رشت یکی از کلان‌شهرهای ایران و مرکز استان گیلان است که بزرگترین و پرجمعیت‌ترین شهر شمالی کشور محسوب می‌شود؛ شهر رشت در استانی قرار دارد که از طرفی به دریا و از طرف دیگر به کوه و جنگل متصل است، بنابراین علاوه بر تنوع اماکن و طبیعت دیدنی سرسبز و با طراوت این شهر، تنوع بسیاری در محصولات و سوغات آن دیده می‌شود. تا جایی که در سال ۲۰۱۵ نام رشت در فهرست شبکه شهرهای خلاق یونسکو ثبت شد. در شهر رشت شیرینی‌ها و خوراکی‌های خوشمزه‌ای تولید می‌شود که منحصر به این شهر هستند.

در سال ۱۲۵۷ هجری شمسی، یونس استاد سرایی که بعدها میرزا کوچک خان نام گرفت، در یکی از خانه های زیبای شهر بارانی رشت متولد شد. خانه اجدادی میرزا بزرگ، پدر یونس، اکنون میزبان گردشگران بیشماری از سرتاسر ایران و جهان است.

این خانه در سال ۱۳۸۱ به سبک معماری بومی بازسازی شد. مساحت این خانه ۳۰۰ متر مربع است و در ۲ طبقه بنا شده است که هر طبقه چهار اتاق، ایوان و دو پلکان در دو طرفه خانه دارد. طبقه پایین نمایشگاهی دائمی از کتب مربوط به تاریخ گیلان و نهضت جنگل را در خود جای داده و طبقه بالا اتاق ‌های محل زندگی خانواده استاد سرایی مانند آنچه در قدیم وجود داشته بازسازی شده است. در گوشه و کنار خانه نیز روی دیوارها عکس ‌ها و اسنادی از دوران مبارزات نهضت جنگل دیده می شود.

در بدو ورود به خانه جمله معروفی از میرزا ” من استقلال ایران را خواهانم و بقای اعتبارات کشور را طالبم.” روی دیوار دیده میشود.

میرزا کوچک خان فرزند میرزا بزرگ در سال ۱۲۵۷ (ه.ش) در این سرا واقع در استاد سرای رشت به دنیا آمد. این بنا که در حال تخریب بود از سال ۱۳۸۰ در اختیار شهرداری رشت قرار گرفت و بازسازی بنای فعلی از سال ۱۳۸۱ به سبک معماری بومی آغاز شد.

یونس استادسرایی (۱۲۵۷–۱۱ آذر ۱۳۰۰)، مشهور به میرزا کوچک خان جنگلی مبارز ملی ‌گرا، مبارز انقلاب مشروطه، رهبر جنبش جنگل، و صدر جمهوری جنگل، انقلابی ایرانی و از سرادان معروف گیلک از اهالی رشت بود. او که در جوانی به تحصیل دینی اشتغال داشت جزئی از نیروهای انقلابی بود که در جریان نهضت مشروطیت موفق به فتح تهران شدند. سپس به گیلان بازگشت و رهبری گروهی را بر عهده گرفت که قصد آنها آزادسازی این ایالت ایران از اشغال روسیه بود، نهضتی که به نهضت جنگل مشهور شد.

کوچک خان گروه‌ های مختلفی از نیروهای سیاسی و طبقات ناراضی را گرد خود جمع کرد. او موفق شد انقلاب را از مشروطه خواهی به جمهوریخواهی سوسیالیستی سوق دهد و در ژوئن ۱۹۲۰ یک جمهوری شورایی در گیلان به پا کرد. کمبود منابع مالی، اختلافات درونی و حمله نظامی نیروهای دولت به رهبری سردار سپه و انگلستان منجر به سقوط این حکومت شد، کوچک خان در حال عقب‌ نشینی بر اثر یخ زدگی در کوه‌ های تالش درگذشت، بعد از اینکه توسط نیروهای حکومتی سر از تنش جدا شد، در محله سلیمان ‌داراب رشت به خاک سپرده شد که سالانه تعداد زیادی از این آرامگاه دیدن می کنند.

مرتبط:

درفک _جنگلی که محل عبور فرشته ها است

آشنایی با بازار بزرگ شهر رشت

آبشار نورالی _رشته کوه هزار مسجد

سفیدرود دومین رود بلند ایران است. سفیدرود را در باستان رود آمارد می‌نامیدند.در کتب قدیم سپید رود را با نام های گوناگون از جمله: سپیدرود، اسفیدرود، اسبیذروذ، سپیذروذ و سفیدرود خوانده‌اند.

رودخانه سفيد رود با طول ۷۶۵ كيلومتر طولاني‌ترين و پر آب‌ترين رود استان گيلان است.

سر چشمه اصلي آن كوه چهل چشمه كردستان است كه بعدا” شعبه‌اي به نام گروس از كوه‌هاي پنجه‌علي و در شمال غربي همدان و شاخه‌هاي ديگري در ناحيه بيجار (گروس) به آن متصل شده و به سمت شمال جريان مي‌يابد. در ميانه رودهاي ديگري به نام قرانقوش‌چاي و ميانه‌چاي و هشترودچاي و آب‌هاي كوه سهند و همچنين بزقوش به آن مي پيوندند و بعد به سمت جنوب شرقي تغيير جهت مي‌دهند.

سپس زنجان رود كه از چمن سلطانيه سرچشمه مي گيرد و شعبات كوچك ديگر جاري شده از كوه هاي طارم به آن پيوسته و سر انجام به تنگه منجيل مي‌رسد. تا اين نقطه رودخانه مذكور با نام قزل‌اوزن (يا ” خوزوكويا” و يا رود سرخ)‌ ناميده مي شود. در اين محل شاخه ديگري به نام شاهرود كه از كوه هاي طالقان سرچشمه مي گيرد و طول تقريبي آن تا منجيل حدود ۱۸۰ كيلومتر است به آن مي‌پيوندد اين شاخه تقريبا” يك چهارم آب رودخانه سفيدرود را تأمين مي كند.

از محل تلاقي رودخانه شاهرود و قزل‌اوزن به بعد رودخانه سفيد رود ناميده مي شود. در منطقه منجيل سد بزرگ سفيدرود بر روي اين رودخانه ساخته شده كه درياچه‌اي با وسعت ۵۶ كيلومتر مربع در پشت آن پديد آمده، در ادامه مسير اين رودخانه با پيوستن آبراهه‌هايي كه اصلي ترين آنها عبارتند از آبرود، سياه رودبار، تويسن و آبراهه شلي به سفيدرود و پس از گذر از مزارع حاشيه رودخانه به طرف شمال‌شرقي و منطقه تجن جاري مي شود. در انتها شعبه اصلي اين رود از طريق صدها كانال و آبراه زراعي در منطقه حسن كياده به درياي خزر مي‌ريزد.

آب و هوا در منطقه ي رودبار مديترانه‌اي مي باشد يعني زمستان هاي معتدل و اندكي مرطوب و تابستان هاي گرم و خشك . اين رود درناحيه ي منجيل در مسير بادهاي دائمي دره سفيد قرار گرفته كه به بادهاي منجيل معروف است.

وضعيت رودخانه از نظر قايقراني:

با قايقراني د اين رودخانه علاوه بر تجربه هيجان گذر از امواج متلاطم، مي توان مناظري زيبا و بي‌نظير مختص به شمال كشور را تماشا كرد.قسمت های خروشان (Rapid ها) رودخانه تقریبا” ۵۰۰ متر بعد از سد سفیدرود شروع می‌شوند، كه‌ قایقرانان محلی روی هريك نامی خاص گذاشته‌اند. درجه قسمت‌های خروشان این رودخانه بین ۲ تا ۳ می‌باشد.

جاذبه ها:

این منطقه داراي جاذبه هاي فراوان طبيعي، تاريخي و فرهنگي است. چشم اندازهاي طبيعي شامل رودخانه سفيدرود، درياچه سد سفيدرود، درياچه سد تاريک، ييلاقات و جنگل هاي عمارلو، کوه درفک، دشت ها و برنج کاري ها، حيات وحش، گل ها و گياهان وحشي شامل درخت هرزويل، گل سوسن چلچراغ، پوشش گياهي، چشمه هاي آب معدني داماش، سنگ رود و کلشتر، چشمه آبگرم ماست خور و … است.

جاذبه هاي تاريخي و باستاني شامل تپه هاي باستاني مارليک، تپه گرد کول، تپه کلشي، پل خشتي لوشان و …. جاذبه هاي فرهنگي شامل فرهنگ مردم منطقه، آداب و رسوم، صنايع دستي، لباس محلي، گويش، زندگي کوچ نشيني مردم قسمتي از منطقه عمارلو و ساير جاذبه ها شامل دهکده ييلاقي بره سر، دهکده سالانسر در کنار و … مي باشد. در امتداد رودخانه سفيدرود باغ‌هاي انبوه زيتون قرار دارد كه با قایقرانی بر روی اين رودخانه در حالیکه وزش باد خنک و مطبوع گرمای تابستان را با خود می‌برد مي‌توان به تماشای دورنمای درختان هميشه سبز زیتون در ارتفاعات‌، صخره‌های بلند در کنار دشت‌های حاصلخیز و شاليزار هاي برنج نشست.

تنوع آبزيان :

بر اساس بررسي‌هاي انجام شده در طرح جامع شيلاتي طي سال‌هاي ۱۳۷۳ و ۱۳۷۴ در ناحيه دهانه رودخانه سفيدرود تا سد سفيدرود و سر شاخه هاي قزل‌اوزن و شاهرود، ۴۵ گونه و زيرگونه ماهي متعلق به ۳۶ جنس و ۱۷ خانواده شناسايي شده كه در بين ماهي هاي مهاجر عمده‌ترین آنها عبارتند از: اوزون برون، تاس ماهی، ماهی سفید، کپور معمولی، سس ماهی، لای ماهی، اسبله، سفید کولی، شاه کولی، سیاه کولی و البته ماهي هاي خانواده كپور بيشترين فراواني را به خود اختصاص داده‌اند.

رودخانه سفيدرود از لحاظ مهاجرت و زاد و ولد آبزيان بخصوص گونه هاي ماهيان خاوياري و گونه هاي ماهيان استخواني از رودخانه هاي منحصربه فرد در حوزه جنوبي درياي خزر مي باشد.

مشكلات زيست محيطي:

تخليه پساب هاي كارخانه هاي صنعتي، فاضلاب هاي خانگي، زباله هاي شهري و روستايي، سموم شيميايي كشاورزي، نيترات ها و فسفات‌ها، انواع حشره‌كش‌ها و زباله‌هاي كشتارگاه‌ها باعث شده تا اكوسيستم طبيعي سفيدرود كه يكي از مهمترين حوزه هاي آبخيز ايران به شمار مي رود دچار تغييرات زيادي شده كه علاوه بر خطر نابودي كامل رودخانه و گونه‌هاي متنوع آبزيان موجود در آن، اقتصاد و معيشت هزاران انسان را كه در حاشيه رودخانه زندگي مي كنند را نيز به خطر بياندازد.

انتقال اين آلودگي‌ها به درياي خزر سبب بروز پديده‌هاي زيست محيطي مانند كشند قرمز و توده هاي وسيع فيتو پلانكتوني شده است.

متاسفانه بي توجهي به اين اكوسيستم بي نظير باعث نابودي بخش عظيمي از سفيدرود شده به طوري كه هم اكنون سفيدرود از يك اكوسيستم فعال به اكوسيستم غير فعال تبديل شده است.

ويژگي‌هاي فرهنگي:

گوناگوني و تنوع فرهنگي و همچنين تنوع قومي و گويشي در سرزمين گيلان با وجودي كه از نظر جغرافيايي يكي از استانهاي كوچك ايران به شمار مي‌رود بيش از هر جاي ديگر ايران ديده مي‌شود.گيلك‌ها، گالش‌ها، تات‌ها، تالش‌ها، كردها و ترك‌ها اجتماع گيلان را تشكيل مي‌دهند .

هر يك از اين اقوام موسيقي فولكلور بسيار غني، آيين‌ها و باورها و گويش مختص به خود دارند كه آشنايي با آنها از لطف خاصي برخوردار است.

 سفيدرود از لحاظ زاد و ولد آبزيان از رودخانه هاي منحصربه فرد در حوزه جنوبي درياي خزر مي باشد.

راه هاي دسترسي:

این رودخانه به موازات جاده قزوین-رشت پس از سد سفیدرود تا روستای گنجه در نزدیکی شهرستان رستم آباد جریان دارد. در ضمن دسترسی محلی منجیل-رودبار نیز موازی رودخانه است.

امكانات اقامتي:

در شهرهاي منجيل و رودبار امكان اقامت در مهمانخانه و محل هاي پيش‌بيني شده كمپينگ با دسترسي به سرويس بهداشتي وجود داشته و در شهرهاي اطراف نظير رشت يا قزوين اقامتگاه‌هاي مناسبي موجود است.

دانای علی حدود دو قرن پیش در محله (عینک) و به روایتی (سیاه اسطلخ) رشت می زیست که اصالتاً زنجانی بود او از کودکی در رشت زندگی می کرده و شغل او زراعت بود و نیز از طریق فروش علف به صاحبان دام امرار معاش می کرده است.

این عبد صالح خدا همچون کربلائی احمد (حافظ کل قران) و شیخ رجبعلی خیاط عارف و زاهد و … به علت ایمان و تقوا و صداقت در گفتار و رفتار و سلامت نفس به مناعت طبع و دستگیری و یاری نیازمندان و رعایت حرام و حلال و روحیه شجاعت، علیرغم اینکه نه امام زاده بودند و نه سید، هم در حیات خود رافع مشکلات مردم بودند و هم در ممات خود واسطه خیرات و برکات برای زوار و متوسلین به قبر خود میباشند.

این عارف زاهد به علت داشتن طی الا رض، مریدانی داشت و از هر پیرمرد رشتی اگر درباره دانای علی سوال شود با شور و شعف داستان نجات یک حاجی رشتی که در مکه گرفتار راهزنان و سارقان شده بود و تمام پول و مال خود را از دست داده بود و سرانجام توسط دانای علی با طرفه العینی با سلامت به زادگاهش برگشته بود. از جمله پیران سریه ای است که در حدود سال ۱۲۶۴ه.ق وفات کرده و این بقعه از بقاع مشهور و مورد علاقه مردم رشت است.

پیران قوم و محله می‌گفتند این بقعه از آن پیری دانا و مومنی پرهیزگار است که به مقام طی‌الارض رسیده و نمازهای روزانه خود را در مکه معظمه می‌خواند و همین نکته علاوه بر دانش بالای این فرد در زمان خود او را متمایز از دیگران کرده بود. همچنین در روایات آمده است هنگامی که راز فارغ از زمان و مکان بودن او توسط دیگر افراد کشف شد دانای علی برای همیشه ناپدید شد و برخی نیز فوت او را به همین واقعه نسبت می‌دهند.

در روایات آمده که وی عارفی وارسته و مردی متقی و پرهیزگار بوده که به مقام «ابدالی» رسیده بود که در عرفان به معنای انسان کامل است و به همین دلیل لقب دانا که مترادف «انسان کامل» است را به خود اختصاص داد.

یکی از کرامات این بزرگوار آگاهی کامل به اسماء اعظم بود.

مکان:

استان گیلان ـ شهرستان رشت ـ بخش مرکزی ـ شهر رشت، خیابان بیستون

مرتبط:

جاذبه های گردشگری گیلان گردشگری شهری