«ماهنشان» زنجان سرزمین افسانه‌ای با ردپای سکونت موجوداتی از جن و پری تا دیوهاست؛ اما جز سفر به دل قصه‌ها، زنجان جاذبه‌های فراوان دیگری از طبیعت و بناهای تاریخی و صنایع‌دستی تا جاذبه‌های خوراکی‌اش مانند جشنواره آش دارد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، چهار هزار سال پیش اینجا محل حکمرانی مادها بود و خانه دیوها و جن و پری. خطه‌ای نزدیک به آنچه امروز زنجان می‌خوانیم. «ماهنشان» نشان از دنیایی دارد که افسانه‌ها در آن نه یک خیال دور، که عجایبی ملموس در زندگی آدم‌ها بود و امروز می‌توان ردِ سحر و جادوی‌اش را بر کوه‌های رنگین و عجیبش دید.
دریاچه پری، تخت دیو و دودکش جن در یک منطقه افسانه‌ای
«ماهنشان» چهار هزار ساله، صد کیلومتری با شهر زنجان فاصله دارد و از همان ورودی‌اش به مسافران یادآوری می‌کند قرار است با منطقه‌ای افسانه‌ای مواجه شوند. در جاده قدیم میانه به زنجان و در مسیر ماهنشان، کوه‌هایی رنگی را می‌بینید که نام اصلی‌شان و به زبان ترکی «آلا داغ‌لار» است. وقتی از دیدن‌شان حسابی افسون شدید، آماده مواجهه با «دودکش جن» هستید؛ ستون‌هایی سر به فلک کشیده از خاک رس فشرده با کلاهی از تخته سنگی مسطح. مردم می‌گویند این ستون‌ها را جنیان ساخته‌اند چون ساخت چنین بنای عجیبی آن‌هم در صدها سال پیش نمی‌تواند کار آدمیزاد باشد! با گذر از دو دودکش به دژی کهن می‌رسید که خانه دیوها و قلمرو آنهاست. قلعه «بهستان» نام رسمی اینجاست اما یادتان باشد در سرزمین دیوها، آن را به نام اصلی‌اش یعنی «تخت دیو» بخوانید. قلعه‌ای با ۶۴ اتاق و دو راه پله که از بیرون شبیه دیوارهای از دودکش‌های بهم چسبیده و تعدادی دودکش جداست و در پایینش روزنه‌هایی مرموز و اسرارآمیز قرار دارد. در این قلعه دیوها روی سنگ‌های مسطح بالای ستون‌ها می‌خوابیدند اما کسی چه می‌داند، شاید هنوز هم دیوی در گوشه و کنارش زندگی کند!
بعد از جن و دیو، نوبت به سرزمین پریان می‌رسد؛ در در دهستان «اوریاد» ماهنشان دریاچه‌ای وجود دارد که روزگاری دور خانه پری‌ها بوده است. دریاچه‌ای در دل یک دشت وسیع که امروز به آن «خندقلو» می‌گویند اما مردم بومی ترجیح می‌دهند آن را به نام ساکن اصلی‌اش یعنی پری بخوانند. دریاچه پری در این دشت، مثل سرابی دور است اما برای رسیدن به آن از جاده ماهنشان به روستای سهند سفلی و علیا، قاضی کندی، حسن‌آباد و پری بروید.
با خداحافظی از دنیای افسانه‌ها و قصه‌ها وقتش می‌رسد که به زنجان مدرن برگردید. جایی که هرچند خبری از جن و پری و دیوها نیست، اما غذاهای خوشمزه‌ای در انتظارتان است که لذتی کمتر از سفر درون داستان‌های اساطیری ندارد. تابستان، جان می‌دهد برای شکم‌گردی میان خوشمزه‌های متنوع استان زنجان؛ زمانی که جشنواره آش هم برگزار می‌شود و می‌توانید آش‌هایی از سراسر ایران با دستورپخت‌های متنوع را مزه کنید. برای سفر به زنجان و رسیدن به این جشنواره می‌توانید سفر خود را از یک تا ۳ روز تنظیم کنید.
راه‌های رسیدن به زنجان برای سفر یک تا سه روزه
سفر یک روزه: اگر مبدا را از تهران به‌عنوان پایتخت در نظر بگیریم. بهترین مسیر عبور از اتوبان تهران – زنجان است. از استان البرز و قزوین عبور می‌کنید و بعد از پشت سر گذاشتن تاکستان و ابهر، اگر صبح راه افتاده باشید، حدود ظهر به سلطانیه می‌رسید. می‌توانید از پایگاه میراث جهانی «سلطانیه» و گنبد زیبا و منحصر به فرد آن دیدن کنید. همچنین بقعه «چلبی اوغلی» را ببنید. آب و هوایی خنک و مطبوع را در چشمه «شاه بلاغی» تجربه کنید و باتوجه به آنکه این منطقه برای حضور گردشگران طراحی شده است، ناهار را همانجا میل کنید و حتی در دریاچه مصنوعی که در کنار چشمه راه‌اندازی شده، قایق‌سواری کنید. اگر ناهار به همراه ندارید می‌توانید در سلطانیه غذایی خوشمزه را تهیه و میل کنید.
اگر ماشین شما برای طی مسیرهای خاکی مناسب باشد، می‌توانید به سمت روستای «ویر» بروید و معبد «اژدها» یا همان «داش کسن» که تنها معبد بودایی ایران است را ببینید و سپس راهی زنجان شوید. پس از دیدن این جاذبه‌ها حدود عصر به زنجان می‌رسید. بعد از استراحتی کوتاه به سمت «گاوازنگ» به راه بیافتید تا از برنامه جشواره آش استفاده کنید.
البته اگر صبح زود راه افتاده باشید می‌توانید با رسیدن به زنجان از موزه رخشورخانه و موزه باستان‌شناسی دیدن کنید. سپس به سراغ جشنواره آش بروید. باتوجه به آنکه این جشنواره برنامه‌های شبانه متنوعی دارد پیشنهاد می‌شود حدود ساعت ۷ در محل برگزاری جشنواره باشید.
سفر دو روزه: اگر بخواهید در زنجان یک شب اقامت داشته باشید؛ می‌توانید برنامه سفر خود را دو روزه در نظر بگیرید. به این ترتیب می‌توانید روز نخست را مستقیم به سمت زنجان بروید و با رسیدن به شهر، گشتی در بازار داشته باشید. ناهار را در رستوران‌های سنتی که در بازار هست یا در سایر رستوران‌های فعال در شهر میل کنید و سپس به سراغ تحویل گرفتن اتاق خود در محل اقامت‌تان بروید. بعد از آن گشت‌زنی در شهر و بازدید از موزه‌ها را در پی بگیرید و شب هنگام به جشنواره آش بروید و از برنامه‌های متنوع آن استفاده کنید.
روز دوم، بعد از صرف صبحانه می‌توانید به سمت گرماب بروید و از غار «کتله‌خور» که در ۵ کیلومتری این شهر قرار دارد دیدن کنید. می‌توانید نهار را همانجا در رستورانی که در نزدیکی غار قرار دارد بخورید و بعد از آنجا راهی سلطانیه شوید. بعد از ظهر را برای دیدن سلطانیه و جاذبه‌های آن بگذارید و بعد از آن راهی شهر خود شوید.
سفر سه روزه: با توجه به آنکه در زمان برگزاری جشنواره آش زنجان، آب و هوای بسیار خوب و مطبوعی در این منطقه حکم‌فرماست، می‌توان برنامه‌ریزی برای سومین روز سفر تدارک دید. قطعا دیدن کوه‌های رنگین کمانی ماهنشان یکی از لذت‌بخش‌ترین‌های این سفر خواهد بود. با توجه به اینکه بارندگی در جاده‌های طارم سخت است می‌توانید برنامه بازدید از ماهنشان را داشته باشید. حتی می‌توان برنامه بازدید از ماهنشان را در روز دوم سفر قرار داد چنانکه بعد از صرف صبحانه برای بازدید از قلعه دهستان، دودکش جن، قلعه لک‌لک‌ها و کوه‌های رنگی ماهنشان بروید. نهار را در روستای اندآباد بخورید. در این روستا بیش از ۲۶ کارگاه چاقوسازی فعال است که قطعا جاذبه دیدنی خواهد بود. این روستا شبیه دربند است و آب بسیار خنکی دارد از این رو می‌توان پای در آب نهاد و از خنکای آن لذت برد. ضمن آنکه در این روستا شاهد توسعه گردشگری روستایی هستیم و می‌توانید دوشیدن شیر، دامداری و چیدن میوه از درخت را همراه با روستاییان تجربه کنید سپس به زنجان بازگردید و بعد از استراحت به غار کتله‌خور بروید و روز بعد را به بازدید از سلطانیه اختصاص بدهید.
رقابت زنجان با مراکش با جشنواره آش
این روزها کشوری مانند مراکش بیشترین درآمد خود را از حوزه گردشگری غذا کسب می‌کند و بیشتر گردشگران برای خوردن غذاهای مختلف و تجربه طعم‌های متنوع به مراکش سفر می‌کنند. اما چنین تجربه‌ای را می‌توان در گاوازنگ زنجان هم داشت. چنانکه علاوه بر آش‌های مختلف که به صورت مختلف پخته می‌شوند از آش دوغ و ماست گرفته تا آش شله‌قلمکار و رشته و…، انواع غذاهای سنتی اقوام مختلف از حلواها گرفته تا شیرینی‌های خوشمزه در این مکان در دسترس است. از تمام استان‌های کشور و اقوام مختلف برای شرکت در این جشنواره می‌آیند و دیدن سیاه چادرهای عشایر، خوردن غذاهای مختلف و آش‌های متنوع از جمله لذت‌های این سفر است که می‌تواند در زمره گردشگری غذا قرار بگیرد.
همچنین انواع صنایع‌دستی شهرهای مختلف به فروش گذاشته می‌شود؛ از سنگ‌های قیمتی گرفته تا زیورآلاتی که با گوش‌ماهی‌ها درست شده‌اند در معرض دید عموم است. همچنین می‌توانید لباس‌های محلی بپوشید و عکس بگیرید و خاطره این سفر را در قاب تصویر ثبت کنید. درعین حال شاید آشنایی با اقوام مختلف بتواند مقصد بعدی سفر شمارا رقم بزند و در انتهای سفر به زنجان، برنامه سفری دیگر به یکی دیگر از نقاط کشور را در ذهن بپرورانید.
ضمن آنکه در برنامه‌های شبانه آش زنجان شاهد برگزاری انواع رقص‌های محلی و موسیقی اقوام خواهید بود که می‌تواند لحظات شادی را برای خانواده رقم بزند.
چطور به جشنواره آش برسیم؟
جشنواره آش زنجان در «گاوازنگ» برگزار می‌شود. کوه گاوازنگ زنجان یا «ائل داغی» در شمال شهر زنجان قرار دارد و رسیدن به آن راحت است چراکه جاده‌ای آسفالته که حدود ۷ کیلومتر است شما را از زنجان به گاوازنگ می‌رساند.
هرچند پخت آش با سبک‌های مختلف در شهرهای ایران مرسوم است اما در هر یک از شهرها با توجه به مواد اولیه در دسترس، شاهد پخت انواع آش‌ها با طعم‌های مختلف هستیم. شاید در این میان بتوان از آش رشته، آش دوغ، آش گوجه و آش شله‌قلمکار به عنوان معروف‌ترین آش‌ها نام برد. در واقع می‌توانید تجربه‌ای از پارک‌های مینیاتوری را این بار با محوریت آش‌های مختلف در جشنواره آش زنجان تجربه کنید. در پارک‌های مینیاتوری مرسوم است که همه جاذبه‌های گردشگری مهم دنیا را یکجا و در قالب کوچکتر ببینید، در جشنواره آش زنجان می‌توانید تمام آش‌های مرسوم در ایران را یکجا داشته باشید و طعم آنها را بچشید. می‌توان گفت با یک تیر ۳۲ نشان از آش‌ها را می‌زنید. در عین حال با فرهنگ‌ها، لباس‌های محلی، صنایع دستی، موسیقی و رقص‌های اقوام آشنا می‌شوید و به قولی یک تور آشناسازی فشرده با تمام اقوام ایرانی است.
با توجه به آنکه در زنجان هستید شاید بتوان گفت خوشمزه‌ترین آشی که می‌توانید بخورید آش ترش است. آش دوغ اردبیل، آش شله‌قلمکار که در میان بیشتر اقوام ایرانی از کردها گرفته تا تهرانی‌ها پخته می‌شود، آش رشته با سبک‌های مختلف پخت، آش گوجه که آشی تند با طعمی خاص است، آش خراسانی‌ها و غیره در جشنواره‌ای که به نام آش است پخته می‌شوند.
دوچرخه‌سواری، کارتینگ و قایق‌سواری در گاوازنگ
علاوه بر خوردن آش، اینجا جاذبه‌های دیگری هم دارد؛ سد گاوازنگ محل خوبی برای قایق‌سواری خواهد بود همچنین می‌توان با رفتن به بام شهر، تجربه قرار گرفتن شهر زیر پاهایتان را حس کنید. با توجه به هوای خنک گاوازنگ شب‌ها می‌توانید در مسیری که برای دوچرخه‌سواری تعریف شده، به بام شهر بروید و پس از طی مسیر و لذت بردن از هوای مطلوب، زیبایی شهر را در شب زیر پاهایتان ببینید.
در گاوازنگ می‌توانید انواع جاذبه‌های تفریحی و گردشگری از کارتینگ گرفته تا سایر تفریحات مدرن را در اختیار داشته باشید و اگر اهل پیمایش و کوهنوردی هستید، تنها قله‌ای که مورد استفاده کوهنوردان زنجان نیز هست، قله سنبله است. هرچند مسیر سخت و دشواری ندارد اما با توجه به آنکه معمولا ممکن است کفش مناسب کوهنوردی به همراه نداشته باشید پیشنهاد می‌شود صبحگاه یا نهایتا تا ظهر پیمایش انجام شود چرا که ممکن است با توجه به عدم آشنایی به منطقه، شب هنگام با خطرهایی روبه‌رو شوید. البته می‌توانید از راهنماهای محلی نیز برای پیمایش کوه استفاده کنید.
اگر اهل پیاده‌روی و دیدن طبیعت بکر هستید، روستای امند نیز یک روستای بسیار دیدنی است که برای رسیدن به آن از گاوازنگ یک و نیم تا ۳ ساعت زمان برای پیمایش نیاز است اما با ماشین حدود نیم ساعت تا ۴۰ دقیقه راه است. البته پیشنهاد می‌شود از مسیرهای پاکوب که مخصوص پیمایش است برای رسیدن استفاده شود. اگر برنامه‌ریزی کرده باشید که روز جمعه را در زنجان اقامت داشته باشید، قطعا صبح جمعه زمان بسیار مناسبی برای پیمایش این مسیر خواهد بود.
در فصل بهار، انواع گیاهان کوهی در این منطقه رویش دارند و انواع کاکوتی، شنگ، چیدم که یک نوع فندق کوهی است که در خاک به صورت ریشه می‌روید را می‌بینید اما ممکن است در فصل تابستان سبزی کوهی خاصی در این محوطه پیدا نکنید.
دنبال ردپای چاقوی معروف زنجان در بازار تاریخی‌اش
بازارگردی نیز یکی از بخش‌های جدانشدنی سفر است. زنجان یکی از زیباترین بازارهای سرپوشیده کشور را دارد. بازار زنجان دارای دو ویژگی خاص است؛ یکی از آنها هیجان خرید و دیگری معماری خاص و جلوه بصری این بازار است. بازار زنجان طولانی‌ترین بازار سرپوشیده ایران است که حدود دو کیلومتر درازا دارد و تمام بخش‌های آن به هم پیوسته است. با توجه به آنکه این بازار از بخش‌های مختلف تشکیل شده، دیدن بازار میوه‌فروش‌ها و بازار جگرفروش‌ها به واسطه حال و هوا و شور و هیجان خاصی که دارد بسیار جذاب است. بعد از ورود به بازار میوه‌فروش‌ها شور زندگی در این بازار موج می‌زند چنانکه می‌توانید شاهد آواز خواندن میوه‌فروش‌ها برای جذب مشتری و فروش محصولات خود باشید ضمن آنکه تنوع و رنگ میوه‌ها بسیار چشم‌نواز است و در تابستان می‌توانید انواع میوه‌های تابستانی را در این بازار پیدا کنید.
در بازار جگرفروش‌ها، می‌توانید جغول بغول بخورید. هرچند این غذا در شهرهای مختلف پخته می‌شود اما می‌توان گفت خوشمزه‌ترین جغول بغول را در زنجان می‌توانید بخورید.
ضمن آنکه می‌توانید با صنایع مس و چاقوسازی زنجان آشنا شوید و خرید کنید. راسته بزازها نیز محل مناسبی برای خرید پارچه است. می‌توانید در راسته عبدالعلی بیگ محصولات محلی از کره و روغن حیوانی گرفته تا پنیرهای محلی را بخرید که کیفیت بسیار بالایی دارند.
نوع ساخت بازار و استفاده از طاق‌های گهواره‌ای و جناغی و نحوه آجرچینی‌های مختلف و تنوع آن، مساجدی که در بازار ساخته شده‌اند مخصوصا مسجد میرزایی که تنها مسجد پنج محرابه ایران است، راسته‌ها، گرمابه‌ها و کاروانسراها از دیگر جاذبه‌های بازار زنجان است.
غذاهای خوشمزه زنجانی‌ها؛ از اشکنه تا رشته
در بخش شمالغرب و غرب کشور غذاهای گوشتی طرفداران بسیار زیادی دارد. زنجان نیز از این قائده مستثنی نیست و تنوعی از غذاهای گوشتی را در این شهر می‌توانید شاهد باشید. طعم آبگوشت‌های بسیار خوشمزه را در زنجان بچشید. همچنین زنجانی‌ها غذای خاصی به نام باسترما پلو دارند که به معنای پنهان کردن چیزی داخل غذای دیگر است. در گذشته غذاهایی که در طول هفته باقی می‌ماند را با یکدیگر مخلوط می‌کردند و تکه‌ای گوشت یا مرغ را درون آن قرار می‌دادند و به صورت ته‌چین درست می‌کردند. وقتی شروع به خوردن غذا می‌کردند آنچه که در داخل غذا بود نیز پیدا می‌شد که همان باسترماست اما اکنون از گوشت ماهیچه در داخل این غذا استفاده می‌کنند که به صورت ته‌چین با ته‌دیگ سیب‌زمینی درست می‌شود.
در روستای اندآباد، طعم غذاهایی مانند اشکنه مخصوص زنجان و رشته را تجربه کنید. البته رشته‌ای که در زنجان می‌خورید با آنچه که در تصورتان است متفاوت است چرا که ممکن است شما رشته را در آش یا پلو خورده باشید اما رشته را با تخم‌مرغ یا مرغ تجربه نکرده باشید که می‌توانید این تجربه را در زنجان کسب کنید.
شیرینی نخودچی، شیرینی شستی، انواع باقلوای مخصوص زنجان، سوهان سفید هیچ جای ایران آن را نمی‌بینید و با توجه به شکر بسیار کمی که دارد، شیرینی بسیار مهم به حساب می‌آید. شیرینی پنجره‌ای، شیرینی گردویی و شیرینی کشمشی‌های بسیار خوشمزه‌ای را در زنجان می‌توانید تجربه کنید.
از اقامتگاه بومگردی تا خانه‌های روستایی؛ جایی برای اقامت در زنجان و اطرافش
هر چند زنجان شهری پرجاذبه است اما از آنجایی که در بیشتر مواقع به عنوان یک شهر گذری به آن نگاه می‌شود، مراکز اقامتی آن نیز خدمات چندان زیادی ارائه نمی‌دهند اما از هتل‌های چهار، سه، دو و یک ستاره گرفته تا مهمانپذیر، هتل آپارتمان به مسافران خدمات ارائه می‌دهند. با این وجود بیشتر گردشگران ترجیح می‌دهند چادر به پا کنند و به جای اقامت در هتل، در چادر بمانند.
نزدیک‌ترین اقامتگاه بومگردی به زنجان حدود ۴۰ کیلومتری زنجان قرار دارد. البته چند اقامتگاه بومگردی در سلطانیه و اندآباد و سهره‌ورد نیز خدمات ارائه می‌دهند اما در زنجان اقامتگاه بومگردی فعال نیست. خانه‌های روستایی، خانه معلم و اقامتگاه‌های فرهنگیان به گردشگران خدمات ارائه می‌دهند. با این وجود زنجان نیازمند مراکز اقامتی متنو‌ع‌تر برای گردشگران است.
چاقو، مس و ملیله با خود به سوغات ببرید
این خطه را به نام چاقو و قیمه متفاوتش می‌شناسند؛ اما مس و ملیله هم از جمله صنایع دستی معروف زنجان است. زنجان شهر ملیله است که از جمله صنایع دستی بسیار ظریف و زیبا به ایران به حساب می‌آید که از قضا زیورآلاتی که با ملیله ساخته می‌شود نیز بسیار زیبا است. صنایع نقره، انواع زیورآلات نقره از دیگر صنایع دستی زنجان به حساب می‌آید. خرید چاروق را نیز پیشنهاد می‌دهیم. چاروق کفشی بسیار زیبا است که هم می‌توان از آن استفاده کرد و هم به عنوان دکور در منزل نگهداری کرد. به غیر از صنایع و ظروف مسی، انواع ظروف برنجی در زنجان به فروش می‌رسد که قیمت بسیار مناسبی دارند. انواع ظروف قلم‌زنی نیز توسط استادکاران زنجانی تولید می‌شود.
منبع خبر:ایلنا
