حاج احمد تقوی مالک بنایی در محله سرچشمه بافت قدیم گرگان و کوچه تقوی بوده که با نام مدرسه تقوی از گذشتگان به ارث رسیده است. این بنا در سال‌های قبل از سال ۱۳۰۷با کاربری منزل مسکونی و بعد از آن با کاربری مدرسه، مسکونی، زایشگاه و این بین مدتی را متروکه بوده است و در نهایت سال ۱۳۸۲ به تملک سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری وقت درآمد و مورد مرمت قرار گرفت.

این بنای تاریخی که در محدوده شهر تاریخی استرآباد (گرگان) قرار دارد متعلق به اواخر قاجاریه بوده و در ۲۵ اسفندماه ۱۳۸۰ با شماره ۵۴۲۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
طبق تحقیقات میدانی و تطبیق آن با اسناد تاریخی دوره‌های کارکرد بنای مدرسه تقوی کنونی که در شهر تاریخی استرآباد (گرگان) واقع‌ شده است، مشخص شد که این بنا سال‌های قبل از ۱۳۰۷با کاربری منزل مسکونی، سال‌های ۱۳۰۷ تا ۱۳۲۲ با کاربری مدرسه، سال‌های ۱۳۳۷ تا ۱۳۴۲ با کاربری مسکونی، سال‌های ۱۳۴۳تا ۱۳۴۵ متروکه، سال ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۶ با کاربری زایشگاه از ۱۳۴۶ تا سال۱۳۸۱ متروکه  و از سال ۱۳۸۲ نیز به تملک سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری وقت درآمده و مرمت‌شده است.
این مدرسه دارای حیاطی به مساحت ۱۳۹۸مترمربع و متشکل از دو بخش شمالی و جنوبی است. حیاط شمالی دارای دو باغچه تخم‌مرغی شکل و یک حوض بزرگ بیضی‌شکل است که در گوشه شرقی آن، آشپزخانه بنا، مشتمل بر سه اتاق تودرتو و در قسمت غربی آن بقایای یک ساخت‌وساز دیده می‌شود که محل قرارگیری سرویس بهداشتی بنا بوده است. حیاط جنوبی نیز دارای پنج باغچه مستطیل و یک حوض  کوچک است.

با توجه به سونداژهای انجام‌شده بنا اصلاً پی نداشته و مستقیم بر روی خاک‌های آبرفتی و واریزی قرار گرفته است. وجود گربه‌رو در زیر کف اتاق‌های طبقه همکف برای جلوگیری از نفوذ رطوبت از تمهیداتی است که به‌طور دقیق در این بنا اجرا شده است.
نقشه این بنا مستطیلی شکل و شامل ۱۵ اتاق که ۸ اتاق آن در طبقه همکف و ۷ اتاق در طبقه اول قرارگرفته است. اتاق‌ها که مهم‌ترین عنصر سازنده این پلان هستند به‌صورت قرینه در دو محور شمالی –جنوبی و شرقی- غربی در دو طرف تقسیم ‌شده‌اند. پلان بنا با تمام سادگی از ریتم و آهنگی یکنواخت در همه فضاهای معماری برخوردار است و بر اساس مدل خاصی ساخته‌شده است.
پوشش سفالین سقف آخرین عنصری است که در نما ظهور پیدا می‌کند. سقفی که بر روی خرپاهای چوبی استوار شده است و با حجم‌های سفالین تودرتو پوشیده شده تا از نفوذ باران به درون بنا جلوگیری کند.
بنا به علت متروکه ماندن در طی سال‌های متمادی آسیب‌های زیادی دیده که  مهم‌ترین آن مشکل سازه‌ای بنا بود که منجر به نشست، خروج از محور جرزها و… شده و نیازمند استحکام‌بخشی سازه‌ای بود، پس از مطالعات لازم و تصویب طرح آن در کمیته فنی وزارتخانه در سه مرحله شامل استحکام‌بخشی پی، جرزها و ملات کشی برای اولین‌بار در شمال کشور انجام شد.
از مهم‌ترین عملیات انجام‌شده پس از استحکام‌بخشی سازه‌ای، اجرای پوشش ایزوگام بر روی تخته‌کوبی به‌منظور بالا بردن عمر سقف‌های سفالی بود که برای اولین‌بار در این بنا انجام شد و پس از تأیید در بناهای دیگر نیز مورد استفاده قرار گرفت.
یکی دیگر از عملیاتی که در این پروژه برای اولین بار در بناهای تاریخی استان و در بخش اجرای عملیات تأسیسات الکتریکال و مکانیکال مرمت رقم خورد، استفاده از سیستم گرمایش و سرمایش مرکزی vrf به‌منظور حفظ زیبایی‌های بصری بنا بوده است.
عملیات مرمت و بازسازی بدنه‌های داخلی و خارجی، در و پنجره‌ها، محوطه‌سازی، سرویس بهداشتی و… فضاهای خدماتی مجموعه از سال ۱۳۸۲ تا ۱۳۹۲ در چندین فاز با هدف حفظ اصالت و تمامیت بنا اجرا شد.
در نهایت این بنا در سال ۱۳۹۲ با کاربری مکان اداری اداره‌کل میراث‌فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری استان گلستان به بهره‌برداری رسید.

* گزارش از جمیله قاسم‌پور، کارشناس مرمت معاونت میراث‌فرهنگی استان گلستان

مرتبط:

باغ گلستان _باغ گل تبریز

کاخ گلستان _زیباترین جاذبه گردشگری در تهران

درازنو _منطقه ی ییلاقی گلستان