به دنبال واکنش‌ها و اعتراض‌های جامعه خوش‌نویسان نسبت به پرونده‌ای که ایران در یونسکو با عنوان «برنامه ملی پاسداری از هنر سنتی خوش‌نویسی در ایران» ثبت کرده و این اقدام را غفلت از ثبت «خوش‌نویسی ایران» در یونسکو دانسته است، مرتضی رضوانفر ـ عضو هیأت‌ علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری ـ اظهار کرد: اگر جامعه هنری از ارزش فوق‌العاده ثبت خوش‌نویسی اطلاع پیدا کند، امیدوارانه‌تر و استوارتر در این مسیر قدم خواهند گذاشت.

وی گفت: طبق مفاد کنوانسیون برای حفاظت از یک اثر ناملموس، اولین و مهم‌ترین کار ارتقاء آگاهی مردم و حاملان عنصر از اهمیت و روش‌های نگهداری است، چون میراث ناملموس یک موضوع مردمی و حفاظت از آن نیز غالبا در دست مردم است. به نظرم اطلاع‌رسانی نکردن ما به جامعه هنری، سبب شده یک کار باارزش و شایسته تقدیر در یونسکو، توسط برخی از هنرمندان به‌عنوان نقطعه ضعف تلقی شود.

رضوانفر همچنین تاکید کرد: باید دستگاه‌ها و وزارتخانه‌های متولیِ هنر خوش‌نویسی، مانند فرهنگ و ارشاد اسلامی، فرهنگستان هنر، فرهنگسراها، انجمن خوش‌نویسان و… زمینه‌ای را برای ایجاد گفت‌وگو درباره ثبت «برنامه ملی پاسداری از هنر سنتی خوش‌نویسی ایران» فراهم کنند تا علاوه‌بر رفع سوءتفاهم‌های ایجادشده، نظرات خود را برای معرفی بیشتر و ترویج روش‌های حفاظتی در سطح ایران و جهان ارائه دهند.

عضو هیأت‌ علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری در گفت‌وگویی که وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی منتشر کرده، یادآوری کرده است: در حوزه میراث ناملموس سه فهرست ثبتی شامل «فهرست میراث معرف یا زنده»، «فهرست میراث در خطر» و «فهرست فعالیت‌های پاسدارانه» وجود دارد. از آنجا که هدف «کنوانسیون پاسداری از میراث ناملموس» گسترش فهرست سوم و تشویق ملت‌ها به حفاظت از این میراث است، بنابراین هر سال موفق‌ترین کشورها به‌عنوان الگوی فعالیت، به جهانیان معرفی می‌کند و به همین دلیل است که کشورها بیشترین رقابت را برای ثبت در این فهرست دارند.

با این وجود، جامعه خوش‌نویسان ایران تاکید دارد ایران موفق نشده «خوش‌نویسی» را که خاستگاه آن از این سرزمین بوده در یونسکو ثبت کند و صرفا «برنامه پاسداری» را ثبت کرده که آن نیز جای نقد و بحث دارد. برخی انتقادها بر این است که ایران برنامه مستندی برای پاسداری از خوش‌نویسی ندارد و حتی در محافل بین‌المللی در جایگاه مناسبی قرار نگرفته است. از سویی، این موضوع از سوی برخی پژوهشگران ادعا شده که براساس مستندات بارگذاری‌شده در وب‌سایت یونسکو، پرونده ایران صرفا شرح اقدامات انجمن خوش‌نویسان در چند دهه اخیر است که مکتوب شده و به اسم «برنامه پاسداری» فرستاده شده است.

ایران ۲۵ آذرماه ۱۴۰۰ «برنامه ملی پاسداری از هنر سنتی خوش‌نویسی در ایران» را در شانزدهمین جلسه کمیته بین دولتی حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس یونسکو ثبت کرد، درحالی‌که ترکیه و ۱۶ کشور عربی از جمله عربستان در همین اجلاس، ‌هنر خوش‌نویسی را به نام خود ثبت کردند.

منبع: ایسنا

مرتبط:

پاسخی به نقدِ «پرونده خوش‌نویسی ایران» در یونسکو

به نقل از روابط‌عمومی بنیاد سعدی، هدف از تشکیل این نشست‌ها آشنایی فراگیران زبان فارسی با فرهنگ و تمدن، آداب و رسوم، جاذبه‌های طبیعی، باستانی، تاریخی و هنر و دانش روز کشور است. به‌همین منظور، در هر دوره یک یا دو جلسه به‌صورت مشترک برای کلیه فراگیران زبان فارسی برگزار خواهد شد و برای شروع در هر جلسه، درباره ویژگی‌های یکی از شهرهای زیبای ایران اطلاعات جامعی توسط وابسته فرهنگی و مدرسان دوره ارائه می‌شود و از مشارکت دانشجویان برای ارائه مطالب و دانستنی‌های کوتاه فرهنگی مرتبط با کشور نیز استفاده می‌شود.

این نشست با نمایش ویدیویی دربارۀ شهرهای ایران و زیبایی‌های آن شروع شد، سپس علیرضا فدوی مسئول خانه فرهنگ با اشاره به اهمیت این جلسات گفت: برگزاری این نشست‌ها برای آشنا شدن فراگیرانِ زبان فارسی با تمدن و فرهنگ ایران، بسیار مهم است و به آن‌ها در یادگیری زبان فارسی و تسلط بر آن کمک می‌کند. همچنین آشنا شدن فراگیران زبان فارسی و میهمانان مرکز با تمدن و تاریخ ایران، شهرها و جغرافیای آن، مکان‌های گردشگری و دیدنی، جشن‌ها و مناسبت‌ها، سبک زندگی مردم ایران، لباس و غذاها، شاهکارهای ادبی و هنری این سرزمین از زبان کسانی که قبلاً در ایران بوده و آن‌جا زندگی کرده و جنبه‌های مختلف زندگی مردمان آن را از نزدیک دیده‌اند، در برقراری روابط صمیمی و قوی با این سرزمین و ملت آن بسیار مؤثر است.

در ادامه، «رامز اللیوا» از استادان زبان فارسی مرکز دربارۀ تمدن ایران و دوره‌های تاریخی آن، پیشرفت علمی، عمرانی، اقتصادی و صنعتی در ایرانِ امروز سخن گفت.

سپس «میرفت سلمان» از استادان زبان فارسی مرکز و دانشگاه تشرین مختصری درباره تهران پایتخت ایران و نماد مدرنِ آن «برج آزادی» توضیحاتی را ارائه داد و در خصوص معماری این برج، نقوشی که در این برج هست، طاق اصلی آن، مقرنس، کاربندی‌های زیر گنبد داخلی، باغچه‌ها و گل‌کاری‌ها و طرح آب‌نما و فوراه‌های محوطۀ سبز آن، و الهام گرفتن آن از معماری دوره‌های مختلف تمدن ایران توضیحاتی را بیان کرد.

«ردینه عاقل» از دانشجویان سطح میانی زبان فارسی در مرکز نیز درباره برخی از آداب و رسوم و سنت‌های مردم ایران در جشن نوروز و جشن عروسی، سنت‌های خداحافظی کردن با مسافران و تعدادی از تعارفات متداول بین مردم ایران مطالبی را مطرح کرد.

در ادامه برنامه «رنا جونی» از استادان زبان فارسی مرکز و دانشگاه تشرین توضیحاتی درباره برج میلاد، اهمیت، معماری، بخش‌های مختلف و فعالیت‌هایی که در این برج برگزار می‌شود، از جمله رستوران مشهور آن و کاربردهای گوناگون این برج در زمینه گردشگری و مخابراتی ارائه داد.

«لمی بدور» از دیگر فارسی‌آموزان مرکز در پایان این نشست، دربارۀ خط نستعلیق، تاریخچه، انواع و جنبه‌های هنری و زیبایی آن سخنانی را بیان کرد.

منبع: ایسنا

مرتبط:

احتمال ازسرگیری سفر زمینی به عراق از بهمن‌

محمد اسماعیل اعتمادی در گفت‌وگو با ایسنا عنوان کرد: خوشبختانه در چند سال اخیر که فعالیت اقامتگاه‌های بوم‌گردی آغاز شده، این فعالیت‌ها با استقبال خوبی هم مواجه شده است. با این حال موضوع آموزش مساله مهمی است که در اداره اقامتگاه‌ها باید به آن توجه کرد چرا که این موضوع طبیعتا تاثیر مستقیم و انکارناپذیری بر کیفیت اقامت مسافران در این فضاهای گردشگری دارد.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیشابور با اشاره به اهمیت آموزش در بهبود مدیریت این اقامتگاه‌ها توسط مالکان آن بیان کرد: در سال‌های ۹۸ و ۹۹ برای مدیران اقامتگاه‌های بوم‌گردی استان چند دوره آموزشی پیش‌بینی شد که مدیران این مجموعه‌ها با حضور در این جلسات و کلاس‌ها گواهی‌نامه مربوطه را نیز دریافت کردند. این دوره‌های آموزشی به طور مرتب از طرف اداره کل میراث فرهنگی استان برگزار می‌شود و مدیران اقامتگاه‌های جدید هم برای دریافت مجوز فعالیت موظف به گذراندن آن هستند.

وی با بیان اینکه امسال گردشگری رشد خوبی را نسبت به سال گذشته تجربه می‌کند، تصریح کرد: گردشگری پیش از این خیلی بیشتر از حال حاضر تحت تاثیر پاندمی کرونا و محدودیت‌ها قرار داشت. در شرایط کنونی پیش‌بینی می‌شود در صورتی که سویه اُمیکرون درگیرمان نکند، در ایام نوروز میزبان مسافران زیادی خواهیم بود.

اعتمادی ادامه داد: آمار اقامتگاه‌های بوم‌گردی شهرستان هم رشد خیلی خوبی داشته است. در حال حاضر ۲ اقامتگاه در زبرخان و هشت مورد هم در نیشابور فعالیت دارد. همچنین چهار اقامتگاه هم در حال آماده‌سازی است که بین ۷۰ تا ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و تا سال آینده به بهره‌برداری خواهد رسید.

ایجاد فضای رقابتی بین اقامتگاه‌ها باعث رشد کیفی این مراکز می‌شود

وی خاطرنشان کرد: یکی از مواردی که باعث رشد کیفی مدیریت و ارائه خدمات اقامتگاه‌های بوم‌گردی می‌شود، ایجاد فضای رقابتی بین این مراکز است. با افزایش تعداد اقامتگاه‌ها این موضوع هم قوت بیشتری می‌گیرد. به نظر من در حال حاضر بیش از ۸۰ درصد از اقامتگاه‌های شهرستان از نظر پذیرش میهمان و رعایت آداب میهمان‌نوازی و همچنین رعایت اصول و مقررات ارائه خدمات خوب پیش می‌روند و سطح کیفی خود را بالا برده‌اند.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیشابور به موضوع رعایت اصول بهداشتی در اقامتگاه‌های بوم‌گردی با توجه به شیوع پاندمی کرونا نیز اشاره کرد و گفت: از نظر کنترل کیفی اقامتگاه‌ها کارشناسان ما با جدیت جهت بررسی نحوه رعایت پروتکل‌های بهداشتی مرتبا از اقامتگاه‌ها بازدید می‌کنند و در صورت وجود موردی خاص، سریعا به آن رسیدگی می‌شود. ما هم مرتبا دستورالعمل‌های ارسالی استان را به مدیران اقامتگاه‌ها اطلاع‌رسانی می‌کنیم. خوشبختانه تا این لحظه کارشناسان اداره میراث وضعیت مطلوبی را از شرایط بهداشتی اقامتگاه‌ها گزارش کرده‌اند.

مالکان خانه‌های قدیمی از ظرفیت مطلوب این خانه‌ها برای تبدیل به اقامتگاه بوم‌گردی استفاده کنند

وی به ظرفیت خانه‌های قدیمی برای تبدیل آن‌ به اقامتگاه‌ بوم‌گردی اشاره کرد و افزود: خواهش من از مالکان خانه‌های قدیمی و تاریخی که تعدادشان هم کم نیست، این است که از این ظرفیت خیلی خوب برای تبدیل به اقامتگاه بوم‌گردی استفاده مطلوب کنند.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیشابور عنوان کرد: در شهر نیشابور با عنایت به تعداد بالای خانه‌های قدیمی و تاریخی، این ظرفیت وجود دارد که چه در داخل شهر نیشابور و چه در روستاهای گردشگری این اقدام صورت بگیرد. با انجام این مهم که هزینه زیادی هم ندارد، هم خانه‌های تاریخی حفظ می‌شود و هم اینکه مردم می‌توانند از قابلیت‌ها و جذابیت‌های آن بهره ببرند.

وی به تسهیلات در نظر گرفته شده در این زمینه اشاره کرد و گفت: مجموعه میراث فرهنگی در حال حاضر به بیشتر متقاضیان فعال بوم‌گردی کمک کرده تا از تسهیلات با بهره‌های بسیار کم استفاده کنند. همچنین می‌توان در اخذ معافیت‌های مالیاتی و عوارض طرح‌های صنعتی‌ نیز به کمک این اقامتگاه‌ها آمد.

منبع: ایسنا

مرتبط:

حال ناخوش اقامتگاه های بوم گردی/ وعده‌هایی که پوچ بود!

فرامرز صابرمقدم در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص ثبت ملی آثار ملموس و ناملموس اظهار کرد: میراث فرهنگی ما یکی از مهم‌ترین عوامل توجیه‌کننده و مبین هویت ملی به شمار می‌رود که از دو بعد متفاوت ناملموس و ملموس برخوردار است.

وی افزود: ابعاد ناملموس این میراث که در واقع عامل به‌ وجودآورنده میراث مادی هستند، ممکن است نسبت به اشکال صوری میراث فرهنگی قدیمی‌تر، اصیل‌تر و بسیار غنی و گسترده باشند. به این دلیل که ماهیت ناملموس، خود در صدها و هزارها سال پیوسته از چشم‌ها به ‌دور مانده و تنها عادت‌های فرهنگی و سینه به سینه نقل شدن‌ها، موجب شده تا به حیات خود ادامه دهند که این ارزش‌ها تاکنون به نسل ما منتقل شده و ما نیز آن‌ها به آیندگان منتقل خواهیم کرد.

این پژوهشگر ادامه داد: به هر حال حوزه ناملموس یک موضوع جهانی است و در تمام دنیا مورد تکریم قرار می‌گیرد. در واقع کشورهای جهان هرکدام به نوعی تلاش می‌کنند تا این ارزش‌ها را به تمامی مردم و به کشورهای دیگر بشناسند. به همین جهت است که آن‌ها دائما در حال تکمیل و تهیه پرونده ثبتی و ارسال آن به مجامع جهانی و سازمان‌هایی چون یونسکو هستند.

صابرمقدم خاطرنشان کرد: در این میان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به صورت تخصصی‌تر و بخش معاونت میراث فرهنگی و ثبت جهانی، کم و بیش با توجه به قدمت و پیشینه موجود در مناطق مختلف ایران، همینطور طوایف و اقوام متعدد و در نتیجه وجود میراث ناملموس متنوع در حال پیگیری و ثبت آن‌ها است و خواهد بود. ما باید آگاهی و اهمیت ضرورت شناسایی و حفاظت از میراث ناملموس را که معمولا در معرض آسیب‌پذیری، دگرگونی و تغییر ماهیت و نابودی هستند را درک کرده، آن‌ها را دوباره احیا کنیم و نجات دهیم.

وی عنوان کرد: باید مسئولین را ترغیب کرد تا از آثار و ارزش‌های میراث حفاظت کنند و در نهایت یک اراده ملی برای شناخت، حفاظت، ارتقاء و انتقال این مواریث به نسل‌های آینده و همینطور شناخت آن‌ها به نسل حاضر ایجاد کنند. همچنین توصیه می‌شود با دستیابی به روش‌های موثر هویت ملی را درک کرده و حفط میراث فرهنگی را در دستور کار قرار دهند تا به این ترتیب بتوان حیات این مواریث را قوی‌تر کرد.

کارشناس میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ادامه داد: همچنین باید با تمام قدرت از گنجینه‌ زندگی بشری و همینطور حاملان میراث ناملموس حمایت کرد و بستر خوبی را برای افرادی که بخشی از حاملان این آثار با ارزش هستند، فراهم کرد. البته وزارتخانه میراث فرهنگی با تلاش و پیگیری روزافزون، این مقوله را دنبال می‌کند تا بتوان موضوع را در تعداد پرونده‌های ثبتی موجود در استان‌ها شاهد بود.

صابرمقدم اضافه کرد: میراث ناملموس گنجینه‌ای از دانش‌ها و مهارت‌هایی هستند که از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شوند. باید گفت که میراث ناملموس نه تنها در سطح ملی بلکه در سطح جهانی نیز مطرح هستند که این مورد باعث همبستگی اجتماعی، تشخیص هویت و مسئولیت درون گروهی می‌شوند.

میراث ناملموس ارزش‌ها را دوباره احیا می‌کند

وی خاطرنشان کرد: همچنین می‌دانیم که جامعه‌ محور بودن و حفاظت از میراث زنده بسیار مهم است. برخی از میراث ناملموس ارزش‌ها را دوباره احیا می‌کنند و برای زنده‌ نگاه‌داشتن این میراث باید به طور منظم برای نسل‌های مختلف، آموزش‌های متفاوت و مناسبی را ارائه کرد.

کارشناس میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی عنوان کرد: از جلوه‌های مختلف میراث معنوی می‌توان به مراسم‌های مختلف، حرکات آیینی، موسیقی، فنون پوشاک، آداب و آیین‌های مذهبی، آگاهی و دانش نسبت به محیط دنیای طبیعی، جشن‌ها و سنت‌های گفتاری همچون فورکلورها، قصه‌گویی، نمایش هنرهای مهارتی، فنون مهارت‌های مرتبط با صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اشاره کرد. سنت‌های گفتاری نیز شامل تمثیل‌ها، چیستان‌ها، حکایت‌ها، اشعار کودکانه، قصه‌ها، اساطیر،عبارات جادویی و غیره هستند که درواقع این گروه‌ها در تمام دنیا مصطلح است. به عبارتی در هر کجای دنیا اگر بخواهیم میراث ناملموس را بشناسیم، باید در این گروه‌ها و شاخه‌ها به دنبال آن باشیم.

رابطه میان میراث ناملموس و ملموس همچون رابطه جوهر و صورت است

صابرمقدم ادامه داد: همچنین رسوم اجتماعی و آیین‌ها، فعالیت‌های معمول و مترادفی هستند که با سهیم‌ کردن و مشارکت اعضای جامعه، تحرک و پویایی مورد نظر را موجب می‌شوند؛ بنابراین می‌توان گفت رابطه میان میراث فرهنگی ناملموس و ملموس نظیر رابطه جوهر و صورت است.

منبع: ایسنا

مرتبط:

«خبرنگاران» میراث ناملموس گردشگری