نوشته‌ها

اجاره اماکن تاریخی از «معمای شاه» تا «خاتون» اکیدا ممنوع!

مدیرعامل یکی از شرکت‌های وابسته به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از اجاره کاخ‌ها و بناهای تاریخی برای ساخت سریال‌ها و فیلم‌هایی چون «قهرمان»، «خاتون»، «جیران» و … خبر داد. درحالی‌که به گفته رییس ایکوم ایران این اقدام اکیدا ممنوع و غیرضروری است.

بدعت اجاره بناهای تاریخی برای ساخت فیلم، برگزاری نمایشگاه و اجرای کنسرت از اواخر دهه ۸۰ گذاشته شد. این بهانه را خسارت عوامل گروه فیلم‌سازی «مدار صفردرجه» به دو نقش‌برجسته تخت جمشید دست سازمان میراث فرهنگی و گردشگری وقت داد. آن دوره مسؤولیت اجاره به کانون جهانگردی و اتومبیلرانی ـ یکی از شرکت‌های وابسته به همین سازمان ـ سپرده شد که البته همه امور از تعیین اجاره‌بها تا قراردادها و چگونگی پرداخت آن، زیر نظر و با هماهنگی کامل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری انجام می‌شد. هرچند ابهام‌هایی درباره محل پرداخت و هزینه‌کرد این اجاره‌ها مطرح بود.

با آن‌که یکی از دلایل اجاره دادن بناهای تاریخی به گروه‌های هنری و فیلم‌ساز، صرف نظر از انگیزه اقتصادی برای تامین منابع مالی مورد نیاز مرمت و نگهداری این بناها، جلوگیری از آسیب و تخریب‌های ناشی از استقرار این گروه‌ها مطرح شده بود، اما این جریان هم نتوانست مانع تخریب‌های متعدد گروه‌های موسیقی و فلیم‌سازی شود و رد پای خرابی بسیاری از آن‌ها همچنان در بناهای تاریخی دست‌نخوره به جا مانده که بارزترین آن عمارت «مستوفی‌الممالک» است که در زمان ساخت سریال «از یادها رفته» پشت درهای بسته، رنگ این بنای قاجاری کامل تغییر داده و حتی در معماری بخش‌هایی از بنا دست برده شد.

در سال ۱۳۹۲ نیز محمدعلی نجفی ـ رییس وقت سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ـ که در زمان ساخت فیلم «معمای شاه» مانع از اجاره مجموعه‌های تاریخی شد، از خسارت یک گروه فیلم‌برداری به کاخ نیاوران و شکسته شدن لوستر نفیس آن خبر داد. او گفته بود: باید مسؤولان تهیه سریال‌هایی که نیاز به حضور در کاخ دارند، لوکیشنی برای فیلم‌ها و سریال‌های خود بسازند و دکورسازی کنند تا احتیاجی به حضور در این بناها نباشد.

سال ۱۳۹۳، پس از خسارتی که سریال «معمای شاه» به کاخ گلستان وارد کرد،  معاون وقت میراث فرهنگی هم ورود گروه‌های فیلم‌برداری به موزه‌ها و بناهای تاریخی کشور را تا اطلاع ثانوی ممنوع کرد. آن مجموعه تلویزیونی در دو کاخ سعدآباد و نیاوران هم فیلم‌برداری شده بود. محمدرضا کارگر ـ مدیر اداره کل موزه‌ها و اموال منقول تاریخی ـ گفته بود: سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مخالف ادامه کار این گروه بود، اما به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اعلام شد با توجه به هزینه شدن میلیاردها تومان اعتبار برای ساخت این سریال تا آن زمان، باید با این موضوع کنار بیاییم. بنابراین برای حفظ مصلحت‌ها اجازه دادیم این کار به پایان برسد.

سال ۱۳۹۶ سیدمهدی موسوی ـ رییس وقت اداره امور فرهنگی روابط عمومی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ـ در مصاحبه‌ای از دستورالعملی خبر داد که از همان سال ۱۳۹۳ به بعد، فیلم‌برداری به منظور تولید فیلم سینمایی و سریال را در اماکن تاریخی ممنوع کرده است. او تاکید کرده بود: متقاضیان در موارد استثنا اگر از هر مرجعی مجوز بگیرند، خلاف دستورالعمل ابلاغی عمل کرده‌اند.

مسؤول وقت اداره امور فرهنگی درباره موارد استثناء که مجوز فیلم‌برداری در این سال‌ها گرفته بودند، گفته بود: این موارد به دو صورت، قانون و دستورالعمل را دور زده‌اند یا بر اثر ناهماهنگی و موازی‌کاری، خارج از قاعده از بخش‌های دیگر سازمان مجوز گرفته‌اند، یا از طریق برخی نهادهای غیرمرتبطِ برون‌سازمانی اقدام کرده‌اند.

با این وجود، محتوای آن دستورالعمل در سال‌های واپسین از سوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در دوره علی‌اصغر مونسان تغییر کرده و مدتی است بناها و محوطه‌های تاریخی به گروه‌های فیلم‌ساز اجاره داده می‌شوند و این بیم می‌رود در دوره کنونی، حضور این گروه‌ها در بناهای تاریخی پررنگ‌تر شود.

خشایار نیکزادفر، مدیرعامل شرکت مادر تخصصی ایرانگردی و جهانگردی وابسته به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ـ که مسؤولیت اجاره دادن این بناها را به عهده دارد، به ایسنا می‌گوید: وزارتخانه دستورالعملی تهیه کرده است که بر اساس آن، اماکن تاریخی برای فیلم‌برداری اجاره داده می‌شوند. البته برای ساخت خیلی از فیلم‌ها تفاهم می‌شود که رایگان فیلم‌برداری کنند، مثلا فیلم‌برداری «قهرمان» رایگان انجام شد، یا پروژه ملی «سلمان فارسی». فقط برای پروژه «جیران» و «خاتون» که عمارت «مسعودیه» محل فیلم‌برداری است، اجاره گرفته می‌شود.

او که تاکید دارد در جریان فیلم‌برداری‌ها حفاظت و مراقبت از بنا الزام است و برای آن تعهد و ضمانت مالی گرفته می‌شود، می‌گوید: برای یک پروژه فیلم‌سازی درخواست شده بود کاخ گلستان کامل و رایگان در اختیار قرار داده شود، ما موافقت نکردیم، چون کارگردان این پروژه چند سال پیش در جریان ساخت سریالی به کاخ نیاوران آسیب وارد کرده بود. از خیلی جاها هم تماس گرفتند که این کار انجام شود. ضمانت‌نامه بانکی خواستم و نزدیک به ۴۰ تعهد تعیین کردیم.

نیکزاد با بیان این‌که مبلغ اجاره اماکن تاریخی را این شرکت و یا وزارتخانه تعیین نمی‌کنند، بلکه توسط کارشناس رسمی دادگستری قیمت‌گذاری می‌شود، فرایند را به این ترتیب توضیح می‌دهد: ابتدا درخواست ساخت سریال و یا فیلم در شورای فیلم وزارتخانه مطرح می‌شود که باید تایید بگیرد، بعضی از فیلم‌ها اصلا تاریخی نیستند و اجازه ساخت و حضور در اماکن تاریخی به آن‌ها داده نمی‌شود. مصوبه شورای فیلم به شرکت مادرتخصصی ایرانگردی و جهانگردی ابلاغ می‌شود و ما بر آن اساس، تفاهم‌نامه تنظیم می‌کنیم و تضمین و تعهد می‌گیریم. در جریان ساخت فیلم و سریال هم آن مکان تاریخی تحت نظارت رییس مجموعه است.

مدیرعامل شرکت مادرتخصصی ایرانگردی و جهانگردی می‌گوید: عین پولی را که از بابت اجاره دریافت می‌شود مستقیم به خزانه کشور واریز می‌کنیم، چون درآمد ملی محسوب می‌شود است و بعد، از همان منابع برای مرمت و نگهداری همین مکان‌های تاریخی استفاده خواهد شد.

او معتقد است سازندگان فیلم و سریال که از بناهای تاریخی استفاده می‌کنند، وقتی پول نمی‌دهند، تعهد و ضمانتی هم که نداده‌اند، بنابراین ممکن است آسیب وارد کنند، این اتفاق قبلا پیش آمده است.

با این وجود، سیداحمد محیط طباطبایی ـ رییس ایکوم ایران (کمیته ملی موزه‌ها) ـ ساخت فیلم‌ها و مجموعه‌های تلویزیونی تاریخی را با توجه به پیشرفت تکنولوژی و همین‌طور آسیب‌های مستقیم و غیرمستقیم فیلم‌برداری در موزه‌ها و اماکن تاریخی، ممنوع و غیرضروری می‌داند.

او براساس استانداردهای جهانی می‌گوید: فیلم‌برداری و عکاسی در بناهای تاریخی و موزه‌ها به چند دسته تقسیم می‌شود که هریک شرایط خاص خود را دارد؛ چرا که به هرحال در بازدید از موزه اخلال ایجاد می‌کند و عکاسی و فیلم‌برداری باید به گونه‌ای باشد که مانع بازدید نشود.

او همچنین اظهار می‌کند که عکاسی و فیلم‌برداری به قصد تهیه خبر و گزارش، چون در راستای اطلاع‌رسانی به جامعه است و مدت زمان آن کوتاه است، مانعی ندارد. همین‌طور فیلم‌های معرفی و مستند هم شبیه تولیدات خبری است؛ چرا که هدف از ساخت آن‌ها نیز افزایش شناخت عمومی و برقراری ارتباط بین جامعه و سایت‌های تاریخی و موزه‌ها است با این شرط که اخلال در وضعیت بازدید به وجود نیاورند، مگر این‌که بازدید از آن مکان یا موزه‌ نیز جزو سناریو و هویت و شخصیت برنامه آن‌ها باشد.

او درباره ساخت فیلم‌های تبلیغاتی در موزه‌ها و اماکن تاریخی نیز می‌گوید: ساخت فیلم‌های تبلیغاتی که هم‌شأن آثار تاریخی نباشند نیز ممنوع است، برای نمونه تبلیغ چیپس در فضای تخت جمشید یا تبلیغ سیگار در موزه ممنوع است و باید شأن و جایگاه میراث فرهنگی حفظ شود.

محیط طباطبایی در ادامه درباره ساخت فیلم‌ها و مجموعه‌های تلویزیونی داستانی تصریح می‌کند: این‌گونه فیلم‌ها و سریال‌ها مطلقا نباید در موزه‌ها و اماکن تاریخی فیلم‌برداری شود؛ چرا که آسیب‌زا است و جریان بازدید را مختل و متوقف می‌کند. در واقع موزه و مکان تاریخی برای معرفی و بازدید عموم ساخته شده و نه برای فیلم‌برداری و این کار موزه و آن مجموعه تاریخی را از عملکرد اصلی خود دور می‌کند.

این پژوهشگر نیز تاکید می‌کند که سازندگان فیلم‌های تاریخی باید هزینه‌ای را برای ساخت دکور و یا استفاده از پرده کروماکی در نظر بگیرند، مانند همان کاری که زنده‌یاد علی حاتمی برای ساخت سریال هزاردستان انجام داد و شهرک سینمایی را ساخت یا در سال‌های قبل از انقلاب برای ساخت فیلمی، ارگی شبیه ارگ بم ساختند و از ارگ تاریخی بم برای فیلم‌برداری استفاده نکردند.

رئیس ایکوم ایران یادآور می‌شود: پیشرفت تکنولوژی این اجازه را به فیلم‌سازان می‌دهد که بتوانند هر فضایی را بازسازی کنند و این اتفاق برای جلوگیری از تخریب بناها و موزه‌های تاریخی اتفاق خوبی است.

محیط طباطبایی به روشن کردن آتش در شومینه خانه وثوق‌الدوله (ساختمان ایکوموس ایران) اشاره می‌کند که سال‌ها پیش توسط یک گروه فیلم‌برداری انجام شد و نزدیک بود این ساختمان قاجاری را از بین ببرد.

منبع: ایسنا

تعطیلی تمام اماکن تاریخی و گردشگری اصفهان

سخنگوی ستاد مقابله با کرونا اعلام کرد که تمام اماکن تاریخی و گردشگری استان اصفهان در روزهای ۱۲ و ۱۳ فروردین ماه تعطیل است.

حجت‌الله غلامی در نشستی که با حضور استاندار و اعضای ستاد مقابله با کرونای استان اصفهان در تالار جلسات استانداری اصفهان برگزار شد، اعلام کرد: با توجه به اینکه تعدادی از شهرستان‌های استان اصفهان از جمله اصفهان در وضعیت نارنجی قرار گرفته، تمامی اماکن تاریخی و گردشگری، پارک‌ها و مراکز تفریحی عمومی در طی روزهای دوازدهم و سیزدهم فروردین ماه در ۲۴ شهرستان استان تعطیل بوده و مأموران شهرداری‌ها و نیروی انتظامی بر تعطیلی این واحدها نظارت خواهند داشت.

به‌گزارش ایسنا و به نقل از روابط‌عمومی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان، وی ادامه داد: این اقدام در راستای جلوگیری از تجمع شهروندان و جلوگیری از شیوع ویروس کرونا و پیشگیری از موج چهارم آن در استان انجام می‌شود.

پیش از این نیز، حسین امیری، معاون خدمات شهری شهرداری اصفهان از خاموشی کامل سی و سه پل، پل خواجو و میدان نقش جهان در روزهای ۱۲ و ۱۳ فروردین ماه خبر داده بود.

منبع:ایسنا

مرتبط:

احیای خانه تاریخی ارنست هولستر در جلفای اصفهان

خورشت ماست یک قرن زینت بخش سفره اصفهانی‌ها

کویر مصر استان اصفهان، جلوه گاه ستارگان و رمل‌ها

برخی بناهای تاریخی کشور متصرف غیرقانونی دارد

مدیرعامل صندوق توسعه صنایع‌دستی و فرش دستباف و احیاء و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی کشور با اعلام این که برخی از بناهای تاریخی متصرف غیرقانونی دارد، گفت: مقنن و قانون اساسی تنها صلاحیت این واگذری‌ها را به صندوق داده ولی در عمل با غیر این مواجه هستیم.

هادی میرزایی  با اشاره به اینکه برخی از بناهای تاریخی متصرفان غیر قانونی دارند، گفت: بر اساس قانون، صندوق توسعه صنایع‌دستی و فرش دستباف و احیاء و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی تنها مرجعی است که باید اقدام به جذب سرمایه گذار داخلی و خارجی به منظور احیای بنا کند. اما بناهایی که در اختیار صندوق قرار گرفته درصد کمی از کل آثار ملی کشور است.
وی با اشاره به ۲۷۰ بنای که بر اساس مصوبه دولت به صندوق واگذار شده است، گفت: عدم اجرای مصوبات دولت در حکم تصرف اموال دولت محسوب می شود ولی هم اکنون شاهد هستیم بسیاری از اموال در اختیار صندوق قرار ندارد.

میرزایی  با اشاره به وجود ۳۴ هزار اثر ثبت ملی گفت: باید ۲۷۰ بنا بر اساس مصوبه قانون با کمک بخش خصوصی مرمت واحیا شود در حالی که هم اکنون ۱۷۰ مورد آن در اختیار خود دولت قرار دارد و تحت مالکیت صندوق نیست.
وی با اشاره به شیوع کرونا و آسیب صنعت گردشگری گفت: یافتن سرمایه گذاران برای حضور در مزایده اخیر نیز کار سختی بود. درحالی ارزش سرمایه گذاری‌ها در این مزایده بیش از ۲۰۰ میلیارد تومان بود که اعتبارات سالانه وزارت میراث فرهنگی در بخش مرمت آثار تاریخی حدود ۱۰۰ میلیارد تومان است.
میرزایی با اشاره به وضعیت نامطلوب بناهای تاریخی گفت: مصلحت آمیزترین کار واگذاری آنها است؛ زیرا دولت با محدودیت منابع مواجه است و باید در این بخش از بخش خصوصی کمک بگیرد.
وی با بیان این که بهره برداری از نفایس تاریخی در همه کشورها در اختیار بخش خصوصی است و وظیفه دولت تنها حفاظت از آن بناها است، گفت: قدمت بناهایی که اخیرا در مزایده قرار گرفته متعلق به دوره پهلوی است و کمتر بنایی در این مزایده متعلق به دوره قبل از پهلوی می رسد.

میرزایی با اشاره به ۱۱ پرونده حقوقی در صندوق گفت: داشتن این میزان اختلاف و دعاوی با بخش خصوصی زیاد نیست یعنی حدود ۱۰ درصد از سرمایه گذاری ها با اختلاف مواجه شده است که البته این میزان نیز نباید باشد.

 

وضعیت عمارت مسعودیه همچنان نامعلوم
وی در خصوص پرونده حقوقی عمارت مسعودیه گفت: این پرونده از سال ۹۵ در محاکم قضایی آغاز شد، و همچنان سرانجام آن مشخص نیست. قرارداد ما بین سرمایه گذار عمارت مسعودیه و صندوق هنوز فسخ نشده و دعاوی به سرانجام نرسیده است. آن چیزی که بیشتر از همه خسارت و ضرر دیده است عمارت  مسعودیه است که احیا و مرمت نشد و هم اکنون در شرایط نامطلوبی قرار دارد.

میرزایی درباره خانه پدری جلال گفت: این خانه در دوره‌هایی کاربری های متفاوتی از خانه باستان‌شناسی تا کاربری های تجاری داشته است. در این مزایده اخیر کاربرد فرهنگی، هنری و آئینی برای این خانه در نظر گرفته شده تا این خانه تبدیل به پایگاه نخبگان و اندشمندان کشور و آزاد اندیشان شود.
وی با بیان این که بخش‌های دولتی و عمومی بهره برداران و ارائه دهندگان خدمات فرهنگی مطلوب نیستند، ‌گفت: با وجود این دستگاه عریض و طویل فرهنگی در کشور وضعیت فرهنگی مطلوبی نداریم.چون مجموعه ‌های دولتی وظیفه سیاستگذاری دارند.

صندوق توسعه صنایع دستی و فرش دستباف و احیاء و بهره برداری از بناهای تاریخی و فرهنگی، در تازه ترین دور از مزایده های خود بناهای تاریخی مجموعه پردیس کردشت جلفا، محور تاریخی طبیعی ارسباران (مجموعه کردشت جلفا، کاروانسراهای گویجه بل هریس و جانانلو کلیبر)، خانه ناصح زاده تبریز استان آذربایجان شرقی، عمارت های بانک ملی، شهربانی، دارایی، کلاه فرنگی و شیرخورشید ماکو استان آذربایجان غربی،کاخ شهرستانک استان البرز، حمام پیرزرگر اردبیل، عصارخانه شهید عصاری آران و بیدگل، خانه سالک شهر اصفهان، حمام شاه اصفهان، خانه های حکیم باشی کاشان و مغنی اصفهان، عمارت والی کهره شهر چرداول و قلعه کنجانچم استان ایلام را به مزایده گذاشت .

همچنین خانه آذین، خانه نجفی و عمارت گلشن بوشهر، خانه سعادتخواه و خانه پدری جلال آل احمد تهران، اتاق آئینه شهرکرد، قلعه چالشتر استان چهار محال و بختیاری، خانه تیزنو دزفول، خانه مستوفی شوشتر، خانه سوزنگر دزفول استان خوزستان، حمام قدمگاه نیشابور خراسان رضوی، کاروانسرای مهر سبزوار استان خراسان رضوی، ساباط و خانه مستوفی بشرویه استان خراسان جنوبی، کاروانسرای شاه عباسی دامغان و کاروانسرای میاندشت استان سمنان، باغ خالصه بمپور ایرانشهر، قلعه سب سراوان، ارگ محمد حسین خان نارویی زهک وخانه رهبری ایرانشهر استان سیستان و بلوچستان از دیگر بناهایی هستند که طی این آگهی به مزایده گذاشته شدند .

این صندوق همچنین، در تازه ترین دور از مزایده ها خانه بهروزی و خانه زینعلی و اسدی استان قزوین، خانه افشاریان، عمارت دیوانخانه و خانه محتشم شیراز استان فارس، خانه غفاری کرمان، حمام نظام کرمانشاه،مجموعه بلاد شاپور ( کاروانسرای دهدشت وحمام کهیار) دهدشت استان کهکیلویه و بویر احمد، حمام مریان تالش، خانه صادقی لاهیجان استان گیلان، خانه فاطمی و خانه میرشهیدی گرگان، حمام عروج رامیان استان گلستان، خانه بزرگمهری بروجرد استان لرستان، کاروانسرای گدوک سوادکوه استان مازندران، کاروانسرای مشهد میقان، عمارت امیر مفخم خمین استان مرکزی، خانه کازرونی، خانه شهریاری، خانه اسماعیل مرغون و مجموعه چرخاب اردکان یزد را نیز به مزایده گذاشته است.

منبع:ایرنا

مرتبط:

احیا بناهای تاریخی از طریق مهارت‌آموزی

چه خطراتی بناهای تاریخی خراسان شمالی را تهدید می کند؟

ابهام در ورود رایگان راهنمایان گردشگری به بناهای تاریخی

فعالیت موزه‌ها و اماکن تاریخی از سر گرفته می‌شود

رییس جمهور با بازگشایی موزه ها و اماکن تاریخی از فردا – یک شنبه چهارم خرداد ماه – موافقت کرد و دستور داد این بازگشایی با رعایت پروتکل های بهداشتی انجام شود.

محمدرضا کارگر – مدیر اداره کل موزه‌ها – بعد از اعلام ستاد کرونا، در گفت‌وگویی با ایسنا اعلام کرد: وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در حال ابلاغ دستور رییس جمهور به همه‌ی موزه‌های زیر نظر وزارتخانه و اماکن تاریخی است و باید آن به دست من نیز برسد تا بتوانم در این باره اظهار نظر کنم.

او اما باز شدن موزه‌ها در زمان مشخص شده را با درصدی احتمال کمتری دانست و افزود: با توجه به زمانی که برای ابلاغ به همه موزه‌ها نیاز است و تعطیلی‌های عید فطر، شاید ابلاغ دستور زمان‌بر باشد و آن بعد از تعطیلات اجرایی شود.

او درباره‌ی پروتکل‌های بهداشتی موزه‌ها گفت: در طول هفته گذشته این پروتکل‌ها تهیه و به همه موزه‌ها اعلام شده است ونگرانی از این وضعیت نداریم.

این صحبت‌ها در حالی مطرح می‌شوند که محمد حسن طالبیان – معاون میراث فرهنگی وزارتخانه میراث فرهنگی – در روز جهانی موزه، به ایسنا گفته بود: از هر موزه با توجه به نوع تخصص‌شان خواسته‌ایم تا پژوهش و آموزش را در این موقعیت آغاز کنند. ویترین‌ها و اشیای برخی از موزه‌ها به یکدیگر نزدیک‌اند و باید در زمان هر بازدید نیز برای ان‌ها فکری کرد.

وی با تاکید بر تهیه‌ی پروتکل موزه‌ها و در نظر گرفتن سه وجه «اماکن تاریخی»، «مخاطب و بازدیدکنندگان» و «کارکنان» در زمان بازگشایی موزه‌ها می‌گوید: بخشی که همیشه نگران هستیم بابت فضاهای بسته است که اگر ویترین داشته باشند، نباید به آن‌ها دست زد آن می‌تواند روی شی تاثیرگذار باشد.

به نظر می‌رسد باید منتظر ابلاغ وزیر میراث فرهنگی برای چگونگی آغاز فعالیت موزه‌ها و اماکن تاریخی در دوران کرونا باشیم.

منبع:ایسنا

مرتبط:

بازگشایی سایت‌های تاریخی و موزه‌ها در دستور کار قرار دارد