در دو سال اخیر گرچه شیوع کرونا خسارت زیادی به بخش گردشگری تحمیل کرده است، اما با این وجود با تطبیق شرایط و رعایت پروتکل‌های بهداشتی اقدامات و برنامه‌های حوزه گردشگری نیز به تدریج آغاز شد.

در سال گذشته به دلیل اعمال محدودیت‌های کرونایی در سطح استان، تعدادی از تورهای گردشگری به صورت غیرمجاز برگزار می‌شد که در این راستا از فعالیت ۲۹ تور گردشگری غیرمجاز در سطح استان ممانعت به عمل آمد.

همچنین در سال گذشته ۱۱ مورد شکایت واصله از سامانه خدمات سفر و ۲۲ شکایت دریافتی از دفاتر خدمات مسافرتی مورد بررسی قرار گرفت.

در سال گذشته ۳۶ مورد تذکر کتبی و ۴۲ مورد اخطار کتبی به دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری استان داده شد تا هر چه سریع‌تر نسبت به رفع نواقص موجود اقدام کنند و در کنار آنها دو دفتر خدمات مسافرتی نیز مورد تشویق قرار گرفتند.

همچنین مجوز فعالیت یک دفتر خدمات مسافرتی نیز در سال گذشته به دلیل انجام برخی تخلفات تعلیق و مجوز فعالیت یک دفتر دیگر نیز لغو شد.

در سال ۹۹ نظارت‌ها از واحدهای اقامتی استان نیز شدت پیدا کرد و در نتیجه این نظارت‌ها و بازدیدهای انجام شده از واحدهای اقامتی استان ۲۹ مورد تذکر و چهار مورد اخطار کتبی به این واحدها برای رفع نواقص موجود و اصلاح آنها داده شد.

استانداردسازی ۱۲ مورد از واحدهای اقامتی و پذیرایی

در سال گذشته ۱۰۳ مورد نظارت بر فعالیت دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری استان انجام شد و پروانه استانداردسازی ۱۲ مورد از واحدهای اقامتی و پذیرایی آذربایجان غربی صادر شد.

همچنین در سال گذشته دو مورد پروانه بهره‌برداری واحدهای اقامتی و تفریحی در استان صادر شده است.

صدور دو فقره گواهی‌نامه حرفه‌ای گردشگری سلامت، برگزاری دو تور آشناسازی ویژه خبرنگاران و فعالان گردشگری، تشکیل هفت جلسه کمیته فنی دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری و چهار جلسه تشکیل کمیته فنی راهنمایان گردشگری از دیگر برنامه‌های سال ۹۹ بوده است.

در سال گذشته همچنین برای ۱۳ باب از دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری استان مجوز فعالیت صادر شده است.

صدور مجوز ۴ واحد بوم‌گردی در آذربایجان غربی

در سال گذشته برای ایجاد چهار واحد بوم‌گردی جدید در سطح استان مجوز صادر و همچنین مجوزهای صادره برای ۲۶ واحد بوم‌گردی استان تمدید شد.

در کنار این موارد برای ایجاد ۱۶ واحد بوم‌گردی دیگر در سطح استان موافقت اصولی لازم صادر شد.

با توجه به اینکه در سال‌های اخیر استقبال مسافران از این واحدها قابل توجه بوده است بسیاری از سرمایه‌گذاران برای ایجاد واحدهای بوم‌گردی ابراز تمایل کرده‌اند.

اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان نیز به نوبه خود با کاهش بروکراسی اداری و ارائه تسهیلات از سرمایه‌گذاری در این حوزه حمایت می‌کند.

در این راستا نیز جلسات متعددی با دستگاه‌های مربوطه برای تسهیل در صدور مجوزهای لازم برگزار شد تا سرمایه‌گذاری برای ایجاد واحدهای بوم‌گردی در اسرع وقت انجام شود.

صدور ۵۹ مورد موافقت اصولی برای طرح‌های گردشگری آذربایجان غربی

در سال گذشته ۵۹ مورد موافقت اصولی با پیش‌بینی اشتغال برای ۸۶۸ نفر صادر شد و مجموع سرمایه‌گذاری در این طرح‌ها برابر با سه هزار و ۴۹۵ میلیارد ریال است.

همچنین در سال گذشته، هفت مورد مجوز ایجاد تاسیسات گردشگری نیز با سرمایه‌گذاری ۴۰۹ میلیارد ریالی برای ایجاد یک مهمان‌پذیر در خوی،  یک سفره‌خانه در بوکان، یک هتل و مرکز گردشگری سلامت در ارومیه و اقامتگاه بوم‌گردی در سلماس صادر شده و اشتغال پیش‌بینی شده برای این طرح‌ها برابر با ۵۷ نفر است.

منبع: میراث آریا

مرتبط:

آبشار شلماش _زیبایی آذربایجان غربی

آشنایی با کاخ موزه باغچه جوق – آذربایجان‌غربی

موزه عبارت است از یک سازمان غیرانتفاعی دائمی است که در خدمت جامعه و پیشرفت آن قرار دارد و به روی عموم باز است، این سازمان شواهد مادی مربوط به انسان‌ها و محیط زیست آن‌ها را به منظور مطالعه و آموزش، گردآوری و حفاظت کرده و مورد پژوهش قرار می‌دهد و آن‌ها را به نمایش می‌گذارد.

امروزه موزه‌ها تنها به عنوان مکانی برای نگهداری از میراث‌فرهنگی دیده نمی‌شوند بلکه علاوه بر تقویت هویت ملی و فرهنگی جامعه، ضامن بقای فرهنگ ایرانی برای نسل‌های کنونی و آینده بوده و به عنوان یکی از گوشه‌های دنج بازار محصولات گردشگری فرهنگی در نظر گرفته می‌شوند که با برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری صحیح می‌توانند شرایط جذب گردشگر داخلی و خارجی را فراهم کرده و عامل موثری در رشد صنعت گردشگری و توسعه فرهنگی و اقتصادی کشور باشند.

بازدید از موزه‌ها یکی از بزرگترین، فراگیرترین و روبه رشدترین بخش‌های صنعت گردشگری عصر حاضر است، در حقیقت این چنین به نظر می‌رسد که گردشگری تاریخی رشد بسیار سریع‌تری از سایر اشکال گردشگری، خصوصا در کشورهای در حال توسعه داشته و باید آن را به عنوان ابزار بالقوه مهمی برای کاهش فقر و توسعه اقتصادی جامعه به حساب آورد.

موزه‌ها، امروزه شمار زیادی از بازدیدکننده‌ها را به سوی خود جلب کرده‌اند، و به یکی از ستون‌های اصلی صنعت توریسم و فاکتور اقتصادی مهم در هر کشور یا هر منطقه تبدیل شده‌اند.

یکی از اهداف وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کشور صیانت از آثار تاریخی و ارزش‌های نفیس میراث مادی و معنوی بوده که یکی از اقدامات مهم برای تحقق این هدف ایجاد موزه‌های مختلف و تبدیل اماکن تاریخی منحصر به فرد به موزه‌ها است.

در این راستا در سطح استان چندین بنای تاریخی به عنوان گزینه‌ای برای تبدیل به موزه انتخاب شده‌اند که یکی از این بناها ساختمان تلویزیون ملی ارومیه است که با توجه به ویژگی‌های معماری بنای ارزشمند و منحصربه‌فرد آن تصمیم گرفته شده است که این بنا به عنوان فضای فرهنگی و موزه‌ای برای مردم استان مورد استفاده قرار بگیرد.

ساختمان صدا و سیمای ارومیه در نظر است به عنوان موزه «مجاهدت‌های خاموش» تغییر کاربری پیدا کند که در آن مجاهدت‌ها و رشادت‌های سربازان گمنام امام زمان (عج)، در طول بیش از ۴۰ سال حیات طیبه انقلاب اسلامی ایران در آذربایجان غربی به نمایش درآید.

ایجاد موزه «مجاهدت‌های خاموش» گامی است در راه آگاهی جامعه با رشادت‌های حافظان امنیت که در راه دفاع از کشور از جان و مال خویش گذشته و اجازه ندادند تا احدی به خاک این کشور چشم چپ بیاندازد و درواقع این موزه مکانی است برای تقویت همبستگی ملی و قومی استان و فداکاری‌های انجام شده در راه دفاع از این مرز و بوم تا ضرورت حفظ وحدت را در آذربایجان غربی را به همگان گوشزد کند.

این موزه با هدف شناساندن و معرفی رشادت‌های سربازان گمنام امام زمان (عج) در امور حفاظت از استان با استفاده از اسناد، مدارک و اطلاعات مرتبط به معرفی مجاهدت‌های صورت گرفته در این خطه با هدف ارتقا سطح آگاهی مردم و حفظ یاد و ارزش‌های تلاش‌های وزرات اطلاعات در استان خواهد پرداخت.

ویژگی‌های بنای ساختمان صدا و سیما ارومیه

ساختمان تلویزیون ملی ارومیه به عنوان اولین ساختمان صدا و سیما بعد از تهران در استان آذربایجان غربی و در شهر ارومیه در سال ۱۹۶۹ میلادی و ۱۳۴۸ ه. ش در دوره پهلوی دوم به عنوان اثر فاخر توسط دکتر جهانگیر درویش از معماران نامی ایران طراحی و اجرا شد.

ساختمان تلویزیون ملی ارومیه با پلانی مستطیل‌شکل و در دو طبقه در سایت پلانی دایره‌ای شکل و با طرح پرنده‌ای با بال‌های باز طراحی و اجرا شده است.

هندسه کلی بنا به صورت قرینه بوده که در فضاهای داخلی از ترکیبات هندسی مربعی استفاده شده و در نماهای مختلف ترکیباتی از مثلث‌ها را شامل می‌شود که معمار این اثر کاملاً ماهرانه از سه شکل اصلی در طراحی استفاده کرده است.

باتوجه به اینکه این بنا از ابتدا با هدف استفاده مرکز صدا و سیما طراحی شده است دارای فضاهای متنوع و تودرتویی بوده که دور تا دور فضای داخلی اصلی را شامل می‌شود، فضاهای اصلی این بنا در مرکز بنا واقع شده و شامل سالن‌های استریو صدا و سیما است.

این بنا به عنوان یکی از نمادهای شهری در سال ۲۶/۱۱/۹۴ با شماره ۳۱۴۱۷ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

ضرورت ایجاد موزه

حفظ بنای تاریخی، رونق گردشگری عمومی و تخصصی در استان، ایجاد فضای آموزشی و پژوهشی برای دانشجویان و پژوهشگران، آگاه‌سازی جامعه با تهدیدات داخلی و خارجی، به تصویر کشیدن حرکات و جنایات رژیم پهلوی و همه گروهک‌های تروریستی و انتقال آن به نسل جوان، نمایش تاریخچه دفاعی استان در برابر تهدیدات داخلی و خارجی، اشاعه فرهنگ ایثار و مقاومت، آشنایی نسل حاضر و آینده با اهداف و خط مشی وزارت اطلاعات، معرفی شهدا با بهره‌گیری از آثارو خاطرات آن‌ها، ایفای رسالت‌های موزه از طریق برگزاری نمایشگاه موضوعی و یا برگزاری دوره‌های مختلف آموزشی مرتبط با اهداف و مأموریت موزه در سایر نقاط داخل و خارج از کشور با همکاری نهادهای ذیربط و ارتقاء سواد امنیتی، مهارت‌افزایی جامعه به ویژه نخبگان و مدیران کشور از جمله اهداف تشکیل موزه است.

معرفی بخش‌های مختلف موزه

بخش‌های قابل نمایش موزه با تلفیق عکس و فیلم و اسناد می‌تواند شامل گالری نمایش نقش و کارکرد وزارت اطلاعات، اقدامات امنیتی، ابزارآلات امنیتی، گالری نمایش تهدیدات درون‌مرزی و برون‌مرزی استان، گالری مربوط به اتفاقات مربوط به انقلاب اسلامی، گالری اقدامات وزرات اطلاعات در شناسایی گروهک‌ها و تهدیدات داخلی و خارجی، گالری آگاهی‌بخشی مردم (آموزش) و گالری معرفی شهدای گمنام باشد.

در کنار این بخش‌های نمایشی، وجود سالن همایش برای اجرای برنامه‌های آموزشی و انواع گردهمایی‌ها و کتابخانه تخصصی برای پژوهش و آموزش پژوهشگران و دانشجویان ضروری است.

آثار قابل نمایش

اشیای این موزه شامل اسناد و مدارک قدیمی مرتبط با وزارت اطلاعات در آذربایجان غربی، سلاح‌های سبک و سنگین، اسناد مکتوب جدید و آثار شهدا هستند.

اقدامات انجام شده مرتبط با بنا

ثبت اثر در فهرست آثار ملی به عنوان یک میراث فاخر معاصر و مدرن با شماره ۳۱۴۱۷ در سال ۱۳۹۴، تعامل با مالک بنا با هدف حفاظت از اثر، مکاتبه با مالک بنا به منظور تامین اعتبار مالی برای حفاظت و مرمت‌های اساسی به منظور تحقق قانون برنامه توسعه ششم موضوع ماده ۹۸، بررسی و تصویب طرح حصار پیرامونی اثر و اعلام به شهرداری برای اجرا، انجام مکاتبات مکرر با مالک بنا با هدف لزوم حفاظت و نگهداری بنا و استفاده و بهره‌برداری از آن درشان اثر و ضرورت‌های استعلامات اداری قبل از اجرای هر گونه مداخله در اثر و ساخت و سازهای پیرامونی، برگزاری جلسات شورای فنی استانی و ملی در خصوص بررسی طرح ارائه شده مرمتی و احیای اثر و تغییر کاربری و درخواست از معمار بنا برای حضور در محل و استفاده از نظرات ایشان به منظور حد امکان نحوه مداخلات در بنا در صورت تغییر کاربری از جمله این اقدامات هستند.

* گزارش فرزانه ولی‌پور، کارشناس امور موزه‌های آذربایجان غربی

موزه مفاخر جایگاهی برای به نمایش درآوردن زندگی نامه و آثار شخصیت‌ها و اسطوره‌های یک شهر بوده و در این مکان شیوه زندگی افراد به صورت اجمالی به نمایش گذاشته و آثار و وسایل به‌جامانده از آن‌ها حفظ و نگهداری می‌شود و در واقع این موزه‌ها می‌توانند موجب حفظ آثار و یادآوری مفاخر هر شهر برای مردم باشند که اقدامی ارزشمند و قابل تقدیر است.

از این رو در هر شهر و استانی سعی می‌شود موزه‌ای را به مفاخر آن شهر اختصاص دهند تا مردم با حضور در آن مکان‌ها با آثار و زندگی شخصیت‌ها و بزرگان شهر خویش آشنا شوند چرا که مفاخر هر شهر هویت و تاریخ آن‌ها محسوب شده و هرکسی به نوبه خود وظیفه دارد این بزرگان را به مردمان عصر حاضر معرفی کند و برای این منظور چه مکانی بهتر از موزه‌ها.

در آذربایجان غربی نیز از چند سال گذشته اقدامات لازم برای ایجاد یک موزه مفاخر در بوکان آغاز و مقرر شد این موزه در منزل شخصی استاد عباس حقیقی در شهرستان بوکان، خیابان انقلاب، روبه‌روی اداره دخانیات و در کوچه دماوند ۵ ساخته شود.

دلیل انتخاب این مکان نیز این بود که استاد عباس حقیقی خود یکی از بزرگان بوکان بوده که در سال ۱۲۸۱ در این شهرستان چشم به جهان گشود و وی یکی از شاعران و مترجمان نامی منطقه کردستان بوده که در میان مردمان کردزبان شهرت و آوازه بسیاری دارد و از آثار مهم او می‌توان به کتاب شبنم (ترجمه صد غزل حافظ به زبان کردی)، دیوان حقیقی، گلچین و… اشاره کرد.

از طرفی منزل استاد حقیقی به دلیل قرارگیری در بافت اصلی و قدیمی شهر بوکان، دارای تمامی امکانات زیرساختی مانند آب، برق، گاز، تلفن و سایر خدمات شهری بوده و مکان مناسبی برای ایجاد موزه محسوب می‌شد که در آبان ماه سال ۱۳۹۴ توسط شهرداری بوکان برای احداث موزه مفاخر این شهرستان خریداری شد.

مساحت فعلی این خانه با توجه به اسناد موجود مالکیتی ۲۸۳ هزار و ۹۲ مترمربع بوده که برای ایجاد موزه مفاخر در تابستان ۱۳۹۹ مورد مرمت قرار گرفت.

اقداماتی مانند استحکام‌بخشی (اجرای اسکلت فلزی)، اجرای سقف به صورت سنتی با تیرهای چوبی به شکل قدیمی بنا، اجرای دیوارهای داخلی و محوطه حیاط، بازسازی زیرزمین‌ها، کف‌سازی داخل و محوطه حیاط، بازسازی پنجره‌ها و درهای چوبی به شکل قدیمی بنا، بازسازی فضای سبز و آب‌نمای حیاط، احداث اتاق نگهبانی و باجه بلیط‌فروشی و سرویس بهداشتی، بازسازی سر در ورودی اصلی، اجرای سنگ‌فرش کوچه، اجرای نورپردازی (ساختمان اصلی، محوطه، سردر و کوچه)، اجرای دوربین‌های مدار بسته، اجرای سیستم‌های امنیتی، اجرای سیستم اطفاء حریق و نصب نقش برجسته مفاخر در محوطه آن انجام شد.

طبق طرح این موزه قرار است در این موزه بخش‌هایی برای به نمایش درآمدن آثار، اسناد و مکاتبات مرتبط با تاریخ معاصر بوکان، آثار و وسایل شخصی، دست‌نویس‌های هنرمندان و مفاخر فرهنگی، ادبی و هنری شهرستان بوکان اختصاص یافته و در معرض دید عموم قرار بگیرد.

از جمله آثاری که در موره مفاخر بوکان به نمایش گذاشته خواهد شد می‌توان به آثار به جا مانده از استاد عباس حقیقی (شاعر، مترجم و نویسنده)، سید کامل امامی (شاعر)، سعید نجاری متخلص به ئاسو (شاعر)، سواره ایلخانی‌زاده (پدر شعر نوی کُردی در ایران)، خالد حسامی متخلص به هیدی (شاعر)، حسین شیر بیگی (نویسنده و مترجم)، سید حسن قزلجی (مترجم و نویسنده)، حسن زیرک (خواننده و آهنگ‌ساز)، حسن درزی (خواننده و آهنگ‌ساز)، قادر عبدالله‌زاده معروف به قاله‌مه‌ره (نوازنده شمشال؛ نوعی نی سنتی)، عثمان رحمان‌زاده (مجسمه‌ساز معروف به پدر ژپتوی ایران)، ریبین حیدری (مجسمه‌ساز)، خانم خاتوزین (مجسمه‌ساز)، مصطفی شیرزاد (نقاش)، اسماعیل‌خان فرخی (عکاس)، محمد و یاسین قریشی (کاریکاتوریست) و مقبل هنرپژوه (کوهنورد) اشاره کرد.

در حال حاضر ساخت بخش عمده‌ای از موزه مفاخر بوکان به پایان رسیده و در تاریخ ۱۲ مرداد ۱۴۰۰ سرای استاد حقیقی موزه مفاخر فرهنگی و هنری این موزه به بهره‌برداری رسید و سعی می‌شود تا در اسرع وقت این موزه به طور کامل به بهره‌برداری رسیده و آماده بازید مسافران و گردشگران شود.

* گزارش از فرزانه ولی‌پور، کارشناس امور موزه‌های آذربایجان غربی

در ابتدای ورودی غرب قلعه، بقايای ديوار قطور و مستحكمی به چشم می‌خورد كه با استفاده از تخته‌سنگ‌های بزرگ ساخته شده است.

بقايای اين ديوار شامل سه رج است كه به صورت خشكه‌­چين و بدون ملات ساخته و تقريبا فرم چهارگوشی دارد.

آوار ناشی از تخريب، در ضلع شرقی آن ريخته و چنانچه اين سنگ‌ها برداشته شود اضلاع ديگر قسمت‌های ديوار نيز نمايان خواهد شد.

بقايای ضلع شمالی اين سازه به صخره‌های طبيعی قلعه تكيه دارد و مشرف به اين سازه و بر روی صخره‌ها آثار پله­‌تراشی صخره‌ای،  فنجان‌نماها و هاون­‌های سنگی به چشم می‌خورد كه به صورت پراكنده در قسمت‌هايی از صخره ايجاد شده است. ابعاد دقيق اين پله­‌های‌ صخره‌­ای به دليل مرور زمان و فرسايش به سختی امكان­پذير است.

اتاقک‌های دست‌کند صخره‌ای

به جرات می‌توان گفت اهمّيت اصلی قلعه كل‌خرابه به خاطر وجود چند اتاقک دست‌کند صخره‌ای است كه از حيث پلان و ويژگی­‌های معماری، شايد يكی از پركارترين مقابر صخره‌­ای اورارتويی در نیمه اول هزاره اول قبل از میلاد، پس از مقبره سنگر ماكو در منطقه باشد.

مقبره با رعايت جهات اصلی به صورت شمالی-جنوبی ايجاد شده است، ورود به آن از جنوب و اتاقک اصلی در شمال امکانپدیر است، فضای كلی مقبره از دو فضای دست‌کند حياط ‌مانند و يک اتاقک اصلی كه از جنوب به شمال به ترتيب حياط جنوبی، حياط ميانی و اتاقک اصلی هستند، تشكيل شده است.

حياط جنوبی

اين حياط در ضلع جنوبی مقبره و به عنوان ورودی اصلی آن محسوب می‌شود، حياط، فضای تقريباً مستطيلی به ابعاد ۲۲۰ در ۱۷۰ سانتی‌متر دارد، ورود به آن از طريق ۶ پله ميسر است.

علاوه بر اين، در امتداد فوقانی پله‌های حياط جنوبی و به فاصله يک متری بالای پله‌ها، طاقچه چهارگوش مستطيلی ايجاد شده و همچنين صخره حدفاصل پله‌ها و طاقچه به صورت كاملا صاف تراشيده شده است.

حياط ميانی

ورود به حياط ميانی كه هم از لحاظ وسعت و هم از نظر تزیينات از حياط جنوبی مهم­تر است، از طريق درگاهی كوتاه امكان‌پذير است.

حد فاصل بين حياط جنوبی و حياط ميانی، ديوار صخره‌ای قرار گرفته است، حياط ميانی يكی از بخش‌های پركار مقبره محسوب می‌شود، اين حياط فضای مستطيلی به ابعاد ۲۳۰ در ۴۲۰ سانتی‌متر و ارتفاع ۲ متر است.

شش طاقچه به صورت دو­به‌­دو و روبروی هم در ديوارهای شرقی و غربی و تقريباً به صورت قرينه تعبيه شده‌اند. در ضلع شمالی اين حياط و دو طرف ورودی اتاقک اصلی شمالی، سكوی سنگی كم‌ارتفاعی تراشيده‌اند، كاركرد اين سكو به درستی معلوم نيست، شايد به عنوان نشيمنگاه استفاده می‌­شده است.

اتاقک دست‌کند اصلی فيروزيان 

در منتهی‌­اليه ضلع شمالی، اتاقک اصلی مقبره واقع شده است، ورود به اين اتاقک از طريق درگاه باريك و كم‌ارتفاعی امكان‌پذير است.

فضای اين اتاقک به صورت مستطيلی به ابعاد ۲۵۰ در ۱۹۰ سانتی‌متر و ارتفاع نزديک به دو متر با سقف صاف و تخت است.

در انتهای ضلع شمالی و دقيقاً روبه‌روی ورودی، طاقچه نسبتاً بزرگ، تعبيه شده، با توجه به ابعاد بزرگتر اين طاقچه به نسبت ديگر طاقچه‌های حياط ميانی، ظاهراً كاركرد متفاوتی داشته است.

جمع‌بندی

معماران اورارتويی معمولاً در انتخاب مكان برای ايجاد اينگونه مقبره‌ها از كوه‌های آهكی يا رسوبی و نيز صخره سنگ‌های يک‌پارچه در نقاط كور اما مسلط به دشت يا زمين‌های اطراف استفاده كرده‌اند.

در ساخت اين مقابر، استفاده از يک سمت معين برای مقبر‌ه‌سازان مورد توجه نبوده زيرا سردر سنگی و ورودی تمام مقابر در منطقه رو به جهات مختلفی است.

بر اين اساس به نظر می‌رسد مقبره صخره‌ای كل‌خرابه فيروزيان اروميه در اين دسته‌­بندی در گروه دوم يعنی مقابر صخره‌ای تک‌واحدی پيوسته جای گيرد.

وجود اين پله‌ها در ورودی مقابر علاوه بر دسترسی به داخل مقبره احتمالاً نقش روحانی نيز داشته است چرا كه بيشتر اين مقابر در كنار دژهای سلطنتی بنا می‌شده كه مدفن پادشاهان و شاهزادگان بوده است.

حياط جنوبی به وسيله درگاه سنگی به فضای حياط ميانی ارتباط دارد، فضای حياط ميانی پركارتر و بزرگتر ساخته شده و احتمالاً مراسم تدفين پيش از دفن در اتاقک اصلی، در اين فضا انجام می‌شده است.

با ساماندهی مجموعه فيروزيان و مسیر دسترسی به آن، ساماندهی فضای داخلی و  معرفی و شناسایی آن، می‌توان از آن به عنوان یکی دیگر از آثار بسیار ارزشمند تاریخی و دست‌کند صخره‌ای برای جذب هرچه بیشتر گردشگر داخلی و خارجی استفاده کرد.

* گزارش از بهروز خان‌محمدی، کارشناس باستان‌شناسی، اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان آذربایجان غربی

مرتبط:

آبشار شلماش _زیبایی آذربایجان غربی

پل میرزا رسول؛ خشتی از تاریخ در دل آذربایجان غربی

آداب و رسوم نوروزی در آذربایجان غربی

وجود نزديک به ۲۰ مورد از مقابر و دخمه‌های صخره‌ای در استان كه عمدتاً به دوره اورارتوها تعلق دارند شاهدی بر اين مدعاست.

يكی از اين مقابر معماری صخره‌ای مقبره صخره‌ای معروف به تل تخت ناناس شامل بقایای یک قلعه نظامی اورارتویی و يک گوردخمه به همراه پله‌های صخره‌ای ارزشمندی است که در روستای ناناس از توابع دیزج‌دول ارومیه و در کوه معروف به تخت قلعه قرار گرفته است.

این گوردخمه به عنوان یکی از گوردخمه‌های منفرد (بدون حیاط جلویی) و از بزرگ‌ترین اتاقک‌های دست‌کند اورارتویی در جنوب ارومیه بوده و به دلیل قرارگیری در زمین‌های روستای ناناس در بخش محال دول بدین نام نامیده می‌شود.

دسترسی به سطح این کوه از ضلع شمالی امکان‌پذیر نیست، چرا که در این قسمت پرتگاه صخره‌ای مرتفع به عنوان دیواره صخره‌ای طبیعی قرار گرفته است، دسترسی به بلندای کوه از سه ضلع شرقی و غربی و جنوبی امکان‌پذیر است.

در دامنه شرقی این معماری صخره‌ای بقایای ساخت و سازهای تاریخی  و در دامنه جنوبی آن بقایای استحکامات تدافعی متعلق به دوران اسلامی که با توجه به سفال‌های سطحی به نظر متعلق به دوران ایلخانی است و بر بلندای آن آثار استحکامات دفاعی و احتمالاً مذهبی، مقدس و قلعه و یک اتاقک صخره‌ای سکودار وجود دارد که در نوع خود از محوطه‌های شاخص اورارتویی منطقه شمال‌غرب کشور محسوب می‌شود.

فرم کلی گوردخمه به صورت مسطتيل‌شکل به  ابعاد تقریبی ۳/۴۰ در ۴/۲۰  متر است که در نحوه ایجاد آن زوایای قائمه گوشه اتاقک کاملا مراعات شده و سقف مسطح و تخت به همراه سه تاقچه مستطیل‌شکل کم‌گود در سه ضلع دارد.

همه تاقچه‌ها در ارتفاع یک متری دیوار نسبت به کف ایجاد شده‌اند، ارتفاع سقف اتاقک از کف مقبره تقریبا دو متر بوده و سطح داخلی سقف اتاقک نیز کاملا تخت است.

فرم ورودی مقبره به شکل مستطیلی است و در کنار آن ردیفی از پله‌های صخره‌ای که با مهارت و استادی تراش داده شده‌، ایجاد شده و در بخش‌هايی از مسیر دسترسی به گوردخمه  نيز معبر صخره‌ای پله‌داری تراشیده شده است.

دهانه ورودی گوردخمه به سمت شرق است و از اين ورودی می‌توان دره و روستاهای واقع در آن را به طور كامل مشاهده كرد و همين اشراف به محيط اطراف ويژگی منحصر به فرد معماری صخره‌ای محسوب می‌شود.

دهانه ورودی آن به شکل دو قاب تودرتو بوده و حد فاصل این دوقاب، شیاری وجود دارد که به نظر می‌رسد محل قرار گرفتن در بوده است.

علاوه بر اين در انتهای اتاقک مصطبه‌ای بر روی کف وجود دارد که طول آن تقریبا ۲ متر، عرض آن ۶۰ سانتی‌متر و بلندی آن  از کف قریب ۴۰ سانتی‌متر است كه با یک پله کوچک به كف مقبره منتهی می‌شود.

با معرفی این مجموعه ارزشمند تاریخی به گردشگران و علاقه‌مندان به معماری صخره‌ای ساماندهی این مجموعه و مسیر دسترسی به آن و ساماندهی فضای داخلی، می‌توان از آن به عنوان یکی از مقاصد هدف گردشگری برای جذب هرچه بیشتر گردشگر داخلی و خارجی استفاده کرد.

* گزارش از بهروز خان‌محمدی، کارشناس باستان‌شناسی اداره‌کل میراث‌فرهنگی‌گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان غربی

مرتبط:

آبشار شلماش _زیبایی آذربایجان غربی

پیست اسکی خوشاکو آذربایجان غربی

سفر کلیبر _بهشت آذربایجان