نوشته‌ها

گوشه‌ای از شگفتی‌های غارهای ایران

ایران با وجود داشتن غارهای منحصر به فردی مانند غار «دوسر»، «نمکدان»، «پروا» و «کتله خور» هنوز نتوانسته از این فرصت برای تقویت گردشگردی ورزشی و برپایی تورهای غارنوردی بهره ببرد اما چرا؟ مؤسس انجمن غارشناسی ایرانیان به این سؤال پاسخ داده و دربارۀ آنچه از غارهای ایران نمی‌دانیم، سخن گفته است.

غارها درجۀ سختی و آسانی دارند؛ در برخی از آن‌ها می‌توان هیجان غارنوردی را چشید و در برخی دیگر می‌توان ساعت‌ها به تماشای زیبایی ایستاد. به دلیل همین تنوع گسترده است که غارها می‌توانند گردشگران مختلف ایرانی و خارجی را به خود جذب کنند اما تا کنون آن‌طور که باید و شاید از این ظرفیت استفادۀ درستی نشده است. یکی از دلایل موفق نبودن ایران در زمینۀ گردشگری غارها، نبود ارگانی متخصص برای برنامه‌ریزی، سرمایه گذاری و درآمدزایی است. البته وزارتخانۀ میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، استانداری‌ها و حتی بخش خصوصی برخی از غارهای موجود در ایران را برای پذیرش گردشگر آماده کرده و هزینه تبدیل آن‌ها به غارهای گردشگری را نیز پرداخت کرده‌اند اما بسیاری از این غارها به دلیل نبود طرح مطالعاتی، بازدید کننده‌ای ندارند یا به خاطر همین تغییرات آسیب دیده‌اند. حفاری‌های غیرکارشناسانه، انفجار معادن، نوشتن یادگاری روی دیوار غارها و شکستن تزیینات آهکی نیز از جمله عواملی است که در کنار اجرای طرح‌های نامناسب، همواره سلامت و پایداری غارها را به خطر می‌اندازد.

برای بیشتر دانستن از وضعیت غارهای ایران و دنیای غارنوردی با «مجید زراوندی»، غار نورد و دره نورد و عکاس این حوزه همراه شدیم.

غار پراو

غارها چگونه ایجاد می‌شوند و چند نوع دارند؟

بیشتر غارها در اثر نفوذ آب باران در دل کوه‌ها ایجاد می‌شوند؛ به مرور زمان آب باران رسوباتی را به جای می‌گذارد و زمانی که چکه چکه می‌کند، قندیل‌های زیبایی که در غارها می‌بینیم پدید می‌آید. این قندیل‌ها اشکال مختلفی دارند که بسته به نوع خاک و کانی‌های موجود در غار تشیکل می‌شوند. درصد وجود آهن یا کانی‌های متفاوت در خاک رنگ این قندیل‌ها را متفاوت می‌کند. اگر بارندگی‌ها زیاد باشد رسوبات بیشتر شده و قندیل‌های بیشتر و بلندتری خواهیم داشت.

غارها در مجموع به غارهای عمودی و افقی تقسیم بندی می‌شوند. جذابیت برخی از این غارها بیشتر به بحث زمین شناسی آن‌ها مربوط می‌شود؛ به نوع خاک و رسوبی که در غار ایجاد می‌شود و به طور عامیانه قندیل‌هایی که در واقع رسوبات خاک است.

بیشتر غارهای ایران از نوع آهکی است و در نوع خود از زیباترین غارها به شمار می‌رود. البته غارهای یخی هم داریم که در ایران بیشتر فصلی هستند. در زرد کوه بختیاری از این نوع غارها زیاد دیده می‌شود. یک غار هم به نام غار «یخ مراد» در شمال داریم که نوع آن متفاوت است؛ جنس سنگ آن آهکی نیست که رسوبات آهکی داشته باشد ولی آب زیادی در محوطه غار است و به دلیل دمای خیلی پایین غار، آب موجود تبدیل به یخ می‌شود و یخ دائمی دارد. از اواسط زمستان تا اواخر فرودین قندیل‌های یخی بسیار زیبا و شگفت انگیزی را در این غار می‌بینیم و بقیه سال این قندیل‌ها از بین می‌رود و تنها تکه‌های یخ در غار وجود دارد.

غار قلعه کرد

به کدام غارهای ایران از جنبۀ توریستی پرداخته شده و این امر مثبت بوده یا منفی؟

برخی از غارهای ایران، مثل غار نخجیر، کتله خور و علیصدر جنبه توریستی پیدا کرده‌اند ولی هیچ کدام از این‌ها اصولی درست نشده اند بلکه بر عکس، تا جایی که شده به غار آسیب زده‌اند و به اصطلاح با تغییراتی که ایجاد کرده اند جلوی رشد غار گرفته شده است. به عنوان مثال زمانی که کف غار سیمان می‌شود، موجب می‌شود آبی که از سقف چکه می‌کند، کف غار جاری ‌شود و جایی برای نفود نداشته باشد به همین دلیل زمانی که افراد وارد غار می‌شوند آلودگی کفش‌های آن‌ها وارد این آب و اکوسیستم غار می‌شود. میله‌های آهنی که برای نرده کشی استفاده می‌کنند نیز به مرور زنگ زده و باعث آلودگی می‌شود؛ همچنین نورهایی که در غار استفاده می‌شود گرما ایجاد می‌کند و تمام این موارد اکوسیستم غارها را از بین می‌برد و باعث جلبک زدن می‌شود. متاسفانه این اتفاقات در غارهای ایران رخ داده است.

کارهایی که برای بزرگ کردن دهنه غارها به منظور مناسب سازی ورود مردم انجام شده نیز غیر استاندارد است. برای مثال غار کتله خور زنجان در زمان اکتشاف مسیری داشت که غارنوردان سینه خیز می‌رفتند تا به تالار غار برسند، اما الان آنقدر دهنه ورودی غار بزرگ شده که با ماشین نیسان تا آخر غار رانندگی می‌کنند!

وقتی شما وارد غارهایی مثل علیصدر و نخجیر می‌شوید فضای اول غار یک فضای مرده‌ است، چرا که هوا در ابتدای غار است و آبی که از قندیل‌ها چکه می‌کند بر اثر گردش هوا خشک می‌شود اما وقتی وارد محیط داخلی غار می‌شوید فضا فرق می‌کند. اینجا غار زنده است و رشد آن را می‌بینید. آب و رطوبتی که بر بدنه غار است را کاملاً می‌بینید. در تمام غارهای توریستی همان ابتدای ورود شما یک جریان هوای بزرگی را همراه با باد زیادی احساس می‌کنید و این مسئله به دلیل ایجاد ورودی بزرگ برای غارهاست. این جریان هوا باعث می‌شود، رشد طبیعی غار گرفته شود و این یعنی فاجعه… من به غارهای ترکیه هم رفته ام و چنین مسئله را شاهد نبودم. در ترکیه محیطی که به آن وارد می‌شوید کاملاً تاریک  و دارای نورهای اصولی و استاندارد است. آن ها از نرده‌های چوبی استفاده کرده اند و تا حد امکان تخریب کمی صورت گرفته و اصلا از سیمان استفاده نشده است. اینجا غار زایش طبیعی خود را انجام می‌دهد و در کنار آن بحث توریستی نیز انجام می‌شود. برق غار را هم منطقه بندی کرده اند که قطع و وصل می‌شود به نحوی که برق منطقه‌ای که در حال بازدید هستید، روشن و بقیه خاموش می‌شود؛ البته در غارکتله خور هم این طرح روشن و خاموش انجام شده است به این شکل که راهنما با شما همراه می‌شود و منطقه به منطقه که حرکت می‌کنید برق آن منطقه روشن و بقیه خاموش می‌شود.

موضوع دیگری که برای غارها زیان آور است ورود تعداد زیاد گردشگر در ایام تعطیلات به ویژه عید نوروز است چون گرمای بدن افراد به غار منتقل و از بین بردن اکوسیستم غار را موجب می‌شود. خلاصه این که هر چه در مورد تخریب اکوسیستم غارها بگویم کم گفته‌ام!

البته برای ورود غارها به چرخۀ صنعت توریسم قصد داشتند غارهای بیشتری را با تغییراتی که ایجاد می‌کنند توریستی کنند اما مخالفت‌هایی شد؛ چراکه غارها علاوه بر بحث زیبایی شناسی با زمین شناسی و تاریخچه زمین هم ارتباط دارند و همچنین آبی که در این غارها وجود دارد، گاهی مثل غار «قوری قلعه» منبع آب شرب و مورد استفاده اهالی بومی منطقه است اما متاسفانه گردشگران طبیعت بکر غارها را با زباله پر می‌کنند.

غار آویشوی

برای تغییر این فرهنگ غلط اقدامی هم انجام شده؟

ما از حدود ۱۰ سال پیش همایشی را در روز ۲ مهر به نام «روز غارهای پاک» گذاشتیم و ۴ مهر را نیز به عنوان «روز دره‌های پاک» معرفی کردیم. این قدم‌هایی است که شروع کردیم. فعلا با توجه به این که فرهنگ و اصول درست غارنوردی و همچنین توریستی کردن غارها را نمی‌دانیم با توریستی کردن هر غاری، آن را به سمت نابودی می‌بریم. چند سال پیش وارد غار کهک نزدیک دلیجان شدم و در یکی از تالارها فقط چندین ساعت اضافه‌های شمع را جمع آوری می‌کردم.

دولت، با توجه به مالکیت غارها را توریستی و به سمت درآمد زایی برده اما موفق نبوده است. تنها غار علیصدر به دلیل قدیمی بودن و بحث دریاچه‌ای که دارد تا حدی در زمینۀ گردشگری غارها موفق بوده است.

ورزشکاران بیشتر از چه غارهایی استفاده می‌کنند؟

برای ورزشکاران غارهایی که حالت عمودی و محوطه بزرگی شامل چند دره و حوزه آبریز و… دارند مناسب است. این گونه غارها تزیینات آهکی زیاد ندارند و شکل آنها به گونه‌ای است که بیشتر عمودی هستند و با طناب باید به آن صعود کرد. این صعودها هم باید به نحوی باشد که بحث ایمنی برای غارنورد و غار رعایت شود، چرا که اگر در غار با آسیب دیدگی مواجه شویم بحث امداد و نجات بسیار سخت است.

آیا غارنوردان و دره نوردان دوره‌های امداد و نجات را طی می‌کنند؟

بله با توجه به اینکه زیر مجموعه فدراسیون کوهنوردی است، این یک الزام است و تمام افراد دوره‌های امداد و نجات را طی می‌کنند.

در زمینه غارنوردی همایش جهانی و بین المللی هم داشته‌ایم؟

بله همایش‌های مختلفی در این حوزه برگزار می‌شود. حدود ۵ سال پیش سومین همایش عکاسان غار در ترکیه برگزار شد که هر دو سال یک بار در یک کشور برگزار می‌شود، چهارمین دوره در اسپانیا بود که به خاطر بحث مالی و ویزا ما نتوانستیم شرکت کنیم. با غارنوردانی از فرانسه، ترکیه، لبنان در ارتباط هستیم. افرادی هستند که عکاسی تخصصی غار انجام می‌دهند و حتی به ایران آمدند و کلاس برگزار کردند. غارهای ایران را که معرفی می‌کنیم موجب تعجب آن‌ها می‌شود که چنین غارهایی داریم و این پتانسیل در ایران وجود دارد؛ هم برای توریست حرفه‌ای و ورزشی.

دره هفت غار نیشابور

غارهای ایران از چه نظر منحصر به فردند؟

شاید جالب باشد که بگویم، دومین چاه عمیق دنیا با ۳۰ متر را در ایران و در منطقه‌ای که غار «قلا» (قلا در زبان محلی به معنای کلاغ است) خوانده می شود در کرمانشاه داریم، نزدیک ۱۲ روز در منطقه بودیم و طی دو مرحله در دو سال پشت هم توانستیم به چنین عمقی برسیم. غارنوردان خارجی هم حضور داشتند و تعجب کردند. اولین چاه عمیق فکر می‌کنم در مکزیک حدود ۷۰۰ متر است، اگر بین ۷۰ یا ۸۰ متر دیگر عمق داشت اولین چاه عمیق دنیا بود؛ البته به صورت یک تکه.

غاری در یزد داریم که چهارمین تالارغار بزرگ دنیا است، یعنی ۴ هواپیمای بوئینگ در آن جای می‌گیرد. از لحاظ رکوردی غارهای خوبی داریم.

تجهیزات، تکنیک‌ها و اطلاعاتی که ما دربارۀ غارها داریم برای غیرایرانیان تعجب برانگیز است. ما می‌توانیم در این زمینه حرف‌های زیادی برای گفتن داشته باشیم. من عکس‌های زیادی از غارهای ایران گرفته‌ام که در مجلات خارجی از جمله ترکیه و فرانسه چاپ شده.

جاذبه‌های ایران بی نظیر است. چند سال پیش یک دره نورد استرالیایی که به کشورهای زیادی سفر کرده بود و عکاسی تخصصی انجام می‌داد برای پروژه‌ای به ایران آمد. ما دره‌ای را برای بازدید در نظر داشتیم که خط القعر دو  کوه است. معمولاً در آن رودخانه جریان دارد. کاهش ارتفاع موجب می‌شود آبشارهای زیادی در دره‌ها ایجاد شوند و این اختلاف با سطح، باعث می‌شود که با طناب فرودهای مختلفی داشته باشم. دیدن این آبشارها حالت پیمایشی دارد. در  پیمایش اول دره خیلی خشک بود در حالی که ما برای او از حجم آب زیادی سخن گفته بودیم. خلاصه یک روز کامل را بدون دیدن آب طی کردیم و روز دوم به آبشارها رسیدیم، این دره نورد استرالیایی زمانی که این صحنه را دید تا دقایقی از تعجب نمی‌توانست صحبت کند. گفت من هیچ جایی چنین چیزی را ندیده ام و این نشان از منابع و جاذبه‌هایی است که در ایران وجود دارد در مورد غارها نیز همین گونه است.

دولت در این حوزه کمک می‌کند؟

متاسفانه مشکلات زیادی در بحث آموزش و امداد رسانی وجود دارد اما از سمت دولت حمایت خوبی نمی‌شود بلکه بیشتر به درآمدزایی از یکسری غارهای خاص توجه دارند.

غارهای هنامه-شیروانغارهای ایران

وسایل ضروری برای غارنوردی چه وسایلی هستند؟

کلاه، دستکش و هدلامپ وسایل ضروری برای غارنوردی است و البته لباس مناسب. در تمام دنیا برای غارنوردی تور وسایل و تجهیزات را در اختیار افراد می‌گذارد البته کسانی که مشتری دائمی هستند وسایل شخصی دارند اما در ایران عموماً این گونه نیست، نرده کشی، نورپردازی و بحث بلیت فروشی و درآمدزایی؛ این کاری است که انجام می‌شود. در بحث توریسم اگر برنامه ریزی درستی داشته باشیم با توجه به علاقه مندی خارجی‌ها و وارد شدن دلار به کشور می‌توانیم موفق باشیم اما موضوع این است که در این راه نیز بیراهه رفتیم.

مهمترین مشکلات چیست؟

همان طور که قبلاً هم اشاره کردم بزرگترین مبحث در مورد امداد رسانی است چرا که مسیرهایی که می‌رویم، مسیرهای راحتی نیست و سخت است. در این مسیرها اگر کسی آسیب ببیند انتقال آن بسیار سخت است. چندی پیش دو حادثه در ایلام و تنگه زندان در زمینه دره نوردی داشتیم، برخی از نیروهای هلال احمری دره نورد و کوهنورد هستند و در این زمینه می‌توانند کمک بیشتری داشته باشند. هلال احمر تجهیزات خوبی دارد، اما در بسیاری جاها نیروها تخصص و آشنایی به محیط را ندارند و عمده مشکل ما در امداد رسانی هوایی است.

تا به حال اکتشافات جدیدی هم داشته‌اید؟

بله، در غارنوردی‌هایی که داریم خیلی مواقع غارهای جدیدی پیدا کرده‌ایم. به عنوان مثال حدود ۸ سال پیش در شمال، در جریان یک برنامه چند روزه غارنوردی در «غار سُم» یک غار جدید پیدا کردیم که درون آن جمجمه‌های زیادی از حیوانات و انسان بود در واقع قبرستانی از استخوان بود. ما جمجمه‌ای را دیدیم که شکل آن بسیار خاص بود و ۳ هفته بعد که دوباره برای اکتشاف رفتیم تیمی قبل از ما رفته بود و مشخص بود تخصص خوبی نداشتند. چون آنها برای فهمیدن عمق غار از بالا سنگ انداخته بودند که موجب شده بود این اسکلت نادر آسیب ببیند. موجودی که من زنده آن را ندیده بودم. ۴ نیش خیلی خاص داشت مثل برخی فیلم های تخیلی (دو نیش در بالا و دو نیش در پایین) حتی ما به دانشگاه تهران گفتیم که حاضریم برای آنها نمونه برداری کنیم که برای این نمونه برداری یک کارتون موز دادند و ما خودمان ظروف دربسته و کوچک بردیم با دستکش و نمونه برداری کردیم و به آن‌ها رساندیم.

یعنی حتی در جریان غارنوردی و دره نوردی که می‌کنیم، می‌توانیم در مباحث علمی با مراکز مختلف همکاری خوبی داشته باشیم که البته باید این آگاهی و تعامل صورت بگیرد. غارها و دره‌های زیادی هستند که به دلیل نداشتن افراد متخصص از سوی مراکز علمی هیچ گونه تحقیقی در مورد آن‌ها نشده است و می‌توانند برای ایران ثبت شوند. تنها یک حمایت مالی نیاز است که این مراکز از غارنوردان و دره نوردان داشته باشند.

هر اکوسیستمی که در غارها وجود دارد، هم برای غار مفید است و هم برای منطقه‌ای که در آن واقع شده‌. هیچ چیزی در طبیعت بدون حکمت نیست و تخریب و از بین بردن بخشی از طبیعت توازن را برهم می‌زند. متاسفانه طبیعت ما در حال از بین رفتن است و هیچ اقدام درست و استانداردی هم صورت نمی‌گیرد. در واقع بی‌فرهنگی محیط زیستی در ایران بیداد می‌کند.

غار یکی از استراتژیک ترین و کوچک‌ترین جاها در طبیعت است، باید فرهنگ سازی شود. دولت می‌تواند در این زمینه برنامه ریزی کند و از طریق رسانه‌ها اجرایی شود. در یکی از غارهایی که زیاد هم شناخته شده نیست، قندیل خاصی را دیدم که در حال رشد بود، اما بعد از چند سال که رفتم دیگر این قندیل نبود. آن را شکسته بودند! خیلی از این موارد داریم… شما به یکی از افرادی که دسترسی راحت‌تری به غارهای توریستی دارند سفارش یک قندیل با هر مشخصاتی را بدهید و هزینه‌ای هم برای آن پرداخت کنید، مدتی بعد آن قندیل را خواهید داشت! این یعنی تخریب، یعنی از بین بردن طبیعتی که به وجود آمدن آن سال‌ها یا قرن‌ها  طول کشیده.

غار تادوان-غارهای ایران

زیباترین غاری که تا به حال دیده‌اید کدام بوده؟

غار کتله خور در زنجان بسیار زیباست. غار نخجیر که به نظر من عروس غارهای ایران است؛  البته قسمت‌های غیر توریستی آن. در غار نخجیر تخریب زیاد شده  و فاز دوم و سوم آن هنوز راه اندازی نشده است.

غار پروا که انگلیسی‌ها آن را کشف کردند تا چند سال به دلیل سختی پیمایش آن به اورست غارهای دنیا معروف بود و البته هنوز این سختی وجود دارد و ۵ نفر تا به حال کشته داده است. غار سُم در نزدیکی گرگان یا غار جرجار که عمیق‌ترین غار ایران است در کرمانشاه که فاصله هوایی آن با پروا نزدیک چند کیلومتر است، غارهای قلا و جوجار همگی در رشته کوهی است که در اطراف کرمانشاه است و در این منطقه حدود ۲۰ نقطه را نشانه گذاری کردیم.

و ترسناک‌ترین غار؟

از غارنورد می‌پرسید؟ از نظر من هیچ کدام. این ترس به وجود شما بستگی دارد، اولین غاری که رفتم به دلیل آسیب دیدگی یکی از همراهان ترسیدم. در مورد ترسناک بودن غار جوجار شنیده ام، اما غار قلا وَهم خاصی دارد چرا که ۶۰۰ متر یک تکه زیر پای شما خالی است و شما که وارد غار می‌شود، کلاً روی طناب معلق هستید. باید با طناب فرود و بعد دوباره صعود کنی تا بالا بیایی. علاوه بر وهم یکی از با ابهت‌ترین غارهای ایران است که البته تک چاه محسوب می‌شود.

قدیمی‌ترین غارهای ایران کدامند؟

قدیمی‌ترین غارها بر اساس اسناد به زمین شناسی برمی‌گردد، اما اگر بر اساس زمان اکتشاف باشد غار کتله خور زنجان یا علیصدر همدان، البته تأکید می‌کنم این قدمت از نظر زمان اکتشاف است نه از سن غار. سن غارها را می‌توان از روی قندیل‌ها فهمید، چرا که رشد این قندیل‌ها خیلی کند است؛ این سن، میلیون سالی است.

غار کتله‌ خور

 

کدام غارها جنبه‌های فرهنگی و تاریخی دارند؟

غارهای دست کن، مثل غار روستای میمند کرمان و یا کندوان که در کوه برای زندگی کردن ایجاد کرده‌اند.

در اطراف اصفهان هم غارهای این چنینی داریم؟

نزدیک اصفهان، سمت میمه غاری به نام پریان هست که ورود به آن نیاز به کار فنی دارد. اگر بروید یک روز پرچالش را خواهید داشت. در غار نوردی میثاقی داریم که می‌گوید: «هیچ چیزی را نکشیم، جز وقت و هیچ اثری برجای نگذاریم، جز رد پا در جای مناسب.» بعضی وقت‌ها کف غار این قدر زیباست که باید مراقب آن باشیم و حتی شده بدون کفش وارد شویم تا گِل سطح دست و کفش ما به جایی آسیب نرساند. اغلب از جاهایی که قبل استفاده شده، استفاده می‌کنیم و سعی می‌کنیم تخریبی ایجاد نشود. غار کهک در نزدیکی دلیجان هم هست. جذابیت غار کلهرود که در ۳۰ کیلومتری شمال مورچه خورت قرار دارد این است که شما تمیز وارد غار می‌شود و بیرون که می‌آیید تمام بدنتان گِلی است چون باید حدود ۳ کیلومتر را سینه خیز بروید و برگردید، یعنی حدود ۸۰ درصد راه آن به این صورت است. این برای خیلی افرد جذاب است و برای برخی هم نه، جذاب نیست.

 و حرف آخر…

غارنوردی و دره نوردی بسیار زیبا و ناشناخته است، اما برای رفتن به چنین جاهایی باید فرهنگ استفاده از آن را بیشتر بدانیم تا علاوه بر لذت بردن از زیبایی‌های آن مانع حرکت رو به جلوی طبیعت نشویم.

مرتبط:

وسایل ضروری و لازم برای غارنوردی

سفری هیجان انگیز به غار پراو

عاروسو؛ عروسک ۱۲۰ ساله کودکان شهربابک

حقایقی ناگفته از عمیق‌ترین غارهای خراسان جنوبی

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی گفت: در خراسان جنوبی بالغ بر ۴۵ غار با همکاری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان شناسایی شده‌ است.

حسن اکبری، اظهار کرد: غار که به طور عام به حفره‌های زیرزمینی که حداقل با یک دهانه به سطح زمین راه داشته باشد، اطلاق می‌شود و می‌تواند به صورت طبیعی و یا مصنوعی ایجاد شده باشد، با حیات انسان در زیستکره پیوند خورده است.

وی افزود: امروزه نیز غارها به عنوان پدیده های طبیعی از منظر زمین شناسی، زیست شناسی، تاریخی و باستان شناسی، طبیعت گردی و ورزشی مورد مطالعه، اکتشاف و بهره برداری قرار می‌گیرند.

وی با بیان اینکه بیشترین تعداد غارهای شناسایی شده در شهرستان قاین قرار دارند، اظهار کرد: غار بتون سرایان از جمله عمیق‌ترین غارهای استان و غار چنشت نیز از حیث کشف آثاری متعلق به هزاره‌های دوم و سوم پیش از میلاد از جمله ظروف سفالی و نیز آثاری متعلق به دوران اسلامی در این غار از ارزش حفاظتی بالایی برخوردارند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی با بیان اینکه باید دست کاری‌ها در غار به حداقل ممکن برسد تا ماهیت طبیعی غارها حفظ شود، تصریح کرد: جاذبه‌های زمین شناسی منحصر به فرد غارها، شرایط خاص زیستی و تنوع زیستی کاملا بومی آنها، وجود بقایای فسیلی مهره داران، آثار باستانی و تاریخی ارزشمند و نقوش صخره‌ای و دیوار نوشته‌های متعلق به ده‌ها هزار سال پیش و در نهایت شوق ورزشکاران و غارنوردان حرفه‌ای برای پیمایش و کشف دالان‌های تودرتو و تاریک و رعب انگیز غارها در اعماق زمین، ما را به تلاش برای کشف اطلاعات بیشتر در مورد این میراث‌های طبیعی ارزشمند سوق می‌دهد.

اکبری بیان کرد: تنوع زیستی منحصر به فرد غارها به عنوان اکوسیستم های کاملا خاص و وجود گروه‌های مختلف حشرات که نقش اساسی در زنجیره حیات دارند، اهمیت آن‌ها را بیشتر کرده و با دست کاری و تخریب غارها حیات این موجودات به خصوص خفاش‌ها با نقش منحصر به فرد در گرده افشانی و وابستگی حیات خفاش‌های حشره خوار به عنوان آفت زدای طبیعی محصولات کشاورزی و مراتع طبیعی، به خطر می‌افتد.

وی افزود: مهم‌ترین جنبه زمین شناختی غارها ارتباط آن‌ها با منابع آب زیرزمینی است؛ بسیاری از غارهای دنیا وکشور ما در مناطق کارستی و در ارتباط با جریانات آب زیرزمینی تشکیل شده‌اند، از این رو حفاظت از غارها در برابر تخریب و آلودگی‌های انسان زاد از اهمیت دوچندان برخوردار است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی با اشاره به اینکه بر خلاف تصور غارها فاقد حیات نیستند، تصریح کرد: اگرچه از نقطه نظر زیست شناسی در شرایط محیطی حاکم بر غارها انتظار تنوع زیادی نمی‌رود.

اکبری ادامه داد: نبود نور و منبع انرژی، حضور گونه‌های اتوتروف را غیر ممکن و یا محدود به زون نورگیر غار می‌کند؛ البته گونه هایی از باکتری‌های تولید کننده شیمیایی در اعماق غارها شناسایی شده‌اند.

وی افزود: تنوع زیستی غارها معمولا شامل گونه‌هایی از چهار گروه عمده گیاهان، جانوران و قارچ‌ها و باکتری‌هاست و توزیع این تنوع در بخش‌های مختلف ساختاری غار براساس میزان ارتباط با محیط خارج به ویژه دریافت نور و تبادل دمایی تقسیم می‌شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی یادآور شد: با توجه به اینکه غارها بخشی از اکوسیستم فعال در هر منطقه بوده و در ارتباط تنگاتنگ با دیگر عوامل محیطی هستند، نقش بسزایی در پایداری محیط زیست آن منطقه ایفا می‌کنند که تلاش همگانی و فرهنگ‌سازی برای حفظ طبیعت آن‌ها الزامی است.

منبع:ایسنا

مرتبط:

وضع این روزهای گل های سرسبد گردشگری خراسان جنوبی

پاییز؛ بهار گردشگری خراسان جنوبی

جاذبه های گردشگری خراسان جنوبی

آشنایی با غارهای هیجان انگیز در ایران

غارهای ایران انگار انبوهی از رمز‌ها و راز‌ها را در خود جای داده اند. همیشه در فیلم‌های تاریخی وقتی قرار است از رازی پرده برداشته شود، پای غار به میان می‌آید و آن‌وقت افسانه «افسانه» می‌شود. در سراسر تاریخ انسان‌های اولیه از غار‌ها استفاده کرده‌اند و روی آن‌ها با خراشیدگی نقش و نگار‌هایی برجای گذاشته‌اند.

دالان‌های شگفت‌آور

نخستین فسیل انسان در غارهایی از سری غارهای نزدیک کروگرزدراپ و موکوپانه در آفریقای جنوبی یافت شده‌ است. در ایران غارهای زیادی داریم که می‌تواند به‌عنوان مقصد سفرهای هیجان‌انگیز انتخاب شود. کدام غارها؟ مثلا همین ٥تایی که در ادامه معرفی کرده‌ایم.

 

مکان خفاش‌های نامدار

غار خفاش از غارهای ایلام است و در نزدیکی دهلران قرار گرفته. این غار گردشگران بسیاری را در طول تابستان جذب می‌کند. طول این غار ۲۵۵متر، عرض آن ۳۰متر و ارتفاع آن ۵۰متر بوده و به علت زندگی هزاران خفاش در آن به غار خفاش معروف شده است. این غار با خفاش‌های فراوان از ٧گونه همچون «دم موشی» از غارهای کمیاب در خاورمیانه به حساب می‌آید. غار خفاش یکی از بهترین مکان‌ها برای انجام کارهای تحقیقاتی، پژوهشی و مطالعاتی در زمینه این پستاندار عجیب است و دانشجویان و محققان باید آن را مورد مطالعه قرار دهند.

این غار آن‌طور که باید شناخته و معرفی نشده است. غار خفاش دهلران دارای استالاکیت‌ها و استالاکمیت‌های فراوانی است و ده‌ها گونه از خفاش دمدار و خفاش بال پهن در آن زندگی می‌کنند. ازدیاد خفاش در این غار باعث می‌شود در هنگام غروب در زمان خروج این خفاشان از غار که اغلب به صورت دسته‌های بزرگ انجام می‌شود، فضای جالبی را برای علاقه‌مندان به طبیعت ایجاد کند. این خفاش‌ها مسیر ٣کیلومتری تا شهر را طی می‌کنند و بعد از مدتی به محل غار بازمی‌گردند.

 

تالار مریم در قوری‌قلعه

قوری قلعه در ٨٦کیلومتری شهر کرمانشاه در مسیر جاده روانسر به پاوه و در شمال شهر جوانرود واقع شده است. این غار که هم‌اکنون به‌عنوان یکی از مطرح‌ترین جاذبه‌های گردشگری استان کرمانشاه و غرب کشور محسوب می‌شود، طبق نظر کارشناسان بزرگترین غار آبی آسیا و طولانی‌ترین غار آبی ایران است. بعد از گذر از دالان ورودی غار نخستین مکان وسیعی که وجود دارد، به تالار مریم نامگذاری شده است.

این محوطه همانند دریاچه وسیعی است که گرداگرد آن را قندیل‌هایی بسیار زیبا با اشکال مختلف فرا گرفته است. این قندیل‌ها که هریک اشکال خاصی را تداعی می‌کنند، دلیل اصلی نامگذاری هرقسمت از این غار شده که به‌عنوان مثال وجود قندیلی به شکل حضرت مریم دلیل نامگذاری نخستین تالار این غار به نام تالار مریم شده است.

آشنایی با غارهای هیجان انگیز در ایران

معبدی در رودافشان

غار رودافشان در دامنه کوه‌های حوالی روستایی با همین نام و در استان تهران قرار دارد. رسیدن به دهانه غار نیازمند مقداری کوهپیمایی است. دهانه بزرگ و تالار وسیع این غار از شاخصه‌های اصلی‌اش است. مسیر راهپیمایی در غار حدود ٨٠٠متر است. غارنوردی در «رودافشان» کمی سخت است و باید از مسیرهای سختی عبور کرد. درضمن برای حرکت در غار حتما نیاز به چراغ قوه قوی دارید. در تالار اصلی و مسیر غار همواره قطرات آب از سقف به زمین می‌ریزد که همین چکه‌ها باعث تشکیل طاقدیس و ناودیس‌های بدیعی شده است. وجود تعدادی ایوان ساخته‌شده با سنگچین و مقادیری خرده‌سفال، نشانه سکونت انسان‌ها در غار در روزگار گذشته است.

دهلیزی در این غار وجود دارد که به معبد آناهیتا معروف است. غار هوایی نمناک و سرد دارد. علی‌رغم ریزش قطرات آب، کف مسیر غار تنها مرطوب بوده و در نقاط معدودی آب در آن جمع شده است. مسیر این غار در اثر فرسایش آب و املاح موجود در آن در زمانی که آب به‌طور کامل در آن جریان داشته، ایجاد شده است.

آپارتمان کتله‌خور!

تا به‌حال از یک غار طبقه‌ای بازدید کرده‌اید؟ «کتله‌خور» یکی از نمونه غارهای طبقه‌ای است. این غار از طریق جاده آسفالته زنجان- سلطانیه، خدابنده-گرماب و از طریق جاده زنجان- بیجار- گرماب و همچنین از طریق جاده همدان- کبودرآهنگ قابل دسترسی است. یکی از عجایب و زیبایی‌های این غار تعدد طبقات آن است که اینگونه غارها در جهان بسیار کم‌نظیرند. گمان می‌رود که این غار دارای ٧ طبقه باشد که البته تاکنون تنها ٣ طبقه آن کشف شده است. این غار به ٣ بخش فرهنگی، تفریحی و ورزشی تقسیم شده ‌است.

بخش ورزشی آن که مورد استفاده غارنوردان و صخره‌نوردان قرار می‌گیرد، حدود ٤کیلومتر است و هنوز انتهای آن کشف نشده ‌است. بخش تفریحی غار که جهت بازدید عموم مورد استفاده قرار می‌گیرد، حدود ٢کیلومتر مسیر مستقیم است. بخش فرهنگی غار نیز در بخش جنوبی آن قرار دارد و قسمت اصلی آن دالانی است طبیعی که جهت برگزاری مراسم مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته این دالان هیچ‌گونه راه خروجی به بیرون نداشته و راه خروجی آن به صورت مصنوعی کنده شده اما خود دالان تماما طبیعی ‌است.

آشنایی با غارهای هیجان انگیز در ایران

بی‌نظیر؛ مثل علیصدر

همدان میزبان رویداد ٢٠١٨ است و به‌عنوان پایتخت گردشگری کشورهای آسیا انتخاب شده. برای همین یکی از جاذبه‌های هیجان‌انگیز آن، یعنی غار علیصدر روزهای شلوغی را می‌گذراند. این غار یکی از غارهای تالابی ایران و از معدود غارهای آبی جهان است. این غار در ارتفاعات ساری قیه نزدیک روستای علیصدر شهرستان کبودرآهنگ قرار گرفته. ارتفاع غار از سطح دریا ٢١٠٠متر است.

محوطه غار دالان‌های پیچ درپیچ و دهلیزهای متعددی دارد. از مجموعه رشته آب ها، دریاچه بزرگی درون غار به وجود آمده و از این‌رو نفوذ به ژرفای غار تنها با قایق میسر است. غار علیصدر بیست‌وسومین اثر طبیعی ملی است که توسط سازمان میراث فرهنگی در ١٥ دی ١٣٨٧ در فهرست میراث طبیعی ایران قرار گرفت.

 

مرتبط:

غار الهه نمک فیروزه ای

غار سم _ خطرناک ترین غار عمیق ایران

غار نوردی

 

غارها حفره هایی نسبتا بزرگ در روی زمین و یا در زیر زمین هستند که دهانه یا راه ورودی آنها را به دنیای بیرون باز می کند. غارها به دو دسته کلی غارهای طبیعی و غارهای دست کن یا مصنوعی تقسیم می شوند. غارهای طبیعی در اثر عوامل مختلفی ایجاد می شوند که از آن جمله می توان به فرایندهای شیمیایی، فرسایش آب، نیروهای زمین ساختی(تکتونیکی)، میکروارگانیسم ها و فشار اشاره نمود.

غارها را می توان از جنبه های گوناگونی مانند: جنس سنگهای محیطی، ریخت شناسی یا مرفولوژی و ساختار هندسی، زمان پیدایش، عمر سنگ و روش شکل گیری تقسیم بندی کرد.

غارهای مصنوعی در بین علاقمندان باستان شناسی دارای اهمیت ویژه ای هستند. از نظر کاربرد این غارها به سه دسته تقسیم می شوند: زندگی و دفاع، آیین های مذهبی و معدن.

غارها از عجایب طبیعت اند. فکر رفتن به یک غار شاید کمی سخت و نگران کننده به نظر آید ولی بعد از سفر به یک غار، نظر افراد قطعا تغییر خواهد کرد. تاریکی، سکوت و زیبایی متفاوت غارها انگیزه هایی هستند که سفر بعدی به غار دیگر و کنجکاوی دیدن جاذبه ای دیگر را تضمین خواهد کرد.

blank

در حال حاضر امکان بازدید از بخش هایی از غارهایی مانند قوری قلعه در استان کرمانشاه، نخجیر، در استان مرکزی، دربند در استان سمنان، رود افشان در استان تهران ،علیصدر در استان همدان و کتله خو در استان زنجان برای گردشگران فراهم شده است.

رعایت نکات ایمنی طی بازدید از غارها، بخصوص استفاده از کفش و لباس مناسب و کلاه ایمنی و چراغ قوه ضروریست. در جریان سفرهای غیر تخصصی به غارها تنها در مسیرهای شناخته شده حرکت کنید.