«محله تخت فولاد» با مساحت تقریبی ۷۵ هکتار در حاشیه جنوبی رودخانه زاینده رود و در انتهای یکی از محورهای تاریخی شمالی – جنوبی شهر اصفهان واقع شده است. این محله در طول تاریخ به نام‌های «لسان الارض»، «بابارکن الدین» و «تخت فولاد» شهرت داشته است. درباره وجه تسمیه «تخت فولاد» گفته‌اند که این نام به دلیل وجود مقبره بابافولاد حلوایی از مشاهیر و عارفان قرن دهم هجری در این گورستان است. این مزار اکنون در مرکز مخابرات فیض قرار دارد.

تخت فولاد فقط یک گورستان نیست، بلکه مجموعه‌ای از تکیه‌ها، کاروانسراها، مدرسه، مسجد، چله‌خانه و انبار است. به گواهی سنگ آرامگاه‌ها و اشیا کشف شده، پیشینه آن را می‌توان قرن چهارم و پنجم هجری دانست و حتی وجود آرامگاه یوشع نبی در تکیه لسان‌الارض سابقه آن را به پیش از اسلام نیز  مرتبط می‌کند.

از سال ۱۳۶۳ شمسی خاک سپاری عمومی متوفیان در این گورستان متوقف شد و پس از بازسازی در سال ۱۳۷۵ شمسی به ثبت ملی رسید. پژوهشگران شیعه، تخت فولاد را به لحاظ قداست و تعداد مشاهیر و بزرگان مدفون در آن «وادی السلام ثانی» می‌نامند. این مزارستان علاوه بر اینکه آرامگاه بیش از هزاران نفر از مشاهیر ایران زمین است به عنوان یک سایت موزه گردشگری شامل زیباترین آثار از سنگ آرامگاه‌ها با نقوش بی‌نظیر انسانی، جانوری، گیاهی، مشاغل و غیره است. همچنین بناهای بی‌نظیری در آن وجود دارد که از نظر تاریخی، معماری، زیباشناسی و هنری این مکان را در زمره مهم‌ترین گورستان‌های جهان جای داده است.

روند تخریب تخت فولاد از دوران پهلوی اول و با واگذاری بخش‌هایی از آن به مردم عادی برای ساخت مسکن آغاز شد. در اسناد و عکس‌های تاریخی تخت‌فولاد هیچ مدرکی دال بر وجود منازل مسکونی در محدوده این مجموعه مشاهده نشده است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز که مدیریت این مجموعه بر عهده شهرداری اصفهان بوده، تلاشی برای بازپس‌گیری مناطقی که اکنون به صورت مسکونی و تجاری در این بنای مقدس وجود ندارد، انجام نگرفته است.

گورستان تخت فولاد طی دهه‌های اخیر به علت توسعه شهری و سایر دلایل به لحاظ فیزیکی دچار آسیب شد. از حدود ۱۳۳۵ تا ۱۳۵۰ شمسی بخش‌های بیشتری از شهر به سوی منطقه تخت فولاد توسعه یافت.در حدود بیش از دو دهه پیش در کمال تعجب همه کارشناسان میراث فرهنگی، طرح احداث مصلی اصفهان در این مجموعه کلید خورد و بر مبنای آن بیش از یک‌سوم آثار تاریخی آن از بین رفت. مصلایی که هنوز هم مراحل ساخت آن تمام نشده است. همچنین انجام طرح‌های بدون برنامه‌ریزی و کارشناسی باعث شده تا روند تخریب این مجموعه تا به امروز لحظه‌ای متوقف نشود. این تخریب هم شامل مقبره‌های قدیمی و هم شامل سنگ‌های قبور برای دوران معاصر است. به‌جز مسئولان، مردم عادی و گردشگران نیز در این تخریب نقش عمده‌ای داشتند.

منبع:ایسنا

مرتبط:

فرایبورگ _اصفهانی در قلب اروپا

مسجد حکیم یکی از مساجد چهارایوانی اصفهان

کویر مصر _با دریای شن اصفهان آشنا هستید؟