رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان سمنان از آغاز مرمت دالان رحمت‌الهی در بافت تاریخی کدیور شهر سمنان خبر داد.

مدیرعامل صندوق توسعه صنایع‌دستی و فرش دستبافت و احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی از واگذاری میاندشت بزرگ‎ترین مجموعه کاروانسرای ایران به سرمایه‌گذار بخش خصوصی خبر داد.

جنگل ابر شاهرود با ۳۵ هزار هکتار وسعت در ادامه جنگل‌ های سرسبز شمال کشور واقع شده و به دلیل این که در اغلب مواقع فضای این جنگل را اقیانوسی از ابر فراگرفته به این نام مشهور شده است. قدمت این جنگل مربوط به جنگل‌ های هیرکانی است که جزو بقایای دوران سوم زمین‌ شناسی می‌ باشد.

ارتفاع زیاد جنگل ابر شاهرود از سطح دریا، پایین بودن دما در فصل گرما و وجود چشمه‌ سارهای فراوان و پوشش جنگلی متنوع از شاخصه‌ های این جنگل است. میزان بارندگی در این منطقه بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلی‌ متر و متوسط حداکثر دما ۲۰ و حداقل دما شش درجه سانتیگراد است. از چشمه‌ های دایمی منطقه می‌ توان به چشمه آلوچال، آب شرش و آبشار اشاره کرد.

طرح جنگل کاری احیا و غنی سازی جنگل‌ های مخروبه ابر و قطری از سال ۱۳۷۰ به اجرا در آمده است که وسعتی برابر ۱۱۲۱۶ هکتار از دامنه‌ های شمالی را شامل می‌ شود. همچنین بیش از ۲۰۰ هکتار از مناطق فوق قرق و عملیات نهال کادار، توسکا، ون، اقاقیا، گلابی وحشی، ممرز و تعدادی سوزنی برگ از جنس لاریکس و کاج جنگلی و بذرکاری با گونه‌ های ون، ممرز، بلوط، گلابی وحشی انجام شده و عملیات فوق همچنان ا دامه دارد.

جنگل ابر درمحلی واقع است که از ضخامت کوههای البرز کاسته می‌ شود و ابرهای گرفتار در پشت این دیواره از لابه‌ لای دره‌ ها به سمت جنوب سرازیر می‌ شوند؛ به همین خاطر تقریباً از بعد از ظهر تا نیمه‌ های شب با سرد شدن هوا چنان می‌ نماید که جنگل به روی ابرها سوار شده است. مجاورت دو ناحیه کم فشار و پرفشار (دشت گرگان و منطقه ابر) باعث شده هر وقت زمین انرژی می‌ گیرد ابرها جابجا شوند و به‌ نظر برسد که ابرها از آسمان به زمین می‌ آیند. این اتفاق منطقه ابر را دگرگون کرده است

این جنگل صد و چهاردهمین اثر طبیعی است که توسط سازمان میراث فرهنگی در ۲۰ بهمن ۱۳۸۹ در فهرست میراث طبیعی ایران قرار گرفت. در جلسه شورای عالی محیط زیست در ۲۹ بهمن سال ۱۳۹۳ جنگل ابر منطقه حفاظت شده اعلام شد و در فهرست مناطق چهارگانه سازمان حفاظت از محیط زیست در آمد.

جنگل ابر شاهرود به سه دلیل برای دنیا اهمیت دارد:
۱- قسمتی از جنگل‌ های باستانی هیرکانی است و گیاهان دارویی کم‌ نظیری دارد.
۲- اکوتن این ناحیه دارای اهمیت است؛ یعنی مرز میان‌ بند بین دو اکوسیستم منطقه نیمه بیابانی و جنگلی است. به‌ طوری که می‌ توان در جنگل‌ های این ناحیه درختان سوزنی‌ برگ را در کنار درختان پهن‌ برگ دید که این امر در گونه‌ های جانوری هم تأثیرگذار بوده است.
۳- جغرافیای خاص منطقه که دو منطقه کم ارتفاع و بلند را در کنار هم قرار داده است دارای اهمیت است؛ به‌ طوری که شاهد تشکیل اقیانوس ابر در این منطقه هستیم که پدیده کم‌نظیری در دنیا محسوب می‌ شود.

ویژگی جانوری
از گونه‌ های جانوری این منطقه می‌ توان خرس قهوه‌ ای، گرگ، پلنگ، خوک وحشی، شغال، روباه، خرگوش کل و بز، شوکا و مار و از پرندگان کبک، کبوتر جنگلی، بلدرچین، عقاب جنگلی، کرکس، شاهین، فاخته و قرقاول را نام ‌برد.

پوشش گیاهی
جود ۸۵ نوع گونه گیاه مانند راش، بلوط، ممرز افرا، شیردار، توسکا، آزاد داغداغان، گونه‌ های کلاه میر حسن، چوبک، اسپرس، دم روباهی، آویشن و شبدر به همراه گونه‌ های گیاهی نادر مانند نارون، بارانک، سرخدار و مانند آنها جنگل ابر را به موزه‌ ای طبیعی تبدیل کرده است. آب و هوای خاص این جنگل، درختان متفاوتی را در خود پرورش داده که برخی از این درخت‌ ها با شکل خاص خود روی زمین خزیده‌ اند و منظره زیبایی پدید آورده‌ اند. جنگل ابر یکی از بانک‌ های گیاهان دارویی سرشار در کشور شناسایی شده است، که همه ساله مشتاقان و علاقه مندان را از گوشه کنار جهان به سوی خود دعوت می‌ کند. در قسمت‌ های جنوبی جنگل، یعنی قسمتی که به روستاها نزدیکتر است پوشش گیاهی تنک دیده می‌ شود. در عمق جنگلٰ تپه‌ های پرشیبی وجود دارد که سراسر پوشیده از درختان بلند است. مشهورترین درخت منطقه اورس است. درختی با ریشه‌ های بلند که روی زمین می‌ خزد. مناطق ابتدایی جنگل ابر ییلاق چوپانان گلستانی است، اما در عمق جنگل اثری از انسان دیده نمی‌ شود

افزون بر زیبایی طبیعی، مشخصات کم‌ نظیری مانند وجود گونه‌ های متفاوت گیاهان چوبی به همراه گونه‌ های گیاهی بسیار نادری مانند راش، بلوط، توسکا، نارون، گیلاس وحشی، بارانک، سرخدار، نمدار و مانند آنها این قابلیت را پدید آورده که این اراضی همچون موزه‌ ای زنده برای جذب گردشگران داخلی و خارجی مورد استفاده قرار بگیرد. بخشی از گردشگران خارجی این منطقه، گیاه‌ شناسانی هستند که برای دیدن گونه‌ های نادر گیاهی موجود در جنگل‌ های هیرکانی به ایران می‌ آیند و دسته دوم، گردشگران عمومی هستند که اغلب از کشورهای آسیای میانه و خاورمیانه می‌آیند.

موقعیت مکانی و نحوه دسترسی
این جنگل در شهرستان شاهرود و در نزدیکی روستای ابر (شاهرود) واقع شده و تقریباً مرز استان سمنان و استان گلستان است. جنگل ابر پس از عبور از میان باغات باصفای بسطام در ۴۵ کیلومتری شمال شاهرود در مسیر جاده شاهرود به آزاد شهر با مختصات جغرافیایی ۵۷ و ۵۴ تا ۱۲ و ۵۵ شرقی و ۴۲و ۳۶ تا ۵۰ و ۳۶ عرض شمالی قرار دارد.

شما با خودروی شخصی  و یا اتوبوس و قطار خيلي راحت تا شاهرود خواهيد آمد. بليط قطار و اتوبوس را مي توانيد اينترنتي فراهم كنيد. از تهران ساعت ۱۲ شب از ترمینال جنوب و آرژانتین اتوبوس هست و شما صبح ساعت ۶ شاهرود هستید.

وقتي به سلامت به شاهرود رسيديد،  با تاكسي به ميدان امام خيابان هفده شهريور روبروي عكاسي رخك بروید و در آنجا مي توانيد با تاكسي و اتوبوس روستاي ابر كه از ۸ صبح تا ۶ غروب آماده سرويس دهي هستند و همچنین آژانس دربست از شاهرود تا ابر، با كمترين هزينه به روستا برسید. از روستا موتور سیکلت و ماشین جهت رفتن به جنگل وجود دارد. همچنین اگر تعدادتان زیاد باشد و تمایل داشته باشید از خود ایستگاه قطار یا اتوبوس مینی بوس در اختیار شما خواهد بود تا روستای ابر و جنگل.

مسافت از تهران تا شاهرود  ۴۰۰ کیلومتر
مسافت از مشهد تا شاهرود  ۵۰۰ کیلومتر
مسافت از شاهرود تا روستاي ابر  ۴۰ کیلومتر آسفالت
مسافت از روستاي ابر تا جنگل ابر ۸ كيلومتر (جاده خاکی خوب – پراید هم می تواند تا جنگل برود)

توصیه های لازم
به دلیل کمبود آب در روستا در شبانه روز تنها ۴ ساعت آب در لوله ها جریان دارد (۲ ساعت صبح و ۲ ساعت غروب) و آب شرب روستا جیره بندی می باشد. پیشنهاد میکنیم برای اجاره منزل در روستای ابر مراقب باشید خانه ای را اجاره کنید که تانکر آب به لوله کشی منزل متصل باشد و پیوسته آب داشته باشید که البته پیدا نخواهید کرد زیرا منازل خوب در طول هفته رزرو می شوند. با راهنمایی افراد با تجربه سفر کنید.
بهترین زمان مشاهده اقیانوس ابر
اقیانوس ابر معمولا زماني رخ مي دهد كه هوای روستای شیرین آباد که پایین تر از جنگل ابر می باشد ابری باشد. معمولا در طول هفته دو روز اقیانوس ابر اتفاق می افتد. با مشاهده لینک زیر که هواشناسی شیرین آباد می باشد می توانید تا حدودی زمان تشکیل  اقیانوس ابر را پیش بینی کنید.
جنگل ابر ۲ قسمت دارد. سمت آبشار و سمت امامزاده. وقتی هوا بارانی و خیلی ابری باشد بهتر است به سمت امامزاده بروید. چون ارتفاع بالاتری دارد و منطره اقیانوس ابر آن بهتر بوده و بارش آن نیز کمتر است.

مرتبط:

آشنایی با حمام پهنه سمنان

میراث هزاره‌ها در شهر سمنان

آشنایی با دروازه ارگ سمنان

کمتر روستایی را در ایران می توان یافت که هم از جنبه تاریخی و هم از نظر ادبیات دارای اهمیت باشد، اما روستای «فریومد» این ویژگی را داراست. نام فرومد یا فریومد یادآور سربداران و شیخ حسن جوری است که نقش بسزایی در تاریخ مبارزه ایرانیان با مغولان ایفا کرده است. فریومد مبدا حرکت آزادی خواهانه سربداران علیه مغولان بود. ابن یمین فریومدی (معروف و متخلص به ابن یمین) نیز که نامی آشنا در تاریخ ادبی ایران است متعلق به این خطه از ایران کهن است.

یکی از نمادهای تاریخی روستای فرومد «مسجد جامع» آن است؛ بنایی شگفت انگیز که هر بیننده ای را به تحسین وا می دارد. در سفر به این روستا عظمت آن شما را بخود خواهد کشاند.

مسجد جامع فریومد از آثار ارزشمند معماری ایران است که در دوره ایلخانی گسترش یافته و بر تزئینات آن افزوده شده است. این مسجد از دیدگاه معماری دارای اهمیت هنری فراوان است. مسجد جامع فریومد از معدود مساجدی است که گچبری، نقش‌ ها و کاشیکاری‌ های زیبای قرون چهارم تا هفتم هجری در بنای آن بکار رفته و به همین دلیل در زمره آثار تاریخی مهم و کم ‌نظیر ایران درآمده است.

این بنا دارای تزئینات معماری منحصر به فرد گچی و آجری با تلفیق کاشی فیروزه ‌ای است. بنای این مسجد که نخستین بنای تاریخی استان سمنان است، از عجایب هنری ایران است و حدود نهصد سال قدمت دارد. دو ایوان بلند رو به روی هم در دو جهت شمالی و جنوبی ایستاده ‌اند و بر دیوارها، طاق ‌ها و سقف و پیشانی ایوان‌ ها، نقوش اسلیمی، گیاهی و هندسی، آجرکاری ‌ها، گچبری‌ ها، مقرنس ‌ها یا گوشواره‌ ها و کتیبه‌ های قرآنی تحسین هر بیننده‌ای را برمی انگیزد.

ویژگی های معماری مسجد جامع فرومد
گفته می شود مسجد جامع «فریومد» بر روی بقایای یک آتشکده بنا شده است. بنا در مساحتی حدود ۸۲۰ متر مربع با نقشه دو ایوانی ساخته شده و متشکل از دو ایوان شمالی و جنوبی، دو ایوانچه در طرفین ایوان ها، شبستانی در ضلع شرقی ایوان جنوبی و احتمالا شبستانی به قرینه آن در ضلع غربی، دو رشته رواق در طرفین صحن، اتاق گنبد دار چهار گوش در ضلع غربی ایوان شمالی و سردری مزین است. شبستان غربی کاملا ویران شده و در بقایای ویرانه ها آثاری ازتزئینات دیده می ‌شود.

این بنا که به دوره خوارزمشاهیان  و قرن هفتم هجری قمری نیز نسبت داده شده، بررسی کالبد معماری و تزئینات اولیه آن که در زیر لایه‌ای از آجرکاری دوره ایلخانی پوشیده مانده است، تاریخ بنا را به دوره سلجوقی برمی گرداند. با یادآوری آنچه ابوالحسن بیهقی (متوفی سال ۵۶۰ ه.ق) در باب برگزاری نماز آدینه در فریومد بدان اشاره کرده است، و با ذکر این نکته که در هیچ سند دیگری، به وجود مسجد جامع دیگری در فریومد اشاره نشده است ، می توان تصور کرد که بنا در اواسط قرن ششم (دوره سلجوقی) مورد استفاده بوده است. از سوی دیگر ساختار یکپارچه زبره و نما که به تعبیر دکتر پیرنیا از مهمترین ویژگی های معماری دوره سلجوقی است، این فرضیه را تقویت می کند که بنا به احتمال فراوان در دوره سلجوقی ساخته شده است. مشابه چنین نظری را می توان در آرا و افکار صاحب نظرانی چون آندره گدار و دونالد ویلبر نیز یافت.

مسجد جامع فریومد به تبعیت از ساختار عمده آثار معماری ایران، بنایی درون گرا است. درون گرایی مسجد، سبب تعریف صحن میانی به عنوان عنصر اصلی فضاساز شده است، به گونه ‌ای توده بنا با قرارگیری در پیرامون آن شکل گرفته است. ورودی مسجد، در ضلع شمالی بنا قرار دارد و مزین به تزئینات غنی و زیبای آجرکاری، گچبری و کتیبه ‌هایی نیز هست. سردر آن به صورت ایوانی با قوس شکسته است که در حاشیه داخلی آن، دو ستون نمای آجری اجرا شده است. این ستون ‌ها در پایین بر روی سکوی طرفین سر در قرار گرفته و در بالا به سر ستون مکعب شکل پایان می پذیرد. زیبایی این مسجد در تزئینات بسیار زیبا و نغز آن است. در طرفین این ستون نماها نیز تزئینات آجرتراش به شکل هشت ضلعی منتظم دیده میشوند که در فضای خالی داخل شعاع‌ های آنها سفال مهری با نقش گیاهی قرار گرفته و گچبری ‌هایی با نقوش هندسی وجود داشته که بخش اعظم آن فرو ریخته است. دیواره های داخلی سردر با تزئینات گچبری به شکل مربع ‌های کوچک و پوشش طاقی سردر با گچبری و مقرنس تزئین شده است.

در پاکار طاق سردر، کتیبه‌ای سرتاسری به خط نسخ و در زمینه تزئینی گچبری شده است. مضمون این کتیبه آیات قرآنی است که به شدت آسیب دیده است. در انتهای سردر ورودی درگاه کوتاهی به ارتفاع ۱.۵ متر قرار دارد. وضعیت درگاه نشان می دهد که در دوره های متأخرتر، آن را کوچک و کوتاه کرده‌ اند. پس از سردر، دالانی به عرض حدود ۲.۵ و طول ۶ متر قرار دارد که از طریق آن به صحن و شبستان جانبی می‌ توان راه یافت. صحن مسجد به شکل مربع مستطیل، در جنوب و شمال با دو ایوان بزرگ و در غرب و شرق با بقایای رواق ‌های جانبی محدود می گردد. ایوان بزرگ و جنوبی مسجد به عرض ۶.۶۲ و عمق ۱۱.۲۵ متر، از ایوان مقابل بزرگتر و رفیع تر است. درون ایوان جنوبی، محراب قرار دارد، با گچکاری ‌های منقوش به طرح ‌های گوناگون که هنوز رنگ فیروزه ‌ای و آبی لاجوردی آن چشم نواز هستند. سقف ‌های ایوان‌ ها مرمت شده ولی هنوز مقرنس ‌های آنها بازسازی نشده است.

در شرق و غرب صحن بنا، بقایای رواق‌ هایی دیده میشوند که بازهم با نقوش گیاهی و اسلیمی تزیین شده‌ اند و هرجای بنا که توانسته ‌اند نقش زده ‌اند. در دو سمت ایوان ‌های جنوبی و شمالی بر پیشانی ایوانچه‌ ها و پایه ‌های ایوان ‌ها شکل‌ های دوازده وجهی را مشاهده می کنیم که به خورشید می‌ مانند و گویا استادکار زبردست در میان آنها کاشی فیروزه ‌ای نشانده بوده است که اکنون از آنها اثری نیست. در ایوان جنوبی علاوه بر محرابی که در انتهای آن قرار داشته، در رواق دوم شرقی ایوان نیز محرابی دیگر با نقش و نگارهای خاص خود وجود داشته است! چرا دو محراب؟ احتمال می‌ رود به دلیل شرایط آب و هوایی بوده که بتوانند در هر شرایطی بهترین زمینه را برای جمعیت فراهم کنند. در داخل نیم گنبد محراب نقش اسلیمی با ویژگی‌ های ایلخانی نقش بسته است. نقشی قرینه که در مرکز به سرترنج ختم شده است. ابعاد نقش مایه‌ های داخل نیم گنبد به شکل واضحی با سایر موتیف ‌ها متفاوت است و این تفاوت تاکیدی قابل توجه بر مرکزی ‌ترین بخش مسجد، یعنی محراب دارد.

اگرچه بروز زمین لرزه های متعدد در طول تاریخ سبب تخریب بخش‌ هایی از این بنا شده است، اما اقدامات صورت گرفته در دوره ایلخانی، موجب شکل گیری مجدد این بنا شده است.

ویژگیهای منحصر به فرد مسجد جامع فریومد را میتوان در چند جمله خلاصه نمود:

• قدمت چند صد ساله، شاهكاري از معماري ايراني اسلامي
• مسجدي منحصر به فرد با معماري خراساني از نوع دو ايوان
• مسجدي با نقوش اسلیمی، گیاهی و هندسی، آجرکاری ها با تلفیق کاشی فیروزه‌ای، گچبری ها، مقرنس ها، گوشواره ها و کتیبه های قرآنی خاص…
• مسجدي با دو محراب جداگانه
• كانون توجه محققان و باستان شناسان فرانسوي و آمريكايي همچون آندره گدار (۱۸۸۱-۱۹۶۵ م) و دونالد ویلبر آمریکایی به لحاظ ظرافتها و شاهكارهاي معماري
• يادآور تجلي ظهور اسلام در دوره ايلخانيان و خوارزمشاهيان
• نخستین بنای تاریخی استان سمنان.

سایر جاذبه های گردشگری فریومد:
دقیقا در میان روستا در امتداد خیابان اصلی که پیش برویم، به یکباره بنایی یادمانی در برابر چشمانمان ظاهر می شود. بنایی با ویژگی های توامان از سنت و مدرنتیه که شاید تنها یادگار میراث معماری معاصر در منطقه باشد. بر اساس کتیبه ‌ای که در میانه بنا بر روی سنگ نصب شده است، بنا یادمانی است برای ابن یمین فرومدی؛ قطعه سرای نامدار قرن هشتم. این مزار در همسایگی مسجد جامع فریومد است.

مسیر دسترسی:
فریومد در مسیر جاده شاهرود – سبزوار، شمال شرقی عباس آباد و شمال غربی مزینان در دامنه غربی کوه‌ های جغتای (ارتفاعات میندر) جای گرفته است.
فریومد در ناحیه شمال روستای کاهک (بین عباس آباد و داورزن) قرار دارد. از کاهک تا فریومد حدود بیست کیلومتر فاصله است. موقعیت قرارگیری و رسیدن به این بنا در جاده شاهرود به سبزوار و مشهد در روستای فریومد از توابع شهرستان میامی و ۱۰۰ کیلومتری شرق شهر میامی و ۱۶۵ کیلومتری شمال شرقی شاهرود واقع شده است.

امکانات رفاهی:
اگر بتوانید در خانه اهالی باصفای فریومد، شب را به صبح برسانید که فوق العاده است، اما اگر می خواهید شب در هتل اقامت کنید، پیشنهاد ما رفتن به نزدیک ترین شهر بزرگ پیش روی تان، یعنی سبزوار است که از جاده اصلی شاهرود- سبزوار، حدود ۵۴ کیلومتر فاصله دارد.

سوغات و صنایع دستی فرومد:
بنا بر فصلی که به فریومد سفر می کنید، می توانید انار، انگور، انجیر، گردو، توت، شاتوت، فلفل قرمز و گیاهان دارویی چون مرزه و شیرین بیان را از اینجا با خود سوغات ببرید، در اصل فلفل قرمز، کنجد و ادویه سوغات شاخص این روستا هستند. چند سال است که «فریومد» به مرکز کشت فلفل ایران تبدیل شده است. ناگفته نماند که زیلوبافی نیز مهم ترین صنعت دستی فریومد است و می توانید نمونه ای از زیلوهای آن را به یادگار داشته باشید.

 

مرتبط:

سفر به سمنان شهر رئيس‌جمهورها

تکیه ناسار سمنان

آشنایی با دروازه ارگ سمنان

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان سمنان گفت: طرح‌های گردشگری آب به منظور بهره‌گیری از ظرفیت پیرامونی سدها و تأسیسات آبی در دو سد این استان اجرا می‌شود.