لبنان یکی از کشورهای جهان عرب است که اکثر جمعیت آن را مسلمانان تشکیل می‌دهند. این کشور دارای تنوع قومی زیادی است و بخشی از جامعه آن را مسیحیان تشکیل داده‌اند و به همین دلیل برخی سنت‌ها و قوانین ماه رمضان مانند ممنوعیت روزه‌خواری در این کشور اعمال نمی‌شود.

علی‌رغم وجود این تنوع قومی، دینی و مذهبی همواره حس همدلی میان مردم کشور لبنان وجود داشته و دارد؛ به طوری که مسیحیان نیز در مراسم، سنت‌ها، سفره‌های افطاری مسلمانان در ماه مبارک رمضان شرکت کرده و آن‌ها را همراهی می‌کنند. هرکشوری برای استقبال از ماه مهمانی خدا آداب و رسوم ویژه خود را دارد که در ادامه به رسوم کشور لبنان در این ماه پربرکت اشاره می‌کنیم.

رویت ماه

در لبنان رؤیت هلال ماه و آغاز ماه رمضان و همچنین عید فطر با شلیک سه گلوله توپ اعلام می‌شود. رسم شلیک توپ، از رسوم قدیمی این کشور بوده که در مواردی به دلیل وقوع جنگ کمتر مورد توجه قرار گرفته است، اما ارتش لبنان در چند سال اخیر این سنت را احیا کرده است. گفتنی است که با شلیک توپ زمان افطار و سحر به مردم اطلاع‌رسانی می‌شود.

مسحراتی

افرادی با عنوان «مسحراتی» به معنای طبل‌زن‌ها از ساعت ۲ یا ۳ نیمه‌شب در کوچه‌ها و خیابان‌های این کشور حرکت کرده و طبل‌ می‌کوبند و با شعرخوانی مردم را برای صرف وعده سحری و عبادت‌های سحرگاهی بیدار می‌کنند. این افراد لباس سنتی بر تن داشته و می‌خوانند: «یا نایم وحد الدایم، یا نایموحدالله» به این معنا که «ای خفته، برخیز و خداوند باقی را عبادت کن» و «قوموا علی سحورکن، جای رمضان یزورکن» به این معنی که «برخیزید و سحری بخورید، رمضان به دیدار شما آمده است».

شب‌های رمضان

یکی از رسوم رایج کشور لبنان در ماه مبارک رمضان، آیین «سهره» یا همان شب‌نشینی است؛ به گونه‌ای که اعضاء خانواده ساعاتی را در کنار هم سپری کرده و به فعالیت‌های متنوعی مانند تفریح، گفت‌وگو، ختم قرآن فامیلی و … می‌پردازند. در حالی که عده‌ای از افراد ترجیح می‌دهند در مسجد حضور یافته و تا سحرگاه مشغول عبادت باشند. البته این رسوم امسال به دلیل شیوع بیماری کرونا به صورت محدود برگزار می‌شود و در برخی اوقات با ممنوعیت همراه است.

خیمه‌های رمضانی

در ایام ماه رمضان، خیمه‌هایی در محلات کشور لبنان برپا می‌شود که برنامه‌های متنوع شهروندی در این خیمه‌ها برگزار شده و اجرای این برنامه‌ها تا صبح ادامه می‌یابد. در تعدادی از این خیمه‌ها، کمک‌های مردمی برای نیازمندان جمع‌آوری و مراسم خیریه‌ای به مناسبت ماه رمضان برگزار می‌شود.

سیبانه رمضان

یکی از مهمترین آداب و سنت‌های قدیمی این کشور مراسمی به نام «سیبانه رمضان» است. مردم لبنان در آخرین روز ماه شعبان در ساحل بیروت گرد هم آمده و پس از اعلام رؤیت هلال ماه، آغاز ماه مبارک رمضان را با خوردن خوراکی‌ها، نوشیدنی‌ها و شیرینی‌های مخصوص جشن می‌گیرند.

غذاهای سفره افطار و سحر

سفره‌های غذای لبنانی‌ها تنوع بسیاری دارد که این تنوع در سفره‌های افطاری به اوج خود می‌رسد. خرما، ارزش غذایی زیادی دارد و مردم لبنان نیز همواره روزه خود را با خوردن این میوه مقوی باز می‌کنند.پس از اینکه روزه خود را با خرما باز کردند، سوپ «شوربا» سرو می‌کنند؛ چراکه این غذا از جمله غذاهایی است که در وعده افطاری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

غذاهای عربی مانند «جمله تبوله»، «حمص»، «دلمه برگ مو»، «سمبوسه»، «عرایس» و «فته» نیز وعده افطار صرف می‌شوند و وعده شام نیز با غذاهایی مانند «کباب بره»، «مرغ شکم پر»، «مغربیه»، «صیادیه ماهی» و سایر غذاهای دریایی همراه است.

علاوه بر تنوع غذایی اهالی لبنان نوشیدنی‌ها و شیرینی‌های آن‌ها نیز از تنوع زیادی برخوردار است که از جمله نوشیدنی‌ها و شربت‌های این کشور می‌توان به «جلاب»، «آب تمبر هندی»، «آب لواشک» و «خرنوب» اشاره کرد، همچنین «باقلوا کادایف»، «قطایف»، «کنافه»، «کلاچ میان‌پر»، «شعیبیات»، «المفروکه»، «قاروطیه» و «بحصالینو» از جمله شیرینی‌های سنتی لبنانی‌ها است که در ایام ماه مبارک رمضان تهیه می‌شوند. اما در مقابل سفره‌های رنگین افطار در این کشور، وعده سحری سبک مصرف می‌شود و غالبا شامل انواع «منقوش» که غذایی با پایه خمیر و پنیر و گاهی همراه با زیتون و ماست چکیده است، می‌شود.

منبع: ایسنا

مرتبط:

استقبال از رمضان در مصر سرزمین فراعنه

راه‌کار هتل‌های ترکیه برای جذب گردشگر در رمضان

«مسجد نو» شهر شیراز که مقابل حرم شاهچراغ قرار گرفته به واسطه وسعت خود که حدود دو هکتار است یکی از وسیع‌ترین مساجد ایران شناخته می‌شود. این مسجد اما به لحاظ تاریخی بعد از مسجد عتیق شیراز قرار می‌گیرد و به گونه‌ای در بافت تاریخی شیراز واقع می‌شود.

می‌توان گفت قرار گرفتن این مسجد در بافت تاریخی شهر شیراز باعث می‌شود که علاقه‌مندان و بازدیدکنندگان از این مکان با سبک و جریان زندگی مردم در بافت‌ قدیمی شهر نیز آشنا می‌شوند و این خود یک ویژگی‌ منحصر به‌فرد محسوب می‌شود.

در خصوص تاریخ این مسجد گفته شده است که «اتابک سعد بن زنگی» یکی از حکام دوره اتابکان فارس دستور ساخت آن را صادر کرده و ساخت آن در سال ۵۹۸ ه.ق آغاز شده و در سال ۶۱۵ ه.ق به پایان رسیده است.

دلیلی که برای ساخت این مسجد در تاریخ بیان شده این است که اتابک که یکی از حکام اتابکی فارس بوده به هنگام بیماری فرزندش نذر می‌کند که اگر او از بیماری نجات پیدا کند و بهبود یابد، خانه‌اش را به مسجدی وسیع تبدیل کند.

مسجد نو در ابتدا به واسطه نام سازنده خود به «مسجد اتابکی» شهرت داشت اما باتوجه به بازسازی‌هایی که در این بنا در طول دروه‌های تاریخی مختلف صورت گرفته، عمارت مسجد شکل تازه‌ای به خود گرفته به همین دلیل در مقابل مسجد عتیق به «مسجد نو» تغییر نام داده است.

این مسجد در گذشته علاوه بر عبادت‌گاه محلی برای تفریح مردم شیراز قدیم نیز بوده است، وجود درختان چنار تنومند و آب روان معروف به «خیرات» که از زیر این درختان عبور می‌کرده و به حوضی در میانه حیاط مسجد سرریز می‌شده توجهات را به خود جلب می‌کرده است، به گونه‌ای نمازگزاران پس از اقامه نمازها ساعت‌ها زیر سایه این درختان استراحت می‌کرده‌اند.

البته این مسجد علاوه بر تفرجگاه در هنگام وجود خطر از سوی بیگانگان و درگیری‌های داخلی محل تجمع و برنامه‌ریزی‌های دفاعی نیز بوده است برای مثال مسجد نو در جنگ جهانی اول و دوم، کانون اصلی مبارزان شیرازی و جایگاه گردهمایی آنان بوده است.

از دیگر حوادثی که مسجد اتابکی در طول تاریخ از سر گذرانده می‌توان به فعالیت‌ها و مبارزاتی که در طول پیروزی انقلاب اسلامی در این مسجد رخ داده است نیز اشاره کرد، این مسجد بارها برای جلوگیری از فعالیت‌های انقلابی محاصره و به آتش کشیده شده و در هر دو برهه ۱۳۴۲ و ۱۳۵۷ هنگام مبارزات مردمی شاهد حوادث مختلفی بوده است.

بنای مسجد نو شیراز مشتمل بر صحن وسیع مرکزی، ایوان‌ها و رواق‌های جانبی، شبستان‌های ستون‌دار جنوبی و چهار ورودی بوده و همانطور که گفته شد در مساحتی حدود ۲۰ هزار مترمربع واقع شده است. مسجد از جهات مختلف دارای چهار ورودی است که از طریق رواق‌ها و دالان‌هایی به صحن راه پیدا می‌کنند، ورودی‌ها از بیرون دارای تزیینات کاشی‌کاری هستند که عمدتا مربوط به دوره‌های اخیر است.

همانطور که گفته شد در میانه صحن میانی مسجد سه حوض آب و ردیفی از درختان کهن‌ سال وجود دارد. این صحن از چهار جهت توسط رواق‌های یک طبقه و ایوان‌های چهارگانه محدود شده است. در اطراف ایوان شمالی و جنوبی، به قرینه یکدیگر، ۲۴ دهانه و در اضلاع شرقی و غربی، ۱۲ دهنه رواق در اطراف ایوان‌ها ساخته‌ شده و مقابل بسیاری از دهنه‌ها و رواق‌ها با دیوار یا شبکه‌های چوبی مسدود شده است.

این مسجد علاوه بر رواق‌ها و ایوان‌های بیرونی دارای یک شبستان اصلی است. این شبستان فاقد تزئینات خاص بوده و دارای ۲۴ ستون عریض بوده و شبستانی کوچک‌تر در شرق شبستان اصلی قرار دارد که دارای ستون‌های سنگی متعددی است.

در یکی از شبستان‌های این مسجد یک محراب کاشی‌کاری نفیس وجود دارد که با نقوش هندسی و خطوط تزئینی از جنس کاشی معرق به رنگ‌های سیاه، زرد و فیروزه‌ای زینت یافته و در میانه آن لوحی واقع شده گفته می‌شود از جی دیگری به این قسمت منتقل شده است؛ بر روی این لوح اما اسامی دوازده امام و چند عبارت دیگر نوشته شده است.

مسجد اتابکی در طول تاریخ بر اثر زلزله‌های متعددی در سال‌ها ۸۹۵، ۱۱۸۳ و ۱۲۹۶ ه.ق بارها تخریب شده و بلافاصله مرمت و بازسازی شده است. در بخش دورنی مسجد طاق‌ها با کاشی‌کاری‌هایی منقش به آیات و احادیث وجود دارد که بر روی برخس از آن‌ها تاریخ‌های گوناگونی که در این مکان تعمیرات صورت گرفته، نقش بسته است.

برای اولین بار پس از تخریب در سال ۸۹۵ ه.ق بنای مسجد توسط یکی از وزرای ابراهیم شاه (پادشاه هندوستان) مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. در دوره صفویه نیز این مسجد به دستور سلطان حسین صفوی بازسازی شده است، در دوران زندیه و قاجاریه نیز تعمیراتی در این مسجد صورت گرفته است. همچنین گفته می‌شود در سال ۱۳۴۵ ه.ش نیز این مسجد مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته و برخی معتقدند این مرمت‌ها دیگر چیزی از بنای اصلی دوران اتابکی باقی نگذاشته است.

امروزه این مسجد به عنوان محل برگزاری نماز جمعه در شیراز مورد استفاده قرار می‌گیرد و در حال حاضر به «مسجد شهدا» در بین مردم شهرت دارد و به واسطه معماری‌ قابل توجه و تحسین‌برانگیزش توجهات زیادی را به خود جلب می‌کند.

منبع: ایسنا

مرتبط:

مسجد جامع عتیق شیراز

کشورهایی که محدودیت‌هایی برای گردشگری کرونا ارائه کردند در ذیل به آنها اشاره شده است:

دبی

دبی قانون پرده ماه رمضان برای رستوران‌ها را لغو کرد. مقامات این کشور عنوان کردند: رستوران‌های دبی دیگر نیازی به محافظت از سرو غذا در برابر دید رهگذران در ساعات روزه‌داری ندارند. این قانون جایگزین قوانین صادرشده سال‌های گذشته است که رستوران‌ها و مکان‌های غذاخوری را به پوشاندن از دید روزه‌داران ملزم می‌کرد.

کشور امارات به گردشگری وابسته است و به دلیل همه‌گیری آسیب‌های زیادی به این بخش وارد شده است. این اقدام جدید که روز دوشنبه اعلام شد، در حالی انجام می‌شود که کشور دبی برای تقویت اقتصاد خود، از گردشگرانی استقبال می‌کند  که ۹۰ درصد آنان خارجی و غیرمسلمان هستند.

این کشور از اولین مقاصدی بود که سال گذشته دوباره به روی گردشگران باز شد و همانند آهنربایی برای بازدیدکنندگانی شد که از محدودیت‌های شدید کرونایی فرار می‌کردند.

اندونزی

مهاجران به صورت دسته‌جمعی، معروف به مودیک (شبیه تعطیلات سال نو چینی یا کریسمس)   سفر می‌کنند. مودیک (Mudik) اصطلاحی در اندونزی برای فعالیت‌هایی است که مهاجران یا کارگران مهاجر برای بازگشت به زادگاه خود در تعطیلات مذهبی مانند عیدفطر انجام می‌دهند.

محدیر افندی وزیر فرهنگ این کشور در بیانیه ای با اشاره به ترس از انتشار ویروس و تلاش برای کاهش آن گفت: در سال ۲۰۲۱ مودیک انجام نخواهد شد، اما سفرهای ضروری انجام می‌شود. البته قاچاچیان و اسناد جعلی سفر برای دورزدن این ممنوعیت نیز بسیار مشاهده شده است.

ترکیه

با توجه به افزایش موارد ابتلا به بیماری کووید، گردشگری ترکیه در معرض تهدید است و قرار است محدودیت‌ها تشدید شوند. طیب اردوغان، رئیس جمهوری این کشور احتمالا دستور تشدید محدودیت‌ها را قبل از فصل حیاتی گردشگری (تابستان)   اعلام خواهد کرد. این موارد شامل محدودکردن سفرهای بین شهری (عامل اصلی انتقال ویروس) و کاهش تردد افراد زیر ۲۰ سال و بالای ۶۵ سال و تعطیلی اماکن ورزشی و تفریحی است. از دست دادن درآمد گردشگری طی همه‌گیری، اقتصاد ضعیف ترکیه را بیشتر تحت تاثیر قرار داده است.

سال گذشته، همه‌گیری درآمد گردشگری ترکیه را که منبع اصلی درآمد است با دوسوم کاهش به ۱۲ میلیارد دلار رساند. براساس اعلام اردوغان در تاریخ ۲۹ مارس، رستوران‌ها در ماه رمضان به‌صورت بیرون‌بر می‌توانند فعالیت کنند و ساعات منع تردد نیز از ۹ شب تا ۵ صبح است. تصمیم‌گیری در مورد افتتاحیه فصل گردشگری به موفقیت کمپین واکسیناسیون بستگی دارد. طبق گفته محمت ارسوی، وزیر گردشگری، کارکنان گردشگری برای واکسیناسیون در اولویت قرار می‌گیرند.

منبع:ایسنا

مسجد گوهرشاد، مشهورترین و عظیم‌ترین مسجد چهارایوانی ایران است که نتیجه نبوغ و هنر هنرمندان و معماران ایرانی است. این مسجد چنان شهرت پیدا کرده که پروفسور «اوپهام» خاورشناس، عنوان هشتمین بنای زیبای جهان را برای این مسجد به کار برده است.

هرساله زائران و گردشگران زیادی به واسطه قدمت تاریخی و معماری مسجد گوهرشاد از آن دیدار می‌کنند، البته مجاورت این مسجد با حرم مطهر امام‌رضا(ع) و زیبایی خیره کننده آن نیز دلیل بر پربازدید بودن این بنا نیز هست.

این مسجد توسط هشت ورودی کوچک و بزرگ به دیگر بخش‌های حرم رضوی مرتبط بوده که به عنوان وسیع‌ترین و کهن‌ترین مسجد در اماکن متبرکه رضوی همواره محل برگزاری دائمی نماز جماعت است و بازدیدکنندگان برای استفاده از فضای عرفانی آن در این مسجد باستانی و پر ارزش حضور می‌یابند.

گوهرشاد ترکیبی از یک صحن، چهار ایوان، یک گنبد فیروزه‌ای، دو گلدسته و هفت شبستان است که به صورت حجیم‌سازی با آجرها و مصالح ساختمانی قرن نهم ساخته شده و همانطور که گفته شد یکی از شاهکارهای معماری دنیاست. طاق‌های گنبدی ‌شکل مسجد و مناره‌های آن با ویژگی و تزئینات خاص و با استفاده از سبک مقرنس، هم‌چنین نقوش و خطوط دیوار بر روی زمینه‌ گچی و معرق‌کاری ممتاز عصر تیموری، جلوه‌های بی‌نظیری از هنر ایرانی را در قلب حرم مطهر به نمایش گذاشته است.

دستور ساخت این مسجد در سال ۸۱۸ قمری توسط «بانو گوهرشاد» یکی از بانوان بزرگ و نامور کشور داده شده و روایات حاکی از آن بوده که گوهرشاد به واسطه پاکدامنی و علاقه زیادی که به ائمه اطهار(ع) داشته چنین دستوری ابلاغ کرده است تا پس از مرگش در جوار امام‌رضا(ع) به خاک سپرده شود.

«قوام‌الدین شیرازی» معمار اصلی بنای مسجد بوده که یکی از به نام‌ترین معماران ایرانی است. در معماری بنای گوهرشاد می‌توان به ویژگی‌های زیادی اشاره کرد که یکی از آن‌ها تزئینات گچبری و رنگ‌های زرد و آبی است که اصلی‌ترین رنگ‌های هنر اسلامی به شمار می‌روند.

از دیگر ویژگی‌های منحصر به‌فرد این بنا همچنین می‌توان به شکل قرینه ایوان‌های آن اشاره کرد؛ طاق‌های گنبدی و مناره‌هایی که سال‌ها از سبک خاص معماری ایرانی- اسلامی به شمار می‌رفت و آیات قرآن و احادیثی که در سرتاسر مسجد با خط ثلث روی کاشی‌ها حکاکی شده‌ نیز باعث زیبایی صد چندان این مسجد شده است.

همانطور که گفته شد گوهرشاد یکی از عظیم‌ترین مساجد چهار ایوانی است که ایوان جنوبی «ایوان مقصوره» نام دارد، ایوان شمالی معروف به «ایوان دارالسیاده» است، ایوان شرقی «ایوان اعتکاف» نامیده می‌شود و ایوان غربی «ایوان شیخ بهاءالدین» نام‌گذاری شده است.

ایوان مقصوره، بزرگ‌ترین ایوان مسجد گوهرشاد است که نسبت به دیگر ایوان‌ها شهرت بیشتری دارد. طول این ایوان تقریبا ۳۷ متر و ارتفاعش به ۵ متر می‌رسد و گنبد مسجد گوهرشاد روی این ایوان ساخته شده و منبر معروف این مسجد که به نام منبر «صاحب‌الزمان» شناخته می‌شود نیز در این ایوان قرار گرفته است.

در پیشانی ایوان مقصوره کتیبه تاریخی بایسنقر حک شده و به سال ساخت و معمار مسجد گوهرشاد نیز در این ایوان اشاره شده است. از دیگر خصوصیات جالب توجه این ایوان، می‌توان به محراب بسیار زیبا و سنگی آن اشاره کرد که در اطراف آن کتبیه‌هایی با آیات قرآن و کاشی‌های معرق زیبا تزئین شده است.

پس از ایوان مقصوره ایوان ساده که دقیقا با ایوان مقصوره قرینه ساخته شده مد نظر قرار دارد، این ایوان نیز مانند ایوان مقصوره سرشار از زیبایی هنر اسلامی و به خصوص خوشنویسی است. از جالب‌ترین ویژگی‌های این بنا می‌توان به پیشانی آن اشاره کرد که مزین به نوعی کتبیه بوده که درباره مرمت این بنا در دوره شاه عباس صفوی است.

ایوان غربی مسجد گوهرشاد مشهد در حال حاضر با بست شیخ بهاء‌الدین مرتبط است که به ایوان «آب» نیز شهرت دارد. این ایوان نیز مانند دیگر ایوان‌های مسجد مزین به سوره‌هایی از قرآن بوده که با خط بنایی روی آن مرقوم شده است.

ایوان شرقی مسجد گوهرشاد نیز به رواق امام‌خمینی در صحن حرم متصل است که کاشی‌های آن مزین به نوشته‌هایی با خط کوفی معلقی هستند.

یکی از نکات قابل توجه در مجد گوهرشاد «منبر» موجود در ایوان مقصوره ان مسجد است که ارتفاعی هفت متری از سطح زمین داشته و ۱۴ پله دارد. منبر صاحب‌الزمان اما بیشتر به دلیل منبت‌کاری‌های که دارد شناخته شده است که خود به دلیل استفاده نشدن از آهن و میخ برای قلم‌زنی جای شگفتی دارد.

مسجد گوهرشاد اما مانند تمام ابنیه تاریخی و مذهبی کشور نیز از گزند حوادث طبیعی و غیرطبیعی دور نمانده و آسیب‌های زیادی دیده است که می‌توان به زمین لرزه سال ۱۰۸۴ اشاره کرد، در این زمین لرزه ایوان مقصوره صدماتی دید که البته مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت.

همچنین از جمله مرمت‌های دیگر مسجد باید به گلوله‌باران روس‌ها در سال ۱۳۳۰ هـ. ق اشاره کرد که موجب صدمه ‌دیدن گنبد و ایوان‌های مسجد شد. پس از آن در سال ۱۳۳۹ هـ. ق گنبد و ایوان مقصوره و ایوان‌های شرقی و غربی مسجد مرمت شدند.

البته گنبد ایوان مقصوره در سال ۱۳۳۹ ه.ش برای مرمت اساسی تخریب شد و ساخت مجدد گنبد تحت نظارت مهندس عباس آفرنده و به دستان هنرمند معماران ایرانی انجام گرفت؛ باید گفت که در مرمت مجدد مسجد تمام ویژگی‌های پیشین و خصوصیات اصیل و اساسی معماری بنا حفظ شد و تغییری ایجاد نشد.

در نهایت باید گفت با اینکه ۶۰۰ سال از ساخت این مسجد می‌گذرد اما استحکام و ماندگاری گوهرشاد نشان از عظمت و قدرت آن است، البته مسجد گوهرشاد همچنین برای تمام مردم ایران که دل در گروی حرم امام‌رضا(ع) دارند، مامنی برای آرامش عاشقان و شیفتگان این حضرت است.

منبع: جاذبه‌های گردشگری ایران

مرتبط:

همه چیز درباره سوغات و غذاهای محلی مشهد

انواع سبک های گردشگری در مشهد