نوشته‌ها

میشو داغی _کوه بی نظیر آذربایجان شرقی!

در شمال دریاچه ارومیه جاذبه‌ای وجود دارد که جلگه مرند را از جلگه شبستر و دریاچه ارومیه جدا می کند. نام این کوه بی نظیر که تنها داغ خوبی است که بر دل آذربایجان شرقی نشسته است، میشو داغی است که در دامنه‎ی آن، آب و هوای دل انگیز با باغات طبیعی و منابع آبی فراوان در انتظارتان است.

رود داریان نیز از مرکز شهر عبور می‌ کند و در این منطقه، چشمه‌‌ها و قنات‎های بیشماری وجود دارد.

جاذبه كوه ميشو در شمال درياچه اروميه است که جلگه مرند را از جلگه شبستر و درياچه اروميه جدا مي كند. شهرستان مرند در دامنه شمالي و شهرستان شبستر در جبهه جنوبي اين كوهستان قرار دارد.

 

قله میشو داغی در جنوب شهرستان مرند و روستای پیام و در كنار پیست اسكی آن قرار گرفته است، قله‌ای که یكی از زیباترین و پر جاذبه‌ترین قله‌های آذربایجان به حساب می‌آید و در فصول مختلف چهره‌های متفاوتی از خود نشان می‌دهد. این کوه در سال‌های گذشته از نظر تنوع گونه‌های زیستی منطقه‌ای ارزشمند بشمار می‌آمد اما در حال حاضر به خاطر تخریب زیستگاه‌ها و کم شدن جانداران ساکن در آن، این اهمیت در حال کم شدن است.

دامنه میشوداغ دارای آب و هوای دل انگیز و باغات طبیعی با منابع آبی و قنات‌های فراوانی بوده و رود داریان از مرکزشهر و رود کبوترعلی (کفترعلی) از بخش غربی آن عبور می‌کند و دارای چشمه‌ها و قناتهای متعددی است.

 

در راستای  تخریب بیش از حد گونه‌های گیاهی و شکار بی رویه در میشو داغی، در تاریخ ۲۲ اسفند ماه سال ۱۳۸۵، در این منطقه شکار به مدت ۵ سال ممنوع اعلام گردید، که این امر به سبب اهمیت منطقه به خاطر واقع شدن در حد فاصل مناطق طبیعی مهم منطقه حفاظت شده مراکان، منطقه شکار ممنوع یکانات و پارک ملی دریاچه ارومیه و واقع شدن در مسیر گدار قوچ و میش ارمنی است .

مرتبط:پیست اسکی خوشاکو آذربایجان غربی

۱۶۰ محتوای مجازی جاذبه‌های آذربایجان شرقی

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی از انتشار بیش از ۱۶۰ محتوای مجازی معرفی جاذبه های گردشگری استان در راستای توسعه تبلیغات گردشگری در فضای مجازی خبر داد.

احمد حمزه‌زاده با اشاره به این‌که توسعه گردشگری مجازی و غنی‌سازی اوقات فراغت جامعه به واسطه ارائه محتوایی در قالب دانش گردشگری از مهمترین اهداف این اداره کل در شرایط کنونی کشور است، ادامه داد: با توجه به شرایط موجود کشور پس از شیوع بیماری کرونا و توقف الزامی فعالیت‌های حقیقی و عملی گردشگری، با عنایت بر رویکرد وزارت میراث فرهنگی مبنی بر ایجاد هشتگ مانور تبلیغات  گردشگری در فضای مجازی، اداره کل میراث فرهنگی استان نیز در راستای توسعه این حوزه به صورت گسترده به معرفی جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی و گردشگری استان به صورت مجازی می‌پردازد.

وی افزود: غلبه بر شیوع بیماری کرونا با قطع زنجیره انتقال و استقرار هموطنان در خانه میسر خواهد بود، به همین منظور اداره کل میراث فرهنگی استان از دهه پایانی سال ۹۸ تا امروز، در راستای غنی سازی اوقات فراغت و ترغیب عمومی به حضور در خانه با همراهی بخش خصوصی گردشگری و حوزه رسانه اقدامات متعددی را صورت داده است.

وی با اشاره به اقدامات انجام گرفته در این حوزه، گفت: اداره کل میراث فرهنگی استان با انتشار بیش از ۱۲۰ مورد گزارش تصویری، ۳۲ عنوان کلیپ معرفی و  ۱۰ عنوان تور مجازی از جاذبه‌های گردشگری استان در تلاش بوده تا فرصتی مناسب را برای توسعه گردشگری مجازی و  بهره‌مندی گسترده علاقه‌مندان به ظرفیت های غنی فرهنگی و گردشگری استان فراهم سازد.

به گزارش روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی، حمزه‌زاده در خاتمه خاطر نشان کرد: خوشبختانه اجرای این اقدام در کانال‌های پیام‌رسان پر مخاطب، وبسایت اداره کل و هم‌چنین وبسایت “ویزیت ایران” بازتاب قابل توجهی داشته، به طوری که در کانال‌های خبری و فرهنگی منطقه به صورت گسترده انتشار یافته و مورد استقبال هموطنان قرار گرفته است.

منبع:ایسنا

مرتبط:۷ دیدنی زیبای آذربایجان شرقی

سفر به معبد مهر

«معبد مهر» در شهرستان مراغه در آذربایجان شرقی قرار دارد. معبد تودر تو و زیبایی که زیر یک گورستان تاریخی قرار داشت و با پس از خاکبرداری قسمت هایی از معبد نمایان شد، اما هنوز بخش هایی از آن زیر خاک است.

شهرستان مراغه یکی از مراکز اصلی مهرپرستان بوده است. مهرپرستی دینی ایرانی بوده که پرستش خورشید از اجزای اصلی آن به شمار می‌رفته. دینی در دوره‌ای نیز به اروپای غربی رخنه کرد. اما اکنون از مهرابه‌های کهن در این شهر تنها معبد مهر و معابد (غارهای) اطراف رصدخانه مراغه به یادگار مانده‌است.

پیروان آیین مهر این معبد را در دل قطعه سنگی بزرگ از جنس شیست تراشیدند. عرض دهانه این معبد حدود ۵/۴ متر است. این معبد به لحاظ حجم کار و دقت سازندگانش در حجاری آن جزء نمونه‌های ارزنده ستایشگاه‌های کهن به شمار می رود. این مجموعه باستانی شامل قبرستان، معبد و یک محوطه تاریخی است.

معبد مهر

باستان شناسان از فرم و برخی عناصر تزئینی داخل آن احتمالا می دهند این معبد مربوط به دوره اشکانی و آیین میترائیسم باشد. اشکانیان و ساسانیان اعتقاد داشتند مهر در غاری متولد شده که برای همین مراسم آیینی این فرشته را در غارها به جا می آوردند.

معبد مهر در دوره ایلخانان تبدیل به خانقاه گردید و در دوره صفوی با دفن ملا معصوم مراغی، به یکی از مکان های زیارتی مبدل شد. معبد مهر همچنین آیاتی از قران را از دوره اسلامی به یادگار دارد. این بنا را از نظر حجم كار و دقت هنرمندانی كه در امر حجاری آن دخیل بوده اند می توان جزء نمونه های ارزنده ستایشگاه های كهن دانست که در دوره های اسلامی نیز تقدس خود را حفظ كرده. این معبد هم اکنون به دلیل ساخت و سازهای انجام گرفته در اطراف آن و نیز نفوذ آب‌های سطحی به داخل آن در حال تخریب است.

مرتبط:

آرامگاه اوحدی مراغه ای

بزرگترین مسجد صخره ای ایران در اسکو

در قلب روستای پلکانی عنصرود آذربایجان شرقی مسجدی به چشم می خورد که لقب بزرگترین مسجد صخره ای کشور را با خود یدک می کشد. مسجد عنصرود که در روستای پلکانی عنصرود شهرستان اسکو واقع شده و یکی از دیدنی ترین جاذبه های این منطقه به حساب می آید.
مسجد عنصرود مساحتی حدود ۵۷۰ متر مربع دارد و فضای آن بزرگتر از مسجد روستای کندوان است. به همین دلیل به آن بزرگترین مسجد صخره ای کشور گفته می شود که قدمت آن بر اساس گفته‌های اهالی روستا به اوایل دوره قاجار می‌رسد. با این حال، با وجود نشانه‌هایی مثل محرابی منسوب به دوره ایلخانی و کنده کاری‌ها و معماری خاص به کار رفته در بنا، طولانی بودن قدمت این بنا حتی تا بیش از هزار و ۵۰۰ سال بعید به نظر نمی‌رسد.

مسجد صخره‌ای روستای عنصرود یکی از ۱۵ اثر آذربایجان شرقی است که مدتی قبل به عنوان یک اثر ملی به ثبت رسید. ورودی این مسجد به گونه ای تعبیه شده که کاربری ابتدایی مسجد در آن بعید به نظر می رسد، اما طبق گمانه زنی ها و شواهد به نظر می رسد مسجد صخره ای عنصرود پیش از این، مکانی مقدس و جایی شبیه نیایشگاه بوده که پس از اسلام به عنوان مسجد مورد استفاده قرار گرفته است. کرانی بودن بنا موجب شده است مسجد با کمترین امکانات گرمایشی و سرمایشی برودت هوا را تغییر داده و در زمستان ها گرم و در تابستان ها هوایی خنک داشته باشد.

این مسجد دو ورودی جداگانه برای خانم ها و آقایان و مکان هایی برای قرار دادن جانماز و مهر و چادر شب بانوان دارد و اگر گذارتان به عنصرود بیفتد، می توانید لذت نمازخواندن در دل سنگ ها را هم تجربه کنید. مردم عنصرود هم اهمیت این مسجد را درک کرده اند و بسیاری از رسوم و آیین های بومی و مذهبی خود را در این مسجد به جا می آورند، آنها در اولین روز زمستان در مسجد عنصرود تجمع و شروع به ختم قرآن می کنند. به طوری که آخرین سوره های کلام الله در لحظات تحویل سال نو در این مسجد قرائت می شود.

خوشبختانه این بنا در وضعیت پایداری به سر می برد و با توجه به صخره ای بودن، نیاز به مرمت ندارد و کمتر در معرض آسیب بوده است. حتی رطوبت، فرسایش و نازک شدن تدریجی دیواره ها در دوره های اخیر روی بنا تاثیرگذار نبوده، مسجد عنصرود نیاز به مرمت چندانی ندارد.
عنصرود یکی از روستاهای استان آذربایجان شرقی است که در دهستان سهند بخش مرکزی شهرستان اسکو واقع شده‌است. روستای عنصرود دارای چشمه های متعدد اب معدنی و طبیعت ییلاقی بسیار زیبا است و چشمه معروف اغ بولاخ آن، آب بسیار زلال و گوارایی دارد که در سفر به روستا حتما باید از آن دیدن کنید.

مرتبط:

۷ دیدنی زیبای آذربایجان شرقی

۷ دیدنی زیبای آذربایجان شرقی

یکی از تماشایی ترین طبیعت های کشورمان ایران در استان آذربایجان شرقی در منطقه ای به نام ارسباران نهفته است. این منطقه ی جنگلی میزبان گردشگرانی از سراسر دنیا است

استان آذربایجان شرقی

استان آذربایجان شرقی با وسعت ۴/۱۶۲۵۴ کیلومتر مربع در گوشه شمال غربی فلات ایران قرار گرفته است. حدود شمالی این استان را رود ارس با جمهوری‌های آذربایجان، ارمنستان و ایالت خودمختار نخجوان مشخص می‌کند. رود قطـور و آب‌های دریاچة ارومیه حدود غربی با استان آذربایجان غربی است و در جنوب کشیدگی رشته کوه‌ها، دره‌ها، جلگه‌ها و دشت‌ها موجب پیوستگی توپوگرافیک استان با آذربایجان غربی و زنجان شده است. در شرق نیز دره و رودخانه دره رود، کوه‌های سبلان، چهل‌مند و گردنه صائین این خطه را از استان اردبیل جدا می‌کند.

زبان

زبان ساکنان استان آذربایجان شرقی، ترکی آذربایجانی می‌باشد. اقلیتی فارسی زبان در مرکز این استان، (کلانشهر تبریز) ساکن هستند که به ترکی آذربایجانی تسلط کامل دارند.

جاذبه های طبیعی آذربایجان شرقی
کویر قوم تپه تبریز

قوم تپه در موقعیت جغرافیایی ۵۰ درجه و ۴۸ دقیق شرقی و ۳۵ درجه و ۴۸ دقیقه شمالی در استان آذربایجان شرقی و شمال شرقی شهرستان تبریز قرار دارد. قوم تپه نام تپه منطقه کویری است در نزدیکی شهر تبریز که با بافت جغرافیایی منطقه تفاوت چشمگیری دارد. گستره کویر جهتی شمال غربی جنوب شرقی دارد و در میان دارای نمکزار کوچکی است. تپه های ماسه ای منفرد کوچکی در این منطقه به چشم میخورد که مورد توجه گردشگران قرار گرفته است. این منطقه بطور طبیعی و به علت وزش بادهای منطقه و تجمیع خاک ها و گردو غبار منطقه بصورت تپه های شنی در آمده است.

کویر قوم تپه تبریز در آذربایجان شرقی
پارک ملی کنتال

پارک ملی کنتال در استان آذربایجان شرقی واقع است. پارک ملی کنتال با وسعت ۹۰هزار هکتار در شمال استان آذربایجان شرقی و مرز بین المللی با جمهوری ارمنستان قرار دارد.
پارک ملی کنتال بخش شمال شرقی پناهگاه حیات وحش کیامکی محسوب میگردد که در سال ۱۳۹۰ به پارک ملی ارتقا یافته است.جلوه های کم نظیر ژئوپارکی و بقایای سنگهای آسیابهای آبی قدیمی بر قابلیتهای فرهنگی و گردشگری کنتال افزوده است. و آبشار ماهاران یکی از زیبایی های منحصربفرد پناهگاه حیات وحش کیامکی می باشد.

پارک ملی کنتال
ارسباران

یکی از تماشایی ترین طبیعت های کشورمان ایران در استان آذربایجان شرقی در منطقه ای به نام ارسباران نهفته است. این منطقه ی جنگلی میزبان گردشگرانی از سراسر دنیا است، جایی با چشم انداز خارق العاده که علیرغم زیبایی بی حد و حصر و حیات وحش بسیار خاصی که دارد به نسبت مناطق جنگلی دیگر ایران کمتر شناخته شده است. ارسباران فقط یک شاهکار طبیعی نیست بلکه یکی از آثار تاریخی پر ارزش ایران هم محسوب می شود.

ارسباران در آذربایجان شرقی
چشمة تاپ تاپان

این چشمه به فاصلة ۵ کیلومتری آذر شهر در جادة تبریز به مراغه واقع شده است. آب در حوضی طبیعی جمع می‌شود و مورد استفاده قرار می‌گیرد. آب این چشمه از دسته آب‌های معدنی بی کربنات کلسیک و منیزین گازدار و آهن دار است که خواص درمانی آن برای ازدیاد گلبول‌های قرمز و تنظیم میزان هموگلوبین خون، سهولت کار دستگاه گوارش و کمک به تغذیه و رشد ارزیابی شده است.

چشمة تاپ تاپان در آذربایجان شرقی

آبشار سرکند دیزج

آبشار نه چندان مرتفع سرکند دیزج که به آبشار شبستر نیز معروف می‌باشد، در دهستان میشوی جنوبی در فاصله ۲ کیلومتری روستای سرکند دیزج شبستر قرار دارد. آب این آبشار از طریق ارتفاعات میشو تأمین می‌شود. این آبشار در فصول پربارش از آب بیشتری برخوردار است. مناظر اطراف آن با چشم‌انداز زیبا و بی‌نظیر از جاذبه‌های طبیعی استان آذربایجان شرقی است.

آبشار سرکند دیزج

چشمه آب معدنی کندوان

کندوان روستایی تاریخی و کم نظیر است که در فاصلة ۲۲ کیلومتری جنوب اسکو در میان دره‌ای با صفا و کنار رودخانة پر آبی به همین نام واقع شده است. فاصلة روستای کندوان تا تبریز ۶۲ کیلومتر است. این روستا چشمة آب معدنی مهمی به همین نام دارد که برای درمان بیماران کلیوی نقش به سزایی دارد.

آبشار سرکند دیزج آذربایجان شرقی

غار اسکندر

غار اسکندر به فاصلة ۳۰ کیلومتری تبریز در روستای سعید آباد واقع شده و دسترسی به آن از طریق جادة ترانزیتی تبریز-تهران میسر است. عرض دهانة این غار حدود ۵ متر و دیوار‌های داخل آن دارای استالاکتیت‌های جالب توجهی است.

 

مرتبط:

مراغه ، نگین آذربایجان

۱۲ غذای سنتی آذربایجان ‌شرقی

روستای حیله ور و معمار منحصر به فرد

هرچند مسئولان میراث فرهنگی و گردشگری آذربایجان شرقی در شناسایی روستای صخره ای کندوان و ثبت آن در فهرست آثار جهانی یونسکو کم نگذاشتند، اما در دو کیلومتری این جاذبه گردشگری روستای زیرزمینی و تاریخی حیله ور با معماری خاص و منحصربه فردش از دید آنها پنهان مانده و همچنان مهجور و در سکوت به حیات خود ادامه می دهد.

البته روستاهایی مشابه روستای زیرزمینی حیله ور در دیگر نقاط استان آذربایجان شرقی چون روستای صخره ای سور در بناب و معابد مهرپرست ورجوی در مراغه نیز وجود دارد و چنین به نظر می رسد در گذشته، این نوع معماری در مناطق کوهستانی، امن ترین و راحت ترین نوع زیست و معیشت بوده است.

خانه هایی در دل زمین

در نگاه اول نمیتوان حدس زد خفره های متعدد موجود در دل کوهپایه مجاور روستای کندوان مربوط به روستایی است که روزگاری محل زندگی مردمانی بوده که شاید از ترس دشمنان یا حیوانات وحشی در آنجا سکونت گزیدند.
اما با پرس و جو از دستفروش های اطراف دامنه کوه، خیلی زود میتوان پی برد این مکان، روستایی مدفون در دل خاک است.

روستای حیله ور

حیله ور در ۴۴ کیلومتری شهر تبریز و از توابع شهرستان اسکو در استان آذربایجان شرقی است و شیوه معماری آن به گونه ای است که خانه ها در دل زمین و به صورت زاغه های زیبا و با سبک بسیار عالی کنده شده و بنا به گفته برخی کارشناسان از آنجا که این خانه ها از دید رهگذران پنهان است، به روستای حیله ور معروف شده.
برخی خانه های این روستا رو به طلوع و غروب خورشید قرار دارد که به اعتقاد برخی پژوهشگران، این معماری حکایت از باور مردمان حیله ور به آیین میتراییسم دارد.

کوچ به سمت کندوان

تصور کارشناسان این است که اهالی کندوان در مرحله اول در حیله ور زندگی میکردند و به دلایلی که بیشتر مصون بودن از حملات اقوام مهاجم میتواند باشد، آن را رها کرده و به کندوان فعلی که تنگه اش قابل دفاع بوده، کوچ میکنند.

مرتبط:

۱۲ غذای سنتی آذربایجان ‌شرقی

موزه دریانوردی آذربایجان شرقی در آستانه افتتاح

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان شرقی در بازدید از مراحل تکمیل موزه دریانوردی استان در بندر شرفخانه از افتتاح این موزه تا پایان سال جاری خبر داد.

مرتضی آبدار که به همراه مدیر بنادر و دریانوردی بندر شرفخانه و معاون گردشگری و سرمایه گذاری اداره کل به منظور بازدید از روند مرمت اماکن تاریخی و موزه بنادر و دریانوردی آذربایجان شرقی به شبستر سفر کرده بود، گفت: موزه بنادر و دریانوردی به همت سازمان بنادر و دریانوردی ایران، در عرصه‌ای به مساحت هفت هکتار در بندر شرفخانه در حال ساخت است.

وی ادامه داد: فاز اول این پروژه که شامل سالن اصلی موزه است به طور کامل تکمیل شده است و طبق پیگیری‌های انجام گرفته از طریق سازمان بنادر و دریانوردی، اشیای موزه ای در حوزه دریانوردی از سایر نقاط کشور جمع آوری و به این موزه انتقال یافته و در ادامه نیز انتقال داده خواهد شد.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان با اشاره به اهمیت احیای گردشگری در حاشیه دریاچه ارومیه، گفت: در ادامه توسعه موزه، ابتکار بسیار جالبی در طراحی صورت گرفته است به گونه ای که بازدیدکنندگان در قالب پیاده‌­گردی (Walk Tour) امکان بازدیدی یک و نیم ساعته در محوطه ساحلی، اسکله و بقایای کشتی‌­های حاضر را پیدا خواهند کرد.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان شرقی، زحمات و تلاش‌های آقای بشارتی و همکاران ایشان در ایجاد و تاسیس موزه را شایسته قدردانی دانست.

آبدار در ادامه سفر خود ضمن بازدید از وضعیت حمام دوقلوی شهرستان شبستر، گفت: این پروژه به صورت مشارکتی توسط شهرداری شبستر و اداره کل میراث فرهنگی شبستر در سال ۹۷ آغاز شده و طبق برنامه ریزی های صورت گرفته، مرمت آن از محل اعتبارات سال ۹۸ تداوم خواهد داشت.

موزه دریانوردی بندر شرفخانه، موزه نمونه شمال غرب کشور

مدیر بنادر و دریانوردی شرفخانه نیز در این بازدید گفت: خوشبختانه با نظر ویژه جناب آقای راستاد، مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی کشور، روند تکمیل موزه به خوبی در حال اجرا است و شاهد پیشرفت چشمگیری در این زمینه هستیم.

به گزارش روابط عمومی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان شرقی، بشارتی ادامه داد: امیدواریم که با همکاری و مشارکت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان شرقی شاهد افتتاح موزه ای ارزشمند باشیم که در شمال غرب کشور نمونه باشد.

منبع:ایسنا

«چیلله گئجه‌سی» نام دیگر «یلدا» در آذربایجان‌شرقی

«چیلله گئجه‌سی» نام دیگر «شب یلدا» به عنوان یکی از جشن‌های باستانی ایرانیان است که در طولانی‌ترین شب سال در مناطق مختلف آذربایجان‌شرقی با آداب و سنت‌هایی متمایز برگزار می‌شود که در این شب اعضای خانواده های ایرانی در کنار هم جمع شده وبا خوردن هندوانه شب یلدا و شیرینیجات و تنقلات به بیان خاطره ها پرداخته و شب زنده داری می کنند.

به گزارش ایرنا، زمستان با شب چله آغاز می‌شود و مردم آذربایجان شرقی ۲ ماه اول زمستان را به ۴۰ روز و ۲۰ روز مجزا تقسیم می‌کنند که به ۴۰ روز اول «چله بزرگ» و ۲۰ روز دیگر «چله» کوچک نام می‌نهند و به اعتقاد آنان زمستان در چله کوچک شدت بیشتری دارد.

هر چند شب یلدا در آذربایجان شرقی به دلیل بافت فرهنگی متفاوت این خطه تمایزهایی با سایر مناطق ایران دارد، اما در این دیار نیز  در شب چله اعضای خانواده در منزل بزرگ خاندان جمع می شوند و بلندترین شب سال را با قصه گویی و بیان خاطرات پندآموز مادربزرگان و پدربزرگان و خوردن آجیل سپری می کنند.

از جمله سنت های قدیمیشب چله در آذربایجان شرقی، نشستن به دور کرسی روستایی در خانه بزرگ خاندان، خواندن اشعار قدیمی از اسطوره های منطقه ای و ملی، نواختن سازهای محلی، مشاعره موزون، خوردن آجیل، هندوانه، انار و پشمک می باشد.

اکثر مردم آذربایجان‌شرقی در طولانی ترین شب سال، هندوانه و یا به عبارت دیگر «چیلله قارپیزی» می‌خورند و معتقدند، به دلیل اینکه فصل زمستان در آذربایجان بسیار طولانی و سرد است، با خوردن هندوانه، لرز و سوز سرما تأثیر چندانی نخواهد داشت و ریش سفید خانواده هنگام بریدن هندوانه می‌گوید: ” قادا بلامیزی بو گئجه کسدوخ” (بلایای خودمان را امروز سر بریدیم).

در گذشته تنقلات شب چله، به تخمه، پشمک، سنجد، قیسی، برگه زردآلو، بادام و گردو ختم می‌شد. اما اکنون، در سفره شب یلدای مردم آذربایجان شرقی انواع آجیل‌ و انواع میوه‌های گرمسیری نظیر، پرتقال، نارنگی، و حتی موز و نارگیل را می‌توان مشاهده کرد.

از دیگر آداب مردم آذربایجان شرقی در شب یلدا، ارسال هدایای مختلف از سوی خانواده داماد به منزل تازه عروس هاست؛ در بیشتر شهرها و روستاهای آذربایجان شرقی رسم بر این است که کسانی که نامزد هستند در دوران نامزدی در این شب برای نامزدهای خود «خوانچه» و یا به تلفظ آذربایجانی‌ها، «خونچا» می‌فرستند.

ادبیات و شعر مهمان دورهم نشینی های در آذربایجان شرقی
حضور و رنگ بوی شعر خوانی در چله نشینی آذربایجانی ها یکی از شیرینی های مجالس است که صفا و مهر خاصی را در میان کوچک و بزرگ قسمت می کند.

بزرگترها و ریش سفیدان اشعار منظومه «حیدربابایه سلام» استاد شهریار را خوانده و یاد ایام جوانی و شور و عشق روزهای گذشته را می کنند؛ جوانان هم در شیدایی پدران و گذشتگان سهیم می شوند.

قــــاری‌ننه گئجـه نــاغیل دینـــده  (پیره زن وقتی که شب می گوید داستان)
کولک قالخوب قاپ باجانی دوینده   (کولاک وقتی بر در و دیوار می کوبد)
من قــاییدوب بیرده اوشــاق اولیدیم  (کاش می شد برمی گشتم کودکی)
بیر گول آچوب اوندان سورا سولیدیم  (غنچه می دادم و بعد آن می پژمردم)

در میان عامه مردم نیز «بایاتی»ها (دو بیتی ترکی آذربایجانی) و اشعار منظوم متنوعی رواج دارد که از جمله آنها می‌توان به این «بایاتی» اشاره کرد:

چیله چیخار بایراما بیر آی قالار (چله می ره یک ماه به عید می مونه)
پینتی آرواد قوورمانی قـــورتارار   (زن بدلسلیقه «قورما» را تمام می کنه)
گئدر باخار گودول ده یارماسینا   (می ره نگاه می کنه به باقیمانده بلغور)
باخ فلکین گردش و غوغاسینا   (تو نظاره کن بازی سرنوشت را )

خوانچه بردن تازه داماد
«خوانچه» و یا به تلفظ «آذربایجانی‌ها»، «خونچا» به تحفه‌ای گفته می‌شود که خانواده داماد در شب یلدا برای خانواده تازه‌عروس می‌فرستد.

در میان این خوانچه، علاوه بر هندوانه می‌توان تحفه‌های رنگارنگ نظیر،پوشاک، پارچه‌های حریر و گرانقیمت، میوه‌ها و شیرینی‌های متنوع و آجیل را مشاهده کرد؛ برخی از آذربایجانی‌ها و به ویژه «تازه‌داماد» در چنین شبی سعی می‌کنند ذوق هنری خود را به رخ خانواده عروس و به ویژه عروس‌خانم بکشند و به همین خاطر، هندوانه را به شیوه زیبا، جالب و شورانگیزی، تزئین می‌ کنند.

گرچه از آن شب نشینی و چله های آخر سال این روزها دیگر چیزی نمانده، اما همچنان برخی از مراسم و سنت های شب یلدا در این مرز و بوم همچنان پا برجاست و در این شب تمام خانواده ها در کنار بزرگترها جمع شده و شب بلند سال را به خوشی و شادی می گذرانند.

منبع:ایرنا