معمارانی که با دل رهگذران راه آمده اند

راز مرموز کوچه های سرپوشیده فارس

حاجیه جعفرزاده-خبرنگار «خبر جنوب»/در بافت های تاریخی فارس که قدم می زنیم قبل از دیدن خانه ها و گذرهای قدیمی از کوچه هایی گذر می کنیم که سرپوشیده هستند.شاید در نگاه نخست وجود این کوچه ها کمی عجیب به نظر برسند اما تعدد آن ها حکایت از نوعی معماری ایرانی دارد که در برخی از شهرها به جاذبه گردشگری هم تبدیل شده اند.هم اکنون در کوچه پس کوچه های بافت تاریخی شهرهای شیراز و لار که قدم بگذاری معابر سرپوشیده ای را میبینیم که به آن ها ساباط و طاق می گویند.با اینکه ماهیت هر دو این اسم یکی است اما در شیراز کمتر از واژه ساباط استفاده می شود.به گفته کارشناسان حوزه میراث فرهنگی فارس معماران گذشته توجه خاصی به آسایش و رفاه رهگذران داشته اند.از این رو گذرگاه ها را سرپوشیده می ساختند تا عابران از گرما و سرمای هوا در امان باشند.

به گزارش خبرنگار سرویس گردشگری «خبر جنوب» هم اکنون در شهری چون شیراز طاق های چاوشی ها،منصوریه و اسکرو و در شهر لار،ساباط حاج علی وکیل و غلامرضا معتمد به دلیل ویژگی ها خاص معماری و قدمتی که دارند در فهرست ملی به ثبت رسیده اند و آنطور هم که عبدالهی مسئول ثبت آثار تاریخی اداره کل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری فارس معتقد است:این سازه های تاریخی ارزش ثبت در فهرست ملی را دارند و قدمتشان به دوره های مختلف می رسد و باید حفاظت و نگهداری شوند.

 

 

بنابراین گزارش ساباط در لغت به معنای سایبان و دالان سرپوشیده است.این سازه ها به دلیل نیمه سرپوشیده بودن در تابستان باعث جریان پیدا کردن هوا شده و هوای درون ساباط را از بیرون آن خنک تر می کند.

همچنین نیمه پوشیده بودن این سازه ها در زمستان به گرم تر شدن هوای درون ساباط از بیرون آن منجر می شود.از نظر سازه ای یکی دیگر از کاربردهای ساباط ها استحکام دیوارهای کوچه و جلوگیری از ریزش یا رانش بیان شده است.

پیشینه ساخت ساباط ها در فارس به دوره قاجاریه بر می گردد.در پایه های ساباط از سنگ و برای طاق ها از آجر و ملات گچ استفاده شده البته در برخی موارد آجر خشت نیز در طاق ها استفاده شده است.

منبع خبر:خبر جنوب

دره «تو بیرون» در استان خوزستان و یکی از دیدنی‌های طبیعی بکر و شگفت انگیز شهرستان دزفول در فصول گرم سال دره «تو بیرون» است. این دره در فاصله حدود ۲۰ کیومتری از شهر در مسیری چند کیلومتری در بخش سردشت قبل از رسیدن به منطقه تنگه سرا در شمال دزفول قرار دارد. دیواره‌های رفیع آن با ارتفاع بلند که گاه تا بیش از یکصد متر می‌رسد و انبوه درختان انگور، انجیر وحشی، برگ‌های شاووشان، آبشارها و آب چکان‌ها جلوه بسیار زیبایی به این دره‌ها داده است، که چشم هر بیننده‌ای را محو تماشای خود می‌سازد. این دره حاصل هزاران سال فرسایش آبی حاصل از بارندگی‌های فصلی درحوزه‌های بالاتر و سرازیر شدن تند آب‌ها در کوه و تپه است، به نحوی که در فصول خشک عمق زیاد دره مانند یک زهکش عمل کرده و آب سفره‌های زیر زمینی را جمع کرده و آب در کف دره جاری می‌شود، بطوریکه در بعضی قسمت‌ها از دیواره و کف دره آب زلال تراوش می‌کند. با وجود گرمای بالای ۴۰ درجه دزفول در این دره باد خنک آرامش خاصی را به میهمانان داده و دمای آن تا ۲۵ درجه و کمتر نیز می‌رسد.

این دره دارای دو آبشار است که همراه با طبیعت زیبا مناسب برای گردشگری است. راه دسترسی به این آبشارها ۳۰ کیلومتر جاده آسفالته است. “تو” در لهجه دزفولی به معنی تب (گرما) و «تو بیرون» به معنای مکانی که گرما را از تن می‌زداید و گفته می‌شود که در قدیم برای کاهش آلام درد بیماری‌ها از این محل استفاده شده است. سریع‌ترین مسیر رسیدن به «تو بیرون» از طریق جاده دزفول سردشت در نزدیکی منطقه تنگ سرا امکان پذیر است که از این طریق به قسمت میانی دره و بخش جنگلی آن متصل است اما از طریق ابتدای جاده دزفول – شهیون نیز مسیر دسترسی به این دره وجود دارد که البته تا نقاط زیبای دره حدود ۴ ساعت پیاده روی فاصله وجود دارد.

منبع خبر:ایسنا