ساوه یکی از شهرهای کهن تاریخی ایران در استان مرکزی است که قدمتی ۷ هزار ساله دارد. این شهر باستانی به خاطر نعمت داشتن باغ‌های زیاد انار به شهر «یاقوت‌های سرخ» نیز معروف است. ساوه از جاذبه‌ های بکر گردشگری متعدد و متنوعی چون تپه‌های باستانی، زیارتگاه‌ های معروف، مناطق طبیعی دست‌نخورده، روستاهای زیبا، چمنزارهای سبز، چشمه‌سارها و آبشارهای زیادی برخوردار است.

شهر ساوه:

ساوه، از شهرهای استان مرکزی و مرکز شهرستان ساوه، در کشور ایران است. ساوه یکی از شهرها و مناطق باستانی بازمانده از دوره ساسانی است که در اواخر آن دوره و در اوایل دوره اسلامی یعنی سال ۲۲ هجری، جزو ایالت جبال یا کوهستان بوده‌است.

ساوه، از شمال به شهرستان زرندیه و استان قزوین، از جنوب به شهرستان تفرش و استان قم، از شرق به استان تهران و قم و از غرب و جنوب غربی به استان همدان و شهرستان کمیجان محدود می‌گردد.

نامگذاری:

– ساوه بر وزن کاوه، از نام پهلوانی تورانی به نام «ساوه‌شاه» گرفته شده‌است.

– ساوه تغییریافته واژه سه‌آبه به معنای مکانی با سه رودخانه خوانده شده‌است.

– ساوه در زبان فارسی به معنای خرده‌طلا است، نام بخش‌هایی مانند زرند، گواه کاربرد این معنی برای منطقه ساوه‌است.

– نام شهری است نامدار در عراق عجم، گویند دریاچه‌ای در آن جا بود که هر سال یک کس را در آن غرق می‌کردند تا از سیلاب ایمن بمانند و در شب ولادت پیامبر اسلام آن دریاچه خشک شد.

– گروهی نام آن را مأخوذ از واژه اوستایی «سَوا» Sava یا واژه پهلوی «سَوَکا» Savaka دانسته‌اند.

 

پیشینه تاریخی:

ساوه یکی از شهرها و مناطق باستانی بازمانده از دوره ساسانی است. این شهر در دوران گذشته در برخورد کلان‌ترین راه‌های کاروانی میان ری باستان، همدان، اصفهان، قزوین، زنجان، قم و کاشان قرار داشته و در روزگار پارتیان یکی از خانمانهای مهم میان راهی بوده و در سدهٔ ۷ (پیش از میلاد) یکی از دژها و خانمان‌های سرزمین ماد به‌شمار می‌رفته و زیست همگانی در این بخش از ایران از پیشینه و دیرینگی بسیار برخوردار است و از دید زمین‌شناسی از آن دوران سوم و چهارم زمین‌شناسی می‌باشد.

ساوه نخست از توابع میدان بوده و بعد بخشی از ری بزرگ شده و به سبب نزدیکی با میانه‌های نیرومند برخی دودمان و پادشاهان بر ایران گذشته از این که همواره از ارزش ویژه‌ای برخوردار بوده دارائی و چمنزارهای آن نیز از دیرباز جای توجه دودمان‌ها بوده و روی همین پایه فرمانروایان آن اغلب از میان دولتمردان بنام برگزیده شده‌اند بعد از ساسانیان حکومت سامانیان و آل بویه و سپس سلجوقی بر این سرزمین دست داشتند.

ساوه در جریان حمله مغول در قرن هفتم هجری صدمه و آسیب فراوان دید، مغولان شهر را ویران کردند و ساکنان آن را از دم تیغ گذراندند. کتابخانه‌های بزرگ و موزه‌های ساوه طعمه حریق شد وکتاب‌ها و ابزار دانشی کتابخانه و دانشوران نابود شدند.

ساوه از دیر باز محل برخوردهای نظامی ایران بوده در دوره مغول نیز گذرگاه جهانگردان بیگانه شد مارکوپولو ی و نیزی و بسیاری از پیامبران و مبلغان آئینی، بازرگانان، و ایلچیان در گزارشها و نوشته‌های خود از ساوه یاد کرده‌اند. پی آمد حمله مغول کاهش شدید مردم ساوه بوده که کاهش زیاد ماندگاران روستایی و ویران شدن دستگاه‌های آبیاری موجب افت شدید کشاورزی در سرزمین ساوه شد. در دوره صفویه که آئین شیعه آئین رسمی کشور شد منطقه ساوه در دوره یاد شده جزو زمینگاه علی شکر بود در سال ۹۰۸ با چیرگی صفویه بر پادشاه مراد عثمانی همدان که والی نشین زمینگاه یاد شده بود بدست قزلباشها افتاد. در روزگار صفویه مردم ساوه از تیره‌های گوناگون بودند و زبان و آداب و روسوم آنان نیز طبعاً با هم فرق داشت؛ ولی بیشتر مردم از همان گذشته پارسی‌زبان با گویش محلی بودند تا به امروز هم ادامه دارد.

قحطی بزرگ ساوه در ۱۹۲۵م/ ۱۳۰۴ شامل بی‌آبی، گرانی شدید، و حتی آدمخواری شد.

اقتصاد و صنعت:

شهر صنعتی کاوه در ۱۰ کیلومتری شهر ساوه، بزرگترین شهر صنعتی کشور و یکی از قطب‌های مهم صنعت در ایران به حساب می‌آید. شهر صنعتی کاوه در سال ۱۳۵۲ در شمال شرقی شهر ساوه ایجاد شده‌است که هم‌اکنون در مساحتی بالغ بر ۳۰۰۰ هکتار و با بیش از ۵۰۰ واحد کارخانه تولیدی مشغول به فعالیت است.

 

جاذبه‌های گردشگری:

جاذبه های تاریخی 
نظر به اینکه ساوه یکی از شهرستان‌های باستانی ایران زمین است لذا آثار باستانی آن نسبتاً زیاد می‌بوده تا اینکه در حمله مغول و بعد به دست سپاهیان تیمور لنگ اکثر آن‌ها منهدم گردید.

– بازار ساوه – قدمت تاریخی دوره صفویه
– مسجد جامع  – قدمت تاریخی دوره سلجوقی
– مناره مسجد جامع – قدمت تاریخی ۵۰۴ ه‍.ق
– مناره مسجد میدان – سدهٔ ۵ ه‍.ق
– مسجد سرخ یا انقلاب – قدمت تاریخی ۴۵۳ ه‍.ق
– مسجد بازار  – قدمت تاریخی دوره زندیه
– گنبد چهارسوق – قدمت تاریخی دوره صفویه
– قلعه دختر یا قیزقلعه – قدمت تاریخی دوران ساسانیان
– امامزاده سید اسحاق – (از نوادگان موسی کاظم- با سه واسطه) – قدمت تاریخی ۶۷۶ ه‍.ق

مکان های مذهبی 

– امامزاده سید ابو رضا
– امامزاده عبدالله ابن موسی الکاظم
– امامزاده اسحاق ابن موسی الکاظم
– امامزاده سید حسین ابن موسی الکاظم
– امامزاده سید بشیر ابن موسی الکاظم
– امامزاده سید علی‌اصغر

مراکز تفریحی

– مجتمع تفریحی امام خمینی (بلوار تختی)
– بام ساوه (شهرک فجر)
– بوستان خانواده (بلوار مطهری)
– پارک بسیج (بلوار مطهری ساوجی)
– پارک شهر (بلوار طالقانی)
– پارک جنگلی
– بوستان فدک

سوغاتی ها:

– انار
– طالبی
– پسته

صنایع دستی:

هنر صنایع دستی در شهر ساوه دارای قدمت زیادی است. وجود تکه‌های سفالینه کشف شده در اطراف تپه باستانی آوه شاهدی بر این مدعاست. همچنین گلیم ساوه یکی از آثار مشهور کشور است که از دوره صفوی در این شهر رواج داشته‌است.

سفالگری
در زمان سلجوقیان، ساوه یکی از مراکز مهم سفالگری بود که هر چند نمی‌توانست با ‹‹ری›› در این زمنیه رقابت کند ولی به هر طریق از اهمیت فراوانی برخور دار بود. پس از حملة مغول، ‹‹ری›› از فعالیت بازایستاد لکن ساوه همچنان به خلق آثار گرانبهایی در این زمینه ادامه داد. نمونه‌های زیبایی از سفالینه‌های ساوه‌ای در حفاریهای تپه‌های تاریخی ‹‹ آوه›› به دست آمده که در ‹‹ موزة ایران باستان›› نگاهداری می‌شود.

گلیم بافی
در گلیم ساوه استفاده از رنگ‌های مناسب و طرح‌های زیبا دیده می‌شود و این امر گلیم ساوه را در سطح استان مطرح ساخته‌است. روستای «نورعلی بیگ» در بخش مرکزی شهرستان ساوه از جمله روستاهایی است که بافت گلیم در آن مشهود است. از انواع گلیم‌ها، خورجین، گاله یا به اصطلاح ساوه‌ای‌ها «گووالا» و غیره تهیه می‌شود. گاله اغلب در کودکشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. «سفره آرد» یا به قول محلی‌ها «اون سفرا» از دیگر دست‌بافت‌های مردم این دیار است. سفره آرد گلیمی ظریف از نخ پنبه است و معمولاً در نان‌پزی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

– قالی بافی
– رودوزیهای سنتی
– منبت
– قلمزنی

غذاها و شیرینی‌ ها:

از جمله شیرینی‌های سنتی شهر ساوه می‌توان به نان ماستی (نون ماستی یا نون قندی) و چوکه اشاره کرد.

زبان مردم:

زبان مردم ساوه فارسی است و به لهجه ساوه‌ای صحبت می‌کنند.

 

مرتبط:

مسجد جامع ساوه _ قدیمی ترین مسجد ایران

ساوه، شهری با پیشینه چندهزار ساله