شهرستان سامان به عنوان نگین چهارمحال و بختیاری یکی از مهمترین شهرستانهای گرشگری این استان به شمار می رود، این شهرستان دارای پل های تاریخی بسیاری از قبیل پل زمانخان، پل هوره، پل کاهکش، پل چوبی و … است که تاریخی بودن و معماری خاص انها در کنار رودخانه خروشان زاینده رود جاذبه های گردشگری بسیار ارزشمندی را در منطقه فراهم کرده است.
معرفی شهر سامان:
سامان یکی از شهرهای استان چهارمحال و بختیاری در ایران و مرکز شهرستان سامان می‌باشد.
شهر سامان در فاصله ۲۲ کیلومتری شمال شرقی شهرکرد قرار دارد. سامان به دلیل قرار گرفتن در حاشیهٔ زاینده رود از زمینه مناسبی برای کشاورزی، باغداری و جذب گردشگر برخوردار است. محصولات کشاورزی شهر سامان شهرت بسیاری دارند و این شهر به علت وضعیت خاص جغرافیایی برای تولید محصولاتی همچون بادام و گردو بسیار مناسب و از قطبهای مهم تولید این محصولات است.
این شهر زادگاه شاعران معروفی چون دهقان سامانی و عمان سامانی می‌باشد. این شهر تا سال ۱۳۴۵ از لحاظ آماری شهر شناخته نمی‌شد تا این که در این سال پیشنهاد شهرداری گرفتن آن مطرح شد و در سال ۱۳۴۷ به صورت رسمی به شهر ارتقاء یافت.
موقعیت جغرافیایی سامان:
شهر سامان در حاشیهٔ دامنهٔ شرقی کوه شیراز و در فاصله بسیار نزدیکی از رود زاینده رود قرار دارد. سامان در فاصله ۲۲ کیلومتری شمال شرقی شهرکرد و ۸۵ کیلومتری غرب استان اصفهان و متصل به راه غربی شهرکرد به اصفهان قرار گرفته‌است. وضیعت طبیعی آن تقریباً کوهستانی و دارای تپه و ماهورهای متعدد و سرسبز است. در طرح جامع استان چهارمحال و بختیاری ۶ مسیر پیشنهادی گردشگری تعریف شده‌است که مسیر شماره ۲ آن از سامان می‌گذرد.
این مسیر عبارت است از: شهرکرد ـ چالشتر (قلعه چالشتر) ـ سامان (پل زمان خان ـ شوراب صغیر-حاشیه زاینده رود) ـ هوره (پل هوره) ـ مارکده ـ دریاچه سد زاینده رود ـ بن (آبگیر بن) ـ امامزاده سید محمد ـ شهرکرد.
مردم شناسی:
مردم این شهر غالباً ترک قشقایی هستند، هم چنین مهاجرهایی از اطراف اصفهان و شهرکرد و غرب خوزستان در بین فامیل‌های ساکن در این شهر به چشم می‌خورند.اهالی شهر سامان پیرو دین اسلام (تشیع) می‌باشند.
زبان و ادبیات مردم سامان:
مردم شهر سامان به زبان ترکی قشقایی و اندکی از جمعیت به فارسی صحبت می‌کنند. زبان اصلی مردم شهر سامان و نیز روستاهای اطرافش ترکی قشقایی است و در محیط اداری، مدرسه و سطح شهر به زبان فارسی و گاه به ترکی قشقایی سخن می‌گویند. با آن که سامان شهر کوچکی است اما زادگاه چندین شاعر بنام است. از جمله این شاعران میتوان به دهقان سامانی، عمان سامانی، افلاکی سامانی، نیسان سامانی، قطره، دریا، ذره، محیط و تبیان اشاره کرد.
عمان سامانی یکی از معروف‌ترین شاعران ملی است و کتاب شعر بسیار معروفی به نام گنجینة الاسرار دارد که در آن وقایع عاشورا را به زبان شعر توضیح می‌دهد. دیوان گنجینة الاسرار این چنین آغاز می‌شود:
کیست این پنهان مرا در جان و تن کز زبان من همی گوید سخن
این که گوید از لب من راز کیست؟ بنگرید این صاحب آواز کیست؟
مراسم‌های شهر سامان:
مراسم چاق چاقو
مراسم چاق چاقو یکی از مراسم‌های عزاداری حسینی می‌باشد که اصالتاً مربوط به شهرستان سامان است و هم اکنون در شهرستان سامان (شهر سامان و اکثر روستاهای زیر مجموعه مثل شوراب صغیر) و برخی نقاط استان چهارمحال و بختیاری (مثل سورشجان) برگزار می‌شود. نکته مهم مربوط به مراسم چاق چاقو این است که برخلاف بسیاری از مراسم‌های عاشورایی، چاق چاقو در نیمه شب (اغلب ساعت ۳ نیمه شب) و فقط یک شب (صبح عاشورا) برگزار می‌شود. در این مراسم دسته بزرگی از جمعیت با شکلی خاص، اشعاری ویژه و آهنگی مخصوص در شهر سامان به راه می‌افتند و هرنفر دو قطعه سنگ یا چوب تخت در دست می‌گیرد با نظمی خاص برهم می‌کوبند.
مردم در این شب تا زمانی که هوا تاریک است باید شهر را دور بزنند و مراسم تا اذان صبح ادامه پیدا می‌کند و پس از اقامه نماز جماعت صبح به خانه یا مساجد بازمی‌گردند و خود را برای عزاداری روز عاشورا آماده می‌کنند.
افراد سرشناش شهر سامان:
دهقان سامانی: میرزا ابوالفتح خان دهقان سامانی، ملقّب به «سیف الشعرا» و متخلّص به «دهقان سامانی»، از شاعران به نام ایران می‌باشد. دهقان سامانی در اصفهان در مدرسهٔ صدر نزد آخوند ملا محمد کاشانی و شیخ حسن شیرازی تحصیل علوم ادبی و دینی کرد. از معروف‌ترین آثار دهقان، میتوان به دیوان اشعار او اشاره کرد که به «شکرستان» معروف است.
عمان سامانی: میرزا نورالله عمان سامانی، ملقّب به «تاج الشعرا» و متخلّص به «عمان سامانی»، یکی از معروف‌ترین شاعران ملی است و کتاب شعر بسیار معروفی به نام گنجینة الاسرار دارد که در آن وقایع عاشورا را به زبان شعر توضیح می‌دهد.
مکان های تفریحی سامان
پل تاریخی زمانخان:
مهمترین این پل های تاریخی پل تاریخی “زمانخان” است و یکی از بی نظیر ترین جاذبه های دیدنی شهرستان سامان در استان چهارمحال و بختیاری به شمار می رود که در فهرست آثار ملی به شماره ۱۷۴۴ ثبت شده است و در فاصله ۲۹ كيلومتري شمال شهركرد و ۵ كيلومتري شهر سامان واقع شده که قدمت آن به دوره صفويه مي‌رسد.
ساختمان اين پل در دوره صفويه در زمان يكي از روساي طوايف قشقايي به نام زمانخان احداث شده است. اين پل را بروي رودخانه زاينده‌رود بصورت دو دهنه طاق قوسي به طول ۲۲ متر و به عرض پنج متر و به ارتفاع ۱۳ متر در سال ۱۰۲۲ هجري قمري بنا گذاشته شده است.
اين بنا برروي صخره‌هاي سنگي طبيعي با مصالحي از آجر با ملات گچ و خاك در تمام بدنه و طاقها و همچنین سنگ در پايه‌هاي آن ساخته شده است.
ترکیب مناظر رود خروشان زاینده رود، پل زمانخان و طبیعت زیبای منطقه و نیز اقدامات انجام شده برای رفاه گردشگران، این ناحیه را از مهمترین قطبهای گردشگری استان چهارمحال و بختیاری قرار داده است.
دهکده سیاحتی زاگرس که دارای واحدهای اقامتی زیبا و مشرف به زاینده رود و پل زمانخان است در مجاورت این پل بنا شده است.
جاده آسفالته، واحدهای اقامتی و پذیرایی (هتل گلهای سامان و مجتمع توریستی) پارکینگ، سکوی نشیمن، تجهیزات برای بازی کودکان، فضای سبزو سرویس بهداشتی و فاصله دو کیلومتری تا پمپ بنزین از امکانات و تسهیلات موجود در این کانون گردشگری است.
پل کاهکش:
پل کاهکش یکی از پل های گردشگری واقع در روستای کاهکش شهرستان سامان است و در ۲۵ کیلومتری مرکز استان قرار دارد.
این روستا در حاشیه رودخانه زاینده رود قرار گرفته و جمعیتی حدود هزار نفر در آن ساکن هستند. همسایگان این روستا روستاهای شوراب صغیر، چم نار و چم خرم است که دارای باغات گسترده هلو و بادام هستند.
مردم در این روستا به کار باغداری ، کشاورزی و دامداری مشغولند و از مهمترین محصولات آنها میتوان به گردو ، بادام ، هلو ، گندم و جو اشاره کرد.
پل تاریخی هوره:
پل تاریخی هوره از بناهاي تاريخي عهد صفوي است که ساخت این پل در خرداد ماه سال ۱۳۳۷ هجری شمسی آغاز و در پاییز سال ۱۳۳۸ به اتمام رسیده است.
این پل به علت از بین رفتن پل قدیمی هوره و صعب العبور بودن رودخانه مخصوصا در زمستان و فصل بارندگی ساخته شده است.
پل هوره توسط مرحوم حاج سید عطاالله مرتضوی و مرحوم حاج محمد یادگار و کمکهای اهالی روستا احداث شده است.
نام پل به روستایی که در آن قرار دارد منصوب شده است. پل هوره دارای هفت دهانه وهشت ستون است، دهانه مرکزی بزرگتر از سایر دهانه ها است.
طاق ها نیم دایره و به روش رومی سنگ چین شده است. پل به طول۸۶٫۳۲ ، عرض۸٫۹۹ و ارتفاع ۶٫۷۸ متر است. مصالح استفاده شده در پل بوم آورد و تمامی از سنگ با ملات ماسه سیمان است.
سامان دارای شش بنای با ارزش تاریخی شامل مسجد جامع، حمام قدیمی ملا رحیم، حمام بالا ده، مسجد ابوالفضل، مقبره دهقان سامانی، مسجد و حسینیه آل محمد(ص) است که به معرفی دو بنای مذهبی و تاریخی آن می پردازیم.
مسجد جامع سامان متعلق به دوره قاجار است و در سال ۸۶ به شماره ۱۹۶۷۶ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید که این مسجد دارای شبستانهای وسیع و دیوارههای مجلل است و مسجد ابوالفضل که متعلق به دوره قاجار است و در سال ۸۷ به شماره ۲۳۸۲۵ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
آرامگاه دهقان سامانی میرزا ابوالفتح سامانی که از شعرای سامان است در سال ۱۳۲۰ هجری قمری وفات کرده است که مقبره زیبایی برای این شاعر در جنوب شهر بنا شده است.
دیگر جاذبه های گردشگری شهرستان سامان:
از دیگر قابلیت های این شهرستان در جذب مسافر و گردشگر وجود و ثبت چهار روستای هدف تاریخی و گردشگری شامل یاسه چاه، هوره، چلووان و سوادجان در شهرستان سامان است که این روستاها با قابلیت هایی شامل نوع بافت معماری، ویژگیهای فرهنگی و اقلیمی منحصر به فرد، جاذبه های طبیعی، صنایع دستی و توجه به توسعه صنعت گردشگری در بخش روستایی حایز اهمیت که دو روستای یاسه چای و سوادجان از لحاظ بافت تاریخی بسیار حایز اهمیت است که به معرفی آنها می پردازیم.
روستای بدون کوچه یاسه چاه:
روستای هدف تاریخی و گردشگری یاسه چای که در ۶۰ کیلومتری نجف آباد اصفهان و ۵۲ کیلومتری شهرکرد قرار دارد. بافت این روستا از خشت متعلق به دوره صفویه است. ارتفاع روستای یاسه چاه از سطح دریا یک هزار و ۹۰۹ متر است و آب و هوای آن در فصل‌های بهار و تابستان، ملایم و مطبوع و در زمستان‌ها، نسبتاً سرد است. رودخانه پرآب زاینده رود در شرق روستا جریان دارد.
روستای سوادجان روستای با دالان های سرپوشیده:
روستای گردشگری سوادجان از سطح دریایک هزار و ۹۰۰ متر ارتفاع دارد و آب و هوای آن در بهار و تابستان مطبوع و دلپذیر و در زمستان، سرد و خشک است.
سوادجان از روستاهای قدیمی استان چهارمحال و بختیاری است، که تاریخ شکل‌گیری آن به اوایل دوره صفوی مربوط می‌شود.
روستای زیبا و دره‌ای سوادجان در حاشیه زاینده‌رود استقرار یافته و بافت مسکونی متراکمی دارد. خانه‌های این روستا معمولاً ایوان دارند. حیاط خانه‌های روستا بزرگ، با کاربری‌های متعدد است. مصالح استفاده شده در ساخت خانه‌ها عمدتاً چوب، سنگ و گل است. در ساخت خانه‌های جدید از مصالح مقاوم آهن، آجر، سیمان و گچ استفاده می‌شود.
جاذبه‌های گردشگری روستای سوادجان که موقعیت دره‌ای و ساحلی دارد، واجد ارزش‌های گردشگری و تفرجگاهی بسیاری است، عمده‌ترین جاذبه‌های طبیعی این روستا در تنوع پوشش گیاهی و حیات وحش پیرامون روستا جلوه‌گر شده است.
باغات انبوه میوه در روستای سوادجان از جاذبه‌های ارزشمند طبیعی به شمار می‌آیند و به ویژه در فصل بهار بر زیبایی‌های روستا می‌افزایند.
غار آهکی و کوه محلی قیس از دیگر جاذبه‌های طبیعی این روستاست. فضای اطراف این غار آهکی از گل‌ها و گیاهان خودرو پوشیده شده است.
مرتبط:
پوشش و تمدن استان چهارمحال بختیاری
