سردر عالی قاپو یکی از آثار تاریخی و گردشگری در شهر قزوین است که در ابتدای خیابان سپه – نخستین خیابان ساخته شده در ایران – قرار دارد. این بنا سردر یکی از هفت در ورودی به ارگ سلطنتی صفویان بوده است. و در اصلی جنوبی است که به خیابان و میدان شاه باز می‌شده و تنها در از این مجموعه است که اکنون به یادگار مانده است.

این مکان  یکی از بناهای مهم دوره صفویه با عمارت‌ها و باغ‌های بسیار زیبا است که در مرکز شهر قزوبن قرار دارد. این عمارت شامل مجموعه ای به نام سعادت آباد بوده که در حال حاضر از کل مجموعه، تنها سردر عالی قاپو بر جای مانده است. این مجموعه ۷ در داشته که یکی از آنها را عالی قاپو نامیده‌اند. این بنا نخست در دوره شاه طهماسب ساخته شده و در زمان شاه عباس اول به‌صورت کنونی تغییر شکل یافته است. در دوران ناصر الدین شاه نیز، تعمیرات و اضافاتی صورت گرفت و در دوران پهلوی اول به علت اقامت پلیس در آنجا ابتدا نام “نظمیه” و سپس “شهربانی” در ترنج بالای سردر به خط مرحوم عبدالعلی پزشکیان، معلم خط قزوینی، گچبری گردید و در زمان پهلوی دوم قسمت اضافی بالای سردر را در زمان پهلوی دوم حذف نمودند.

بر پیشانی این سردر رفیع که ۱۷ متر ارتفاع دارد، کتیبه‌ای با کاشی معرق به خط ثلث از علی‌رضا عباسی – خوشنویس معروف عهد صفوی – جلوه‌گر است. بر فراز این کتیبه، پنجره مشبک بزرگی از کاشی قرار گرفته است. بیش از دو گوشوار بلند در طرفین سردر که بر بالای طاق‌نمایی واقع شده که بنا را به ساختمان‌های هم جوار پیوند می‌داده است.
این بنا در گاه بلندی دارد که به خیابان شهدای قزوین مشرف است. این در به هشتی بزرگی متصل است و در داخل آن دو اتاق وجود دارد که جایگاه دربانان بوده است. راهرو طبقه دوم بنا نیز از همین اتاق‌ها می‌گذشته است.

در سمت غرب این در ۳ اتاق طولانی پهلوی هم واقع شده که احتمالا جایگاه نگهبانان و محافظان بوده است. یکی از این اتاق‌ها در دوره قاجار به قرائت خانه و دیگری به چای خانه تبدیل شد.
ازاره‌های سر در با کاشی پوشیده شده اند و بقیه سر دربا گچ وشیده شده است. یکی از پنجره‌ها به خیابان شهدا و دیگری به حیاط شهربانی کنونی گشوده می‌شود.

مشخصات بنا
این سردر، ورودی اصلی به دولتخانه دوران صفویه بود. بنای سر در شامل ایوان رفیع ورودی با قوس تیزه‌دار و سه ریف طاق‌نما در طرفین آن است. گوشواره‌هایی با ستون‌نماهای آجری در دو طبقه، نمای سردر را تکمیل می‌کنند. هشتی متصل به ایوان ورودی به شکل هشت ضلعی است و در طرفین محور ورودی آن اتاق‌های نگهبانی قرار دارد. در این هشتی پلکان‌هایی دیده می‌شود که به طبقه بالا – جایگاه نقاره‌زنان – راه می‌یابند. کتیبه و شباک کاشی، تنها تزیینات باقی‌مانده در ایوان ورودی است. در طرف شرقی این سردر که پیش از مشروطیت رختشویخانه بود، مدرسه ای به نام امید در سال ۱۳۲۰ قمری احداث شد که از اولین مدارس نوین ایران می باشد.

شاردن سیاح فرانسوی به کتیبه دیگری در این سردر که مضمون آن بیت معروف زیر است و در حال حاضر وجود ندارد اشاره می کند: گشاده باد به دولت همیشه این درگاه به حق اشهد ان لا اله الا الله

سردر عالی قاپو قبل از انقلاب، جایگاه شهربانی و سپس در اختیار نیروی انتظامی بود، اکنون در اختیار میراث فرهنگی قرار گرفته و به منظور احیای دولتخانه صفوی در در حال مرمت می باشد. مرمت بنا در خرداد ۹۱ آغاز گردید و مرمت بخش‌های آسیب‌دیده کف فرش هشتی، رنگ برداری و رنگ‌آمیزی درب‌های ورودی، مرمت آجرهای فرسوده و شکسته، بندکشی توخالی هشتی و تهیه و نصب درب‌های چوبی بخش داخلی بخشی از عملیات مرمتی بوده است.
این بنا در ۳۱ تیر ۱۳۱۳ بشماره ۲۱۳ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

مرتبط:

قزوین _شهری با کلیسا های قدیمی و محله‌های ارامنه

کلیسای کانتور قزوین

عمارت سردار مفخم _ دیدنی ترین بنای تاریخی قزوین

در دوره مشروطه، محوطه‌ ای به نام کانتور در اختیار روس‌ های تزاری قرار داشت که دفاتر اداری خود را در آن مستقر کرده بودند. کلیسای کانتور در داخل این محوطه توسط شرکت راه‌ سازی روس ها بنا شد. این کلیسا که به نام “برج ناقوس” نیز معروف است در زمان جنگ جهانی دوم توسط روسها ساخته شده است. از نظر ابعاد کلیسای کوچکی است که دارای یک پلان چهار ضلعی بوده و دارای دو گنبد یکی بزرگ در مرکز نمازخانه و دیگری کوچکتر در بالای محراب میباشد. مصالح بکار رفته آجر و ملاط میباشد که آجرها با هنرمندی بسیار چیده شده و در نتیجه بنایی بسیار زیبا بدست آمده است. کلیسای کانتور دارای یک در ورودی است که بر روی دیوارهای دو سمت آن صلیبهای روسی نقش بسته است. در بالای ورودی ناقوسخانه ای سه طبقه قرار داده شده است که به یک گنبد کوجک منتهی میگردد. جهت حفاظت از درب چوبی ورودی و نقوش دیوارهای مجاور آن اقدام به ساخت یک سقف شیروانی با حایل ستونهای چوبی در جلوی ورودی کلیسا شده است .

این کلیسای کوچک مانند سایر کلیساها دارای طرحی چلیپایی است و محراب آن رو به خاور است. ورودی کلیسا درضلع باختری آن قرار دارد و شامل فضای ورودی با سقف شیب‌ دار و درب ورودی است. پس از ورودی، پیش فضای هال قرار دارد که بالای آن برج ناقوس کلیسا با ارتفاع حدود یازده متر به چشم می‌ خورد. هال شامل نمازخانه و محراب است و در دو طرف آن، دو فضای مستطیل شکل قرار دارد. فضای محراب به شکل نیم دایره است و بر فراز آن گنبدی قرار گرفته است. فضای نمازخانه دارای گنبد و فضاهای جانبی آن دارای پوشش تخت است. در نمای خارجی این کلیسا، ستون‌ های تزیینی دیده می‌ شود. نقشه معماری کلیسا چند ضلعی نامنظم است که با آجر قرمز لعابدار پوشیده شده و نمای جالبی پیدا کرده است.

در نمای خارجی کلیسا هم ستون‌ های تزیینی زیبایی به چشم می‌ خورد و به دلیل همین شکل و شمایل خاص کلیسای کانتور در میان بناهای تاریخی قزوین جایگاهی متفاوت پیدا کرده است. دو گوشه طبقه اول برج ناقوس همچون نمازخانه دارای ستون نماهای بزرگی است ولی در طبقه دوم برچ چهار ستون در چهار گوشه آن با فاصله‌ ای از دیوارها قرار داده شده است. به غیر از تورگیرهای نمازخانه برج ناقوس نیز دارای نورگیرهایی می‌ باشد. در ورودی کلیسا پس از عبور از ایوان کوچکی که نیم متر از سطح زمین بالاتر است؛ با قوسی هلالی از جانب غرب باز شده و به سالن اصلی و دو اتاق کوچک در شمال و جنوب آن می‌ پیوندد که هر کدام با پنجره‌ های نعل اسبی به بیرون ارتباط دارند. حیاط کلیسا دارای آجرفرش است که در محوطه آن دو مقبره قرار دارد که یکی متعلق به یک خلبان روسی است که بر اثر سقوط هواپیمایش در طول جنگ جهانی اول کشته شد و دیگری متعلق به یک مهندس راه‌ سازی روسی می‌ باشد.

منبع:تریپ یار

مرتبط:

سفری به اعماف غار قلعه کرد قزوین

عمارت سردار مفخم _ دیدنی ترین بنای تاریخی قزوین

واقعیت جالب روستای مرگ قزوین چیست؟

قزوین در فاصله ۱۳۰ کیلومتری پایتخت از نظر تاریخی یکی از کهن ترین شهرهای ایران است، شهری که در دوره باستان به خاطر قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم به آبادانی رسید و امروز یکی از مهمترین مقاصد گردشگری کشور است. این شهر جاذبه های تاریخی زیادی را در خود جای داده است. عمارت سردار مفخم که از خانه‌ های دو طبقه کوشکی دوره قاجار با تزیینات آجری و گچبری است و در خیابان هلال احمر این شهر واقع شده است، یکی از بناهای دیدنی قزوین است. این عمارت توسط شاهزاده اکبر میرزا ملقب به سردار مفخم و بشارت السلطنه (نماینده قزوین در دوره‌ های چهارم و پنجم مجلس مشروطه) بنا شده‌ است. ساخت این بنا به اواخر دوره قاجار مربوط بوده و در حکم استراحتگاه خاص سران و شاهزاد گان بوده ‌است.

معماری
سبک معماری و تزئینات داخلی، این بنا را به اثری ارزشمند تبدیل کرده که تماشای آن خالی از لطف نیست. در نمای خارجی این بنا از آجرکاری و سرستون های زینتی استفاده شده که نمایی جالب توجه دارد. در ساخت این عمارت از معماری پایتخت الهام گرفته شده و در زمانی ساخته شده که معماری بناها کم کم از سبک و سیاق قاجار به سبک پهلوی در حال تغیر بود. عمارت در سمت غربی حیاط ساخته شده و درست در مرکز آن پله هایی مجلل ساخته شده که بر جذابیت آن  افزوده است. جایگاه پله ها درست در مقابل سرسرای ورودی است و با رسیدن به پاگردی بزرگ به دو قسمت تقسیم می شود و به طبقه بالا می رسد. پله های مرکزی داخلی ساختمان در طبقه دوم به یک راهروی چهارطرفه می رسد، راهرویی که در اطرافش نرده و چندین ستون تزئینی به چشم می خورد. عمارت چندین اتاق دارد که در بعضی از آنها گچبری های زیبا با نقش و نگارهای گل و برگ، شکار حیوانات و … دیده می شود. عمارت سردار مفخم در وسط یک حیاط بزرگ ساخته شده و از بهترین نمونه های خانه های ایرانی به شمار می رود که برای ساخت آن از معماری اصیل ایرانی استفاده شده است. این خانه از سه سمت از نماهای مختلفی برخوردار است و دارای ستون های بلند و مستقل است. این بنا در گذشته به عنوان مدرسه امیرکبیر معروف بود اما امروز به عنوان خانه فرهنگ امیرکبیر شناخته می شود.

تاریخچه کاربری بنا
اولین کاربری این بنا مسکونی بوده و قبل از سال ۱۳۴۸ به دادگستری واگذار شد. از سال ۴۸ تا سال ۶۹ مدرسه امیر کبیر به این مکان با عنوان مدرسه راهنمایی و دبیرستان امیرکبیر انتقال داده شد. سازمان میراث فرهنگی بعد از زلزله سال ۶۹ این ساختمان را مرمت و در سال ۷۷ به ثبت ملی رساند. این بنا طبق توافق انجام گرفته از سوی سازمان میراث فرهنگی به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی واگذار شد. این مکان دفتر نمایندگی وزارت امور خارجه در قزوین نیز بشمار می رود و در طبقه دوم این خانه مستقر می باشد که امکان بازدید از این قسمت وجود ندارد.

جاذبه های نزدیک
پس از بازدید از این موزه می توانید به سراغ جاذبه هایی مثل موزه شهر، مسجد مدرسه حیدریه و خیابان سپه بروید که در نزدیکی این محل قرار دارند. قابل یادآوری است که خیابان سپه اولین خیابان طراحی شده ایران است و در زمان صفوی در دوره ای که قزوین پایتخت بود ساخته شده است. این خیابان در زمان صفوی نبض مرکزی شهر بود و در سال های اخیر بعد از احیاء تبدیل به یکی از مهمترین جاذبه های شهر شده است.

مرتبط:

واقعیت جالب روستای مرگ قزوین چیست؟

چهلستون قزوین

آثار تاریخی قزوین _ پایتخت صفوی ها

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان قزوین گفت: موزه‌ها و اماکن تاریخی قزوین پس از تعطیلات عید سعید فطر در صورت مساعد بودن شرایط و با رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی پذیرای بازدیدکنندگان هستند.

علیرضا خزائلی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم از قزوین گفت: از جمله برنامه‌های مهم ما در سال جاری ثبت جهانی قلعه الموت و سرای سعدالسلطنه است که پس از پایان بحران جهانی کرونا و شروع به کار سازمان‌های بین‌المللی این حوزه، هر دو پرونده را دنبال خواهیم کرد.

خزائلی با بیان اینکه پرونده ثبت قلعه تاریخی الموت در حال تکمیل شدن است، افزود: بعد از غلبه جهانی بر ویروس کرونا و از سرگیری دوباره فعالیت یونسکو پرونده ثبت این اثر تاریخی را تکمیل و به این سازمان جهانی ارائه خواهیم کرد تا در بخش یونسکوی اسلامی ثبت بین‌المللی شود.

وی همچنین از تهیه و تکمیل پرونده ثبت جهانی سرای تاریخی سعدالسلطنه خبر داد و گفت: ثبت جهانی این کاروانسرای درون شهری را از دو مجرا پیگیری می‌کنیم که یکی مربوط به ثبت بازار صنایع دستی سعدالسلطنه است که پرونده آن کامل شده و قرار است آن را در شورای جهانی صنایع دستی ثبت بین‌المللی کنیم.

خزائلی ادامه داد: پرونده ثبت جهانی بازار سعدالسلطنه مورد تایید بازرسان این شوراست؛ اما در نوبت قبلی که پرونده‌های برای ثبت جهانی در این شورا طرح می‌شد، نوبت به سعدالسلطنه نرسید.

مدیرکل میراث فرهنگی استان با ذکر اینکه پرونده دوم ما در خصوص ثبت جهانی سعدالسلطنه در یونسکو جریان دارد، گفت: طبق تمهیدات سازمان میراث فرهنگی، پرونده ثبت تعدادی از کاروانسراهای کشور در قالب یک بسته آماده و برای ثبت جهانی به سازمان یونسکو ارائه می‌شوند که کاروانسرای درون شهری سعدالسلطنه هم در بین این کارونسراها قرار دارد.

خزائلی اضافه کرد: امیدواریم هر دو بنای تاریخی در سال میلادی جاری به ثبت جهانی برسند تا بیش از گذشته توجه گردشگران خارجی را به بازدید از ابنیه و میراث تاریخی استان قزوین جلب کنند.

وی ادامه داد: با وجود اینکه یکی از معدود استان‌هایی هستیم که قابلیت ثبت جهانی آثار تاریخی و میراث فرهنگی را داریم، متاسفانه در این زمینه ضعیف عمل کرده‌ایم که یکی از سیاست‌های ما جبران ضعف‌های گذشته در این حوزه بوده و تاکنون ۱۴۱۹ اثر از آثار تاریخی استان در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

منبع:تسنیم

مرتبط:

قزوین را از دریچه فضای مجازی متفاوت ببینیم