی از کاروانسراهای کشور در قالب یک بسته آماده و برای ثبت جهانی به سازمان یونسکو ارائه می‌شوند که کاروانسرای درون شهری سعدالسلطنه هم در بین این کارونسراها قرار دارد.

خزائلی اضافه کرد: امیدواریم هر دو بنای تاریخی در سال میلادی جاری به ثبت جهانی برسند تا بیش از گذشته توجه گردشگران خارجی را به بازدید از ابنیه و میراث تاریخی استان قزوین جلب کنند.

وی ادامه داد: با وجود اینکه یکی از معدود استان‌هایی هستیم که قابلیت ثبت جهانی آثار تاریخی و میراث فرهنگی را داریم، متاسفانه در این زمینه ضعیف عمل کرده‌ایم که یکی از سیاست‌های ما جبران ضعف‌های گذشته در این حوزه بوده و تاکنون ۱۴۱۹ اثر از آثار تاریخی استان در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

منبع:تسنیم

مرتبط:

قزوین را از دریچه فضای مجازی متفاوت ببینیم