کباب سنتی بروجرد، غذایی لذیذ با طعمی ماندگار

کباب سنتی و مخصوص بروجرد از غذاهای پرطرفدار در استان لرستان است. این غذای لذیذ بیش از چند صد سال است که به روش منحصربه‌فرد، در شهرستان بروجرد تهیه می‌شود. کبابی‌های قدیمی بی‌شماری در جای جای شهرستان بروجرد، وجود دارند، که این امر نشان دهنده قدمت طولانی این حرفه در بروجرد است.

مواد مورد نیاز برای تهیه این غذای سنتی سیخ کباب، گوشت گوسفندی، سماق، نمک، منقل، زغال، تخم مرغ، کاسه فلزی، پیاز و نان است.

طرز تهیه کباب بروجرد

ابتدا گوشت سردست گوسفندی را تهیه کرده و در جای خنکی گذاشته تا به مدت ۲۴ ساعت بماند و اصطلاحا آب آن خشک بشود. سپس بعد از جدا کردن گوشت از استخوان‌ها، گوشت‌ها را درون چرخ ریخته و یک‌بار چرخ می‌کنند، سپس به آن نمک و تخم‌مرغ اضافه کرده و مجددا گوشت چرخ شده را به همراه تخم‌مرغ و نمک، برای بار دوم چرخ می‌کنند. بعد از هم زدن گوشت، آن را به مدت چند ساعت- حداقل ۱۰ ساعت- درون یخچال قرار داده و صبر می‌کنند تا گوشت و مواد اضافه شده، به خورد هم بروند. بعد از طی زمان مقرر، ظرف محتوی گوشت را که فلزی است به مدت ۳-۵ دقیقه بر روی حرارت قرار داده (تا زمانی که ظرف آن داغ شود) و گوشت را تفت می‌دهند، با این روش گوشت در موقع کباب شدن در آتش نخواهد ریخت و حالت نرم به خود می‌گیرد.

پیاز رنده شده را در صافی ریخته و بدون فشار دست، اجازه می‌دهند که آب اضافی پیاز گرفته شود- به ازای هر کیلو ۱۰۰ گرم-. سپس آن را به ظرف محتوی گوشت اضافه کرده و خوب هم می‌زنند. حالا زمان پیچاندن گوشت‌ها بر روی سیخ است. از گوشت آماده شده به اندازه یک عدد پرتقال متوسط برداشته روی سیخ کباب قرار داده و خوب آن را روی سیخ پهن می‌کنند و دو طرف آن را خوب می‌چسبانند. پس از آماده شدن سیخ‌ها، حتما آن‌ها را به مدت حداقل ۱۰ دقیقه درون یخچال می‌گذارند.

بعد از آماده‌سازی سیخ‌ها، آتش فراوانی درست کرده و سیخ‌ها را روی آتش قرار می‌دهند. بلافاصله سیخ‌ها را پشت و رو کرده تا کباب‌ها خودشان را بگیرند و نیم پز بشوند. بعد از پشت و رو کردن سیخ کباب‌ها و نیم پز شدنشان، حدود ۱۰-۵ دقیقه به سیخ‌ها استراحت می‌دهند تا کمی سرد شده و مجدد آن‌ها را به روش پشت و رو کردن آماده مصرف می‌کنند، به کباب مذکور اصطلاحا دو آتشه گفته می‌شود، این عمل باعث می‌شود که کباب‌ها آبدار شده و کاملا مغز پخت بشوند.

پس از این که کباب خودش را گرفت، دیگر نیازی به آتش زیاد ندارد- به واسطه عمل دم بادزن-. بهتر است سیخ‌ها بر روی حرارت ملایم، مغزپخت شوند.

از آنجایی که لرستان به دلیل آب و هوای مناسب یکی از اصلی‌ترین قطب‌های دامپروری در ایران محسوب می‌شود، می‌توان با کیفیت‌ترین گوشت گوسفندی را در این منطقه تهیه کرد، از دلایل لذیذ بودن کباب سنتی بروجرد، کیفیت مواد اولیه آن است.

کباب سنتی بروجرد، به طور دائمی در رستوران‌ها و کبابی‌های سنتی تهیه می‌شود. رستوران‌ها و سالن‌های غذاخوری، از مکان‌هایی هستند که هر گردشگری در هنگام گردش در شهر حتما سری به آنجا می‌زند. کباب برای ایرانی‌ها جایگاه خاصی دارد. لذت خوردن کباب بروجرد توسط گردشگران و پیچیدن آوازه شهرت این غذای سنتی، به عنوان یکی از غذاهای اصیل این منطقه، بدون تردید می‌تواند از منابع جذب گردشگران باشد.

مهارت تهیه کباب سنتی بروجرد در تاریخ سوم تیر ماه ۱۳۹۹ با شماره ۲۱۴۷ در فهرست میراث ملی ناملوس به ثبت رسیده است.

* گزارش از زهره رستگار فرد

مرتبط:

ورشوسازی میراثی ماندگار در بروجرد

مسجد جامع بروجرد شاهکار تاریخ معماری

نگاهی به ظرفیت‌های گردشگری چایپاره

چایپاره در یک منطقه کوهستانی قرار گرفته است که بهار و تابستان هوای آن معتدل بوده و در پاییز و زمستان با بارش باران و برف این شهرستان جلوه دیگری پیدا می‌کند و رودخانه‌های پرآبی نیز در این شهرستان جاری است.

در خصوص وجه تسمیه چایپاره دو دیدگاه وجود دارد که یک دیدگاه معتقد است این نام همان چهارپاره بوده که چون در گذشته این شهرستان از چهار منطقه تشکیل شده بود این نام را انتخاب کردند و دیدگاه دوم می‌گوید پاره به معنی بخشی از رود است که چون رودخانه آغ‌چای از وسط این شهرستان می‌گذرد از این نام استفاده شده است.

از نظر تاریخی نیز آثار مهمی در این شهرستان وجود دارد که از آن جمله می‌توان به پایگاه ملی بسطام اشاره کرد که قلعه تاریخی بسطام در این شهرستان براساس مطالعات انجام شده متعلق به پادشاهان اورارتو بوده است.

با توجه به آنچه که در بالا در مورد چایپاره گفته شد می‌توان پتانسیل‌های گردشگری این شهرستان را از سه منظر مورد بررسی قرار داد:

۱- موقعیت جغرافیایی و مکانی

با نگاهی به نقشه جغرافیایی در محدوده شمال آذربایجان غربی می‌توان برخی از مزیت‌های جغرافیایی منطقه را مورد ارزیابی قرار داد.

الف- عبور جاده ترانزیتی ایران –اروپا به عنوان یکی از شاهراه‌های اصلی تجاری ایران با کشورهای اروپایی از شمال آذربایجان غربی که یکی از ظرفیت‌های تجاری مهم ایران محسوب می‌شود و این جاده از حوزه شهرستان چایپاره عبور می‌کند.

در شرایط حاضر یکی از مزیت‌های این جاده برای شهرستان علاوه بر توسعه راه‌های اصلی، شکل‌گیری طبقه‌ای از رانندگان حامل کالاهای تجاری است که در مسیر ایران به اروپا تردد می‌کنند، توسعه زیرساخت‌های رفاهی در حوزه شهرستان و ساماندهی جاده‌های روستایی می‌تواند در افزایش گردشگر تاثیرگذار باشد و این رانندگان نیز می‌توانند به عنوان سفیران گردشگری این شهرستان در کشورهای اروپایی باشند به شرطی که در جلب رضایت گردشگران و مسافران اقدامات مثبتی در چایپاره اتفاق بیفتد.

ب- واقع شدن در مرکز شهرستان‌های شمال استان از جمله شوط، خوی، چالدران و پلدشت نیز منجر به سرازیر شدن بخشی از مردم بومی شهرستان‌های مذکور به چایپاره و رونق تجاری در شهر قره‌ضیاءالدین و روستاهای اطراف شده به گونه‌ای که در بازار هفتگی شهر قره‌ضیاءالدین که از سابقه چند ده‌ساله برخوردار است، اجناس و کالاهای متنوعی مبادله می‌شوند که می‌تواند برای شهرنشینان سایر شهرستان‌های استان مکان جذابی برای خرید اجناس بومی و محلی باشد.

ج- قرار گرفتن در میان دو منطقه آزاد تجاری صنعتی ارس و ماکو

چایپاره

 

۲- جاذبه‌های متنوع طبیعی

در این خصوص چایپاره دارای سلسله کوه‌های مرتفع در جهت جنوب و شمال شهرستان است که در میانه این سلسله کوه‌ها، دشت هموار و حاصل‌خیز قره ضیاءالدین قرار گرفته، این دشت در دوره‌های مختلف تاریخی به دلیل داشتن خاک مناسب و حاصل‌خیز پذیرای جوامع انسانی مختلفی بوده است.

رودخانه آغ‌چای دیگر جاذبه طبیعی مهم شهرستان چایپاره است که از غرب شهرستان وارد شده و پس از مشروب کردن دشت قره ضیاءالدین در جهت شرقی از شهرستان خارج می‌شود.

علاوه بر این، روستاهایی که در دره‌های میان‌کوهی جنوب و غرب شهرستان شکل گرفتند، از جمله روستاهای آباد و پرجمعیت شهرستان محسوب می‌شوند برخی از این روستاها نظیر بسطام و چورس به عنوان روستاهای هدف گردشگری استان نیز معرفی شده‌اند که هر کدام از این روستاها از طبیعت زیبایی برخوردار بوده و در صورت توسعه واحدهای بوم‌گردی در این روستا می‌توانند نقش مهمی در جذب گردشگر در چایپاره ایفا کنند.

۳- جاذبه‌های تاریخی

قلعه اورارتویی بسطام به همراه بناهای تاریخی شاخصی همچون قرمزمسجد روستای چورس، بنای حمام بیگ جوان، یخچال چورس، گوردخمه روستای چیرکندی و پل دوقوزگوز روستای کسیان از جمله مهمترین ظرفیت‌های تاریخی شهرستان محسوب می‌شوند که دارای تاریخی از هزاره اول ق. م تا دوره قاجاریه هستند.

افزون بر این، ظرفیت‌های گردشگری دریاچه پشت آغ‌چای و تکیه حضرت ابوالفضل (ع) واقع در مسیر جاده حمزیان مواردی هستند که می‌توانند در توسعه گردشگری شهرستان چایپاره موثر باشند.

با توجه به آنچه که از ظرفیت‌های گردشگری چایپاره در بالا ذکر شد می‌توان به این نکته توجه کرد که این شهرستان پتانسیل بالایی برای توسعه گردشگری برخوردار است که برای معرفی و استفاده از این ظرفیت‌ها نیاز است که دستگاه‌های متولی دست در دست هم داده و با حمایت از سرمایه‌گذاری زمینه لازم برای رونق گردشگری در این شهرستان را فراهم کنند.

از جمله دیگر اقدامات برای استفاده از این ظرفیت‌های گردشگری برگزاری جشنواره‌های فصلی، برگزاری تورهای رسانه‌ای، برگزاری نمایشگاه‌های معرفی ظرفیت‌های گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان، تهیه بسته‌های سفر، دعوت از مدیران آژانس‌های مسافرتی سایر استان و حتی کشورهای همجوار و نشان دادن ظرفیت‌های چایپاره است.

* گزارش از غلام شیرزاده، رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چایپاره

چنگوم‌سازی یا ملیله‌کاری، زیورآلات سنتی سنگسری

ملیله به نقوش حاصل از مفتول‌های فلزی گفته می‌شود که به گونه‌های ملیله نقره، طلا، مس و سایر آلیاژها تقسیم‌بندی می‌شوند.

قدمت چنگوم‌سازی سنگسر نیز بیش از ۱۰۰ سال است. ویژگی خاص این نوع ملیله‌کاری که یکی از زیورآلات زنان و دختران سنگسری بوده است، دیگرگونی فرم آن است که بر روی «ساختِه مَکِنِه» (sāxte makene) که یکی دیگر از صنایع‌دستی منطقه و نوعی روسری زنان است و روی آن مملو از نقوش شماره‌دوزی است، قرار می‌گیرد. چَنگوم از دو طرف سر و در بالای گوش قرار می‌گیرد و تا زیر چانه ادامه می‌یابد.

در ساخت این زیور زنان سنگسر از نقره، آلیاژهای مس، نیکل و مس، روی (برنج) استفاده می‌شده است. نقره مورد استفاده در چَنگوم‌سازی از سکه‌های نقره قدیمی تهیه می‌شده است. از این زیور امروزه به عنوان شی گرانبها و یادآور گذشته یاد می‌شود و کمتر کسی از کاربری اصلی آن استفاده می‌کند.

ساختار چَنگوم

چَنگوم از دو بخش کلی «لَفت» (laft) و «چَنگوم» (čanqum) تشکیل شده که هر کدام نیز از اجزایی شامل «سَرچَنگِه» (sarčange) که جزئی از لَفت یا «گودبِنت» (godbent) است و با حلقه «S» مانند روی آن و یا نیم قوسی خم شده که در بین الیاف «ساختِه مکنه» قرار می‌گیرد و نگهدارنده چَنگوم بر روی سر است.

این قسمت باید دارای استحکام بیشتری باشد، بنابراین کف و قلاب آن را از فلز برنج، مس و روی می‌ساختند تا تحمل وزن چَنگوم را داشته باشد. پایه اصلی فرم سرچنگه دایره‌ای است که با توجه به عواملی چون سفارش مشتری و میزان قیمت تمام شده چَنگوم از سکه اشرفی، پهلوی، سکه رایج زمان، ادعیه، صلوات و توسل به ائمه آذین می‌شده است.

استادکاران سنتی چَنگوم‌سازی

اکثر چَنگوم‌های تولید شده در سنگسر توسط چهار تن از استادکاران این رشته وارد بازار مصرف شده‌اند. قدیمی‌ترین آن‌ها مرحوم «میرزا علی» است که نمونه چَنگوم‌های او دارای سکه‌های پهلوی بوده‌اند.

مرحوم «میرزا احمد زرگر» یکی دیگر از چَنگوم‌سازان سنگسر بوده که حجره‌اش در محله «بَخوس سَر» (baxos sar) نزدیک «مسجد صاحب‌الزمان (عج)» فعلی بوده و پسرش «علی زرگر» نیز پس از پدرش چند سالی را به ساخت چَنگوم ادامه داده و شیوه و موتیف‌های پدرش را در چَنگوم‌سازی مورد استفاده قرار می‌داده است. چَنگوم‌های میرزا احمد دارای موتیف بته در گوشه کِلالَک‌ها و چسبیده بدان بوده است. این ویژگی خاص کار او و پسرش است.

مرحوم «نیر گوهری» نیز یکی دیگر از چَنگوم‌سازان سنگسر بوده که حجره‌اش را در محله «ژُور فَلَکِه» (žūr falake)، میدان امام فعلی، بوده است و در چند سال اخیر دار فانی را وداع گفته است. مرحوم گوهری در چَنگوم‌هایش از موتیف «مونگ» (mūng) در ملیله‌های خود استفاده می‌کرده است. اغلب چنگوم‌های ساخت او از ظرافت کمتری نسبت به سایر چَنگوم‌ها برخوردار بوده است.

«حاج سید آقا حسن متولیان» نیز یکی دیگر از چنگوم‌سازی سنگسر است، او حدود ۸۰ چَنگوم را در طول فعالیت خود در این زمینه تولید کرده است. یکی از خصوصیات چَنگوم‌های متولیان ظرافت و استفاده از نقوش شمسه در قطعه وسطی چَنگوم است.

شیوه کار در چنگوم‌سازی

همان‌طور که گفته شد نقره مصرفی در مفتول ملیله و سایر فلزات مصرفی در دیگر بخش‌ها از فلزات مختلف مصرفی و سکه‌ها تأمین می‌شده است. کوره ذغالی که برای ذوب مورد استفاده قرار می‌گیرد توسط چرخی که با دست حرکت داده می‌شده، دم را به دوره کوره منتقل می‌کند.

پس از ذوب و انتقال مواد به روی ریچه (قالبی فلزی است که نقره، بعد از ذوب به داخل آن ریخته می‌شود و در اصطلاح محلی بدان «ریجه» (rije) می‌گویند)، نقره حاصل که حالت شمش مانندی پیدا کرده است را روی سندان گذاشته و با چکش می‌کوبند.

این به صورتی است که شمش تبدیل به شمش شش گوش شود و به این عمل در اصطلاح محلی فَخ کرتِن (fax karten) می‌گویند. بعد در اندازه‌های یکسان نقره شش‌گوش شده را می‌بریده‌اند و باز به عمل فَخ کردن ادامه می‌داده‌اند تا به اندازه مناسب برای گذراندن از حدیده (صفحه‌ای است فلزی که بر روی آن سوراخ‌های متعددی با قطرهای مختلف تعبیه شده) برسند.

حدیده‌های چنگوم‌سازی سنگسر بسیار ساده بوده است. در تهیه مفتول به‌وسیله حدیده بدین‌صورت عمل می‌شده که از بزرگ‌ترین سوراخ حدیده شروع و تا اندازه مورد مصرف مفتول‌ها را از سوراخ‌ها می‌گذرانیده‌اند. بدین شیوه که حدیده را در زیر پا مهار می‌کردند و با انبر مفتول ایجاد شده را به سمت خویش می‌کشیده‌اند. مفتول‌ها را بیش از ۲ متر طول نمی‌کردند. مفتول را به‌وسیله انبرهای کوچک‌تر به فرم‌های دلخواه برای ملیله نشاندن آماده می‌کردند.

پس از ذوب سکه‌های نیکلی آن‌ها را باز هم بر روی ریجه منتقل می‌کردند و بعد با چکش‌کاری آن‌ها را تخت و یکدست می‌کردند و بعد در فرم مورد نظر برش می‌زدند.

پس از آنکه بستر کار آماده شد با موم که از کندوهای زنبور عسل منطقه تهیه شده کاملاً می‌پوشانده‌اند و بعد یکی‌یکی ملیله‌ها را روی موم در جایگاه مورد نظر نصب می‌کرده‌اند. سپس لحیم مفتول را که اغلب یا به‌صورت پودر شده می‌بود و یا در جاهایی که نیاز بیشتر داشت به‌صورت تکه مفتولی قرار می‌داده و بار دیگر درون کوره می‌بردند. با قرار گرفتن در معرض حرارت موم‌ها آب شده و لحیم‌ها هم آب شده و ملیله‌ها به همدیگر متصل می‌شوند. پس از پایان کار نیز بخشی که از چنگوم آماده شده را در محلول زاج سفید می‌شسته‌اند. تا آلودگی‌ها از آن زدوده شود. سپس با برس سیمی یا فرچه نیز زوائد باقی مانده را از محیط دور می‌کرده‌اند.

نقوش رایج در چنگوم‌سازی

نقوش متعددی چون دندانه، تابیده، برگ، غنچه، پیچک، سه چشمه و یک چشمه در چنگوم سنگسری شکل گرفته است اما چند نقش از دیگران بنا به دلایلی مهم‌تر هستند.

مونگ (mong): به معنی ماه است. در چنگوم‌های سنگسری ۱۴ نقش مونگ را قرار می‌داده‌اند. استعاره از آنکه صاحب چنگوم (کسی که آن‌را می‌زده) تبدیل به ماه شب چهارده می‌شود.

بته: بته‌جقه که سرو خم شده و نماد زندگی است در این هنر صنعت همه مثل سایر هنرهای سنتی ایران راه یافته و از زیبایی خاص خویش برخوردار است.

گِرد لَفتو (gerd lafto): به معنی گُل گرد کوچک روی لَفت است و به گل‌های چند پر که درون یک هشت‌ضلعی محاط شده است، تعلق می‌گیرد. استفاده از این گل که در گذشته‌های دور ایران یکی از نمادهای سلطنت بوده است بر روحیه تجمل‌گرایی صاحب آن می‌افزاید.

ابزار و اشیای وابسته چنگوم‌سازی

ماده اصلی سازنده چَنگوم، نقره است که در سنگسر برای تولید چَنگوم از نقره موجود در سکه‌ها استفاده می‌شده است. مثلاً سکه «فتحعلی‌شاهی» را «تَنبُل قِرون» (tanbol qerūn) می‌گفتند که پس از ذوب آن برای مفتول ملیله استفاده می‌کردند. در اصطلاح بدین نقره موجود در سکه «پنبِه» (panbe) می‌گفتند که به اعتقادشان نقره ۱۰۰ درصد بوده است.

برای صفحات زیرین هم از سکه‌های دیگر استفاده می‌کردند که اغلب آلیاژهای مس– نیکل بوده‌اند و از استحکام بالاتری برخوردارند، به‌عنوان تکیه‌گاهی برای قرارگرفتن ملیله نقره روی آن‌ها استفاده می‌شده است.

برنج مصرفی در سرچَنگه‌ها را نیز از سینی‌های کهنه و ورقه‌های مستهلک فرآوری می‌کردند. موم مورد استفاده را نیز از کندوهای عسل منطقه تأمین کرده و برای شستشو نیز از زاج سفید استفاده می‌کرده‌اند.

نمونه‌های مشابه چنگوم‌سازی

ملیله‌کاری زنجان و اصفهان از معرف‌های هنر این کشورند که بیشتر به ساخت ظروف و یا اشیاء زینتی می‌پردازند اما زیور بودن چنگوم مؤلفه خاص آن است. زیورهای نقره دیگر مناطق ایران مانند ترکمن‌های ایران و برخی کشورهای همسایه از نظر مواد شباهت‌هایی با این رشته دارند.

ارزش‌های شاخص یا منحصر به فرد

نوع ساخت و پرداخت این نوع زیور و شیوه قرارگیری آن در سر انسان بسیار منحصر به فرد است که در حین زیبایی کارکردهای خاصی نیز دارد.

* گزارش از سمانه سلطانی‌پور، مسئول روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان سمنان

روسته، شیرینی انحصاری اردبیل با قابلیت صادرات

یکی از عادت‌های غذایی مردم آذربایجان این است که پس از صرف ناهار یا شام یک ماده غذایی شیرین میل می‌کنند که البته از نظر پزشکی هم بسیار مفید است و می‌گویند به جذب غذا کمک می‌کند و استفاده از شیرینی و شکلات یکی از رایج‌ترین آداب و رسوم قدیمی مردم اردبیل است.

یکی از قدیمی‌ترین و خوشمزه‌ترین شکلات‌هایی که در بین مردم شهر اردبیل رواج بسیار داشته شکلات روسته است، این شکلات لذیذ که بسیار هم مقوی بوده، امروزه از یاد رفته ولی در کوچه عارف اردبیل عطر و بوی این شکلات همچنان می‌پیچد و یاد این شیرینی بسیار قدیمی را در ذهن عابران تداعی می‌کند.

موسی خدایی شاگرد مرحوم حاج سلیم قناد است که در حال حاضر تنها قناد روسته‌پز در اردبیل محسوب می‌شود، احیای مهارت پخت این شکلات و تلاش برای از یاد نرفتن آن و گسترش دوباره آن در سطح شهر و حتی تجارت این شکلات لذیذ باید مورد توجه قرار گیرد. قناد خدایی که به طور کاملا سنتی در حال پخت روسته است، در معرفی این هنر اطلاعات مفیدی را ارائه کرده است.

قناد خدایی از ۹ سالگی در کنار استاد خود به پخت این شکلات پرداخته و هنوز هم بعد از ۴۰ سال با رعایت استانداردها و وجود سختی‌های فراوان در کنار مشکلات اقتصادی جامعه بدون هیچ کم و کاستی به پخت این شکلات خوشمزه ادامه می‌دهد.

شکلات روسته را قدیمی‌ها در اردبیل بهتر می‌شناسند اما متأسفانه این شکلات با قدمت ۱۰۰ساله (به گفته موسی خدایی) برای جوانان اردبیل طعم شناخته‌شده‌ای نیست، نزدیک به یک قرن قبل برادران حاج عرب و مینایی جزو روسته‌پزان اردبیل بودند.

روسته شکلات کاکائویی خوشمزه‌ای است که در زمان قدیم طرفداران بسیاری داشته و در کوچه‌پس‌کوچه‌های شهر توسط پسربچه‌ها با خواندن شعر مخصوص روسته به فروش می‌رسید: «روسته یییَن رستم اولار دوردین، بشین بیردن بوغار»

تمام ظروف استفاده شده برای پخت روسته دست‌ساز و مخصوص است؛ قناد موسی خدایی سال‌ها به دنبال نجاری گشته تا بتواند عین دستگاه برش که شبیه وردنه با دایره‌های تیغه‌ای است بسازد اما هیچ نجاری مشابه این وسیله دست‌ساز را نتوانسته درست کند و باید گفت با توجه به قدمت آن نام این وسایل پخت‌وپز شیرینی کوچک خود قابلیت نمایش در موزه‌ها را دارد، این شکلات‌پز تأکید دارد که بهترین مواد به‌عنوان مثال کاکائوی وارداتی و شیر و کره محلی صرف ساخت شکلات می‌شود.

پخت روسته به روش سنتی

مراحل سخت پخت روسته که یکی از علل عوض نشدن دستور پخت آن نیز است موجب شده بود کمتر قنادی دست به پخت آن بزند و همان قنادهای انگشت‌شمار به دلیل سختی کار جزو معروف‌ترین‌های شهر بوده و آوازه‌شان هنوز هم بر سر زبان‌هاست؛ به گفته موسی خدایی روسته، این شکلات خوش‌طعم فراموش شده، از قره حلوا (حلوا سیاه) و آش دوغ اردبیل نیز قدمت بیشتری دارد.

فرایند پخت روسته فرایندی ۴۸ساعته است، در ۲۴ ساعت اول مواد اولیه را که شامل کاکائو، شیر، شکر، گلوکز و گردو بوده با هم مخلوط کرده بر روی سینی‌های شکلات‌پزی پهن می‌کنند تا سرد شده و خود را بگیرد.

در ۲۴ ساعت بعدی (مهم‌ترین مرحله پخت شکلات روسته) ظرف مسی (تیان) مخصوص پخت این شکلات را بر روی اجاق گذاشته مقدار معینی شیر و شکر را داخل آن ریخته با هم مخلوط می‌کنند و با کفگیر بزرگ چوبی هم می‌زنند تا شیر بجوشد، سپس گلوکز را وزن کرده به میزان مناسب به مخلوط اضافه می‌کنند و شروع به هم زدن کرده و اصلی‌ترین و منحصربه‌فردترین مواد را که خامه مخصوص لبنیاتی است به میزان معین به مخلوط اصلی اضافه می‌کنند و با کفگیر چوبی مواد را هم زده و منتظر تغییر رنگ آن می‌مانند.

شکلات‌پز بعد از به قوام رسیدن مخلوط مورد نظر برای امتحان یک کاسه مسی پر از آب سرد و یک قاشق کوچک از مواد را داخل آب می‌ریزد و با انگشتان دست، داخل آب مقدار چسبندگی آن را می‌سنجد، اگر پخت کامل بود تیان را از روی اجاق برداشته و منتظر می‌شود تا سرد شود که این روند معمولاً حدود یک ساعت طول می‌کشد، شکلات‌پز بعد از سرد شدن مخلوط مورد نظر و تغییر رنگ آن به قهوه‌ای دوباره تیان را بر روی اجاق که دارای شعله‌ای ملایم است، قرار می‌دهد و یک کیلو کره طبیعی و سپس کره مخصوص شیرینی‌پزی را به مقدار معین به آن اضافه کرده مواد را به‌طور کامل با هم ترکیب می‌کند.

در مرحله بعد کاکائو به آن اضافه می‌شود و مخلوط را با کفگیر چوبی هم می‌زنند که در این مرحله به علت سفت شدن مواد، عمل هم زدن بسیار پر زحمت است، بعد از مقداری هم زدن، مغز گردوی خرد شده به مخلوط اضافه می‌شود و تا زمان ترکیب کامل آن را هم می‌زنند، بعد از ترکیب کامل گردو و دیگر مواد با هم، مخلوط اولیه که روز قبل آماده شده بود به‌صورت خرد شده به مخلوط اضافه شده و بار دیگر مواد با هم ترکیب می‌شود.

بعد از هم زدن مواد با هم و ترکیب کامل آن‌ها سینی‌های شکلات را روغن‌مالی کرده و مخلوط را به میزان مناسب روی آن قرار می‌دهند و با وردنه آن‌ها را صاف کرده و بر پشت سینی‌ها پهن می‌کنند و با وردنه سنتی که مخصوص این شکلات است بر روی آن‌ها طرح زده و منتظر می‌مانند تا خشک شود و بعد از خشک شدن با دستگاهی که مخصوص این شکلات است آن‌ها را قیچی کرده و با بسته‌بندی مناسب به مشتریان عرضه می‌کنند و این شکلات در صورت بسته‌بندی مناسب و قرار گرفتن در جای سرد به مدت ۴ تا ۵ ماه با همان کیفیت باقی می‌ماند.

به گفته قناد موسی خدایی و برخی از سالخوردگان این شکلات بنابر احتمالات از فرهنگ و شیرینی‌های ارمنی‌های ساکن در استان اردبیل وارد فهرست خوراکی‌های اردبیل شده و بسیارمورد علاقه قرار گرفته است چون قدیمی‌ترین شیرینی‌پزهای استان اردبیل ارمنی‌ها بوده‌اند این شکلات لذیذ هم احتمالاً از شکلات‌های آنان است، البته شاید هم این شکلات ابداع قنادهای قدیمی اردبیل بوده باشد.

شکلات روسته از شیرینی‌های قدیمی استان اردبیل است که با رونق مجدد پخت آن در استان می‌توان آن را با بسته‌بندی مناسب و مشتری پسند به دیگر استان‌های کشور و حتی کشورهای دیگر صادر کرد و همچنین می‌تواند به‌عنوان یکی از سوغاتی‌های استان اردبیل مطرح شود و این موضوع با توجه به توریستی بودن استان میتواند از نظر اقتصادی برای شیرینی‌پزان شهر ایجاد درآمد کند.

تولید انحصاری روسته در اردبیل

شکلات روسته تنها در اردبیل تولید می‌شود و خاص این شهر بوده و حتی در شهرستان‌های حومه شهر اردبیل نیز تولید نمی‌شود؛ علی رغم اینکه سالانه هزاران گردشگر داخلی و خارجی وارد شهر اردبیل می‌شوند هیچ‌یک از آنان از وجود چنین شکلاتی خبردار نبوده و حتی از نام آن نیز بی‌خبرند، در حالی که می‌توان با گسترش تولید و بسته‌بندی مناسب و تبلیغ این محصول آن را به یک برند بین‌المللی تبدیل کرد.

برای رونق پخت و فروش این شیرینی باید تبلیغات گسترده انجام شود چرا که گرایش مردم به خرید محصولاتی که فعالیت تبلیغاتی مناسبی روی آن‌ها صورت گرفته و برای مصرف‌کننده سابقه ذهنی بر روی محصول وجود دارد خود بهترین دلیل ضرورت توجه به امر تبلیغات و توجه به این جاذبه در محصولات تولیدی می‌شود.

با توجه به اینکه هیچ نشانی در هیچ کجای شهر جز در مغازه قناد خدایی مبنی بر وجود شکلاتی با این قدمت و کیفیت مرتبط با شهر اردبیل وجود ندارد و شاید اگر قناد خدایی هم نباشد این شکلات به‌طورکلی به فراموشی سپرده خواهد شد، بنابراین حفظ و تداوم مهارت پخت این شکلات در سطح استان اردبیل و جلوگیری از فراموشی کامل آن ضروری بوده که ثبت ملی آن گامی مهم در معرفی و احیای آن به شمار می‌رود.

منبع: میراث آریا

اگر هنگام سفر به کووید-۱۹ مبتلا شدید…

بیش از یک سال است که بیماری همه‌گیر کووید-۱۹ تغییرات عمده‌ای در زندگی ما ایجاد کرده است و کشورهای سراسر جهان همچنان در پاسخگویی به شیوع ویروس و بحران‌های ناشی از آن مشکل دارند.

به نقل از هلث، از زمان در دسترس بودن واکسن‌ها، کشورهای زیادی مرزهای خود را باز کرده‌اند و افراد علاقه‌مند به سفر می‌توانند سفرهای خود را آغاز کنند، اما هنوز هم خطراتی وجود دارد هرچند به دلیل واکسیناسیون سفر کردن اندکی ایمن به‌نظر می‌رسد.

برخی از افراد می‌خواهند از خانه‌های خود خارج شوند برخی دیگر مایل به دیدن اعضاء خانواده خود هستند البته بعضی افراد به استراحت روانی نیاز دارند به همین دلیل به مکانی با آب‌وهوای متفاوت سفر می‌کنند. برخی افراد نیز برای یافتن شغل جدید و یا خدماتی که در کشور آنان موجود نیست سفر را آغاز کردند.

اگر جواب آزمایش کرونا شما مثبت شد

افراد واکسینه‌شده به دلیل محافظت از طریق آنتی‌بادی‌های ایجادشده در بدن، احساس امنیت می‌کنند اما هنوز هم ممکن است که به بیماری کووید-۱۹ مبتلا شوند حتی اگر به‌طور کامل دو دوز واکسن کرونا دریافت کرده باشند. اگر افراد طی سفر موارد بهداشتی مانند استفاده از ماسک، شست‌وشوی دست و فاصله اجتماعی را رعایت نکنند، خطرناک است. انجام این اقدامات فقط پیشگیری از بیماری و انتشار آن نیست بلکه برگشت و عدم برگشت فرد به خانه خود را رقم می‌زند.

درحال حاضر، بیشتر کشورها برای ورود مجدد ساکنان و بازدیدکنندگان، آزمایش واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR)  یا آزمایش سریع آنتی‌ژن را حتی برای افراد بدون علامت در نظر گرفته‌اند. در صورت مثبت بودن آزمایش  کووید-۱۹ احتمالا افراد نمی‌توانند مطابق برنامه‌ریزی به کشور خود بازگردند و نتیجه آن می‌تواند لغو یا تغییر پرواز، هزینه پرواز، افزایش مدت زمان اقامت در هتل، افزایش هزینه‌های غذا و سایر لوازم و از دست دادن احتمالی روزهای کاری باشد.

بنابراین برای احتیاط و کاهش هزینه‌های خود به رعایت پروتکل‌های بهداشتی ادامه دهید.

سفر خود را مدیریت کنید

اگر آزمایش کووید-۱۹شما مثبت است یا می‌دانید هنگام مسافرت در معرض ویروس خواهید بود مسئولیت‌پذیری و همه مواردی که برای جلوگیری از شیوع بیماری انجام می‌دهید، مهم خواهند بود. این نوع موارد ممکن است موجب تغییر در برنامه‌ریزی شما شوند اما شما باید سریع اقدام کنید تا از سرنوشت مشابه خود برای دیگران جلوگیری و هزینه‌های اضافی خود را نیز محدود کنید.

blank

 

نکات ذیل می‌تواند به شما در برگشت به حالت عادی کمک کند:

محاسبه کنید

در صورت مثبت بودن آزمایش ممکن است براساس زمان آزمایش‌های قبلی و فعالیت‌های اخیر خود بیابید چه زمانی به ویروس مبتلا شده‌اید. بر اساس توصیه‌های مراکز کنترل و پیشگیری از بیمار  (CDC) افراد بدون علامت می‌توانند ۱۰ روز پس از آزمایش مثبت قرنطینه را ترک کنند. با این وجود، حتی اگر دیگر قادر به انتقال ویروس نباشید ممکن است آزمایش شما مثبت باشد. در این صورت، با توجه به محدودیت‌های کشوری که در آن قرار دارید ممکن است لازم باشد خود را برای اقامت طولانی‌مدت آماده کنید.

برنامه پرواز خود را دوباره تنظیم کنید

شما می‌توانید بر اساس پیش‌بینی خود از زمان ابتلا به ویروس و احتمال منفی بودن آزمایش، پرواز برگشت خود را مجدد برنامه‌ریزی کنید. معمولا بهتر است این کار را از طریق تلفن انجام دهید بنابراین یک نماینده می‌تواند در اختلاف کرایه و تغییر هزینه به شما کمک کند. یادداشت‌برداری مفید است زیرا احتمالا گزینه‌ها بیش از آن چیزی خواهد بود که بتوانید به‌خاطر بسپارید. مدیریت به موقع این مورد می‌تواند در هزینه شما صرفه‌جویی کند و به‌طور حتم از برخی موارد ناشی از حدس و گمان صرف‌نظر شود.

محل‌ اقامت مناسبی رزرو کنید

برای کل دوره قرنطینه مکانی برای اقامت پیدا کنید. شما به اقامتگاهی نیاز دارید که مجبور نباشید برای صرف غذا، استفاده از سرویس بهداشتی یا هر چیز دیگری مکان خود را ترک کنید بنابراین در جستجوی آشپزخانه، پرسنل ۲۴ ساعته، رستوران، فروشگاهی در محل یا نزدیکی آن و یک پیشخدمت دلسوز باشید. به سراغ اتاقی با یک آشپزخانه بروید تا بتوانید مواد غذایی را در یخچال نگهداری و آشپزی کنید. تحویل بدون تماس ممکن است در هر کشوری یک گزینه و شاید گران باشد.

حتما به کارمندان اطلاع دهید که نیازی به سرویس اتاق خود ندارید و در صورت موجود بودن از علامت «مزاحم نشوید» استفاده کنید. البته اگر با کارکنان ارتباط برقرار کردید ممکن است به شما کمک کنند تا وسایل شخصی لازم مانند وسایل بهداشتی را تهیه کنید. آنان احتمالا سپاسگزار خواهند بود که شما اقدامات احتیاطی را انجام ‌می‌دهید و به ایمنی آنها احترام می‌گذارید.

زمان آزمایش دوم را تعیین کنید

اکنون که یک پرواز رزرو شده و مکانی برای اقامت دارید باید زمان یک آزمایش کووید-۱۹دیگر را تعیین کنید. اطمینان حاصل کنید که آزمایش دوم ۱۰ روز یا بیشتر از اولین نتیجه آزمایش مثبت شماست همچنین به مدت زمان اعتبار آزمایش برای ورود به کشور خود توجه کنید.

در صورت امکان، از خدمات در این زمینه استفاده کنید و به نگهبانی اطلاع دهید فردی برای گرفتن آزمایش مراجعه خواهد کرد. به این ترتیب، شخص دیگری را در معرض ویروس قرار نمی‌دهید.  اگر این گزینه برای شما در دسترس نیست و با وسیله نقلیه خود سفر می‌کنید، می‌توانید از آزمایش‌های ارائه شده به مسافران استفاده کنید.

یادداشت بردارید و به‌طور مرتب آنها را بررسی کنید

در این دوره موارد زیادی برای پیگیری وجود خواهد داشت. چیزی را به حال خود رها نکنید. توجه داشته باشید، تاریخ و زمان آزمایش، مدت زمان اعتبار آزمایش در کشور خود، زمان‌های خروج از محل اقامت، زمان ورود به پرواز و سایر جزئیات لازم مانند جدول زمانی قطار یا اتوبوس را یادداشت کنید.

هنگامی که در اتاق خود مستقر شدید، برنامه غذایی تنظیم کنید. اگر بودجه شما کم است، سعی کنید وعده‌هایی غذایی خود را بر اساس آن برنامه‌ریزی کنید. از سفارش موارد زیاد که مجبور شوید آنها را دور بریزید و یا در چمدان خود قرار دهید خودداری کنید.

کووید-۱۹

 

مواد غذایی و لوازم مورد نیاز را سفارش دهید

پس از تهیه فهرست مواد غذایی، سفارش تحویل کالا بدهید یا از کارمندان محل اقامت بپرسید که آیا می‌توانند در تهیه این موارد به شما کمک کنند یا خیر. اگر سراغ گزینه دوم رفتید، آماده باشید تا سخاوتمندانه انعام دهید.

ویتامین‌ها و مکمل‌ها مانند ویتامین ث، داروهای لازم، دماسنج  و منابع آبرسانی را در نظر داشته باشید. ممکن است از نظر ظاهری کاملا خوب باشید  اما نمی‌توان گفت که چگونه این نتیجه آزمایش مثبت بر سلامت روان شما تاثیر گذاشته است. توانایی بررسی دمای بدن و مصرف مکمل‌های روزانه می‌تواند کمک زیادی به شما کند. اگر علائمی را تجربه کردید حتما به آبرسانی بدن توجه کنید.

به دیگری اطلاع دهید

با آزمایش کووید-۱۹ مثبت احتمال این‌که شما استرس و احساس مریضی داشته باشید یا دوری از خانه را تجربه کنید افزایش می‌یابد. شاید شما نخواهید در رسانه‌های اجتماعی خود اعلام کنید که آزمایش شما مثبت شده است اما قطعا باید به یکی از عزیزان معتمد اطلاع دهید که چه خبر است.

کار خوبی برای خودتان انجام دهید

گیر افتادن در اتاقی که حتی در خانه شما نیست و در شرایط استرس‌زا قرار دارد احتمالا تعطیلاتی نخواهد بود که در ذهن داشته‌اید. هنوز هم می‌توانید با کمی تلاش آن را به تجربه بهتری تبدیل کنید. گل‌های تازه یا یک گیاه، یک لیوان خوب برای نوشیدنی صبحانه، خوشبوکننده کوچک یا روغن‌های ضروری سفارش دهید. اگر رایانه شخصی همراه خود دارید بهترین زمان برای تماشای برنامه مورد علاقه شماست. این موارد کوچک می توانند به روشن شدن روزهای شما کمک کرده و احساس کنترل بیشتری به شما بدهند.

به نکات ذیل قبل از سفر توجه کنید

آزمایش مثبت کووید-۱۹ تحت هر شرایطی یک مورد شگفت‌انگیز ناخواسته است و اگر در مسافرت هستید استرس بیشتری به همراه دارد.

قبل از اینکه از خانه خارج شوید حتما برای وقایع غیرمنتظره بودجه در نظر بگیرید. آماده باشید تا هزینه چند شب اضافی و یک آزمایش اضافی  کووید-۱۹را پرداخت کنید.

در صورت مثبت بودن آزمایش، برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام دهید تا اطمینان حاصل کنید که روزهای بعدی تا حد ممکن به صورت معمول پیش روند.

خونسردی خود را حفظ کنید، فهرست کارهای خود را گام به گام انجام دهید و از خود پشتیبانی کنید و روزهای خوبی را برای خود رقم بزنید.

منبع: ایسنا

مرتبط:

موافقان و مخالفان سفر ارمنستان برای واکسن

اگر اهل یوگا هستید، سفر به این مکان‌های دیدنی را تجربه کنید

آیین قربانی‌ در ادیان مختلف

رسم قربانی کردن در راه خدا یا خدایان همیشه با جشن یا مراسم‌های مذهبی و سنتی همراه بوده است و سابقه طولانی در ملت‌های قدیم دارد. بشر هنوز پا به مرحله تاریخ نگذاشته به این کار آشنایی و اعتقاد داشته و به قربانی کردن می‌پرداخته است.

قربانی‌کردن، آیین و رفتاری دینی و اجتماعی است که از دیرباز میان اقوام و فرهنگ‌های مختلف به شیوه‌های گوناگون وجود داشته است. با وجود گوناگونی‌ها و تفاوت‌های موجود در انجام قربانی، شاید بتوان وجه اشتراک تمامی روش‌ها را در تقدس و متعالی‌بودنِ عمل پیدا کرد. این آیین دینی و اسطوره‌ای، تقریباً درتمام فرهنگ‌ها و جوامع گوناگون به شکل‌های مختلف وجود داشته است.

به گونه‌ای که در یونان باستان، قربانی نماد کفاره، تزکیه، آرامش خاطر و استمداد از رحمت خدایان بوده و در مصر باستان نیز قربانی به عنوان عملی آیینی رواج داشته است. در دین اسلام نیز قربانی‌کردن در روز عید قربان برگزار می‌شود.

شیوه و انگیزه قربانی کردن در فرهنگ‌های گوناگون تفاوت‌هایی دارد، به شکلی که در برخی فرهنگ‌ها حیوان و در برخی دیگر انسان‌ها قربانی می‌شوند. اما به موازات تغییر و تحولات اجتماعی اقوام و فرهنگ‌ها، شیوه و مناسک قربانی نیز تغییر یافته و به نوعی تلطیف شده است، در همین راستا قربانی‌شونده از انسان به حیوان تغییر پیدا کرده است.

واژه «قربانی»، از ریشه «قرب» گرفته شده است، به این معنا که قربانی کردن سبب نزدیکی انسان‌ها به خداوند می‌شود.«ادوارد بارنت تایلور» نخستین مردم‌شناسی است که به طور علمی به تحقیق در زمینه قربانی پرداخته و معتقد است که قربانی، هدیه‌ای به موجودات ماوراء طبیعی بوده، تا علاقه آن‌ها به قربانی کنندگان جلب شود و یا دشمنی آن‌ها را کاهش دهد.

تاریخچه قربانی در دوران باستان

در خصوص تاریخچه قربانی در دوران باستان گفته می‌شود که بشر همواره به دنبال ایجاد پیوندی میان خود، خداوند و مقدسات دینی بوده و قربانی کردن یکی از روش‌هایی است که این پیوند را به وجود می‌آورد.

در عهد باستان، هدایا و خوراکی‌هایی که به سبب ترس از اموات با مردگان دفن می‌کردند را قربانی می‌نامیدند. از جمله قربانی‌های عهد باستان، می‌توان به گوشت، غلات، میوه‌ها، شراب‌ها و روغن اشاره کرد.

قربانی در آیین یهود

در کتب مذهبی یهود نیز آیین و مناسک قربانی کردن مطرح شده است و پیروان یهود طی مناسکی مخصوص و با هدف توبه، اعتراف، تقدیس، کفاره و شکرگزاری آیین قربانی را به جا می‌آورند. قربانی در یهود شامل دو نوع خونی و غیرخونی است.

یهودیان قربانی سوزاندن را با نام «اولاه» به معنی بالارونده به کار می‌برند، زیرا معتقد هستند که دود قربانی سوخته شده به مشام یهود می‌رسد و از این رو دود آن را رایحه‌ای آرامش‌بخش می‌دانند.

گفته می‌شود قربانی سلامتی در این مذهب برای تقدیس خداوند بوده و در این نوع قربانی حیوانات یا محصولات کشاورزی تقدیم می‌شوند. قربانی خطا و گناه نیز به عنوان کفّاره گناه عمدی یا غیرعمدی، پرداخت می‌شود و انجام آن به عهده کاهن است.

همچنین در کتاب مقدس یهودیان قربانی گاو سرخ مطرح شده و گفته می‌شود برای پاک کردن افرادی که با جسد در تماس بوده‌اند، انجام می‌شود. در مراسم قربانی گاو سرخ کاهن خون قربانی را به خیمه پاشیده و گاو را می‌سوزاند، سپس خاکستر آن توسط شخصی طاهر با آب مخلوط شده و به عنوان آب تنزیه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

قربانی در آیین مسیحیت

دیدگاه و نگرش مسیحیان نسبت به قربانی متفاوت از یهودیان است، به شکلی که در دین مسیحیت مناسک دینی همراه با عرفان تفسیر و تعبیر می‌شوند. در آیین مسیحیت حضرت عیسی، مظهر و نماد قربانی است.

بر این اساس به صلیب کشیده شدن حضرت عیسی، انسان را از گناهان پاک ساخته و این اقدام ‌را نوعی قربانی عرفانی برای همه انسان‌ها می‌دانند. از این رو مارسیون، مولف نخستین انجیل در تأیید این دیدگاه می‌گوید، «عیسی؛ خدای نیکوکار، با قربانی کردن خود کفاره گناهان بشر را می‌دهد و انسان را از اسارت نجات می‌دهد».

آیین قربانی کردن در اسلام

قرآن کریم با بیان آیه « ففدیناه بذبح عظیم» به داستان ذبح حضرت اسماعیل توسط حضرت ابراهیم اشاره می‌کند. قربانی در اسلام، آیینی مرسوم به شمار می‌رود که با اهداف و انگیزه‌ای متفاوت از سایر ادیان صورت می‌گیرد.

قربانی کردن در اسلام با هدف یاد خدا و تقرب به درگاه خداوند انجام می‌شود. روش‌هایی مانند سوزاندن یا ذبح انسان در مناسک اسلامی عید قربان وجود ندارد، همچنین گوشت حیوان قربانی‌شده نیز به افراد محتاج و مستحق تعلق می‌گیرد که رضایت خداوند و تکامل انسان‌ها را به دنبال دارد.

 

آیین قربانی از نگاه هومر و گزنفون

افراد زیادی از جمله هومر، شاعر بزرگ و حماسه‌سرای یونان باستان نیز در خصوص مراسم قربانی که در آن ۱۰۰ گاو نذر آپولون شده چنین نوشته است، «. . . بی‌درنگ صد گاو قربانی پروار را به ترتیب در گرداگر قربانگاه زیبایی جای دادند، پس دست‌های خود را شستند و دانه‌های جو را برداشتند و کریزس (کاهن معبد آپولون) بر آن‌ها دعا خواند: ای خدائی که کمان سیمین داری . . . سخن مرا بشنو، تو پیش از این هم نیازهای مرا پذیرفته‌ای . .  هنگامی که دعا بپایان رسید و جو را افشاندند پوزه‌های گاوان نر را بلند کردند، آن‌ها را سر بریدند، پاره پاره کردند و ران‌های آن‌ها را که از آن خدایان بود جدا ساختند، از دو سوی چربی بر روی آن‌ها گذاشتند و پاره‌های گوشت خام را روی آن‌ها جای دادند، پس از آن پیرمرد کاهن آن‌ها را روی اخگرها بریان کرد و باده ارغوانی رنگ تابان را روی آن‌ها ریخت، در کنار وی جوانا چنگال‌های پاج شاخه در دست داشتند، سپس چون ران‌ها پخته شد جگربندها را خوردند، بازمانده را نیز به پاره‌های کوچک قسمت کردند، سپس آن‌ها را به سیخ کشیدند و با دقت بسیار برشته کردند، این کار که به پایان رسید سور آماده شد، جشن برپا کردند و همه از خوردنی‌های فراوان که بود بهره خویش بگرفتند، چون تشنگی و گرسنگی را فرونشاندند، جوانان دوستکانی را لبریز کردند، سپس در ساغر هرکس از آن باده ریختند که به یاد خدایان بنوشد».

گزنفون نیز در کوروش‌نامه بارها از قربانی‌های کوروش نام برده است، « در نخستین روزی که کوروش، شهنشاهی خود را آغاز کرد و به کاخ شاهی قدم گذاشت و در حین ورود به درگاه قصر، برای (هستیا) خدای اجاق خانوادگی و اهورامزدا، پروردگار عالم ‌و دیگر خدایان که مغ‌ها اسم برده بودند قربانی کرد، در هنگام پادشاهی، کوروش هر روز سحرگاه عبادت و قربانی به جای می‌آورد». گزنفون در نوشته‌هایش اشاره کرده است که « رسم قربانی کردن در دستگاه پادشاه ایران معمول بوده و پارسیان از شهریاران خود مجدانه پیوری می‌نمودند و می‌پنداشتند که هر چه در کار عبادت کوشاتر باشند، نیک‌بختی ایشان بیشتر خواهد شد. کوروش همه مال و ثروت خود را صرف خیرات و قربانی می‌کرد و همچنین پس از پیروزی‌هایش در صدد قربانی برمی‌آمد».

منبع: ایسنا

قالی طبس چگونه شهرت یافت؟

ایرانیان از دیرباز برای فرش که یکی از نشانه‌های فرهنگ ایرانی است، ارزش ویژه‌ای قائل بودند و هستند؛ دست‌بافته‌های ارزشمند ایرانی به عنوان جزء جدایی‌ناپذیر زندگی‌های مردم آن، همچنین مورد توجه دیگر کشورها نیز قرار دارد؛ چراکه ایجاد حس صمیمیت در فضای خانه تنها یکی از ویژگی‌های این هنر ایرانی است.

عبدالله احراری، عضو انجمن علمی فرش ایران در خصوص قالی‌های طبس، اظهار کرد: در حال حاضر قالی‌های طبس جایگاه خوبی در بازارهای داخلی و خارجی دارند.

وی به تاریخچه و جایگاه قالی‌های طبسی پرداخت و افزود: قالی‌بافی در طبس آن‌طور که مکتوب است به اوایل قرن چهاردهم باز می‌گردد. قالیبافی از اوایل قرن چهاردهم در این منطقه رایج شد و در واقع در همان اوایل قرن چهاردهم از آنجا که شهرهای دیگری با نام طبس وجود داشت به طبس گلشن مشهور شد، اما بعدها لغت گلشن آن برداشته شد و در حال حاضر با همان نام طبس شهرت دارد.

عضو انجمن علمی فرش ایران ادامه داد: دوره‌های زمانی قالی‌بافی در این منطقه به سه دوره کاملا متمایز تقسیم‌بندی می‌شود. در دوره‌ای این منطقه در واقع به مرکز بافت قالی و قالیچه‌های عرب‌باف تبدیل شد. اعرابی که در صدر اسلام مهاجرت کرده بودند، در این منطقه قالیچه‌هایی می‌بافتند که به نام قالیچه‌های عربی مشهور بود و می‌توان گفت این قالیچه‌ها در طبقه‌بندی قالی‌های بلوچی خراسان جای می‌گرفت.

احراری خاطرنشان کرد:  بعدها برای مدتی طبس به مرکز بافت قالی و قالیچه‌های کاشان تبدیل شد و به همین دلیل تعدادی از تولیدکنندگان کاشانی و عراقی به طبس و روستاهای اطراف آن مهاجرت می‌کردند و در آنجا به بافت قالی‌های کاشانی و کردی می‌پرداختند.

طبس مرکز اصلی قالی‌های نایین است

وی اضافه کرد: در این اواخر، طبس مرکز بافت قالی‌های نایین شد، از آنجا که قالی‌های نایین از شهرت بیشتری برخوردار بودند و روستاهای طبس در نزدیکی نایین قرارداشتند بافندگان قالی تحت تاثیر قالی‌بافی نایین قرار می‌گرفتند و عمده تولیدکنندگان به بافت قالی‌های نایینی پرداختند و هنوز هم طبس مرکز بافت قالی‌های نایینی است.

عضو انجمن علمی فرش ایران در خصوص تفاوت قالی طبس و نایین ابراز کرد: از تفاوت‌های قالی نایین با طبس می‌توان به بافت آن اشاره کرد که قالی طبس به صورت جفتی و با تراکم کمتری بافته می‌شود، ابریشم آن چگین بوده و اصل نیست و به فرش نایین طبس‌باف شهرت دارد.

احراری در مورد ساختار این قالی‌ها گفت: این فرش‌ها در ابعاد مختلف بافته می‌شوند، چله‌کشی آن‌ها به صورت پارسی است و پرداخت آن بعد از بافت صورت می‌گیرد، گره آن به صورت گره جفتی است به این معنی که بافنده چهار عدد نخ را به جای دو نخ می‌گیرد و معمولا به صورت ۹ لا، ۱۲ لا و ۱۵ لا بافته می‌شود. قابل ذکر است که واژه «لا» صرفا در همین قالی‌های طبسی به کار می‌رود.

وی به اساتید تولیدکننده این قالی اشاره کرد و گفت: از اساتید و افرادی که در رشد و ترویج قالی طبس نقش داشتند می‌توان به آقایان مهدی عطاری، محمد نخئی، عباسعلی غلامی و محمدحسن نصیری نام برد. از طراحان و تولیدکنندگان معاصر نیز می‌توان به افرادی چون توکل فتحی، عبدالله فتحی، محمد سفرزاده، محمدرضا شیبانی، ماشالله هادی، حسن سلطانی و حسن فتحی اشاره کرد که  تولیدکننده این قالی‌ها بودند و برخی نیز در طراحی فرش‌ها تا حدودی نقش داشته‌اند.

عضو انجمن علمی فرش ایران در خصوص رنگ‌های این نوع قالی بیان کرد: ترکیب رنگ‌بندی آن دقیقا مشابه قالی نایین است. از رنگ‌هایی همچون کرم، سرمه‌ای و خاکی بیشتر در بافت این فرش‌ها استفاده می‌شود؛ در نهایت می‌توان گفت که در قالی طبس بین ۱۲ تا ۱۴ رنگ به کار می‌رود.

احراری ادامه داد: از آنجایی که قالی‌های طبس قیمت مناسب‌تری نسبت به قالی نایین دارند در بازار جهانی نیز جایگاه خوبی دارند، البته این فرش‌ها در داخل نیز تا حدود زیادی مورد پذیرش قرار گرفته‌اند.

وی اضافه کرد: تولیدکنندگان اصیل این فرش از رنگ‌های طبیعی در تولید فرش استفاده می‌کنند اما زمانی که قرار است فرش‌ها و قالی‌ها به صورت تجاری تولید شوند و باید از نظر قیمت مناسب باشند از رنگ‌های شیمیایی در تولید آن‎‌ها استفاده می‌شود.

blank

 

نایین، اصفهان و تهران بازار اصلی قالی‌های طبس

عضو انجمن فرش ایران اظهار کرد: طبس مرکز اصلی قالی‌های نایین است. یعنی بازار اصلی فروش این قالی در نایین قرار گرفته و این نوع فرش کمتر به شهرهای دیگر از جمله مشهد می‌آید. این فرش‌ها به غیر از نایین در شهرهای تهران و اصفهان نیز طرفدار دارند و این دو شهر از بازارهای اصلی فروش فرش‌های طبس هستند.

احراری در خصوص ویژگی‌های این فرش تشریح کرد: شیرازه قالی‌های طبس در قدیم بیشتر به شکل متصل بود، اما اخیرا به صورت منفصل کار می‌شود. گره آن به شکل پارسی جفتی است و از نظر طراحی با تولیدکنندگان طبس بیشتر از توان و تطبیق طراحان نایین استفاده می‌شود.

وی ادامه داد: درواقع روستاهایی که بین طبس و نایین وجود دارند مهمترین مراکز بافت قالی طبس هستند و آنهایی که بین طبس و فردوس هستند نیز به همین شکل، اما روستاهایی که بین بیرجند طبس و یا طبس و استان کرمان قرار می‌گیرند تحت تاثیر قالیبافی بیرجند یا تحت تاثیر قالیبافی کرمان هستند.

عضو انجمن علمی فرش ایران افزود: این فرش‌ها برای فروش به بازار نایین می‌آیند و عمدتا این بازاریان نایینی هستند که این قالی‌ها را می‌خرند و در نمایشگاه‌های مختلف عرضه می‌کنند. البته عزیزانی که نامشان برده شد همچون استاد فتحی و شرکت تعاونی فرش روستایی در نایین و یا شرکت سهامی فرش مستقر در آنجا نسبت به نمایش این قالی‌ها در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی نیز اقدام می‌کنند.

احراری همچنین در خصوص قیمت این قالی‌ها ابراز کرد: فرش‌های طبس به صورت میانگین در هر متری ۳میلیون به فروش  می‌رسند که البته ممکن است در مواقعی بالاتر هم برود، اندازه‌های کوچکتر با قیمت متری ۲میلیون  به فروش می‌رسند، اما در کل قیمت این قالی‌ها نسبت به فرش نایین تقریبا نصف است. وجود مواد اولیه با کیفیت پایین‌تر و وجود تراکم کمتر در این قالی‌ها از دلایل آن است.

منبع: ایسنا

مرتبط:

کال جنی _دره ی ناشناسی در دل طبس

مسابقه سه‌گانه “برانسون”-“بزوس”-“ماسک” در راه‌اندازی گردشگری فضایی

در حالی که “ریچارد برانسون” ۱۰ روز قبل برای نخستین بار یک گردشگری فضایی تجاری خصوصی به لبه فضا را تجربه کرد و روز گذشته هم “جف بزوس” موفق به انجام این کار شد، حالا فقط “ایلان ماسک” باید این سفر را با شرکت “اسپیس‌ایکس” تجربه کند تا این مسابقه میان ثروتمندان کارآفرین شکل کاملا رسمی به خود بگیرد.

در این گزارش به بررسی طرح‌های شرکت‌های “ویرجین گلکتیک”(Virgin Galactic)، “بلو اوریجین”(Blue Origin) و “اسپیس‌ایکس”(SpaceX) برای رسیدن به لبه فضا و راه‌اندازی گردشگری فضایی و تفاوت و شباهت‌های فناوری‌های مورد استفاده آنها در این راه می‌پردازیم.

در حالی که شرکت “اسپیس‌ایکس” تحت حمایت و رهبری “ایلان ماسک” ممکن است پر سر و صداترین نام در حوزه اکتشافات فضایی خصوصی باشد، اما مدیر عامل شرکت “تسلا” برخلاف موفقیت‌های چشمگیر در عرصه فضا، تنها ثروتمند کارآفرین در میان سه شرکت پیگیر راه‌اندازی گردشگری فضایی است که هنوز موفق به سفر به لبه فضا نشده است.

“جف بزوس” بنیان‌گذار شرکت “آمازون”، صاحب شرکت فضایی خود موسوم به “بلو اوریجین” است و روز گذشته با موشک “نیو شپارد”(New Shepard) به همراه سه تن دیگر موفق به پرواز به لبه فضا شد و ۱۰۰ کیلومتر بالاتر از سطح زمین قرار گرفت و به سلامت به زمین بازگشت.

همچنین “ریچارد برانسون” بنیان‌گذار شرکت “ویرجین گلکتیک” که مجموعه شرکت‌هایش در همه امور از خطوط هوایی گرفته تا مراقبت های بهداشتی دستی بر آتش دارد، ۱۰ روز پیش، یکشنبه بیستم تیر ماه ابتدا با یک هواپیمای مخصوص به همراه پنج تن دیگر به هوا رفت و سپس با موشک به لبه فضا رفت و به زمین بازگشت.

وی با این کار به آرزوی سفر خصوصی به فضا که برای چندین دهه به دنبال آن بود، تحقق بخشید.

 

blank

این سه شرکت در اوایل دهه ۲۰۰۰ با چند سال تفاوت از یکدیگر تأسیس شدند، اما هر یک مدل تجاری خاص خود را دارند و برای آینده گردشگری فضایی برنامه‌ریزی می‌کنند.

در ادامه به بازگویی برنامه‌های “ماسک”، “بزوس” و “برانسون” برای تحقق کامل این آرزوی دیرینه و راه‌اندازی رسمی گردشگری فضایی می‌پردازیم.

blank

ایلان ماسک

“ایلان ماسک” شرکت “اسپیس‌ایکس” را در سال ۲۰۰۲ تاسیس کرد. این شرکت از ایده وی مبنی بر ارسال سفینه‌ای به نام “مارس اوسیس”(Mars Oasis) به سیاره مریخ رشد کرد. ایده وی ارسال این سفینه به مریخ برای گرفتن عکس از این سیاره و ارسال آنها به زمین بود و “ماسک” امیدوار بود که این پروژه باعث ایجاد علاقه مجدد برای رسیدن به مریخ در دولت ایالات متحده شود.

وی برای تأمین اعتبار این مأموریت ۲۰ میلیون دلار کنار گذاشت و تلاش کرد برخی از موشک‌های بالستیک بین قاره‌ای مرمت شده را از روسیه خریداری کند، اما فایده ای نداشت، چرا که متوجه شد این پروژه از بودجه وی بیشتر هزینه دارد.

“ماسک” شرکت “اسپیس‌ایکس” را برای تولید موشک‌های قابل استفاده مجدد تأسیس کرد تا هزینه ارسال تجهیزات و انسان‌ها را به فضا کاهش دهد و این همان هدفی است که این شرکت در دو دهه گذشته موفقیت چشمگیری در آن داشته است.

این شرکت در این سال‌ها پرتاب‌های فضایی متعددی را برای مشتریان تجاری و دولتی به انجام رسانده است و در سال ۲۰۱۲ تبدیل به اولین شرکت خصوصی شد که یک فضاپیما موسوم به کپسول “کرو دراگون”(Crew Dragon) به ایستگاه فضایی بین‌المللی می‌فرستد. همچنین در سال ۲۰۲۰ اولین شرکت خصوصی فضایی شد که انسان‌ها را به فضا و ایستگاه فضایی بین‌المللی فرستاد و ناسا نیز سپس این شرکت را برای فرود اولین فضانوردان روی ماه از سال ۱۹۷۲ تاکنون انتخاب کرد.

این شرکت همچنین در حال کار بر روی سرویس اینترنت باند پهن متشکل از هزاران ماهواره به نام “استارلینک”(Starlink) است. این سرویس امیدوار است اینترنت پرسرعت را به مناطق دورافتاده و روستایی سراسر زمین ارائه دهد.

در نهایت، “ماسک” تصور می‌کند که آینده بشریت به توانایی او در استقرار در مریخ بستگی دارد. وی در سال ۲۰۲۰ گفت که می‌خواهد تا سال ۲۰۵۰ یک شهر یک میلیون نفری در مریخ ایجاد کند و مهاجران با استفاده از ناوگان ۱۰۰ عددی موشک‌های “استارشیپ” به مریخ خواهند رفت. استارشیپ نام موشک‌های این شرکت است که با ۳۸۷ فوت ارتفاع برای سفر به اعماق فضا طراحی شده است.

blank

جف بزوس

“جف بزوس” نیز همانند “ایلان ماسک” به سفرهای فضایی علاقه‌مند است. وی به طور ویژه مجذوب دیدگاه یک فیزیکدان به نام “جرارد اونیل” در مورد ایستگاه‌های فضایی شناور که می‌تواند میلیاردها انسان را در صورت کمبود و فقدان منابع در زمین در خود جای دهد، شده است.

بزوس برای پرداختن به علاقه خود، شرکت خصوصی فضایی “بلو اوریجین” را در سال ۲۰۰۰ با هدفی مشابه با “ماسک” تأسیس کرد تا از طریق موشک‌ها قابل استفاده مجدد، کاوش فضایی را ارزان‌تر کند. این شرکت مستقر در واشنگتن تا سال ۲۰۰۳ کاملاً مخفیانه کار می‌کرد و “بزوس” نیز پس از آن بیش از یک دهه در مورد برنامه‌های آن بسیار کم صحبت می‌کرد.

سال‌هاست که این شرکت موشک خود به نام “نیو شپارد”(New Shepard) را آزمایش می‌کند و توسعه می‌دهد تا برای انتقال گردشگران فضایی به لبه فضا در یک کپسول تحت فشار آماده شود. ایده این است که در پروازهای “بلو اوریجین” گردشگران فضایی بتوانند از طریق پنجره‌های بزرگ تعبیه شده روی بدنه کپسول، نگاهی اجمالی به زمین بیاندازند و چند دقیقه حالت گرانش صفر و بی‌وزنی را تجربه کنند.

“بلو اوریجین” روز گذشته “جف بزوس”، برادرش “مارک”، یک خلبان افسانه‌ای به نام “والی فانک” و یک دانشجوی ۱۸ ساله به نام “الیور دیمن” را به لبه فضا برد. “دیمن” که پدرش میلیون‌ها دلار(مقدار دقیق آن تاکنون نامعلوم است) برای خرید بلیت سفر پسرش به فضا پرداخت کرد، پس از عقب‌نشینی برنده حراج بلیت ۲۸ میلیون دلاری این صندلی در این پرواز به دلیل مشکلات در برنامه‌ریزی توانست به این پرواز بپیوندد.

این شرکت همچنین در حال ساخت یک موشک بزرگتر به نام “نیو گلن”(New Glenn) برای رساندن محموله‌ها و تجهیزات به مدار نزدیک زمین و همچنین پیگیری یک پروژه مخفی به نام “نیو آرمسترانگ”(New Armstrong) است.

گفتنی است که همه وسایل نقلیه پرتابی شرکت “بلو اوریجین” به نام فضانوردان سابق ناسا نام‌گذاری شده‌اند.

“بزوس” در سال ۲۰۱۹ برنامه‌هایی را برای فرود روی ماه به نام “بلو مون”(Blue Moon) رونمایی کرد که به گفته این شرکت در سال ۲۰۲۴ آماده خواهد شد و در نهایت به ایجاد “حضور پایدار انسان” در ماه کمک می‌کند. ضمن اینکه درخواست این شرکت برای عقد قرارداد همکاری برای فرود فضانوردان ناسا روی ماه رد شد و این قرارداد به “اسپیس‌ایکس” رسید که البته با انتقاد شدید “بزوس” و شکایت و درخواست بررسی اعطای این قرارداد مواجه شد.

هنگامی که “بزوس” در سال ۲۰۲۱ اعلام کرد قصد دارد از سمت خود به عنوان مدیرعامل “آمازون” کناره‌گیری کند، گفت که قصد دارد زمان بیشتری را به سایر مشغله‌های خود از جمله کارهای شرکت “بلو اوریجین” اختصاص دهد و در یک مصاحبه در سال ۲۰۱۸، این شرکت فضایی را مهم‌ترین کار خود خواند.

گردشگری فضایی

ریچارد برانسون

فعالیت فضایی “برانسون” با روش دو شرکت “بلو اوریجین” و “اسپیس‌ایکس” متفاوت است. “ویرجین گلکتیک” پیش از آنکه افراد و محموله‌ها را به فضا بفرستد، بر روی گردشگری زیرمداری تمرکز کرد.

این شرکت همچنین یک روش کاملاً متفاوت برای ارسال فضاپیما به فراتر از جو زمین دارد. “ویرجین گلکتیک” مانند رقبای خود موشک‌ها را مستقیماً از روی زمین به فضا پرتاب نمی‌کند. بلکه درعوض، فضاپیمای آن توسط یک هواپیمای عریض و متشکل از دو بدنه به نام “وایت‌کینگ‌تو”(WhiteKnightTwo) تا ارتفاع ۵۰ هزار پایی بالا می‌رود و سپس در آن ارتفاع ابتدا فضاپیما جدا شده و پس از چند ثانیه موتور آن روشن شده و صعودی تقریباً عمودی را تا ارتفاع ۳۰۰ هزار فوتی آغاز می‌کند.

این شرکت ۱۰ روز قبل اولین پرواز تجاری سرنشین‌دار خود را به لبه فضا انجام داد و “ریچارد برانسون” بنیان‌گذار خود و  تن دیگر را بیش از ۵۰ مایل به آسمان پرتاب کرد.

“ویرجین گلکتیک” قصد داشت در سال ۲۰۲۱ مسافران خواهان تجربه گردشگری فضایی را به فضا ببرد، اما این برنامه‌ها به سال آینده موکول شد.

این شرکت تاکنون ۶۰۰ بلیط به مبلغ ۲۰۰ هزار دلار تا ۲۵۰ هزار دلار فروخته است.

هنگامی که فضاپیما به ارتفاع نهایی خود می‌رسد و مسافران در حالت بی‌وزنی قرار می‌گیرند، می‌توانند از صندلی‌های خود جدا شده و چند دقیقه را به معلق شدن در اطراف کابین بپردازند و به زمین یا فضا نگاه کنند.

گردشگری فضایی

“ویرجین گلکتیک” همچنین قصد دارد پروازهایی را برای اهداف تحقیقاتی ارائه دهد.

ضمن اینکه هنگامی که فضاپیما دوباره به جو زمین کشیده می‌شود، برای فرود روی باند به تأسیسات این شرکت در نیومکزیکو هدایت می‌شود.

فضاپیمای “ویرجین گلکتیک” نیز قابل استفاده مجدد است و این شرکت امیدوار است که پرتاب تجهیزات و افراد را به فضا از لحاظ اقتصادی و سازگاری با محیط زیست بهینه کند.

“ویرجین گلکتیک” در ماه مارس از اولین فضاپیمای نسل بعدی خود موسوم به “وی‌اس‌اس امجین”(VSS Imagine) رونمایی کرد.

این شرکت در آینده قصد دارد ناوگان فضاپیماهایی را که می‌توانند گردشگران را به هتل‌های فضایی برسانند، محققان را به آزمایشگاه‌های شناور در فضا منتقل کنند یا پروازهای قاره‌پیمای سریع السیر را انجام دهند، به بهره‌برداری برساند.

همچنین در سال ۲۰۱۷ شرکتی به نام “ویرجین اوربیت”(Virgin Orbit) تاسیس شد که در تلاش است ماهواره‌ها را با استفاده از همین سیستم پرتاب هوایی به مدار زمین بفرستد.

نتیجه‌گیری

در نهایت به نظر می‌رسد فناوری مورد استفاده شرکت “ویرجین گلکتیک” که در ابتدا غیر عادی و ناکارآمد به نظر می‌آمد، برای تحقق گردشگری فضایی مناسب‌تر از فناوری‌های مورد استفاده دو رقیب خود است. موفقیت این شرکت در انجام اولین پرواز تجاری نیز گواه بر این مدعاست.

باید منتظر انجام سفر “ایلان ماسک” و مشاهده موفقیت شرکت “اسپیس‌ایکس” در انجام این مهم ماند تا شاهد آغاز رسمی این مسابقه سه‌گانه باشیم. هرچند که بعید نیست طی سال‌های آتی شرکت‌ها و کشورهای دیگر هم به این مسابقه بپیوندند و گردشگری فضایی به امری رایج تبدیل شود.

منبع: ایسنا

مرتبط:

گردشگری فضایی _نزدیکتر از همیشه

«اروسک»هایی که شانس المپیک ۲۰۲۰ می‌شوند

«اگر قرار باشد روزی نمادی برای رویدادِ جهانی (مانند المپیک) طراحی کنیم، اساطیر و افسانه‌های ایرانی چه قابلیت‌هایی برای تبدیل شدن به نماد شانس برای جهان را دارند؟ اروسک های ایرانی و باورهای آیینی تا چه اندازه برای طراحان و گرافیست‌های ما معرفی شده‌اند؟ آیا کودک به عنوان یک مخاطب در نظر گرفته می‌شود؟ یا میراث ادبی کشورمان که سرشار از قهرمانانِ اسطوره‌ای است، از نمادهای فرهنگی کشور برای تبدیل به عناصری آشنا برای نسل امروز و فردا استفاده می شوند؟»

 لیلا کفاش‌زاده – کارشناس میراث فرهنگی و عضو شورای کتاب کودک – در یادداشتِ اختصاصی که در اختیار ایسنا قرار داده، به بررسی نقش فرهنگی اروسک‌ها در رویداد المپیک ۲۰۲۱ توکیو پرداخته است.
در این یادداشت که از تاریخچه آغاز المپیک قبل از میلاد مسیح تا برگزاری بازی‌های المپیک امروزی را  مطرح و طلسم شانس المپیک را بررسی می‌کند، آمده است: «المپیا، شهری کوچک در کشور یونان (در فاصله ۴۰۰ کیلومتری آتن)، محل بازی‌های المپیک باستان بود. این بازی‌ها به دو صورت «جشن‌های مذهبی» و «رقابت‌های ورزشی» برگزار می‌شد. «کوبرتن» بنیانگذار المپیک معاصر، به توانایی احیای آنها پی برد. البته با این فکر که ارزش‌های تربیتی ورزش قرن نوزدهم را نیز به آن بیافزاید.

المپیک باستان پیش از عصر طلایی یونان شکل گرفت و از ۷۷۶ سال قبل از میلاد مسیح شروع و تا ۳۹۳ سال پس از میلاد مسیح (نزدیک به ۱۲۰۰ سال) ادامه داشت.

بازی‌های المپیک باستان از سال۷۷۶ پیش از میلاد، یک روز طول می‌کشید و فقط شامل مسابقه دو به مسافت طول استادیوم بود. اما بعدها در سال ۶۰۰ قبل از میلاد، بازی‌ها پنج روز به طول انجامید و شامل رشته‌های مشت‌زنی، ارابه‌رانی چهار اسبه، پنتاتلون یا پنج گانه (شامل دوی ۲۰۰ متر، پرش طول، پرتاب نیزه، پرتاب دیسک، و کشتی)، دویدن با لباس رزم (سپروکلاه خود و…) و پانکراشن (ترکیبی از کشتی و مشت‌زنی) بود.

آن‌چه در این یاداشت خواهیم خواند، تاریخچه المپیک نیست. برای مطالعه تاریخچه المپیک کتاب ها و منابع بسیاری وجود دارد که می‌توان از آن استفاده کرد، بلکه بررسی نقش «اروسک» یا «طلسم شانس» در المپیک (mascot doll) هدف اصلی این یادداشت است.

از سال ۱۹۶۸ میلادی آیین‌های گشایش رویداد المپیک، با یک نماد فرهنگی که به آن «اروسک» یا «طلسم شانس» گفته می‌شد، همراه شد.

تاریخچه مختصری از طلسم یا اروسک شانس المپیک

اروسک شانس یا طلسم المپیک نمادی است که بر اساس شخصیت‌های انسانی، حیوانی یا فرهنگی آن منطقه طراحی می‌شود. این نماد معمولا معرف بخشی از انواع میراث فرهنگی ملموس و ناملموس کشور میزبان است که برای آیین‌های گشایش بازی‌های المپیک و پارالمپیک تابستانی و زمستانی طراحی می‌شود.

از زمان بازی‌های المپیک ۱۹۷۲ در مونیخ  آلمان، بازی‌های المپیک تابستانی یک طلسم داشتند، یک سگ داشوند به نام والدی، نژادی محبوب در بایرن بود  که ویژگی‌های لازم برای ورزشکاران مانند مقاومت، سرسختی و چابکی را داشت و نماد آن سال شد. اولین طلسم مهم در بازی‌های المپیک میشا بود که توسط تصویرگر کتاب کودک ویکتور چیخیکوف برای بازیهای المپیک تابستانی ۱۹۸۰ در مسکو طراحی شد.

خرس نماد ملی اتحاد جماهیر شوروی بود. سمبل ایالات متحده، یک عقاب بود که نماد بازی‌ها در المپیک ۱۹۸۴ لس‌آنجلس بود. این شخصیت طلسم بنام سام توسط افسانه دیزنی باب مور طراحی شده بود.

«هودوری» و «هوسونی» شخصیت‌های طلسم شانس المپیک ۱۹۸۸ سئول کره بودند. دو توله ببر که در افسانه‌های کره بسیار به چشم می‌خورند و توسط هیون‌کیم طراحی شده است. «کوبی» (با طراحی هنرمند مشهور خاویر ماریسکال) طلسم رسمی بازی‌های المپیک تابستانی ۱۹۹۲ بارسلونا بود. او یک گوسفند کاتالان به سبک کوبیستی است که از شاهکارهای پیکاسو الهام گرفته است. «ایزی»، اولین شخصیت طلسم دار رایانه‌ای، طلسم رسمی المپیک ۱۹۹۶ آتلانتا بود.

اما طراحی شخصیت‌های انیمیشنی قابلیت لازم را برای انتقال فرهنگی نداشتند. از همین رو طلسم‌های رسمی انتخاب شده برای بازی‌های المپیک ۲۰۰۰ در سیدنی، سید (نام پلاتی پوس، گونه خاصی از پستانداران تخم گذار)، میلی (نام پستاندار تخمگذاری به نام اکیدنه) و اولی ( نام کوکابورا پرنده نادری از رسته سبز قبایان)، سه حیوان بومی استرالیا بودند که به ترتیب نماد آب، زمین و هوا بودند.

بر طبق افسانه‌های بومیان استرالیا وقتی کوکابورا  صدای خنده سر می‌دهد از موجودات آسمانی می‌خواهند که آتشی بیفروزند تا زمین را گرم و روشن کند و روز آغاز شود.

به همین ترتیب از آن زمان به بعد در انتخاب نمادهای شانس یا طلسم المپیک مولفه‌های بیشتری در نظر گرفته شد. داستانی که برای طراحی شخصیت اروسک روایت می‌شود خود ریشه در فرهنگ و باورهای منطقه داشت. همچنین شکل فیزیکی و مولفه‌های تصویری آن، نماینده کشور میزبان بود.

در المپیک ۲۰۰۴ آتن آتنا و فووس از نادر نمونه‌های انسانی اروسک طلسم یا شانس المپیک بودند که بر اساس اساطیر یونان طراحی و ساخته شده بودند.

نمادهای شانس المپیک ۲۰۲۱
المپیک ۲۰۲۰ به علت همه گیری بیماری کووید ۱۹ با یک سال تاخیر در سال ۲۰۲۱ برگزار می‌شود. در این بخش می‌پردازیم به معرفی نماد عروسکی المپیک توکیو که در سال جاری برگزار خواهد شد.

«میرایتوا»(Miraitowa)   و «سامیتی»(someity)  نام دو شخصیت اروسک‌های شانس برای آخرین المپیک هستند. میرا به معنای آینده و توا به معنای ابدیت  نام میرایتوا را تشکیل داده‌اند که بر اساس شخصیت‌های انیمه‌های ژاپنی طراحی و ساخته شده است. قرار است این شخصیت  نمادی برای المپیک تابستانی باشد. شخصیت میرایتوا بسیار خاص و دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است. او دارای حس تشخیص عدالت است. دارای نیرویی جادویی است که به هر جا که اراده کند، می‌تواند برود. بدنش شطرنجی سیاه و سفید است که برگرفته از پوستر المپیک است.

«سامیتی» به رنگی صورتی طراحی شده است که نمادی برای بازی‌های زمستانی است. رنگ آن نمادی از شکوفه‌های گیلاس است که از معروف‌ترین جاذبه‌های طبیعی این کشور به شمار می‌آید. شخصیت سامیتی بر خلاف میرایتوا خجالتی و آرام است. اما او نیز دارای نیروهای خارق العاده است. سامیتی به خاطر داشتن شخصیتی بسیار مهربان و آرام فقط در هنگام لزوم از نیروهای خارق‌العاده خود استفاده می‌کند. واژه سامیتی مفهوم جمله انگلیسی (so mighty) را نیز به ذهن متبادر می‌نماید.

گرچه این دو طلسم دارای شخصیت متضادی هستند ، با این وجود از دوستی و احترام زیادی نسبت به یکدیگر برخوردارند. میرایتوا و سامیتی در دنیای دیجیتال زندگی می‌کنند و از طریق انیترنت می‌توانند با انسان‌ها و رویدادها در دنیای واقعی ارتباط برقرار کنند. به گفته «ساداشی آوکی»، استاد نظریه تبلیغات در دانشگاه هوسی؛ این طلسم‌ها از باورهای سنتی ژاپنی مبتنی بر طبیعت و همچنین سنت آنیمیسم، عقیده‌ای که بر طبق آن معتقدند تمام پدیده‌های طبیعی دارای روح‌اند، نشات گرفته شده‌اند.

فرایند انتخاب این شخصیت‌ها از اواخرسال ۲۰۱۷ و با فراخوانی با همین مضمون آغاز شد. بیش از دو هزار طرح برای کمیته طراحی از سراسر ژاپن ارسال شد . در نهایت سه طرح برگزیده شد. نکته جالب توجه اینجا بود که برای انتخاب بین این سه طرح، از بیست هزار و اندی دانش آموز نظر سنجی شده بود. این تعداد، ۷۵% دانش آموزان ژاپن را تشکیل می‌دهند. در نهایت دو شخصیت نام برده در بالا که توسط «ریو تانی گوچی»، طراح و گرافیست ژاپنی؛ طراحی شده بود، با نظر سنجی دانش‌آموزی انتخاب شد.

نمادهای المپیک زمستانی ۲۰۲۲ پکن

«بینگ دون دون» ( Bing dwen dwen) پاندای غول پیکر برای المپیک زمستانی و شویی ران ران ( Shuey rhon rhon ) فانوس کاغذی سنتی چینی، دو نماد دیگر برای جدیدترین رویداد المپیک هستند. «بینگ دون دون» پاندایی سفید با صورتی برفی است. او به همراه شخصیت قرمز رنگی که با الهام از فانوس‌های دست‌ساز سنتی چینی طراحی شده است دو نماد اروسک شانس یا طلسم برای برای المپیک و پارالمپیک زمستانی ۲۰۲۲ در پکن  چین هستند. نکته جذاب این انتخاب این است که پاندا که نماد المپیک است با نور فانوس قرمز که نماد پارالمپیک است با هم به مصاف این عرصه ورزشی می روند و ورزشکاران را یاری می کنند.

هدف از ارائه این مطالب و معرفی نمادهای شانس المپیک که بیش از نیم قرن است به فرهنگ مردمان کره زمین افزوده شده،  این است که نقش اروسک و انتقال فرهنگی آن را مد نظر قرار دهیم.

شئی بنام اروسک با قابلیت تولید انبوه و داستان سرایی می‌تواند بهترین نماد برای بزرگ‌ترین رویداد ورزشی کره زمین باشد. داستان‌هایی که شخصیت این اروسک‌ها را می‌سازند، طراحی صورت، لباس، رنگ و طرح همه و همه در حال انتقال مفهومی فرهنگی هستند. به عبارت دیگر، کشورهای میزبان المپیک این رویداد بزرگ را فرصتی در نظر می‌گیرند تا به وسیله آن گونه‌ها در حال انقراض، اساطیر و افسانه‌های فراموش شده، صنایع دستی، فرصت‌های گردشگری، طبیعی و هزاران مفهوم فرهنگی دیگر را به تمام مردم دنیا معرفی کنند. تاثیر اقتصادی این رویداد نیز قابل توجه است. چرخه فروش و تولید این نمادها، به اشکال مختلف اقلام فرهنگی، بسیار بالاست و چه به صورت فیزیکی و چه به صورت فروش‌های آنلاین سایت‌های بزرگ میلیون‌ها دلار را از آن خود می‌نماید.

از دیگر نکات جالب توجه فرایند طراحی آخرین نماد شانس المپیک این بود که از تمام هنرمندان طراح برای مشارکت در این رویداد دعوت شده بود و مهم‌تر از آن داوری و انتخاب این اثر بود. از همان ابتدا کودکان به عنوان مخاطبان اصلی این اثر در نظر گرفته شده بودند. از همین رو نظر کودکان ژاپنی اصلی‌ترین ملاک قلمداد شد. این انتخاب انتقادهایی نیز به همراه داشت. برخی معتقد بودند این انتخاب به اندازه کافی سنتی نیست و می شد طراحی سنتی‌تری برای این نماد انجام داد. اما انتخاب کودکان که ۷۵% کل دانش آموزان را در بر می‌گرفت، این اثر بود.

حال این نکته را برای اندیشیدن مطرح می‌نمایم که اگر قرار باشد روزی نمادی برای رویداد جهانی طراحی کنیم، از چه عناصری باید مدد بجوییم؟ اساطیر و افسانه‌های ایرانی چه قابلیت‌هایی برای تبدیل شدن به نماد شانس برای جهانیان دارند؟ اروسک‌های ایرانی و باورهای آیینی تا چه اندازه برای طراحان و گرافیست‌های ما معرفی شده‌اند؟

آیا مخاطب کودکان در نظر گرفته می‌شود؟ یا مانند بسیاری از رویدادهای کودکان، خبری از کودکان نخواهد بود؟ میراث ادبی ایران سرشار از قهرمانانی است که همچون گرشاسب در زیر یخ‌های دماوند خفته اند. بیایید نود و نه هزار و نه صدو و نودو فره‌وشی  که مسول مراقبت از گرشاسب هستند را بیدار کنیم تا نمادهای فرهنگی کشورمان را تبدیل به عناصری آشنا برای نسل امروز و فردا کنند.»

توضیح درباره املای اروسک:«طبق مطالعات پژوهشگران حوزه میراث فرهنگی، واژه عروسک در فرهنگ لغات تبری به شکل اروسک نوشته شده و از آنجایی که در برخی نقاط ایران این واژه آروسک تلفظ می شود، با وجوداینکه هر دو شکل نوشتاری صحیح است، اروسک را برگزیدیم.»

منبع: ایسنا

مکان‌هایی در انتظار ثبت میراث جهانی یونسکو

جهان مملو از مکان‌های فرهنگی و طبیعی ارزشمندی است که باید از آن‌ها محافظت شود؛ مسئله‌ای که برای یونسکو بسیار حائز اهمیت است. امسال نیز به روال هر سال چند پرونده از کشورهای مختلف برای اضافه شدن به فهرست میراث جهانی یونسکو مورد بررسی قرار می‌گیرند که در ادامه با قابل‌توجه‌ترین آن‌ها آشنا می‌شوید.

کمیته سالانه میراث جهانی یونسکو از روز جمعه در چین آغاز به کار کرده است. ایران امسال با دو پرونده «راه‌آهن» و «هورامان» در کمیته میراث جهانی یونسکو شرکت کرده است. پرونده راه‌آهن ایران براساس برنامه اعلام‌شده از سوی دبیرخانه یونسکو قرار است روز یکشنبه ۲۵ جولای (۳ مرداد) و پرونده ثبت منظر فرهنگی هورامان (اورامانات) روز سه‌شنبه ۲۷ جولای (۵ مرداد) بررسی شود.

در این بین کاندیداهای گوناگونی از کوهستان و صحرا گرفته تا یک شهر کامل از سوی کشورهای مختلف برای بررسی در این کمیته معرفی شده‌اند. در ادامه برخی از قابل‌توجه‌ترین پرونده‌های این دوره از کمیته میراث فرهنگی یونسکو را مشاهده می‌کنید که نشریه «نشنال» در گزارشی در کنار پرونده «راه‌آهن» ایران به معرفی آن‌ها پرداخته است:

سنگ‌نگاره‌های محوطه «حما» / «نجران» / عربستان سعودی

blank

محوطه «حما» در بین «نجران» و وادی «الدواسر» واقع شده و به گفته «یونسکو» به عنوان معبری در مسیر تجاری کاروان‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

این محوطه قدمت طولانی دارد و نمونه‌های مختلفی از سنگ‌نوشته و سنگ‌نگاره‌ بر روی صخره‌های آن نقش بسته است که صحنه‌های نبرد، حیوانات، گل‌ها و سبک زندگی ماقبل تاریخ را به تصویر می‌کشد. این محوطه به دلیل کیفیت و کمیت سنگ‌نگاره‌هایی که در خود جای داده برای قرار گرفتن در فهرست میراث جهانی نامزد شده است.

«سلط» / اردن

blank

شهر «سلط» یا «السلط» دست کم از عصر آهن به عنوان محل سکونت مورد استفاده قرار گرفته و امروزه دیدنی‌های بسیاری را در خود جای داده است، اما شاید ممتازترین عامل جذب بازدیدکنندگان در این شهر معماری آن باشد.

به گفته یونسکو، این شهر از نظر فرهنگی و جغرافیای سیاسی به نحوی منحصربه‌فرد است و دلیل آن فقط ساختمان‌های شهر نیستند بلکه شکل گرفتن همزیستی مسالمت‌آمیز جوامع مسلمان و مسیحی از دیگر عوامل آن به شمار می‌روند.

«چانکیو» / پرو

 

blank

پرو خانه مکان‌های شگفت‌انگیز بسیاری است و تاکنون ۱۲ مکان در این کشور در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفته‌اند. «چانکیو» (Chankillo ) مکانی که در گذشته برای مراسم‌ تشریفاتی، دفاعی و ستاره‌شناسی مورد استفاده قرار می‌گرفت یکی دیگر از مکان‌هایی است که برای قرار گرفتن در فهرست یونسکو مورد بررسی قرار می‌گیرد. «چانکیو» بیش از ۲۳۰۰ سال پیش ساخته شده است و قدیمی‌ترین مکان برای امور ستاره‌شناسی در قاره آمریکا به شمار می‌رود.

معبدها و دروازه‌های «کاکاتیا» / هند

blank

 

تاکنون حدود ۴۰ مکان از هند به فهرست میراث جهانی یونسکو راه یافته است و مکان‌های متعددی نیز برای قرار گرفتن در این فهرست به عنوان نامزد معرفی شده‌اند. در جریان کمیته امسال دو پرونده از هند مورد بررسی قرار خواهند گرفت که از جمله آن‌ها به مجموعه‌ای شامل معابد و دروازه‌ها می‌توان اشاره کرد. این معبدها و بناهای مرتبط به آن سبکی از معماری متعلق به دودمان «کاکاتیا» را به نمایش می‌گذارند.

شهرهای دارای چشمه‌های آب معدنی اروپا / اتریش، بلژیک، جمهوری چک، فرانسه، آلمان، ایتالیا و بریتانیا

میراث جهانی یونسکو

 

مجموعه‌ای متشکل از ۱۱ شهر با چشمه‌های آب معدنی در هفت کشور اروپایی نیز از نامزدهای امسال به شمار می‌روند. از جمله این مکان‌ها به «باث» در انگلستان، «ویشی» در فرانسه و «کارلووی واری» در جمهوری چک می‌توان اشاره کرد.

سنگ‌نگاره‌های دریاچه اونگا و دریای سفید / روسیه

blank

 

به گفته یونسکو، سنگ‌نگاره‌هایی که در نزدیکی دریاچه «اونگا» و «دریای سفید» کشف شده‌اند از مهم‌ترین مقاصد تاریخی و فرهنگی شمال اروپا به شمار می‌روند. موضوعات مختلف و وضوح این تصاویر و شرایط مطلوب آن‌ها اطلاعاتی در خصوص سکونتگاه‌های تاریخی این مکان ارائه می‌دهند.

«نیس» / فرانسه

میراث جهانی یونسکو

 

فرانسه تاکنون ۴۵ مکان را در فهرست میراث فرهنگی و طبیعی یونسکو ثبت کرده است. محبوبیت شهر «نیس» فرانسه که از نامزدهای این کشور به شمار می‌رود به قرن هجدهم میلادی بازمی‌گردد.

***

ایران تا کنون ۲۴ اثر را در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت کرده است. تخت جمشید نخستین اثر تاریخی ایران بود که در سال ۱۳۵۸ وارد فهرست میراث جهانی یونسکو شد. آخرین میراث فرهنگی که ایران موفق به ثبت آن شده جنگل هیرکانی است که سال ۱۳۹۸ وارد این فهرست شد.

میدان امام اصفهان، چغازنبیل، تخت سلیمان، پاسارگاد، بم و منظر فرهنگی آن، گنبد سلطانیه، بیستون، مجموعه کلیساهای ارامنه (سنت استپانوس، چوپان، دره شام، مریم مقدس و قره کلیسا)، سازه‌های آبی شوشتر، مجموعه آرامگاه و خانقاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، مجموعه بازار تاریخی تبریز، باغ ایرانی (دولت‌آباد یزد، پهلوان‌پور مهریز یزد، ارم شیراز، پاسارگاد شیراز، چهلستون اصفهان، فین کاشان، عباس‌آباد بهشهر، اکبریه بیرجند، ماهان کرمان)، گنبد قابوس، مسجد جامع اصفهان، کاخ گلستان، شهر سوخته، شوش، منظر فرهنگی میمند، بیابان لوت، قنات ایرانی (قصبه گناباد، مون اردستان، گوهرریز جوپار، اکبرآباد بم، قاسم‌آباد بم، بلده فردوس، زارچ، حسن‌آباد مشیر، ابراهیم‌آباد، وزوان، مزدآباد میمه)، شهر تاریخی یزد، منظر باستان‌شناسی ساسانی و جنگل‌های هیرکانی دیگر آثار جهانی ایران در این فهرست هستند.

منبع: ایسنا