افزایش روز افزون جمعیت جهان به ویژه در کشورهای در حال توسعه ، فقر اقتصادی و پایین بودن سطح درآمد ملی موجب شده است تا جمعیت این کشورها در فشار و تنگناهای اقتصادی گوناگون قرار گیرند. این کشور ها ، علی رغم داشتن منابع طبیعی مناسب و دارایی های بالقوه ، فقر و محرومیت را پذیرفته و پایین بودن سطح دانش و فناوری و آگاهی نداشتن از نحوه بهره برداری از پتانسیل های موجود نیز مزید برعلت شده و همچون تازیانه ای برپیکره بی جان این کشورها فرود می آید .

یکی از منابعی که در عصر کنونی می تواند درآمدهای قابل توجهی را برای کشورها به ارمغان آورده

و با بالا بردن تولید ناخالص ملی، در نهایت درآمد ملی را در صحنه بین المللی افزایش دهد،

صنعت گردشگری و بخصوص اکوتوریسم است.

در واقع اکوتوریسم یا گردشگری در طبیعت، از گونه های مهم گردشگری است که بیشترین سازگاری را با توسعه دارد.

این گونه گردشگری در قرن بیست و یکم از چنان اهمیتی برخوردار است که سازمان ملل متحد قرن حاضر را قرن طبیعت گردی نامیده است.

طبیعت گردی گرایش نسبتا تازه ای در صنعت گردشگری است.

محیط طبیعی، چشم اندازها، و مناظر زیبای طبیعت، کانون های اصلی و جاذبه های گردشگر پذیر این نوع از گردشگری است.

در حال حاضر اغلب کشورهای جهان در رقابتی تنگاتنگ و نزدیک، در پی بهره گیری از توانمندی های کشور خود هستند

تا بتوانند سهم بیشتری را از درآمد ناشی از صنعت گردشگری به خود اختصاص دهند و به ساده ترین شکل ممکن به اشتغالزایی بپردازند.

کشور ایران و اکوتوریسم

ایران را می توان یکی از کشورهای برتر جهان از نظر قابلیت های طبیعی دانست.

تنوع زیستی، تنوع اکوسیستم ها، تنوع اقلیمی، وجود چهار فصل کامل

و بطور کلی جاذبه های طبیعی بی بدیل در کنار فرهنگ اصیل ایرانی اسلامی بیانگر قابلیت بالای توسعه طبیعت گردی و اکوتوریسم در ایران است.

در کشور ایران بیش از ۸۰۰۰ گونه گیاهی، ۱۶۸ گونه پستاندار، ۵۲۰ گونه پرنده، ۱۷۴ گونه ماهی، ۴۳۳ گونه پروانه و حدود ۲۵۰۰۰ گونه حشره شناسایی شده است.

کشور عزیز ما تنها زیستگاه یوزآسیایی به عنوان یکی از شگفت انگیزترین پستانداران روی زمین است.

در جنوب شرق ایران می توان تمساح را دید.

آبهای گرم خلیج فارس زیستگاه بزرگترین پستاندار جهان، نهنگ بزرگ با حدود ۱۳۰۰۰۰ کیلوگرم وزن بوده،

در فاصله ای اندک، جزیره قشم زیستگاه کوچکترین پستاندار جهان، حشره خور کوتوله با وزنی تنها ۲ گرم است!

ارتباط گستره اکوتوریسم با طبیعت و اکوسیستم ها از یک سو و در نظر داشتن این نکته که امروز اکوتوریسم به عنوان یک راه حل فراگیر برای ارتباط بهتر و منطقی تر مردم با طبیعت و منابع طبیعی به شمار آمده و می تواند در رشد فرهنگ زیست محیطی آحاد مردم موثر باشد و باعث ایجاد انگیزه در آنان برای حفاظت از این ارزش های خدادادی در کنار بهره برداری اصولی از این جاذبه ها گردد.

اکوتوریسم شاخه ها و فعالیت های متنوعی دارد و به همین جهت برای همه سنین و سلیقه های مختلف گزینه های مناسبی خواهد داشت.

شاخه هایی همچون گردشگری روستایی و عشایری، گردشگری ماجراجویانه، گردشگری کشاورزی و فعالیت هایی مانند کوهنوردی، جنگل نوردی، غارنوردی و بیابان گردی که هر یک وابسته به موقعیت جغرافیایی خاص خود است.

اکوتوریسم چندان واژه عجیب و پیچیده ای نیست.

اکوتوریسم رفتن و بودن در دامان پرمهر و زیبای طبیعت است و عشق به آن و هرآنچه است.

با مردم بودن و از آنان شنیدن،

احترام به کسانی است که سال های سال در مکانی زیسته و به آن پای بند بوده اند.

از جنس خاک بودن و با باد همسفر شدن و از برگ گفتن است.

خوشا بحال ما که چنین سرزمین زیبایی داریم و چه مسئولیت بزرگی بر گردن که آن را پاس بداریم.

یک پژوهشگر حوزه میراث طبیعی از شناسایی ۱۹۳۸ درخت کهنسال در سراسر کشور تاکنون خبر داد و گفت: برآوردهای انجام‌شده نشان می‌دهد تعداد درختان کهنسال ایران از این تعداد بیشتر است.

اولین لحظه‌ی هر کودکی زیبا و به یاد ماندنی است. از روزی که شما پدر و مادر می شوید، اولین بغل، اولین کلمه، اولین قدم و خیلی از اولین های دیگر برای همیشه در ذهن شما می ماند. اما اگر شما اهل کوهنوردی و طبیعت‌گردی باشید، اولینی که انتظارش را می کشید، اولین باری است که با فرزند خود به طبیعت می روید.

ولی به نظر شما اولین باری که می توانید با فرزندتان به طبیعت بروید چه زمانی است؟

برای این سوال، پاسخ مناسب و دقیقی وجود ندارد. ولی اگر از ما بپرسید این مورد هر چه زودتر اتفاق بیافتد بهتر است.

اصول اولیه کوهنوردی و طبیعت‌گردی با کودکان

کودکان را خشک، گرم و سیر نگه دارید: کودکان اگر شکمشان پر باشد و بدنشان هم خشک و گرم باشد معمولا در طبیعت مشکلی ندارند. اما این سه، شرط های اصلی و اولیه‌ی همراه بردن کودک در طبیعت است و به هیج عنوان نباید آن را از یاد برد. کودکان مقاومت بزرگسالان را ندارند و ممکن است با کوچکترین فشار، شکسته شوند و تجربه ناخوشایندی را برای شما رقم بزنند. اما در صورتی که این سه شرط رعایت شود می توانند با تمام قوا به ماجراجویی در کنار شما بپردازند و کاری کنند که تجربه بسیار خوش آیندی از کوهنوری و طبیعت‌گردی با کودک خود داشته باشید.

کودکان را خنک نگه دارید و مطمئن شوید تشنه نیستند: شاید فکر کنید که این دقیقا برعکس گزینه بالا باشد! اما در تابستان و فصل های گرم چیزی که بیشتر از غذا برای کودک مهم است، رسیدن آب کافی به او و جلوگیری از گرما زده شدن او است.

تجهیزات را دو باره و سه باره چک کنید: باید برای هر رفتاری از سمت کودک در طبیعت آمادگی داشته باشید و مطمئن باشید می توانید او را آرام و سرگرم کنید. خوردنی مورد علاقه، اسباب بازی مورد علاقه، لباس مورد علاقه و موارد دیگری که می تواند در طبیعت به کودک شما آرامش ببخشد را باید همراه داشته باشید. تا زمانی که کودک شما آن قدر بزرگ شود که بدانید چه می‌خواهد، باید گزینه های احتمالی را همراه خود داشته باشید.

آب و هوا را فراموش نکنید: آب و هوا می‌تواند برای کودکان بسیار غیر قابل تحمل باشد. کودکی که از گرما می نالد و یا سردش شده و نمی خواهد حرکت کند، کودکی که از رعد و برق ترسیده، تمام این‌ها هشدارهایی هستند برای شما تا از مواجه شدن کودکتان با آن پیشگیری کنید.

کودک درون خود را بیدار کنید: سعی کنید خود را به جای کودکتان قرار دهید. اگر جای او بودید در طبیعت چه می کردید؟ کارهایی که کودک در طبیعت می کند اکتشاف و تجربه است. با او همراه شوید و تلاش کنید تجربه ای امن را برای او رغم بزنید.

کوهنوردی و طبیعت‌گردی با کودکان زیر ۱ سال

داشتن کودک زیر یک سال (نوزاد) در طبیعت به این معنا است که باید او را در طبیعت حمل کنید. همین موضوع بر روی تجهیزاتی که می توانید به همراه ببرید، مسیر طبیعت‌گردی و کوهنوردی و هم چنین مقصد شما تاثیر می‌گذارد.

اولین نکته در این شرایط، انتخاب وسیله‌ی مناسب حمل نوزاد است. می خواهید او را در سبد به دست بگیرید، بر روی دوش و پشت خود حمل کنید و یا او را در جلوی بدنتان آویزان کنید؟ پیشنهاد ما این است که اگر نوزاد زیر ۶ ماه دارید حتما او را در جلوی بدنتان حمل کنید تا حرکاتش را ببینید. البته او معمولا باید کل مسیر را خواب باشد.

• قبل از شروع حتما مطمئن شوید نوزاد شما به کوله‌ی حمل نوزاد عادت کرده و در آن راحت است.
• کوله های حمل نوزاد باید طوری باشد که او بتواند راحت در آن بخوابد و چرت بزند.
• زمان های خواب نوزاد را در نظر بگیرید و به هیچ عنوان آن را بر هم نزنید.
• او را از تابش مستقیم نور خورشید دور نگه دارید.
• مراقب گردن نوزاد باشید تا در حین حرکت شما و تکان های مسیر فشاری به آن وارد نشود.
• برای نوزاد شیشه آب جدا داشته باشید و حتما در طول سفر به او آب بدهید.
• از تمام لوازم نوزاد، چند عدد اضافه هم داشته باشید.
• به هیچ عنوان کهنه، دستمال و سایر وسایل دور ریختنی را در طبیعت رها نکنید.

کوهنوردی و طبیعت‌گردی با کودکان ۱ تا ۴ سال

در این سن کودک در مرحله‌ی نصف حمل و نصف راه رفتن قرار دارد. کودک در این سنین معمولا می‌تواند به راحتی راه برود ولی خب مشکلات مربوط به خود را هم دارد. با این که راه رفتن را بسیار دوست دارد ولی از حمل شدن در کوله مجهز هم بدش نمی آید. هر چه باشد منظره از آن بالا خیلی جذاب‌تر و قشنگ‌تر است.

• قمقمه‌ی آب مخصوص برای کودک تهیه کنید تا او را تشویق کنید آب بیشتری مصرف کند.
• برای کودک در این سن نیاز نیست پوتین تهیه کنید. یک کفش کتانی نرم و خوب کفایت می کند.
• جوراب و لباس اضافه برای کودک همراه داشته باشید و همواره لباس او را خشک نگه دارید.
• کودکان در این سن دوست دارند لوازم خودشان را داشته باشند. می توانید برای آن ها کوله پشتی های سبک ولی جذاب بخرید تا حس ماجراجویی آن ها را تقویت کنید.
• همیشه حواستان باشد که چه قدر مسیر رفته اید و چه قدر مسیرِ برگشت دارید. کودکان در این سن در هر زمانی می توانند خسته شوند و نیاز به حمل پیدا کنند. پس قوای بدنی خودتان را هم در نظر بگیرید.
• اگر جایی دشت و مرتع بود و حس کردید کودکتان می تواند در آن آزادانه قدم بزند و تفریح کند، او را رها کنید تا برای خودش خوش بگذراند. اما چشم از او بر ندارید و تک تک حرکاتش را نظارت و پیش‌بینی کنید.
• نگران کثیف شدن لباس کودک نباشید. بگذارید کودک در کمال آرامش در طبیعت بازی کند و لباسش را کثیف کند. اما نگذارید زیاد با لباس خیس بچرخد. هر زمان که تشخیص دادید می‌توانید لباس کودک خود را عوض کنید.

کوهنوردی و طبیعت‌گردی با کودکان ۵ تا ۱۲ سال

کودکان در این سن به راحتی راه می رود و شما از حمل آن ها آسوده هستید. این جا زمانیست که می توانید کوهنوردی و طبیعت‌گردی را به کودک خود بیاموزید و با او به طبیعت بروید.

• کودکان در ابتدا باید با دقیقا تحت نظر والدین در طبیعت گام بردارند. حتی ممکن است شما مجبور باشید تمام مدت دست آن ها را بگیرید.
• پس از آن که مطمئن شدید کودکتان می‌تواند در طبیعت، خودش حرکت کند و از خطرات محیط آگاه است، اصل این است که در جلوی والدین حرکت کند و والدین حرکات او را ببینند و او را راهنمایی کنند.
• کودک نباید از دید والدین دور شود. زمانی که در مسیر به جایی رسیدید که احتمال می‌دادید کودک می تواند از دید شما خارج شود باید به او آموزش و دستور دهید که توقف کند تا شما به او برسید و بتوانید مسیر پیش روی او را ببینید و او را راهنمایی کنید.
• حتما برای کودکتان سوت خطر تهیه کنید و به او آموزش دهید در هنگام خطر بتواند با سوت محل خود را به شما اعلام کند.
• به کودک آموزش دهید که اگر در طبیعت گم شد چه کار کند: توقف کند، سر جای خود بماند و با ضرب های ۳ تایی سوت بزند و منتظر جواب سوت بماند.
• برای انتخاب مقصد کوهنوردی و طبیعت‌گردی به فکر تفریح کودک نیز باشید. مثلا حتما در نظر بگیرید کودک کجا می تواند آب‌بازی کند و یا با دست از صخره‌ها بالا برود!
• به کودکان آموزش دهید تا وسایل خودشان را جمع و جور کنند و او را از دور مدیریت کنید.
• کودکان به سرعت بی‌حوصله می‌شوند. پس در مسیر به فکر یافتن راه هایی برای سرگرم کردن او باشید.
• در مسیر مکان‌های استراحت را نشان کنید و در هر مکان به کودک جایزه و خوراکی بدهید تا او را تشویق کنید به ادامه مسیر. مثلا بگویید وقتی به آن درخت رسیدیم نوشیدنی بخوریم و به فلان سنگ که رسیدیم خوراکی دیگری بخوریم.
• از کودکی به آن‌ها بیاموزید که در طبیعت هیچ ردی از خود بر جای نگذارند و در قبال زباله های خود مسئول باشند.
• استفاده از ابزارهای کوهنوردی و طبیعت‌گردی، مثل نقشه‌خوانی و جهت‌یابی را به او یاد دهید.

کوهنوردی و طبیعت‌گردی با کودکان می تواند بسیار لذت بخش باشد و خاطراتی را برای شما رقم بزند که هیچ‌گاه آن را فراموش نکنید. به یاد داشته باشید که کودکان در طبیعت از شما الگو می‌گیرند و اگر شما رفتارهای پرخطر و اشتباه داشته باشید مطمئن باشید که کودکان متوجه آن ها می شوند و آن ها را تکرار می کنند. اگر شما هم نکته ای را می‌دانید که می تواند به والدین برای سپری کردن اوقات خوش با کودکان خود در طبیعت کمک کند، آن را در بخش دیدگاه‌ها با سایر بازدیدکنندگانبه اشتراک بگذارید.

منبع:ایران نگری