نوشته‌ها

قلعه خرانق _ قدمتی تاریخی در اردکان

قلعه خرانق مربوط به دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان اردکان، بخش خرانق، روستای خرانق واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۸۳ با شمارهٔ ثبت ۱۱۵۰۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

قلعه خرانق، یادگاری از دوران‌های تاریخی پس از اسلام ‌است که ۱/۱ هکتار وسعت دارد و یکی از بزرگ‌ترین قلعه‌های مسکونی روستایی استان یزد به شمار می رود. قدمت برج و باروی آن به زمان ساسانیان و چیزی حدود ۱۸۰۰ سال پیش بازمي‌گردد.

وجود حصارها بر استحکام و امنیت این قلعه افزوده است و نشان از مقاومت این بنا برای حفظ موجودیت و اصالت خویش دارد. مسیرهای پیچ در پیچ و باریک، ابزاری برای غافلگیر کردن دزدان و راهزنان بوده اند و یکی از آن‌ها به‌عنوان کوچه گرگ شناخته می‌شود.

برای مقابله با دزدان آن‌ها را به این کوچه می‌کشاندند و سپس به آن‌ها حمله می‌کردند.در گذشته دور تا دور قلعه را خندق های عمیقی محاصره کرده بودند تا ساکنان از یورش دشمنان در امان بمانند. ۶ برج نگهبانی شامل یک برج در شمال و دومی در جنوب غربی قلعه و چهار برج دیگر نيز در جبهه غربی به بدنه قلعه متصل هستند و چهار دروازه به نام‌های دروازه بالا، پایین، رضا خان

قلعه خرانق یکی از بزرگترین قلعه‌های مسکونی روستایی استان یزد است و همانند نمایشگاهی است که غرفه‌های آن از خشت و گل ساخته شده است. این قلعه از آن مجموعه‌هایی است که نشانه‌های مقاومت را برای حفظ موجودیت و اصالت برای استان یزد به ارمغان آورده است.

مساحت این قلعه در حدود یک و یک دهم هکتار است و اطراف قلعه حصارهایی است که آن را احاطه کرده است و موجب استحکام آن می‌شود. این بافت قدیمی دارای ۸۰ خانه است که بیشتر آن دو یا سه طبقه است و متناسب با توانایی اقتصادی و موقعیت اجتماعی قلعه نشینان طراحی و ساخته شده است.

دیواره‌های قلعه از خشت و گل است و سقف آن از تیرهای چون حصیرهای الیافی، چوب و پوشال است. این خانه دارای سقف‌های گنبدی و گهواره‌ای است و دارای شش برج نگهبانی است که متصل به بدنه قلعه است. همچنین این قلعه دارای چهار دروازه به نام‌های دروازه بالا، پایین، رضا خان سرداری و خالو است و اطراف قلعه کوچه‌های باریکی است که معروفترین آن کوچه گرگ است.

۸۰ خانه در این قلعه تعبیه شده که بیشترشان دارای دو یا سه طبقه هستند و طراحی هریک متناسب با توانایی اقتصادی و موقعیت اجتماعی قلعه نشینان در نظر گرفته شده است. دیوارهای خشتی و گلی و سقف گنبدی و گهواره‌ای از تیرهایی از جنس حصیرهای الیافی، چوب و پوشال هنر دست‌سازندگان را به تصویر می کشند.

مخلوط خاک و آهک برای مسطح ‌كردن کف اتاق ها، ملات کاهگل برای روکاری سطوح بیرونی ساختمان ها و گچ برای تزیین دیوار اتاق ها، تالارها و ایوان ها به کار رفته است.

مرتبط:

کویر اردکان

از «مصر» تا «زرّین اردکان»

اردکان یزد بزرگترین شهر در مرکز ایران

یکی از شهرهای بزرگ استان یزد که در واقع قلب کویر مرکزی ایران نامیده می­ شود شهر اردکان است. شهر ارکان از سه بخش اصلی مرکزی، عقدا و خرانق تشکیل می­ شود. این شهر بعد از یزد دومین شهر پرجمعیت این استان به شمار می ­آید و در ۶۴ کیلومتری شمال غربی یزد، بیشترین مساحت را در استان یزد به خود اختصاص داده است. برای آشنایی با آثار باستانی یزد کلیک کنید.

شهر اردکان یزد

این شهر دارای قدمتی ۸۰۰ ساله است و مردم شهر اردکان ایرانی الاصل و آریایی نژاد هستند و به زبان فارسی و لهجه یزدی باهمدیگر گفت و گو می­ کنند. واژه اردکان به معنی «سرزمین مقدس» است که از دو بخش ارد و کان تشکیل شده است، ارد به معنای مقدس و کان به معنای معدن می­باشد.

آب و هوای اردکان

شهر اردکان آب و هوایی خشک دارد و بزرگ­ترین مرکز پرورش در استان را به خود اختصاص می­دهد. بافت تاریخی اردکان ازسالم­ترین بافت­ های قدیمی ایران است، این بافت به دلیل قرار گرفتن در منطقه کویری، کمبود بارش برف و باران و دور بودن از مرزهای جغرافیایی و هجوم بیگانگان،آسیب کم­تری به آن وارد شده و شکل ساختمان های خشتی و گلی آن از حوادث روزگار مصون مانده است. شهر اردکان، ۶۰ قنات دارد و بزرگ­ترین و طولانی­ترین قنات آن که از فیروز آباد میبد سرچشمه می­گیرد قنات قطب آباد است.

جاذبه های دیدنی اردکان

اردکان جاذبه ­های دیدنی و بناهای تاریخی زیادی دارد که هر ساله گردشگران زیادی را به خود جلب می­ کند. از جمله بناهای تاریخی اردکان که می­توان نام برد : مسجد جامع، کاروانسرای شاه عباس، مسجد زیر ده، بقعه­ های امام­زاده سید محمد و سید نور الدین، پارک ملی سیاه کوه، رباط خرگوشی، خانه تقدیری اردکان، کاروانسرا و برج ارجنان، کوچه ضیایی، غار شگفت انگیز یزدان، موزه مردم شناسی، آتشکده زرجوع، و مکان­های مقدس زردتشیان از جمله پیر سبز چک چک و پیر هریشت است که زردتشیان زیادی از سایر شهرها و کشورها به سوی خود می ­کشاند. شولی و کورماست از غذاهای بسیار معروف شهر اردکان است.

مسجدجامع اردکان

مسجدجامع اردکان متعلق به دوره تیموری­هاست و در حاشیه دو کوچه قرار دارد که چهار در دارد، در اصلی آن از قطعه­ های چوب پنج ضلعی ساخته شده که ان را بسیار زیبا و باارزش نموده است و دو بخش تابستانی و زمستانی از خشت و گل دارد. روی این در کلمات الله و محمد با خط کوفی نوشته شده است.

خانه تقدیری­ها

خانه تقدیری­ها از آثار مربوط به دوره قاجاریه است. در این خانه، اتاق­های خانه پنج در و سه در هستند و اتاق­ها دور حیاط ­اند و شیشه‌های رنگی کوچک و بزرگ و بادگیر بلندی که دارد زیبای خاصی به این خانه بخشیده است این خانه محل زندگی یکی از تاجران دوران قاجار به اسم تقدیری بوده است. خانه تقدیری به کوچه ضیایی وصل است کوچه­ ای که بیشتر ساباط­های اردکان را می­توان در آن دید.

کاروانسرا و برج ارجنان

کاروانسرا و برج ارجنان یکی دیگر از بناهای تاریخی است. ارتفاع برجی که در کاروانسرا قرا دارد ۸ متر استو ارتفاع کاروانسرا از ۳ متر شروع شده و سه اتاقک ارد. برج در سمت شمال جاده و روبه روی رباط ارجنان قرار دارد و به دستور حاجی شیخ آقابابا هرندی ساخته شده است.

غار شگفت یزدان

غار شگفت یزدان در روستای هفتهر در ۷۰ کیلومتری اردکان واقع شده و دارای سه حوضچه می­ باشد. راه ورودی غار بسیار دشوار است.

پیرسبزچک چک اردکان

پیرسبزچک چک اردکان یکی از معروف­ترین جاذبه­های گردشگری اردکان است و در میان کوه­های اردکان و زنجیر قرار گرفته است. جشن مهرگان هر سال در این زیارتگاه برپا می­شود و هر سال ۴ روز میزبان زردتشیان است که برای زیارت به این عبادتگاه می­آیند. به دلیل صدای قطرات آب که از صخره­ی این عبادتگاه می­چکد و به داخل یه منبه ذخیره می­ریزد نام آن به چک چک معروف شده است.

یکی دیگر از زیارتگاه­ های زردتشیان پیرسبز هریشت است. این زیارتگاه هر سال در روز ۱۸ نوروز محل جمع شدن زردتشیان و انجام مراسم­های آنهاست. این زیارتگاه در ۱۵ کیلومتری اردکان در دامنه­های کوه قرار گکرفته است. معروف شدن این زیارتگاه به دلیل این اعتقاد مردم است که باور دارند یکی از کنیزهای بانوی یزدگرد سوم در آن ناپدید شده است.

پارک ملی سیاه کوه

تنها پارک ملی استان یزد که گونه ­های جانوری و گیاهی نادر و بی نظیری را در خود قرار داده پارک ملی سیاه کوه است که در شهر اردکان قرار دارد.

منبع:تاریخ ما