خانه به‌دوشی تنها موزه خصوصی چاپ ایران
تنها موزه مستقل و خصوصی چاپ ایران پس از گذشت سه سال، هنوز جایی برای نمایش ندارد.
جز موزه چاپ و کتابت مجلس شورای اسلامی، وعده راه‌اندازی چند موزه چاپ دیگر در شهرهای تبریز، ارومیه و همدان داده شده که قدمت وعده ایجاد موزه چاپ در تبریز از سایرین بیشتر است. سال ٩٧ اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان آذربایجان شرقی خبر داد که موزه چاپ و تعلیم و تربیت تبریز راه‌اندازی می‌شود، سه سال از آن روزها گذشته و هنوز از این موزه خبری نیست.
سیدرضا سیدشریفی، موزه‌دار موزه چاپ تبریز درباره این تاخیر طولانی و خلف وعده گفت: دبیرستان فردوسی تبریز با قدمت بیش از یکصد سال، مکانی است که برای این موزه درنظر گرفته شده اما بعد از گذشت سه سال و چندصد میلیون تومان هزینه، فقط ٢٠ درصد این دبیرستان مرمت شده و بنا هنوز به موزه تحویل داده نشده است؛ درحالی‌که قرار بود شش‌ماهه مکان موزه را آماده کنند و تحویل بدهند.
این موزه‌دار ادامه داد: موضوع راه‌اندازی موزه چاپ در شهر تبریز تقریبا از سال ۱۳۹۵ مطرح شده است. اداره کل آموزش و پرورش شهر تبریز قصد داشت دبیرستان تاریخی فردوسی را به موزه تعلیم و تربیت تبدیل کند، اما شش سال از آن ایده گذشت و نتوانست کاری انجام دهد. ما پیشنهاد کردیم موزه چاپ، نشر و تعلیم و تربیت را در همین مکان راه‌اندازی کنیم. سال ۱۳۹۷ تفاهم‌نامه آن بسته شد، اما موزه هنوز باز نشده است.
سیدشریفی افزود: سال ۹۷ حدود ۵۰۰ میلیون تومان از محل بودجه رویداد تبریز، پایتخت گردشگری ۲۰۱۸ به مرمت دبیرستان تاریخی فردوسی اختصاص دادند، پیشنهاد کردیم آن بودجه را به ما بدهند تا خودمان دبیرستان را مرمت و مکان موزه را آماده کنیم، قبول نکردند. حتی پیشنهاد کردیم دولت زمینی را به قیمت پایین‌تر به ما بفروشد و خودش ساختمان موزه را مطابق استانداردهایی که مدنظر دارد، بسازد. این را هم قبول نکردند. حتی پیگیری کردیم که مشمول ماده ۲۲ واگذاری طرح‌های دولتی به بخش خصوصی شویم که آن را هم واگذار نکردند.
او با اشاره به آسیبی که متوجه آثار موزه چاپ است، گفت: موزه چاپ مثل اسکناس نیست که سبک و قابل نگهداری در مکانی کوچک باشد. دستگاه‌های سنگین چندتُنی خریداری شده که مدت‌هاست در انبار نگهداری می‌شوند. آقای رشید کفیلی، مجموعه‌دار صنعت چاپ که سال ۹۶ مجوز این موزه را گرفت، اشیاء آن را طی ۳۰ سال جمع‌آوری کرده است که اگر در مکان مناسب و استانداردی قرار نگیرند، صددرصد آسیب می‌بینند.
سیدشریفی با اشاره به جایگاه تاریخی شهر تبریز در صنعت چاپ و ضرورت راه‌اندازی موزه‌ای به همین منظور، اظهار کرد: دو مقطع تاریخی برای ورود دستگاه چاپ در ایران وجود دارد؛ زمانی که عباس میرزا با توجه به استقرار حکومتش در شهر تبریز با هدف تعلیم و تربیت و رفع عقب‌ماندگی‌های علمی، نخستین دستگاه چاپ را وارد ایران و شهر تبریز کرد و اولین چاپخانه برای کتابت آثار فارسی و نشر روزنامه راه‌اندازی شد. مقطع زمانی دیگر در دوره ایلخانیان بوده که برای اولین‌بار در شهر تبریز به چاپ پول مبادرت کردند، پولی به نام «چاو» که نخستین چاوخانه هم در همان دوران در همین شهر بنا شد. در هر دو دوره چاپ با نام تبریز گره خورده است، باید سال‌ها پیش چنین موزه‌ای در شهر تبریز می‌داشتیم.
شریفی اضافه کرد: موزه بخشی از فعالیت‌های ما بود. ما درحال راه‌اندازی پایگاه مطالعاتی و تحقیقاتی چاپ و نشر در کنار آن نیز بودیم. تاریخ چاپ و کتابت در ایران پراکنده است و متاسفانه، بسیاری از مدیران درباره این موضوع اطلاعات دقیقی ندارد. مثلا سال گذشته که با بحران کاغذ روبه‌رو شدیم، رییس‌جمهور به همه کارخانه‌های کاغذسازی بخشنامه کردند با تمام ظرفیت کار کنند، درحالی که خوراک کاغذ، درخت است. این یعنی جنگل‌ها را تخریب کنیم. ما در پایگاه ملی مطالعات روی چنین مباحثی تحقیق می‌کنیم و نتیجه را در اختیار مدیران می‌گذاریم.
او با اشاره مشکلات موزه‌داران خصوصی اظهار کرد: در شهر تبریز شاید حدود ٣٠ مجموعه‌دار خصوصی وجود داشته باشند که آثاری در حد موزه‌های ملی داشته باشند، اما مورد بی‌توجهی قرار گرفته‌اند و هیچ کمکی برای نمایش مجموعه‌های ارزشمند آنها نمی‌شود. درحالی‌که میراث فرهنگی آذربایجان شرقی خودش در چند ساختمان تاریخی مستقر شده و حدودا ١٠ ساختمان دیگر را در دست مرمت دارد که همه آنها خالی مانده‌اند. افتخار میراث فرهنگی استان، مرمتِ همزمان ۱۰۰ بنای تاریخی است؛ کاری غیرممکن و تعجب‌برانگیز. وقتی هم که بازار جهانی تبریز آتش گرفت، کل بودجه آن مرمت‌ها را که شاید اندازه سه سال باشد صرف احیا و مرمت بازار کردند. دیگر بودجه‌ای نماند که به بقیه برسد.
شریفی گفت: این کرونا نیست که به موزه‌های خصوصی آسیب زده، بی‌درایتی و ضعف مدیریت برخی مسؤولان بوده که سنگ بزرگِ سر راه شده است. موزه هنرهای معاصر تبریز که قرار بود در پارک بزرگی ساخته شود بعد از گذشت پنج سال فقط ۱۶ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. مرمت یک دبیرستان را پس از سه سال نتوانسته‌اند تمام کنند.
منبع: ایسنا
