نوشته‌ها

ماجرای کشف گور بانوی اشکانی چه بود؟

کاوش نجات‌بخشی محوطه وِلِم در محدوده سد گِلوَرد نکا در شهرستان بهشهر، به کشف مجموعه‌ای از بقایای ۲۵ تدفین و هدایای فاخر تدفینی دوره اشکانی، از جمله بقایای تدفین و هدایای بانویی ۲۵ تا ۳۰ ساله منجر شد.

به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، رحمت عباس‌نژاد سرستی، سرپرست کاوش نجات‌بخشی گورستان وِلِم بهشهر درباره جزئیات این کاوش توضیح داد: در آبان ماه ۱۳۹۹ در جریان خاک‌برداری حین عملیات راهسازی و پل‌سازی در مجاورت روستای ولم و در محدوده سد گلورد، توسط پیمانکاران شرکت آب منطقه‌ای مازندران و سد گلورد نکا، این محوطه باستانی پدیدار شد. بررسی‌های اولیه نشان داده است این محوطه به دوره آهن متأخر (۸۰۰ تا ۵۵۰ ق. م) و دوره اشکانیان (۲۵۰ ق. م تا ۲۲۵ م) مربوط است.

دانشیار گروه باستان‌شناسی دانشگاه مازندران افزود: پس از توقف کار این پروژه راه‌سازی، برنامه کاوش نجات‌بخشی محوطه از طریق اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران به پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ارائه شد و کاوش اضطراری این محوطه با مجوز ریاست پژوهشگاه آغاز شد و ادامه یافت.

عباس‌نژاد سرستی ادامه داد: کاوش نجات‌بخشی ولم با تشکیل هیأتی ۱۲ نفره متشکل از باستان‌شناسان و انسان‌شناسانی از اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و دانشگاه‌های مازندران، تهران و کاشان پس از بررسی‌های ژئوفیزیک، عکس‌برداری‌های هوایی و نقشه‌برداری و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی آغاز شد و این فصل از کاوش تا اواسط مردادماه ادامه خواهد یافت.

 

سرپرست کاوش نجات‌بخشی گورستان وِلِم بهشهر گفت: تاکنون طی انجام کاوش‌های باستان‌شناسی در محوطه ولم شهرستان بهشهر شواهد دوره‌های مختلفی شامل قطعات سفال‌ها و ابزارهای سنگی از دوره‌های مس ‌و سنگ، مفرغ و آهن به‌دست آمده که در میان این مواد فرهنگی، سفال‌های دوره چشمه‌علی قابل توجه بوده و بیانگر ارتباطات فرهنگی این منطقه با بخش‌های جنوبی البرز در فلات مرکزی ایران دست‌کم از هزاره پنجم قبل از میلاد است.

او در ادامه به کشف تدفین‌های دوره آهن به‌ویژه آهن ۳ و ۴ و گوردخمه‌های دوران اشکانی اشاره کرد و افزود: تدفین‌های دوره اشکانی که نسبت به دوره آهن، بیش‌ترین تعداد را شامل می‌شود، دارای ساختار دخمه‌ای و اغلب دارای یک فضای مستطیلی نامنتظم با کارکرد راهرواند که به سنگ‌چین قسمت ورودی دخمه و محل قرارگیری جسد ختم می‌شود، فضای داخلی دخمه‌ها مدور بوده و از دو بخش، اعم از سکوی تدفین و چاله هدایا تشکیل می‌شود.

blank

 

این باستان‌شناس با بیان این‌که در گوردخمه‌های اشکانی، هدایای زیادی در کنار متوفیان نهاد شده است، اظهار کرد: اشیای تزیینی مکشوفه از گورهای اشکانی شاملِ ظروف سفالی در فرم‌ها، اندازه‌ها و رنگ‌های گوناگون، مهره‌هایی از جنس لاجورد، عقیق، خمیر شیشه و خمیر سنگ، اشیای زینتی مفرغی، آهنی و نقره‌ای نظیر دستبند، آویز، گوشواره، انگشترِ مُهر و پلاک، پلاک‌های مدور تزیینی و منقوش از جنس استخوان و بقایای جنگ‌افزار است.

او بیان کرد: در پایان این پروژه باستان‌شناسی، مجموعه فاخری از هدایای تدفینی دوره اشکانی در دست خواهیم داشت که پس از کشفیات محوطه وِستِمین در کیاسر ساری، کم‌نظیر و واجد اهمیت بالایی هستند.

سرپرست کاوش نجات‌بخشی گورستان وِلِم بهشهر در ادامه یکی از گوردخمه‌های جالب توجه این محوطه را بقایای تدفین و هدایای بانویی ۲۵ تا ۳۰ ساله دانست و گفت:  ۴۵ هدیه در کنار او نهاده شده است.

blank

 

دانشیار گروه باستان‌شناسی دانشگاه مازندران با اشاره به این‌که پژوهش‌های انسان‌شناسی نیز هم‌راستا با سایر مطالعات باستان‌شناسی در محوطه ولم بهشهر آغاز شده و تا کنون حدود ۲۵ گور و اسکلت کامل و ناقص مورد کاوش قرار گرفته‌اند، گفت: تعداد یافته‌های استخوانی، کیفیت و سلامت بقایا با وجود رطوبت و ماهیت رسیِ خاک منطقه به گونه‌ای است که زمینه مطلوبی را برای تحقیقات انسان‌شناسی فیزیولوژیک در منطقه شمال کشور فراهم خواهند کرد.

این باستان‌شناس با بیان این‌که روی این بقایای استخوانی می‌توان مطالعات پایه آزمایشگاهی مقیاس بزرگ و مطالعاتی که به نمونه‌های کوچک نیاز دارند، انجام داد، اظهار کرد: در حال آماده‌سازی یکی از مجموعه‌های قابل توجه استخوانی در شمال کشور برای انجام مطالعات داخلی و خارجی هستیم.

به گفته او، استخوان‌های به‌دست آمده از درون بافت خاک آهکی محوطه برخلاف نمونه‌های قرارگرفته در خاک رس، از سلامت و استحکام بالایی برخوردارند و برای ما امکان آماده‌سازی نمونه‌های متعدد برای انجام مطالعات ژنتیک باستانی، ایزوتوپ‌های سنگین، دیرینه بافت‌شناسی، دیرینه آسیب‌شناسی و مطالعات گسترده روی بقایای دندانی را فراهم خواهند کرد.

blank

وی با بیان این‌که در حال حاضر مجموعه‌ای از بقایای حدود ۲۵ تدفین را در دست داریم که دست‌کم ۱۰ مورد از آن‌ها، ظرفیت تمام مطالعات ذکرشده را دارا هستند، افزود: بقایای مکشوفه شامل تدفین‌های زنان، مردان و کودکانی است که بازه سنی آن‌ها از کم‌تر از یک سال تا در مواردی بیش از ۵۵ سال را در بر می‌گیرد.

عباس‌نژاد سرستی گفت: پیش‌بینی می‌شود که ادامه کاوش در گورستان وِلِم بهشهر در این فصل و همچنین در فصل‌های آینده، با مجموعه‌ای بسیار غنی‌تر همراه باشد و این گورستان باستانی و کشفیات آن را در جامعه علمی جهانی پرآوازه کند.

او همچنین یادآور شد: این کاوش بر اساس تفاهم‌نامه همکاری بین دانشگاه مازندران و پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و با همکاری اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مازندران و شرکت آب منطقه‌ای مازندران در حال انجام است.

blank

 

روستای وِلِم از توابع بخش مرکزی شهرستان بهشهر در بخش هزارجریب در شرق استان مازندران و در ارتفاع ۸۴۰ متری از سطح آب‌های آزاد قرار گرفته است.

منبع: ایسنا

کشف اسکلت دومین بانوی اشکانی در تپه اشرف

مدیر کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان از کشف اسکلت دومین بانوی اشکانی در ادامه فصل هفتم کاوش‌های محوطه باستانی تپه اشرف اصفهان خبر داد.

به نقل از روابط عمومی اداره کل میراث‌فرهنگی استان اصفهان، فریدون الهیاری عصر روز گذشته ۲۲ مردادماه و در حاشیه بازدید از محوطه باستانی تپه اشرف اصفهان با اعلام این مطلب گفت: تپه تاریخی اشرف و همچنین محوطه باستانی “جی” در جنب تپه اشرف اصفهان به دلیل اینکه جز معدود محوطه‌های باستانی در داخل شهر اصفهان به شمار می‌رود از اهمیت ویژه‌ای در راستای شناسایی پیشینه تاریخی اصفهان برخوردار است.

او در ادامه با اشاره به اهمیت شناسایی پیشینه تاریخی اصفهان، افزود: امروزه اصفهان یکی از مشهورترین شهرهای ایران و حتی جهان به شمار می‌رود، با این‌حال این شهر بیشتر به دلیل تکاپوی فرهنگی و تمدنی نخبگانش در دوران اسلامی شناخته شده، لذا با کمال تأسف پیشینه تاریخی این شهر در دوران باستان و حتی دوران آغازین تاریخ کمتر شناخته شده.

الهیاری با اشاره به کاوش‌های باستان شناسی در محوطه تپه اشرف اصفهان تاکید کرد: از سال ۱۳۸۹ خورشیدی و با تملک این محوطه باستانی و تعیین عرصه و حریم آن، کار باستان شناسی در شش فصل در این تپه تاریخی تا سال ۱۳۹۸ انجام شد و پیشینه تاریخی شهر اصفهان به صورت علمی تا دوران هخامنشیان به اثبات رسید.

مدیر کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان همچنین در ادامه به انجام هفتمین فصل کاوش‌های باستان شناسی در این محوطه اشاره کرد و گفت: همزمان با انجام عملیات تعویض سیستم آب‌رسانی و فاضلاب شهر اصفهان، از چند ماه گذشته برنامه‌ریزی برای تعویض این سیستم در محدوده تپه اشرف اصفهان نیز انجام و با همکاری شرکت آبفا پیش از آغاز این عملیات، باستان شناسان فصل هفتم کاوش‌های این مجموعه را در مسیر تعویض لوله‌های آب و فاضلاب در بخش شرق اصفهان آغاز و در حین این عملیات کشف‌های قابل توجهی به دست آمد که از آن جمله به اسکلت یک بانوی ایرانی متعلق به دوران اشکانی می‌توان اشاره کرد.

الهیاری تاکید کرد: در جریان ادامه عملیات هفتمین فصل از کاوش تپه اشرف که حدفاصل تپه تاریخی اشرف و محوطه شهر باستانی “جی” در امتداد خیابان مشتاق سوم در حال اجرا است، روز گذشته باستان شناسان موفق به کشف دومین اسکلت یک دختر نوجوان اشکانی شدند که در فاصله ۱۰ متری از مقبره اولین بانوی اشکانی که دو هفته پیش کشف شده بود، قرار داشت.

او در همین راستا افزود: بررسی‌های اولیه حاکی است این دختر نوجوان ۱۳ ساله بوده و در مقبره او سکوی وجود دارد که بر روی آن بقایای از یک کوزه سفالی وجود دارد.

الهیاری تصریح کرد: با توجه به ادامه عملیات باستان شناسی در فصل هفتم کاوش، امیدواریم بتوانیم با همکاری سایر نهادها به ویژه مدیریت شهری، فصل بعدی کاوش نیز در این مجموعه باستانی ادامه یافته و بخشی از راز مگوی حیات تمدنی استان در این بخش از فلات مرکزی ایران بر ملأ شود.

مرتبط:

مسجد حکیم یکی از مساجد چهارایوانی اصفهان

تاریخچه سی و سه پل اصفهان

همه چیز در مورد هتل عباسی اصفهان