استان کرمان دارای معادن بسیار غنی مس است، وجود این معادن باعث شده استفاده از این فلز از قدیم‌الایام رایج باشد و در زندگی روزمره مردم به کار رود.

مسگری و قلم‌زنی روی مس یکی از رشته‌های صنایع‌دستی و هنرهای‌سنتی استان کرمان است و می‌توان از آن در ساخت انواع ظروف و همچنین انواع وسایل تزیینی استفاده کرد.

وسایل تزیینی همان‌طور که می‌دانیم دامنه وسیعی را به خود اختصاص می‌دهند که انواع گلدان، تابلو، سینی و انواع ظروف آشپزخانه و… از آن جمله است.

قدمت مسگری در کرمان

ایرانیان از ۴هزار سال قبل ازمیلاد مسیح، فلز مس را ذوب کرده و برای ساخت ملزومات زندگی و ابزارالات استفاده می‌کردند. درباره پیشینه این هنر در استان کرمان باید گفت، از کاوش‌های انجام شده در تل ابلیس بردسیر، واقع در بخش مرکزی رشته کوه‌های کرمان، برخی از اشیای کهن مسی دارای تاریخی برابر با ۴۰۳۸ سال ق.م بوده است.

در کاوش‌های انجام‌‌شده از سوی باستان‌شناس آمریکایی، جوزف کالدول در تل ابلیس، اشیا و ابزاری از مس، استخوان، سنگ و مجسمه مربوط به ۶۴۰۰ سال پیش به دست آمده است.

چکش‌کاری مس

چکش‌کاری عبارت است از شکل‌دهی به ورقه فلز، وارد کردن ضربه‌های مکرر چکش، برجسته کاری یا چکش کاری از داخل و فن گودکاری، نمونه‌هایی از فنون اساسی شکل‌دهی به طریقه چکش‌کاری به شمار می‌آید. مراحل ساخت ظروف مسی شامل برش ورقه‌های مسی، چکش‌کاری، ایجاد اتصالات دندانه‌ای (کام و زبانه) آتش‌کاری و سفیدکاری است.

ابزار و مواد اولیه مورد نیاز مسگران شامل ورق مس در ضخامت‌های گوناگون، انواع چکش مسگری، انبر، انواع سندان با شکل‌های مختلف، پودر تَنوکار، قیچی فلز بر، قَلع خالص برای سفیدگری به وسیله پنبه نسوز با مخلوط نشادر برای قلایی کردن ظروف و کوره است.

به غیر از مسگری یکی از هنرهای مرتبط با مس، نقش زنی و قلم‌زنی هنر نقش‌اندازی به واسطه نوک ظریف قلم‌های فولادی با ضربات چکش روی ورق یا ظروف مسی است.

امروزه هنرهای فوق در این اقلیم متداول است. ماده اصلی در کار قلم‌زنی مس، ورقه مسی است.

مراحل قلم‌زنی عبارت است از ریختن قیر پشت کار، طراحی و انتقال طرح به زمینه کار، قلم‌زنی اثر، جدا کردن قیر از بدنه و پرداخت نهایی.

قلم‌زنی و حکاکی به این صورت است که: نقوش و تزیینات دلخواه به صورت نیم برجسته بر سطح ظرف حک می‌‌شود. در این روش حاشیه اطراف اشکال مورد نظر به کمک قلم‌های فلزی با ضربات چکش کمی گود می‌شود تا طرح‌های تزیینی روی سطح صاف فلز به صورت نیم برجسته ظاهر شود.

در سالهای اخیر استفاده از وسایل تزیینی که با مس درست شده‌ در خانه‌ها کمرنگ شده است که به تبع آن نقوش مورد استفاده در این وسایل نیز به فراموشی سپرده می‌شود که شاید یکی از دلایل این موضوع ورود وسایل تزیینی از فرهنگ‌های دیگر به داخل کشور باشد.

چگونگی حفظ هنر مسگری

 لذا ضروری به نظر می‌رسد، با شناخت وسایل تزیینی و انواع نقوش به کار رفته در آنها و همچنین نحوه‌ی استفاده‌ از این نوع وسایل در خانه‌ها به حفظ این میراث گرانبها که نشانه‌ی فرهنگ ملی و فرهنگ گذشتگان این مرزوبوم است، کمک کرد و به ارزش والای این هنر پی برد.

امروزه جز کرمانی‌ها که از ظروف مسی سنتی در ميهمانی‌های مجلل و سفره‌های عقد و عروسی‌ استفاده می‌کنند، کشورهای مختلفی همچون آمريکا، فرانسه،‌ دانمارک و استراليا از عمده خريداران توليدات مسی هستند.

ظروف مسی بدون نقش و گل به لحاظ بهداشتی بودن بيشتر مورد پسند خارجی‌ها قرار می‌گيرند و همه اين ظروف به‌دليل رعايت شيوه اصولی سفيدگری مس، خاصيت ميکروب‌کشی داشته و تقويت‌کننده اعصاب دارند.

شیراز، یزد، اصفهان، کاشان، کرمان و زنجان از مراکز مهم مسگری در ایران به‌شمار می‌روند. به‌ باور کارشناسان اکنون در فروش و رونق صنایع‌دستی مسی مشکلاتی پیش آمده که نداشتن شناخت کافی از بازارهای هدف، نبود آموزش حرفه‌ای و تولید کافی از جمله این مشکلات است.

 کارشناسان عقیده دارند که صنایع‌دستی به‌عنوان یکی از ابزارهای اقتصاد مقاومتی می‌تواند نقش مهمی در معیشت خانوارها به‌ویژه روستاها ایفا کند. فروش صنایع دستی نیازمند اقداماتی همچون تمرکز بیشتر بر صنعت گردشگری، کاربردی کردن محصولات صنایع‌دستی، حضور موثرتر در محافل و بازارهای هنری جهان است.

منبع:میراث آریا

مرتبط:

گنبد مشتاقیه یا سه گنبدان نمادی از شهر کرمان

آبشار کشیت کرمان

برترین جاذبه‌های گردشگری کرمان را بشناسیم

بیماری همه‌گیر کووید- ۱۹ باعث شده تا بازار سفر رقابتی‌تر شود. مقاصد مشهوری که پیش از شیوع بیماری کرونا مورد توجه بسیاری از گردشگران بوده‌اند، ممکن است دیگر مناسب گردشگری نباشند، در عوض فرصت برای مقاصد کوچک‌تر، داخلی و کم‌جمعیت فراهم خواهد شد.

شهر یاسوج به عنوان یکی از مقاصدمهم گردشگری در جنوب‌ ایران سالانه میزبان‌ گردشگران زیاد داخلی و خارجی بوده است.

وجود آبشارهای زیبا وپرآب همانند آبشار یاسوج، آبشار تنگ‌تامردای، آبشار تنگ‌گنجه‌ای، آبشار تنگه‌مهریان در این شهر سبب شده تا بهترین فصل برای سفر به این دیارچهارفصل در بهار و تابستان باشد.

یاسوج بهترین مقصد گردشگری در بهار و تابستان برای مردم شهرهای‌ جنوبی ایران است تا از گرمای‌ بسیار شدید جنوب فاصله گرفته و چند شبی را با خانواده در کنار چشمه‌ها، آبشارها و طبیعت بکر مرکز کهگیلویه و بویراحمد سپری کنند.

اما در کنارطبیعت بکر و جاذبه‌های‌ گردشگری سوغات‌ محلی مردم شهر یاسوج خود جاذبه‌ دیگر برای گردشگران و مسافران است.

سوغات مردم شهر یاسوج را می‌توان به‌دوسته صنایع‌دستی و خوراکی تقسیم کرد که کاملا به صورت سنتی و عشایری تهیه می‌شود و به دلیل کیفیت‌ خوبی که دارد مورد استقبال‌ گردشگران قرار می‌گیرد.

جاجیم

از میان صنایع‌دستی یاسوج اگر بخواهیم قدیمی‌ترین و زیباترین آ‌نها را مثال بزنیم، قطعاً جاجیم را نام خواهیم برد.

 جاجیم از دست‌بافته‌های قیمتی‌ عشایر و روستاییان استان‌ کهگیلویه و بویراحمد است. این دست‌بافته از جنس‌پشم و به صورت نوار شکل دوخته می‌شود، سپس بر حسب سلیقه این تکه‌های نوار شکل را به صورت افقی به هم وصل می‌کنند.

 جاجیم در ظاهر شباهت بسیار زیادی با گلیم دارد، اما ظرافت و ضخامت‌ کمتر آن نسبت به گلیم باعث شده تا از آن به عنوان زیر انداز، رو انداز، روی کرسی و دیگر مصارف استفاده شود.

مفرش

مفرش‌ نوعی دیگر از دست‌بافه‌های عشایر است که به صورت صندوقچه‌ای بافته می‌شود. زنان‌عشایر از مفرش به عنوان کیفی برای حمل وسایل خود در هنگام کوچ استفاده می‌کردند.

در واقع می‌توان به مفرش لقب چمدان یا ساک پارچه‌ای را داد که شما نیز می‌توانید برای سفرهای خود از آن‌ها استفاده کنید.

 دست‌باف بودن این مفرش‌ها کیفیت و استحکام بالایی به آن‌ها داده است.

علاوه بر این، طرح‌های روی مفرش‌ها که با سلیقه زنان عشایری انتخاب می‌شوند نیز بسیار زیبا و چشم نواز هستند.

گبه

گبه نوعی‌فرش با پرزهای بلند است که به دست عشایر لر مرکز کهگیلویه و بویر احمد بافته می‌شود. برای بافت‌ گبه از الیاف مختلفی مانند موی بز، پشم و یا پنبه استفاده می‌شود.

رنگ‌های استفاده شده در این فرش نیز الهام گرفته از طبیعت و سنت‌ عشایر لر این منطقه است.

 از گبه به عنوان ‎فرش و تابلوفرش نیز استفاده می‌شود. این نوع دست بافت تقریباً گران قیمت‌ترین سوغات‌ یاسوج است.

عسل

وقتی صحبت از مناطق‌کوهستانی می‌شود، نمی‌توان بحث شیرین‌ عسل مرغوب را نادیده گرفت.

 آن هم عسل مناطق بکر اطراف یاسوج که طعمی بهشتی دارند. حتی اگر یک بار عسل این‌منطقه را امتحان کرده باشید، هرگز طعم آن را فراموش نخواهید کرد.

پرورش‌زنبور و استخراج عسل از رایج‌ترین شغل‌ها در مناطق کوهستانی یاسوج و اطراف آن است.

اگر به‌دنبال مرغوب‌ترین عسل ایران هستید، در سفر به یاسوج می‌توانید آن را پیدا و به عنوان سوغات یاسوج خریداری‌ کنید.

نان بلوط

نان بلوط‌ یا نان‌کلگ، معروف‌ترین نان مناطق‌کوهستانی است، این نان‌ها به دست زنان‌عشایر یاسوج  و با تلاش بسیار زیادی پخته می‌شوند برای پخت نان بلوط، ابتدا میوه بلوط را آنقدر می‌سابند تا به آرد تبدیل شود سپس این آرد را در یک طرف‌خیس می‌کنند و پس از جدا کردن عصاره از آن با ظرف‌های مخصوص محلی، آن را ورز داده و در تنور می‌پزند. برای خوش پخت‌ شدن نان از ابزاری به نام حسوم استفاده می‌کنند.

گیاهان دارویی

مناطق‌کوهستانی ایران منابع بسیار غنی از گیاهان دارویی و خوش عطر و بو هستند.

 یاسوج نیز جزو همین مناطق است و در روستاهای اطراف  و مناطق کوهپایه‌ای آن انواع بسیار مختلفی از گونه‌های گیاهان دارویی وجود دارد که خواص بسیار زیادی برای بدن دارند.

 این گیاهان اکثراً به صورت دمنوش و یا همراه با چای مورد استفاده قرار می‌گیرند که البته عطر خوبی نیز به چای می‌بخشند.

گردو

از خوراکی‌هایی که ناب‌ترین آن‌ها در مناطق کوهستانی یاسوج یافت می‌شود، گردو است. گردو از محصولاتی است که به وفور در یاسوج می‌توان یافت زیرا تقریباً شکل اکثر باغدارهای این منطقه کاشت درخت گردو و تجارت آن است. اگر به دنبال گردویی مرغوب هستید در سفر به یاسوج حتماً سری به روستاهای اطراف و باغ‌های گردوی آن‌ها بزنید و به عنوان سوغات یاسوج، گردو بخرید.

* گزارش از علی اکبرپاک

مرتبط:

طبیعت پاییزی منطقه گردشگری تنگ گنجه ای یاسوج

طبیعت زیبای پاییزی یاسوج

آبشار یاسوج _طبیعتی دیدنی و بکر

بیماری همه‌گیر کووید- ۱۹ باعث شده تا بازار سفر رقابتی‌تر شود. مقاصد مشهوری که پیش از شیوع بیماری کرونا مورد توجه بسیاری از گردشگران بوده‌اند، ممکن است دیگر مناسب گردشگری نباشند، در عوض فرصت برای مقاصد کوچک‌تر، داخلی و کم‌جمعیت فراهم خواهد شد.