از خانه خفاش‌ها چه می‌دانیم؟
فردا (۲ مهرماه) روز غار پاک است. غارها از تنوع زیستی منحصربه‌فرد و سفره‌های آب زیرزمینی برخوردار هستند و جاذبه گردشگری مهمی محسوب می‌شوند اما در بهره‌گیری از آنها دقت لازم را باید به عمل آورد تا منجر به تخریب این اکوسیستم ارزشمند نشود.
غارها، حفره‌هایی هستند که به‌طور معمول بر اثـر حـل شـدن سـنگ‌هـا بـا آب و ذوب شـدن یـخ‌هـا ایجـاد می‌شود و بزرگترین و شگفت‌انگیزترین غارها در سنگ‌های آهکی به وجود آمده‌اند. برخـی از غارهـا فقـط یـک حفره کوچک هستند که تنها یک نفر می‌تواند وارد آن شود و برخی هم گذرگاه‌ها و اتاقکهای تـو در تـو دارنـد. غارها ممکن است طولانی و تونل مانند باشند که در یخچال‌ها؛ جایی کـه آب ناشـی از ذوب از ز یـر یـخ‌هـا عبـور می‌کند و یا در نواحی آتشفشانی بر اثر ایجاد شکاف در جویباری از گدازه‌های آن به وجود آمده باشند.
تنوع زیستی منحصر به‌فرد غارها، به عنوان بوم‌سازگانهای کاملا” خاص و وجود حشرات متنوع که نقش اساسی در زنجیره حیات دارند همچنین خفـاش‌هـا بـه عنـوان نگاهبانـان شـبانه طبیعـت بـا نقـش بـی‌بـدیل در گرده‌افشانی و مهمتر از آن وجود خفـاش‌هـای حشـره‌خـوار بـه عنـوان آفـت‌زدای طبیعـی محصـولات کشاورزی و مراتع طبیعی، نقش پر رنگ غارها را به ما یادآوری می‌کند.
غارها منابع عظیمی از سفره های آب زیرزمینی هستند که حفاظت از آنها در دنیای امروز با توجه به کمبود منابع آب شیرین که بسیاری از کشورها به‌ویژه ایران با آن روبروست، امـری حیـاتی اسـت همچنـین از نظـر زمـین‌شناسی تنوع کانی‌شناسی و مطالعه گسل‌ها اهمیت دارد و از جمله موضوعات مورد علاقه زمین‌شناسان هستند.
غارها می‌توانند به عنوان یکی از بهترین جاذبـه‌هـای گردشـگری بـرای کشـورها در صـنعت توریسم نقش قابل توجهی در درآمدزایی ایفا کنند البته رعایت قوانین و مقررات و استانداردهای حفاظتی ومحیط زیستی، شرط اصلی بهره برداری پایدار از این منابع ارزشمند است چرا که غارها جزو ذخـایر طبیعـی هـر کشـوری محسوب می‌شوند و باید مورد حفاظت قرار گیرند بنابراین انجام عملیاتی مانند برقکشـی و اقـدامات اصـلاحی کـه بتوان از غارهای کشور در حوزه گردشگری استفاده کرد، مستلزم انجام بررسی‌های دقیق علمی و کارشناسی و تجهیزات به‌روز و مدرن است چون در غیر این صورت حیات این بـوم‌سـازگان و موجـودات زنـده آن، بـه خطـر می‌افتد.
بر اساس اعلام سازمان حفاظت محیط زیست، به باور برخی ازکارشناسان و غارشناسان به غارهای کشور اهمیـت کافی داده نمـی شـود. آنان معتقدند که توریستی کردن غارها، روش‌های نوینی پیدا کرده و نرده‌کشی، جاده‌سازی، نصب پله و یا سـنگفـرش کردن برای دسترسی به غارها در دنیا منسوخ شده است و باید این پدیده‌های طبیعی، به صورت کاملا بکر و دسـت نخورده، در معرض دید علاقه‌مندان قرار بگیرند اما در ایران ماجرا اینگونه نیست. امروزه غارهای توریستی در دنیا کم نیستند، غـاریخی در آرژانتـین، اسـکوک جـان در اسـلوونی، لمـن در آمریکا، باتو در مالزی، کرم شب تاب در نیوزلند، فلوت نی در چین و غار علـی صـدر در ایـر ان در ایـن گـروه قـرار دارند.
در حوزه گردشگری، داشتن رفتارهای به‌هنجار محیط زیستی بسیار پراهمیت است. متاسفانه برخی از گردشگران، با رعایت نکردن اصول غارنوردی و انداختن زبالـه در داخل غارها باعث می‌شوند که چرخه طبیعی درآن‌ها مختل شود و از آنجا کـه نورآفتـاب بـه داخـل غارهـا راه ندارد، زباله‌ها فاسد می‌شود و رشد انواع قارچ‌ها و باکتری‌ها، حیات جانداران داخل غار را به خطر بینـدازد.
بنـا بر آمـار انجمن غارنوردان ایران، طی چهار سال ۶.۵ تن زباله از حدود ۵۰ غار در کشور خـارج شـده کـه آمـار تکـان دهندهای است. امروزه در دنیا مردم در بازدید از چنین مکان‌هایی از به همراه داشتن انواع خوردنی‌ها و نوشیدنی‌هـا پرهیز می‌کنند و فقط با تجهیزات مورد نیاز وارد آنها می‌شوند. در کشور ما نیز این رفتارها باید گسترش یابد. حدود سه دهه پیش، کارگروه” غار و غارشناسـی ” در کشـور شـکل گرفـت و اکنـون زیـر نظـر “سـازمان حفاظت محیط زیست” فعالیت می‌کند. ۱۳ سازمان و نهاد مختلف از جمله وزارت نیـرو، کشـور، علـوم تحقیقـات و فناوری، ورزش و جوانان، سـازمان هـا ی حفاظـت محـیط زیسـت، میـراث فرهنگـی ، صـنایع دسـتی و گردشـگری، جغرافیای ارتش، زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، جنگلها مراتـع و آبخیـزداری، انجمـن غـارنوردان ایـران، نماینده ریاست جمهوری و دو سازمان مردم نهاد عضو این کارگروه هستند.
رییس هیات مدیره انجمن غارنوردان ایران، تعداد غارهای شناسایی شـده را ۸۱ غـار اعـلام کـرده و گفتـه است که از این تعداد، ۱۵ غار توریستی شده‌اند اما فقط غـار «علـیصـدر» سـود دهـی دارد و ۱۴ غـار دیگـر ماننـد «قوری قلعه» درکرمانشاه و«کرفتو» در زنجان ، منافع اقتصادی و ارزش افزوده به همراه ندارند. به نظـر او، ایـران بـا توجه به شرایط اقلیمی و توپوگرافی، حتما” غارهای زیادی دارد اما هنوز کار تحقیقـاتی و اکتشـافی دقیقـی در ایـن زمینه صورت نگرفته است و تعداد ۸۱ غار اعلام شده، غارهای شناسنامه‌دار هستند.
به گزارش سازمان حفاظت محیط زیست یکی از مهمترین کارهایی که در مورد غارها مغفـول مانـده، عـدم انجـام ارزشـگذاری محـیط زیسـتی ایـن بومسازگان ارزشمند است و متاسفانه به این دلیل و به دلیل اینکه برآورد قاطعی از تعداد غارهـای کشـور نـداریم نتوانسته‌ایم جایگاه بین‌المللی ایران را از نظر تعداد و کیفیت غارها به دسـت آوریـم بنـابراین لازم اسـت تمـام تـلاش مسوولان امر به این موضوع معطوف شود تا بتوانیم از ظرفیت‌های اکولوژیک کشور، با برنامه‌ریـزی علمـی و دقیـق بهره‌برداری خردمندانه کنیم.
منبع: ایسنا
مرتبط:
