شاید درباره خانه های تاریخی دزفول کمتر شنیده باشید اما در بافت سنتی این شهر خانه ای وجود دارد که تمام ویژگی های معماری بومی دزفول را در دل خود جمع کرده: خانه تیزنو دزفول.

خانه تیزنو دزفول یکی از قدیمی ترین خانه‌های شهر دزفول است که البته امروز به عنوان اداره میراث فرهنگی دزفول از آن استفاده می شود اما هنوز می توانید با قدم زدن در گوشه گوشه این خانه تاریخی  ، از زیبایی معماری آن لذت ببرید.

خانه تیزنو در دزفول که به شماره ۲۵۷۳ در ردیف آثار ملی ایران به ثبت رسیده، یکی از بزرگترین و زیباترین خانه‌های محله قلعه‌ هم به حساب می آید که شاید بتوان گفت همه ویژگی‌های خانه‌های دزفول را در خود جمع کرده.

تیزنو یکی از دیدنی ترین خانه های تاریخی دزفول است که  در ضلع شرقی میدان اصلی محله قلعه دزفول قرار دارد و بنیان آن در زمان صفویه گذاشته شده اما در طول زمان، به ویژه در زمان قاجار و آغازه پهلوی تغییرات زیادی کرده است.

خانه تیزنوی دزفول هشت دری است یعنی هشت در ورودی دارد و با عبور از این درها، ایوان مرکزی را خواهید دید. ایوان دارای چندین اتاق‌است و غلام گردش، شبستان و شوادون از دیگر بخش های این خانه به حساب می آیند.

فضای اصلی خانه تیزنو، اصطلاحا درونگرا است. یعنی در مرکز فضای خانه قرار گرفته و حیاط های بیرونی آن را احاطه کرده اند. کف حیاط آجر پوش است و طبقه همکف آن به وسیله ۴ پله از حیاط بالاتر قرار دارد.

خانه تیزنو دزفول ، مثل بیشتر خانه های قدیمی ایرانی هشتی دارد. هشتی فضایی چند ضلعی است که کل خانه را از دید غریبه‌ها مخفی نگه می دارد به طوری که اگر در خانه باز بماند داخل خانه از خیابان قابل دیدن نیست. هشتی یک مزیت دیگر هم داشته و در واقع حکم لابی خانه های امروزی را دارد که وقتی غریبه ای به آن وارد می شود، می تواند تا زمان رسیدن میزبان و آماده شدن او، (درباره خانه های قدیمی، مشخصا حجاب کردن خانم ها) توقف کوتاهی داشته باشد.

بعد از هشتی نوبت به حیاط مرکزی خانه تیزنو می رسد که در آن حوض و باغچه و درخت وجود دارد. این حیاط، ایوان هایی در اطراف خود دارد که با بالا رفتن از پله ها باید به آنها برسید.  این ایوان ها در واقع جلوی اتاق هایی هستند که درهای شیشه رنگی و ارسی های زیبایشان به ایوان باز می شود. در کنار این ایوانها هم غلام گردش قرار داشته. یعنی مسیری برای تردد خدمتکاران خانه.

طاق های خانه تیزنو یکی از دیدنی ترین بخش های آن هستند. چون در قسمت بالای طاق‌ها آجرچینی ها طرح‌های متنوعی ایجاد شده و شیشه‌های رنگی ارسی آن نمای زیبایی به وجود آورده اند.

مرتبط:

سفر به «پامنار» : بهشت پنهان دزفولی‌ها

عمارت و باغ اکبریه یکی از بناهای تاریخی شهر بیرجند است.باغ اکبریه در دوره قاجاریه و توسط شوکت الملک در دو طبقه ساخته شده‌است. این باغ در انتهای خیابان معلم در روستای اکبریه که از توابع استان خراسان جنوبی می باشد، واقع شده است. باغ اکبریه با گسترش شهری بیرجند اکنون در داخل شهر قرار گرفته است این باغ در نشست سی و پنجم یونسکو در سال ۲۰۱۱ میلادی به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.  باغ اکبریه در ۲۰ خردادماه سال ۱۳۷۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

باغ اکبریه شامل چند قسمت است که قدیمی‎ترین آن عمارت دو طبقه ی حشمت الملک در منتهی الیه شرقی این باغ می باشد. دو بخش دیگر عبارتند از طبقه همکف که دارای دو دالان و راهرو نسبتا طویل است و ارتباط میان سه بخش مهم مجموعه، یعنی باغ اصلی، باغ جنوبی و اصطبل را برقرار می‎کند و عمارت مرکزی با عملکرد تشریفات و پذیرایی از مهمانان که تقریبا به عنوان هستهٔ مرکزی باغ به حساب می‎ آید و از تزیینات و چشم‎انداز بسیار عالی برخوردار است.

این کوشک در دو طبقه ساخته شده است و دارای تزیینات منبت، مشبک و نیز ارسی با شیشه‎های رنگی، تزیینات گچی با طرحهای اسلیمی و هندسی می‎باشد. وجود درختان بلند قامت کاج در دو طرف خیابان و نیز خیابان های منتهی به خیابان اصلی عمارت مرکزی بر زیبایی و طراوات باغ و نمای آن افزوده است. باغ جنوبی واقع در جبهه جنوبی و کوچکتر از باغ شمالی است. این باغ بوسیله فضاهایی چون فضاهای خدماتی، عمارت مرکزی و دیواره غربی اصطبل احاطه شده است. یکی از عناصر مهم، استخر نسبتا بزرگ با طرح مربع است که بخش عمده فضای باغ را به خود اختصاص داده است. استخر در وسط دارای سکویی مربع شکل است. باغ اکبریه که در خیابان معلم بیرجند واقع شده است، هم اکنون در اختیار سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است.

کاربری کنونی عمارت و باغ اکبریه

هم اکنون بخش‌های مختلف باغ و عمارت اکبریه مورد استفادة ادارة کل میراث فرهنگی و گردشگری خراسان جنوبی است. بخش احداث شده در اوایل دوره قاجار، به عنوان کتابخانه فعال است. از بخش مرکزی که در دوره قاجار احداث شده به عنوان موزة باستان‌شناسی و مردم‌شناسی استفاده می‌شود. بخش ساخته شده در دوره پهلوی کاربری اداری دارد و بالاخره دیگر بخش‌ها به سفره‌خانه و چایخانه سنتی اختصاص یافته‌است.  در موزه حیات وحش این مجموعه، نمونه‌های شاخص، کمیاب و نادری از پوشش جانوری منطقه جنوب خراسان به ویژه شهرستان بیرجند به معرض نمایش گذاشته شده است و کمیاب ترین گونه‌های پرندگان جنوب خراسان در این مجموعه قرار گرفته اند همچنین در موزه باستان‌شناسی و مردم شناسی باغ اکبریه که در طبقه همکف واقع شده است، بخشی از معیشت، آداب و رسوم، مشاغل و حرفه منطقه جنوب خراسانبه نمایش گذاشته شده است.

مرتبط:

معرفی قلعه تاریخی فورگ

زندان اسکندر یا همان مدرسه ضیائیه در حقیقت مدرسه‌ای است با حدود ۸ قرن قدمت که در محله فهادان شهر یزد در مجاورت بقعه دوازده امام واقع گردیده‌است.

زندان اسکندر در یزد در سال ۶۳۱ هجری قمری توسط عارف معروف ضیاءالدین حسین رضی بنا گردید و در سال ۷۰۵ ه.ق توسط پسرانش مجدالدین حسن و شرف‌الدین علی تکمیل شد.

از بخش‌های زندان اسکندر، می‌توان به وجود چاهی با قطری حدود ۲ متر در وسط حیاط این مدرسه ضیائیه اشاره نمود که به سردابی به عمق حدود ۵ متر منتهی می‌گردد، ارتفاع گنبد این بقعه به ۱۸ متر می‌رسد و دارای گچبری‌های و تزئینات زیبائی با آبرنگ طلائی و لاجوردی بوده که بخش اعظم آن از بین رفته‌است.

در مورد بنای زندان اسکندر  روایت‌هایی مطرح می‌باشد که قدمت ساخت آن را به زمان حمله اسکندر مقدونی به ایران نسبت می‌دهد که از این بنا به عنوان زندان استفاده می‌گردیده که بعدها تغییر کاربری داده و به عنوان مدرسه ضیائیه مورد استفاده قرار گرفته‌است.

بنای راز آمیز زندان اسکندر در محله‌ فهادان یزد از کهن‌ترین محله‌های این شهر است که در قدیم به شهرستان شهرت داشته قرار دارد.

بنای  مدرسه ضیائیه یزد دارای حیاطی است که سه ایوان در پیرامون و اطراف آن قرار دارد. گنبد خانه ای قدیمی و کهن در گوشه‌ی حیاط با ارتفاع زیاد قرار دارد که متعلق به سده‌ای هفتم هجری قمری است.

بنای  مدرسه ضیائیه یزد دارای حیاط سه ایوانی است

مکانهای تفریحی یزد

کارشناسان میراث فرهنگی معتقدند هویت واقعی این بنا مشخص نیست اما به زندان اسکندر و مدرسه ضیاییه، اثر مولانا حسین رضی هم معروف است. این بنا حدود ۸ قرن قدمت دارد و در یزد در مجاورت بقعه دوازده امام قرار گرفته است.

مرتبط:

آشنایی با حمام خان یزد

معبد آتنا کجاست؟

معبد آتنا، واقع در کشور یونان به معبد الهه پیروزی معروف است. این معبد در سال ۴۸۰ قبل از میلاد پس از جنگ با یونان توسط هخامنشیان تخریب شد، سپس آن را بازسازی کردند. در این معبد ستون ها و تزئینات بسیار زیبایی وجود دارد. قسمت هایی از این معبد را در موزه آکروپولیس نگهداری می کنند. این معبد یکی از مکان های دیدنی و مهم یونان به شمار می رود. گردشگرانی که به یونان سفر می کنند، به بازدید از این معبد می پردازند و از دیدن معماری و آثار هنری به کار رفته در آن لذت می برند.

معبد الهه پیروزی که در شهر آتن وجود دارد، در قسمت جنوبی محوطه مسطح آکروپولیس واقع شده و بعد از  «پروپیلایا» (Propylaia) قرار دارد. این محوطه از جمله عبادتگاه های بسیار ارزشمندی به جا مانده از  «عصر میسنی» است.

اهمیت این معبد از نظر استراتیژیکی بسیار زیاد است. معبد آتنا روی یک برآمدگی بسیار بلند قرار دارد که در مسیر حاشیه جنوبی دژ مرکزی این شهر واقع شده است. از نظر دفاعی این قسمت به عنوان بخش بسیار آسیب پذیر شهر به شمار می آمد. در سال های اولیه ساخت این معبد و روزگاران قدیم خدایانی که مرتبط با جنگ و نبرد بودند، در این معبد وجود داشته و مردم آن ها را می پرستیدند. در دوره برنز، در فرهنگ یونان خدا یا الهه پیروزی وجود داشت، بعدها با سپری کردن سده های بعدی با الهه پیروزی یا (Athena Nike) ترکیب شد.

معبد آتنا در آتن

طبق کاوش های باستان شناسی صورت گرفته، دوره برنز محوطه فضای سبز باز در این منطقه وجود داشت که مراسم های آیینی در آن انجام می شد. تمثیل الهه های مختلف و خدایان مورد پرستش مردم، در این مکان صورت می گرفت. در دوره اریاک در این محوطه یک معبد کوچک بنا گشت که در سمت شرقی آن یک محراب قرار داشت. در سال ۴۸۰ قبل از میلاد این ساختمان در کنار دیگر ساختمان های مجموعه آکروپولیس، در حین جنگ های ایران و یونان به وسیله هخامنشیان تخریب گشت و تقریبا تا سال ۴۳۵ قبل از میلاد به شکل مخروبه باقی مانده بود.

ساخت “معبد آتنا” در آتن

معبد کلاسیکی که به عنوان معبد آتنا در این منطقه به جای مانده از جمله بقایای معبدی ست که در سال ۴۲۰ قبل از میلاد ساخته شده و طبق مستندات تاریخی صورت گرفته از «پاوسانیاس» به جای مانده است. در آن زمان مجسمه الهه پیروزی به وسیله چوب ساخته می شد. در دست راست این مجسمه یک شاخه درخت انار و در دست چپ او یک کلاه قرار دارد. الهه های مورد پرستش در فرهنگ یونان باستان دارای بال بودند، اما این الهه بر خلاف سنت آن زمان، فاقد بال بود از این رو آن را با نام معبد «آپتروس نایک» به معنی”الهه پیروزی فاقد بال” می شناختند.

معماری معبد آتنا

بر اساس افسانه های باستانی، معبد آتنا را به این علت بدون بال ساختند تا هرگز نتواند از شهر خارج شود و شهر آتن را ترک نکند. این موضوع نشان دهنده این است که در باور مردم آتنا الهه پیروزی دارای اهمیت و نقش اساسی در زندگی مردم می باشد. اما باید در نظر داشت که این معبد کلاسیک در مقایسه با دیگر معابدی که در محوطه  آکروپولیس هستند، دارای اندازه کوچک تری می باشد.

این معبد را باید اولین معبدی دانست که مردم از طریق «پروپیلایا» وارد آن شده و با مواجه با آن ویژگی های هنر اصیل در یونان و همچنین هماهنگی این ویژگی های را با ویژگی های هنر «دوریک» (Doric)  را مشاهده خواهند کرد. این معبد در سمت شرق ساخته شده و در قسمت ورودی این مجموعه ردیفی شامل ۴ ستون قرار دارد که یکپارچه سنگی بوده و به سبک یونانی قرار گرفته اند. این مجموعه دارای دالان و رواقی کم ارتفاع است که بر فراز آن قرار دارد.

در قسمت غربی نیز دالان ها و ستون های کم ارتفاع قرار دارند و تنها فرق آن ها این است که دالان بالا به یک دیوار مسدود کننده ختم می شود که دارای جعبه ای تزئینی است. موقعیت قرار گیری معبد الهه پیروزی به این صورت است که در پشت معبد یک مدخل با ۴ ستون وجود دارد که جهت وارد شدن به محوطه آکروپولیس بسیار مهم و ضروری می باشد.

طراحی معبد آتنا در آتن

طی مستندات تاریخی موجود، طراحی معبد الهه پیروزی توسط «کالیکراتس» (Kallikrates) صورت گرفته و ارتفاع آن از کف تقریبا ۳ متر و ۳۵ سانتیمتر می باشد. طبق سنت آتیکا این معبد تزئینات دنباله داری دارد که دارای حاشیه ها و تزئینات نواری شکل هستند. همچنین لازم به ذکر است که ارتفاع ستون ها نسبت به طول معبد تقریبا ۷ به ۱ بوده. در معابد سبک یونانی این استاندارد ۹ به ۱ معرفی شده است. دیواره های معبد برای افراد عبادت کننده و بازدید کنندگان مانند یک جان پناه عمل می کند. طراحی تزئینات این دیواره بسیار هنرمندانه صورت گرفته و در آن تندیس ها و مجسمه های بسیار زیبایی وجود دارد که در مقابل چشم بازدیدکنندگانی قراار گرفته اند که در حال حرکت به سوی پروپیلایا هستند.

بازسازی معبد آتنا در آتن

در سال ۱۹۹۸ میلادی دوره جدیدی از مطالعات مرمت و بازسازی در معبد الهه پیروزی آتن شروع شد. تزئینات نواری شکلی که در آن وجود داشت را از آن جا جدا کرده و آن ها را به موزه آکروپولیس  بردند. بنابراین یک بار دیگر این معبد خالی و متروک شده و اثرات مربوط به بازسازی های دوره قبلی، شامل: استفاده از میله های آهنی و … از بخش های مختلف معبد و کف آن حذف شد. پیشنهاد می شود در صورتی که از محوطه آکروپولیس و شهر آتن بازدید می کنید، حتما برای دیدن معبد الهه پیروزی نیز زمانی را در نظر بگیرید و زمانی که به موزه آکروپولیس می روید، تزئینات این معبد زیبا را تماشا کنید.

پارتنون یک عبادتگاه باستانی در آکروپولیس شهر آتن می باشد که ” پریکلس ” حدود ۲۵۰۰ سال پیش آن را بنا نمود. معبد پارتنون در نقطه ای بلند از آکروپولیس قرار گرفته است. واژه پارتنون به معنای باکره است. به آتنا گاهی آتنای پارتنوس نیز گفته می شود. ساخت پارتنون در سال های ۴۷۷ تا ۴۳۲ قبل از میلاد صورت گرفت و طراحی مجسمه های آن را “فیدیاس” انجام داده است.

این معبد را با معابد قدیمی که تخرب شده بودند، جایگزین کردند. در سال ۴۴۷ قبل از میلاد ساخت معبد جدید آغاز شد و تا سال ۴۳۲ قبل از میلاد طول کشید. این عبادتگاه مخصوص خدای آتنا بود.

تخریب معبد پارتنون

پس از گذشت ۲۰۰۰ سال از ساخت معبد یک گوله توپ بی هدف به داخل پارتنون پرتاب شده که باعث تخریب بخشی از سقف این معبد شد. ستون های معبد دچار آسیب های جدی شدند. در سال ۱۸۸۰ بدون موافقت کشور یونان، سنگ های مرمر آکروپولیس به موزه لندن منتقل شد. این سنگ ها چندی بعد به دلیل آلودگی هوا با خرابی و فرسایش روبرو شدند.

عبادتگاه پارتنون

پارتنون یک عبادتگاه باستانی ساخته شده برای آتنا الهه یونان بود. آتنا الهه خرد و عقل در جنگ نامیده می شد. ساخت این پرستشگاه در قرن ۵ پیش از میلاد به وسیله مردم آتن صورت گرفت. این معبد از مهمترین بناهایی به جا مانده از یونان باستان است. این معبد را باید به عنوان نقطه اوج در پیشرفت معماری دوریک معرفی کرد.

از مهمترین بخش های هنر یونانی می توان مجسمه هایی که در تزیین این بنا به کار رفته اند را نام برد. این معبد به عنوان سمبلی از دموکراسی آتنی و یونان باستان می باشد. این مقبره از بزرگترین بناهای فرهنگی در دنیا محسوب می شود. در ساختمان این بنا معمارانی چون  «کایمراتیس» و «ایکتینوس» نقش داشته اند. این بنا به صورت دور ستونی بوده و در قسمت ایوان جنوبی آن بر خلاف دیگر پرستشگاه ها ۸ ستون به جای ۶ ستون قرار داده شده و طول آن دارای ۱۷ ستون می باشد.

معبد آتنا نایک از جمله دیدنی های بسیار مشهور در آکروپولیس یونان است که ساخت آن به سبک ایونیک صورت گرفته است. نایک به عنوان الهه پیروزی یونان باستان بوده که از سر زئوس، به دنیا آمده است. نایک در یونان به معنی پیروزی بود. از این رو آتنا را الهه پیروزی در جنگ می دانستند و او را عبادت می کردند. معبد آتنا نایک از جمله بهترین جاذبه های گردشگری آتن محسوب می شود.

مرتبط:

غار ملیسانی و شهر ارواح گاوروس در یونان

در کشور اتیوپی بیابانی هست که شبیه هیچ نقطه ای از کره زمین نیست و بیشتر به سیارات دیگر مثل مریخ شباهت دارد. بیابان داناکیل مجموعه ای از آتش فشان ها، چشمه های آب گرم و حفره هایی است که یکی گرم ترین نقطه زمین را شکل داده اند. به این بیابان زمین های هیدروترمال اتیوپی می گویند و در آن یکی از چالش انگیز ترین ماجراجویی ها منتظرتان است.

بیشتر زمین های هیدروترمال این بیابان پوشیده از نمک و ماگماهاست و آتشفشانی عجیب به اسم دالول دارد که در اطراف خود چشمه های آب گرم زیادی به وجود آورده و زمین های اطراف را به نقطه ای عجیب و غریب تبدیل کرده است. این آتشفشان در اثر یک فوران در سال ۱۹۲۶ به وجود آمده و با آوردن ماگماها به سطح زمین مناظر منحصربفردی را شکل داده که هیچ شباهتی با زمین ندارد و ما را یاد سیارات دیگری به جز زمین می اندازد. بر روی زمین شکاف هایی است که گازهای زیرزمینی را به بیرون منتشر می کند و با دیدن چشمه های آب گرم رنگین کمانی از رنگ ها در جلوی چشمانتان رژه می روند. این طور که می گویند اینجا با ارتفاع ۱۰۰ متر زیر سطح دریا کم ارتفاع ترین نقطه دنیاست و جایی سوزان و در عین حال ترسناک است.