نوشته‌ها

یزد _شهری در دل قصه‎های هزار و یک شب

برخلاف آنچه که تصور می‎شود نه اصفهان و یا شیراز که یزد محبوب‌ترین مقصد گردشگران خارجی در ایران است.

یزد شهری که انگار در دل قصه‎های هزار و یک‎ شب برپا شده و با سفر به آن در واقع می‎توان در زمان هم سفر کرد و به گذشته برگشت و شهری از اعصار گذشته را به تماشا نشست.

یزد یکی از قدیمی‎ترین شهرهای‎ جهان است که همچنان بافت شهری باستانی خود را حفظ کرده است. شهری که در دل کویر سبز شده و راز و رمزآلودترین شهر ایران است و به محض اینکه پا در این شهر افسانه‎ای کهن بگذاریم ما را جذب خود می‌کند.

یزد از هر سو در میان کویر احاطه شده و اگرچه بناهای عظیم باستانی مشهور دیگر شهرهای تاریخی مرکز ایران را ندارد، اما یکپارچگی بافت شهری چشمنواز آن و راه و روش زندگی مردمانش است که توریست‌ها را به سمت خود می‎کشاند.

شهری با کوچه ‏ها و دالان‎های تاریخی، خرابه‎های باستانی و منظره‎های زیبا از روی پشت ‎بام‎ها و غذاخوری‎ها و رستوران‎های رو‎ به رشدش در دل کویر که تنها به‎خاطر همین آخرین گزینه مورد اشاره هم ارزش انتخاب شدن به‎عنوان مقصد سفر برای علاقمندان به ایرانگردی را دارد.

البته که بسیار چدیدنی‎های بیشتری در یزد برای تماشا و بازدید وجود دارد که حداقل برنامه سفری چند روزه جهت دیدن یزد را الزامی می‏ کند و جالب است بدانید که بیشتر مسافران شهر یزد بعد از رسیدن به مقصد برنامه سفر خود را طولانی‎تر می‎کنند.

با هم نگاهی به  برخی از بهترین کارهایی که می‎شود در یزد انجام داد و دیدنی‎ترین نقاط یزد برای بازدید می‌اندازیم؛ چیزهایی که هیچ گردشگری دوست ندارد آن‎ها را از دست بدهد.

مناره‌های مسجد جامع یزد

شهر قدیم یزد کجاست؟

اگر چه هر گردشگری که در شهر قدیم یزد پرسه می‎زند راهش را گم نمی‎کند؛ اما بعد از چند چرخش اشتباه و مسیر دیگری را انتخاب کردن در این هزارتوی خشت‎خام جادویی، حتما این اتفاق خواهد افتاد. گردشگران زیادی برای بازدید از جاذبه های دیدنی این شهر بلیط هواپیما یزد را خریداری می کنند.

یکی از قدیمی‎ترین سکونتگاه‎های  بشر روی کره زمین، شهر قدیم یزد ترکیبی از اقامتگاه‎ها و خانه‎های مسکونی است که با دیوارهای بلند و کوچه‎های مارپیچ احاطه و به‎وجود آمدن هزارتویی منجر شده‎ که یک غریبه احتمالا بدون کمک گرفتن نتواند به سادگی راهش را در درون آن پیدا کند.

پس کافی است که راه‎تان را پیدا کرده و هر اندازه که می‎توانید خیابان‎ها را کشف کرده و از تمام نقاط مخفی کوچه پس‎کوچه‎ها و درهای زیبای چوبی و نقاط مناسب برای عکاسی و سایه‎بان‎ها که همه با هم یزد را بدل به شهری کرده‎اند که به‎عنوان یک منطقه میراث جهانی در یونسکو ثبت شود، دیدن نمایید.

آب انبار شش بادگیر یزد

کویرگردی در زیباترین خشکی ایران

به خاطر موقعیت جغرافیایی شهر یزد که یک شهر کویری است؛ نباید این نکته که تنها ۳۰ دقیقه رانندگی با کویر فاصله دارد باعث تعجب بشود. بهترین زمان برای دیدن کویر هنگام غروب آفتاب است و تورهای کویرگردی با ماشین‎های مناسب سافاری امکان گشت‎وگذاری حقیقی در این جغرافیای منحصر ‎به‎فرد را فراهم می‎کنند و در این مناظر خیره‎کننده می‎توانید یکی از بهترین ماشین سواری‎های زندگی‎تان را تجربه کنید.

همچنین شتر سواری و آتش روشن کردن در هنگام شب و طلوع انبوه ستارگان در آسمان از دیگر تجربه‎های بی‎همتای کویر گردی خواهد بود. اگرچه کویر یزد زیبایی یگانه کلوت‎های کرمان را ندارد؛ اما همچنان کویرگردی می‏ تواند به بهترین قسمت از سفر به یزد بدل شود.

کویر-یزد

لذت خرید کردن در بازار قدیم یزد

فرقی نمی‎کند چه تعداد از شهرهای کشور را دیده باشید، همچنان یکی از جاذبه‎های اصلی هر شهر بازار قدیمی آن است. مخصوصا اگر صحبت از یزد باشد.

بعضی از قسمت‎های بازار به‎طرز غریبی خلوت و دیگر قسمت‎های آن شلوغ و همچنین بخشی کاملا مدرن دارد. حتما بعد از غروب وقت صرف گشت‎وگذار در کوچه‎ها و دالان‎های پیچ در پیچ بازار کنید که مردم شهر بعد از یک روز سوزان و داغ بیرون آمده‎اند تا از هوای خنک عصر گاهی لذت برده و گفتگویی داشته باشند و همچنین نیازهای ضروری خود را تهیه کنند.

blank

 

چرا باید میدان امیر چخماق را ببینیم؟

میدان امیر چخماق در واقع به مثابه نماد یزد در نظر گرفته می‎شود. این میدان یکی از بزرگترین بناهای تاریخی کشور در نوع خودش است که گردشگران برای دیدنش بلیط هواپیما خریداری می کنند تا از این مجموعه دیدن کنند.

مسجد امیر چخماق همچون رویای هر شخص عکاسی بوده و بهترین زمان برای بازدید و عکاسی از آن در نور ملایم بعدازظهر و یا هنگام عصر است که چراغ‎هایش به زیبایی روشن شده و شمایلی تماشایی‎تر به این بنای زیبا و تاریخی می‎بخشند.

در درون این مجموعه یک بازار کوچک هم وجود دارد که می‎توان از آن بازدید کرد اما بیشتر بازدیدکنندگان از مجموعه امیر چخماق ترجیح می‎دهند تا در گوشه و کنار مجموعه در هنگام غروب بنشینند و گپ بزنند و از منظره با شکوه سه ‎وجهی نمای بیرونی لذت ببرند.

مناره‌های مسجد جامع یزد

مسجد جامع یزد

بالای شهر قدیم یزد، این بنای خیره کننده با مناره‎های زیبایش  قرار گرفته که تنها به‎خاطر کاشی‎کاری‎های اعجاب انگیزش هم که شده ارزش بازدید دارد.

همچنین خطاطی‎های زیبای و طرح‎های رنگارنگ بسیاری در این مسجد وجود دارند. یکی از دیدنی‎ترین قنات‌های یزد نیز در زیر مسجد جامع قرار دارد که البته همیشه قابل بازدید نیست.

دیگر نقاط دیدنی یزد

برج خاموشان، یخچال خشتی، خانه لاری‎ها، باغ دولت آباد و … از دیگر مکان‎های تاریخی و دیدنی یزد هستند که حتما از آن ها نیز دیدن کنید.

مرتبط:

شکافتن قلب آسمان با مناره‌های مسجد جامع یزد

فهرج روستایی فوق العاده در دل کویر یزد

آشنایی با کاروانسرای ایزدخواست

شکافتن قلب آسمان با مناره‌های مسجد جامع یزد

مناره‌های مسجد جامع یزد از بلندترین مناره‌های جهان است که با ارتفاع بیش از ۵۰ متر در آسمان یزد خودنمایی می‌کند و داستان‌ها و روایت‌های مرتبط با آن به ارزش تاریخی، میراثی و فرهنگی‌اش افزوده است.

مسجد جامع کبیر یزد که به موزه معماری ایران شهرت دارد و از شاهکارهای تاریخی در قلب جهانشهر یزد است، مناره‌هایی دارد که با ارتفاع بیش از ۵۰ متر، بلندترین مناره‌های مسجد در جهان هستند به طوری که از بالای این مناره‌ها می‌توان تمام شهر را نظاره کرد.

این مناره‌های بلند نه تنها از نظر معماری و کاشی‌کاری و ارتفاع حائز اهمیت هستند بلکه در مورد آن‌ها داستان‌ها و افسانه‌هایی وجود دارد که شنیدن آن‌ها بسیار جذاب است و اهمیت این جاذبه‌ی تاریخی را بیش از پیش هویدا می‌کند که داستان استاد و شاگرد، معروف‌ترین داستانی است که در مورد این دو مناره روایت می‌شود.

مناره‌های مسجد جامع یزد

داستان از این قرار است که یکی از مناره‌ها توسط استاد و دیگری توسط شاگرد یک معمار یزدی ساخته می‌شود، استاد زمانی که از مناره شاگرد خود دیدن می‌کند متوجه می‌شود که شاگرد دو راه پله رفت و برگشت را درون مناره تعبیه کرده است اما استاد ناتوان از این نوع معماری، تنها یک مسیر را برای رفت و برگشت در مناره ساخته است و به همین دلیل بر فراز مناره رفته و خود را از آن به پایین می‌اندازد، البته شاکرد نیز به علت احترامی که برای استاد خود قائل بوده بر دیگر مناره رفته و خود را از آن پایین می‌اندازد.

علاوه بر این داستان، باورهای جالب دیگری هم در مورد مناره‌های مسجد جامع وجود دارد به طوری که در گذشته‌های نه چندان دور و شاید کمتر از یک قرن پیش، دختران برای بخت‌گشایی خودشان، گردوهایی را در این پله‌ها قرار داده و یکی یکی، گردوها را زیر پا له کرده و بالا می‌رفتند و در نهایت در میان گلدسته، نمازی به جای آورده و پایین می‌آمدند که البته هنوز هم برخی از روستاییان و بومیان به چنین باورهایی اعتقاد دارند و به خوبی داستان بخت‌گشایی مناره مسجد جامع را به خاطر می‌آورند.

مناره‌های مسجد جامع یزد

مسجد جامع کبیر از محلات مختلف یزد به خوبی قابل مشاهده است و بلندی آن در گذشته به خوبی صدای اذان را در شهر انعکاس می‌داده است.

برخی مورخان بنیان و شاکله‌ی اصلی این مسجد باشکوه که قدمت آن به ۷۰۰ تا هزار سال پیش برمی‌گردد را عصر ساسانی می‌دانند و معتقدند که به عنوان آتشکده زرتشتیان پایه‌گذاری شده و با ظهور اسلام، این بنا به مسجد تغییر کاربری داده شده است.

منبع:ایسنا

مرتبط:

مسجد جامع یزد _موزه معماری ایران

آتشکده یزد _آتش ۱۵۰۰ ساله

کوچه مازاری‌ ها در یزد با رنگ و بوی حنا و ادویه

قلب مسجد جامع کبیر یزد به تپیدن افتاد

مسجد جامع کبیر یزد که از شاخص‌ترین جاذبه‌های گردشگری در بافت جهانی این شهر است پس از ماه‌ها تعطیلی به منظور جلوگیری از شیوع ویروس کرونا، با مصوبه ستاد استانی پیشگیری از کرونا مجدداً بازگشایی شد تا حیاتی مجدد در رگ‌های این بافت ارزشمند تاریخی جریان یابد.

«الهه خاکباز الوندیان» مدیر موزه‌های استان یزد در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، از بازگشایی مسجد جامع کبیر به عنوان یکی از شاخص‌ترین ابنیه تاریخی یزد خبر داد و اظهار کرد: این بنای تاریخی و شاهکار معماری که یکی از باشکوه‌ترین و پرطرفداراترین ابنیه تاریخی یزد در دل بافت جهانی این شهر است، پس از حدود سه ماه تعطیلی به روی گردشگران بازگشایی شد.

وی افزود: علاوه بر این بنای تاریخی که مورد استقبال چشمگیر گردشگران نیز قرار دارد، خانه لاری‌ها، زندان اسکندر، موزه آینه و روشنایی، موزه زیلو، باغ پهلوان پور و باغ دولت آباد، نارین قلعه میبد، آتشکده، دخمه، موزه زیلو  خودروهای کلاسیک و همچنین موزه تاریخ و فرهنگ بهاباد به روی گردشگران بازگشایی شدند.

این مسئول از پیوستن سایر اماکن تاریخی یزد به این ابنیه خبر داد و گفت: هر کدام از بناها و تاسیسات و جاذبه‌های گردشگری استان می‌توانند پس از رعایت پروتکل‌های بهداشتی بازگشایی شوند.

وی با تاکید بر این که در بازدید از اماکن تاریخی به خصوص موزه‌ها از بازدیدهای گروهی جلوگیری شود، خاطرنشان کرد: تعداد گروه‌ها ترجیحاً باید کمتر از شش نفر باشد و علاوه بر این نیز بلیط اماکن تاریخی و موزه‌ها باید به صورت الکترونیکی فروخته شود، از طرفی بازدید از همه بخش‌های موزه یا برخی از اماکن تاریخی اماکن پذیر نیست، ضمن این که باید همه افراد در بازدید از این ابنیه از دستکش و ماسک استفاده کنند.

خاکباز الوندیان در مورد توجه به نکات ایمنی و بهداشتی مربوط به شیوع کرونا و لزوم توجه به توصیه‌های پرسنل فعال در این اماکن نیز تاکید کرد و گفت: با ورود افرادی که نسبت به رعایت قوانین بهداشتی کوتاهی و مخالفت می‌کنند، اکیدا خودداری می‌شود.

راز مثلث‌های مرمرین پشت بام مسجد جامع یزد

مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان یزد به وجود نورگیرهای به صرفه در خانه‌های تاریخی و مساجد یزد به خصوص مسجد جامع کبیر این شهر اشاره کرد و در مورد تاثیر این روزنه‌ها در تبادل نور و گرما توضیحاتی ارائه کرد.

یزدی‌ها در گذشته مردمانی بسیار اقتصادی بودند به نحوی که با اهتمام به موضوع صرفه اقتصادی، بهترین نوع بهره‌برداری از انرژی را مد نظر داشته‌اند و گواه این موضوع نیز ساختارهای معماری ابنیه‌ها و خانه‌های تاریخی آنها مانند ساخت خانه‌هایشان به دو سمت و سو و ایجاد زمستان خانه و تابستان خانه در آنهاست.

از جمله اقدامات صورت گرفته در این رابطه می‌توان به اهتمام یزدی‌های قدیم به ایجاد نورگیر در ابینه و خانه‌هایشان است که به منظور بهره‌برداری بهینه از انرژی خورشید بوده است و نکات جالبی نیز در آن‌ها نهفته است و گاهاً نیز توجه بسیاری از گردشگران در هنگام پیمودن پشت بام‌ ابنیه قدیمی مانند مسجد جامع کبیر یزد را به خود جلب کرده باشد.

مسجد جامع یزد

 

«محمدرضا فلاحتی» مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان یزد در مورد روش جالب نورگیری و تبادل حرارت در معماری خانه‌‍‌های تاریخی به خصوص مساجد یزد در گذشته، اظهار کرد: در مساجدی مانند مسجد جامع یزد برای بهره کافی از نور، معمولاً در گرمخانه‌ها و اماکنی که به نور نیاز داشتند، روزنه‌هایی را ایجاد می‌کردند که این روزنه‌ها، نور را از بیرون دریافت و به داخل منتقل می‌کردند.

 

وی افزود: البته برای حفظ تعادل دمایی و جلوگیری از گرما و سرمای بیش از حد محیط، در محدوده‌هایی که نیاز به رد و بدل شدن هوا نبود نیز از سنگ مرمرهایی به شکل مثلث یا مربع یا هشت ضلعی استفاده می‌کردند چرا که این سنگ، قابلیت انعکاس نور را داشت لذا در روزنه‌ها و نورگیرها از سنگ مرمر استفاده می‌کردند.

 

مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان با تاکید بر این که روزنه‌هایی نیز برای تبدل دمایی باز ساخته می‌شدند، گفت: در بناهایی که نیاز به تبادل هوا و نور بود نیز این دریچه‌ها به صورت سقف‌های کلاه فرنگی و جوون خانه که باز هستند، ایجاد می‌شدند.

 

فلاحتی در پایان نیز خاطرنشان کرد: البته نحوه ساخت و نوع روزنه‌ها در دوره‌های مختلف باهم متفاوت بوده و نحوه اجرای روزنه‌ها و مصالح نیز با هم تفاوت داشتند.

مرتبط:مسجد جامع یزد _موزه معماری ایران

مسجد جامع یزد _موزه معماری ایران

مسجد جامع یزد به شیوه یک ایوان در دل کویره که حدود ۱۰۰ سال و سه دوره بنا شده. پایه های اصلی مسجد رو ساسانیان و بنای فعلی مسجد، از لحاظ شیوه معماری متعلق به دو دوره موسوم به آذریه. بنای گنبد خانه متعلق به دوره ایلخانی و سر در رفیع مسجد متعلق به زمان شاهرخ و دوره تیموریه. این بنا از لحاظ خوابیدگی گنبد، سردر رفیع و بلند و همچنین کاشیکاری زیبا و منحصربه فرد، شهرت داره و فوق العاده زیباست.

مسجد جامع یزد که به قطع، همانند مرواریدی بی‌بدیل در شهر یزد می‌درخشد، در ضلع غربی خیابان امام خمینی و یکی از محله‌های قدیمی این شهر، قرار دارد. چهارسوق و بازار شاهی یزد، از دیگر بناهای تاریخی قرن هشتم ه.ق، در انتهای خیابان مسجد جامع و در ضلع جنوب شرقی آن قرار دارند. انتهای سه بازارچه قدیمی شهر یزد، به چهارسوق متصل است. یکی از این بازارچه‌ها به مسجد جامع ختم می‌شود که با اتصال دو بازارچه‌ی دیگر به کوچه‌ی یهودی‌ها و محله‌ی دارالشفا، مجموعه‌ای باستانی و حیرت‌انگیز را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند.

تاریخچه‌ احداث مسجد جامع یزد

بر اساس اسنادی که از گذشته برجای مانده است، مدت زمان ساخت و تکمیل مسجد جامع یزد، در مدت یک قرن و در دوران‌های مختلف تاریخی انجام شده است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به سلطنت ایلخانی، صفویان، حکومت تیموریان، فرمانروایی آل مظفر و قاجاریان اشاره کرد.؛ چراکه هر قسمت از این بنای تاریخی به مرور زمان و توسط بانیان متعددی ساخت و مرمت شده است. به نظر می‌رسد اولین بانی این اثر حیرت انگیز، عمرو لیث صفاری است. اما مشهورترین بانی ساخت آن، علاالدوله کالنجار، است که در سال‌های ۴۷۴ تا ۴۹۸ هجری شمسی به‌عنوان حاکم یزد، فعالیت کرده است. پس از فوت کالنجار، به همت دختران فرامرزبن علی که از خاندان کاکویی به شمار می‌آیند، بخش‌های جدیدی به بنای اصلی مسجد اعظم اضافه می‌شود.

متاسفانه از قسمت‌های کهن مسجد، اثری برجای نمانده است و آنچه که امروزه به‌عنوان ساختمان مسجد اعظم یزد مشاهده می‌شود، به همت شماری از صاحب منصبان، رجال دینی و مملکتی دوران مختلف، نوسازی و بنا شده است.

مسجد جامع یزد

کتیبه‌های تاریخ‌دار بنا

در هشتی ورودی شرقی بنا، کتیبه‌ای از کاشی که در آن متن وقفنامه مسجد آمده به تاریخ ۷۶۵ ه.ق است؛ و این قدیمی‌ترین تاریخ ثبت‌شده در بنا است. دیگر لوح‌ها سنگی و کتیبه‌های کاشی این هشتی به تاریخ ۷۷۰، ۷۷۷، ۸۲۰، ۸۶۳، ۸۷۵ و ۹۴۷ ه.ق هستند.

معماری مسجد اعظم

مسجد جامع کبیر یزد، یکی از خارق العاده‌ترین و منحصربفردترین بناهای تاریخی است که علاقه‌مندان بسیاری را در سراسر جهان، شیفته و معطوف خود ساخته است. این اثر تاریخی شگفت‌انگیز، متشکل از یک ایوان مرتفع، دو شبستان، دو گرم‌خانه واقع در ضلع‌های شرقی و غربی شبستان‌ها، گنبدخانه، دو پایاب و یک صحن بزرگ به شکل مستطیل است که نشانگر معماری و طراحی ساخت جالب و زیبای ایران باستان است. شش ورودی برای داخل شدن به این مسجد بزرگ در نظر گرفته شده  که هرکدام در قسمت‌های مختلف مسجد تعبیه شده است.

در دوران قاجاریه و در زمان سلطنت فتحعلی شاه قاجار، عملیات تخریب در سطح گسترده‌ای برای بازسازی و مرمت این بنای تاریخی صورت گرفت که باعث ایجاد ظاهری کاملا متفاوت از مسجد اولیه شد. بر اساس مکتوبات تاریخی، مسجدی که امروزه مقصد گردشگری مردم زیادی از سراسر جهان به شمار می‌آید و همچنین محل برگزاری مراسم عبادی و دینی مردم یزد محسوب می‌شود، بر جای سه مسجدی ساخته شده است که در سالیان گذشته در کنار یکدیگر بنا شده‌اند. اولین مسجدی که به اسم مسجد جامع عتیق معروف است، در اواخر قرن سوم هجری قمری و در زمان حکومت عمرو لیث صفاری طراحی و ساخته شد. این بخش از بنای ساخته شده، در قرن پنجم هجری قمری نیز تعمیر و مرمت شده و در کنار آن مناره‌ای را بنا کردند که تا قرن‌ها پس از احداث آن، همچنان حضور داشت.

در قرن پنجم هجری قمری، زمانی که علاالدوله، از امرای وقت یزد بود، به ساخت دومین مسجد که به نام مسجد جامع قدیم شناخته می‌شود، پرداخت و با ساخت یک گنبد خانه و چند ایوان، بناهای بیشتری را به مسجد اولیه اضافه کرد. پس از وی، دختران فرامرز بن کاکوئی، موجبات ساخت قسمت‌های جدیدی از جمله یک شبستان و مقبره در کنار دومین مسجد را، فراهم کردند.

مسجد جامع کبیر یزد

نمایی از مسجد در سال ۱۳۱۳

و اما سومین مسجد که همان مسجد جامع نو نام دارد، در اوایل قرن هشتم هجری قمری با صحنی کوچک، گنبدخانه و ایوانی بزرگ، بنا شد. مسجد جامع نو، توسط سید رکن الدین محمد قاضی و با تلاش‌ها و پیگیری‌های بی‌وقفه‌ی وی، ساخته و به بهره برداری رسید.

هر بیننده‌ای که از این مسجد تاریخی دیدن می‌کند، محو معماری بی‌نظیر ایرانی که در ساخت شبستان‌، گنبد، کاشی‌کاری، مناره‌ها، صحن و گچ‌کاری‌هایی که در آن به کار رفته است، می‌شود. محرابی که در گنبدخانه واقع شده است و در واقع به‌عنوان محراب اصلی نیز درنظر گرفته می‌شود، توسط کتیبه، آجر ضربی و کاشی معرق، تزئین شده و جلوه‌ای از هنر و ذوق ایرانی را به جهانیان عرضه می‌دارد.

گنبد مسجد که زیبایی‌اش چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌سازد، از دو پوسته‌ی متصل به هم تشکیل شده است که با طرح زیبایی از گل صابونکی، با ساقه‌ای مزین به نام الملک‌الله، که به خط کوفی تکرار شده، عنوان یکی از ممتازترین و یگانه‌ترین آثار معماری جهان را از آن خود ساخته است. قطعا گنبدخانه، ایوان و مکان‌های اطراف آن را می‌توان یکی از زیباترین قسمت‌های مسجد جامع یزد دانست.

کاشی‌کاری فوق‌العاده زیبای معرق، گره‌ چینی و نقش‌های اسلیمی و گیاهی که بر ایوان مرتفع این بنای عظیم، همچون خورشیدی درخشان، خودنمایی می‌کند، نمایی منحصربه‌فرد را برای آن، به وجود آورده است.

بانی مناره‌های سردر مسجد احتمالا آقا جمال‌الدین محمد، مشهور به «مهترجمال»، وزیر یزد در دوره‌ی شاه‌طهماسب صفوی بوده است. ارتفاع مناره‌های مسجد جامع یزد، با بیش از ۵۲ متر و قطری برابر با هشت متر، لقلب بلندترین مناره در بین مساجد تاریخی را از آن خود کرده است که متاسفانه در سال ۱۳۱۳ هجری شمسی فروریخت، و مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. در واقع می‌توان تزئینات به کار رفته در معماری مسجد را یکی از شاهکار‌های خیره‌کننده‌ی تاریخ بشر در نظر گرفت که مورد ستایش و تحسین بازدیدکنندگان خارجی و داخلی قرار می‌گیرد.

مسجد جامع یزد

آدرس مسجد جامع یزد

یزد، خیابان مسجد جامع یزد تقاطع کوچه آب انبار وزیری، نزدیک موزه وزیری

مرتبط:دخمه خاموش یزد

با این مسجد جامع یزد حتما عکس بگیرید

گردشگران ایرانی و خارجی زیادی به یزد می‌روند و به جاهای دیدنی‌اش سر می‌زنند. از کوچه پس کوچه‌های طولانی و سقف‌دار می‌گذرند و می‌رسند به جاهایی مثل مسجد جامع یزد. مسجدی که در بیشتر عکس‌های یزد هست و به کاشی‌کاری‌ و بلندی مناره‌هایش معروف است.

مسجد جامع کبیر یزد کجاست؟

هر کجای یزد که باشیم و از هر کسی که بپرسیم، آدرس مسجد جامع را می‌داند. این مسجد در خیابان امام خمینی، انتهای خیابان مسجد جامع قرار گرفته. به اینجا محله دروازه شاهی هم گفته می‌شود و راهروی باریکی از حیاط مسجد، ما را به محله سنتی فهادان می‌رساند.

این بنا که در دوره ساسانی ساخته شده، آتشگاه بوده و بعدتر به مسجد تبدیل شده.  بیشتر بنا مثل سردر چشمگیرش، در دوره شاهرخ تیموری ساخته شده. گنبدخانه در دوره ایلخانی شکل گرفته و مناره‌های مسجد جامع یزد در دوره صفوی ساخته شده‌اند.

می‌توانیم بگوییم بخش‌های مختلف مسجد یا به عبارتی بنای سه مسجد در طی ۱۰۰ سال شکل گرفته و با هم ترکیب شده.

مسجد جامع کبیر یزد

 

 

معماری مسجد جامع یزد چگونه‌ است؟

معماری مسجد جامع یزد به خاطر کاشی‌کاری‌ها و طراحی بنایش باشکوه است. ما با بنایی روبه‌رو هستیم که سردر بلند، دو مناره، گنبدخانه، صحن بزرگ، دو شبستان و دو پایاب دارد. پایاب همان جایی‌ست که به آب قنات راه دارد.

وقتی به مسجد جامع نزدیک می‌شویم، سردر زیبایش که ۲۴ متر بلندی دارد، چشم‌مان را می‌گیرد. سرمان را که بالاتر بگیریم، مناره‌ها چشم را خیره می‌کنند.

این بنا دو مناره دارد که بین گردشگران معروفند و از بلندترین مناره‌ها در دنیا هستند. بلندی آنها حدود ۵۲ متر و قطرشان ۸ متر است. باوجود ارتفاع زیاد تا بالاترین بخش مناره کاشی‌کاری شده، آن‌هم کاشی‌کاری خیلی ظریف و دیدنی. محرم‌ها مراسم نخل‌گردانی همینجا برگزار می‌شود. خیلی‌ها بالای سردرمی‌روند و مراسم را از آن بالا تماشا می‌کنند.

کتیبه‌های محراب از جاهای دیدنی دیگر اینجاست. کاشی‌کاری محراب هنرمندانه انجام شده و انواع کاشی در آن به‌کار رفته، مثل کاشی معرق‌شده.

نقش‌های زینتی و کتیبه‌های زیبا در همه جا به‌چشم می‌خورد. می‌گویند از خاک کربلا و گلاب در آماده کردن مصالح این بنا استفاده شده.

با گشت‌وگذار در این بنا، بیشتر از هر چیزی آبی فیروزه‌ای می‌بینیم، رنگی که با معماری سنتی ما گره خورده و خیلی ما را یاد مساجد اصفهان و به خصوص مسجد شاه می‌اندازد. چون بلندی آن مسجد هم حیرت‌انگیز است و میخکوب‌مان می‌کند. بعد از لذت بردن از معماری مسجد جامع کبیر یزد، می‌توانیم در کوچه‌های باریک آن حوالی قدم بزنیم و سال‌ها در تاریخ به‌عقب برویم.

مسجد جامع کبیر یزد
موزه گنجینه

 

در راسته جنوب غربی صحن مسجد جامع یزد، موزه گنجینه قرار گرفته. در این موزه مجموعه‌ای از کاشی‌های جذاب این بنا را می‌بینیم. قدیمی‌ترین پارچه نقره‌کوبی که از خانه کعبه باقی مانده، در این موزه به نمایش درآمده.

بلیط و زمان بازدید

از ساعت ۹ صبح تا ۹ شب می‌توانیم به مسجد جامع کبیر یزد سر بزنیم. هرچند بازی نور در طول روز تماشایی‌ست، اما شب که از راه برسد هم منظره‌های زیبایی برای تماشا داریم؛ مسجد جامع با هیبت بزرگش آنجا در تاریکی ایستاده و انگار به ما زل زده است. دیدن مسجد رایگان است، اما اگر بخواهیم موزه گنجینه را ببینیم، ۲ هزار تومان باید بپردازیم و بلیط بخریم.

مرتبط:

دخمه خاموش یزد

فرمان شاه قاجار بر کتیبه‌های مسجد جامع یزد!

کتیبه‌هایی در دهلیز مسجد جامع یزد نصب شده‌ که بسیاری آن را کتیبه‌های دعا تصور می‌کنند ولی در واقع این کتیبه‌ها، فرمان‌ یکی از پادشاهان قاجار در رابطه با معافیت شعربافان یزدی از پرداخت مالیات است و البته این سئوال مطرح می‌شود که چرا چنین فرمانی باید به شکل کتیبه‌ در مسجد جامع شهر نصب شود؟

«فاطمه دانش یزدی» پژوهشگر حوزه میراث فرهنگی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، سنگ فرمان‌ها را از انواع مختلف کتیبه‌ها می‌خواند و در این باره می‌گوید: فرمان‌های حکومتی حاکمان قرون گذشته با توجه به نبود وسایل ارتباط جمعی کنونی، برای این که در دسترس همه قرار گیرد و همه بتوانند از آن آگاه باشند، به روی سنگی نوشته و در مساجد مهم شهر نصب می‌شد.

وی تصریح می‌کند: این سنگ‌ فرمان‌ها که عمدتاً به دستور حاکم شهر یا منطقه و کشور تهیه و به تمام بلاد تحت نفوذ حاکم فرستاده می‌شد، غالباً در قالب دستور یا منشوری با موضوعاتی نظیر معافیت مالیاتی یا عوارض مالیاتی در حرفه‌های شغلی خاص بود که ‌می‌بایست در مساجد جمعه یا مساجدی که نماز اعیاد در آن‌ها برگزار می‌شد و محل تردد اغلب مردم بود، نصب شود.

این پژوهشگر با اشاره به وجود ۱۳ نوع سنگ فرمان در یزد، اعلام می‌کند: در حال حاضر این نوع کتیبه‌ها یا به عبارتی سنگ‌های فرمان‌نامه در دو مسجد جامع وقت یزد نصب هستند که یکی از این مساجد، مسجد جامع کبیر یزد است که یکی از آنها مربوط به معافیت مالیاتی شاغلان حرفه شهربافی که از انواع نساجی سنتی این بلاد بوده، است.

وی با بیان این که احتمالاً این فرمان از سوی فتحعلی شاه قاجار صادر و  در دهلیز ورودی آن نصب شده است، یاداور می‌شود: یزد از گذشته‌های دور از قطب‌های تولید نساجی به ویژه نساجی سنتی در کشورمان بوده و از ظرفیت‌های بالایی در این حوزه برخودار است.

دانش‌یزدی یکی دیگر از مساجد دارای سنگ فرمان را مسجد «مُلا اسماعیل» که هم‌اکنون محل برگزاری نمازهای جمعه شهر یزد است را نام می‌برد و می‌گوید: این مسجد در دوره قاجار توسط «مُلا اسماعیل عقدایی» ساخته و پس از آن به دست شاگردش آیت الله طباطبایی، تکمیل شده و به عنوان مسجد جامع آن دوره مورد استفاده قرار گرفته که سنگ‌های فرمان‌ آن نیز در ورودی این بنا نصب شده است.

وی سنگ فرمان‌ها را از چند حیث حائز اهمیت می‌خواند و عنوان می‌کند: یکی از این دلایل حک شدن آن‌ها به دستور پادشاهان وقت، دوم نوع خطوط روی آن و سوم نام کاتب آنها که در انتهای هر سنگ فرمان حکاکی شده، است.

به گفته وی، یکی از بخش‌های تشکیل دهنده هر کتیبه‌، مقدمه آن است که با الفاظ و القاب خاص هر دوره و ادبیات انشاء آن زمان شکل می‌گیرد و پس از آن نیز متن فرمان و در نهایت نیز مکان و نام کاتب آن درج می‌شده است.

دانش‌ یزدی با اشاره به این که نمونه‌های مختلفی از کتیبه‌های سنگ فرمان مانند کتیبه کمال توسط نورالدین کچوئی از کُتَبای معروف دوره صفویه، در یزد موجود و قابل مشاهده است، اظهار می‌کند: معمولاً  سنگ‌ها به علت جنس مقاوم خود کمتر مورد آسیب قرار می‌گیرند و از این رو کتیبه‌های سنگی به عنوان نسخ قابل تامل و اسناد تاریخی مهمی برای مطالعه ادوار مختلف مورد توجه موردخان و باستان‌شناسان هستند.

وی در مورد انواع دیگر کتیبه‌های سنگی علاوه بر فرمان‌نامه‌ها که از طول تاریخ برجای مانده است، تصریح می‌کند: بیشترین انواع کتیبه های باقیمانده از ادوار گذشته، سنگ قبور در مزارها هستند که نام متوفی، سال فوت و همچنین آیات و روایاتی با موضوعات معاد و زندگی پس از مرگ بر آنها درج می‌شده و گاهاً نیز از تزئینات و نوع خطوط حکاکی متمایزکننده هر دوره، برخوردار بوده‌اند که آنها را قابل تامل کرده است.

وی سنگ وقف‌ها را از دیگر انواع کتبه‌های سنگی تاریخی برمی‌شمارد که در برخی از مساجد، غرفه‌ها و حسینیه‌ها که فضاهایی موقوفه هستند، نصب شده و در بردارنده اطلاعات موقوفه و وقف هستند.

دانش یزدی نوع دیگر کتیبه‌ها را سنگ محراب‌ها ذکر و بیان می‌کند: سنگ محراب‌ها تا حدود زیادی به سنگ قبور نزدیک هستند ولی در این مسئله تفاوت دارند که آیاتی با موضوعات توحید، دعوت به نماز، دعوت به توحید و یگانه‌پرستی در آنها بیشتر دیده می‌شود.

سرپرست سابق اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری یزد در پایان جایگاه اصلی سنگ محراب‌ها را درون محراب مساجد عنوان و اضافه می‌کند: «اَقِم‌الصلاة» و «الله و نور السماوات و الارض» بیشترین عباراتی هستند که در بیشتر بر کتیبه‌های سنگ محراب‌ها به ویژه در یزد قرار می‌گرفتند.

منبع:ایسنا

جاذبه‌های گردشگری یزد

یزد یکی از تاریخی‌ترین شهرهای کشورمان است که اصالت ایران را به رخ می‌کشد.

یزد به‌عنوان یک شهر تاریخی در سازمان یونسکو به ثبت جهانی رسیده، به همین خاطر سالانه گردشگران خارجی و داخلی بسیاری برای تماشای این شهر دوست‌داشتنی، با خرید بلیط قطار یزد، به این شهر سفر می‌کنند. جاذبه‌های قدیمی بسیاری در یزد وجود دارد که وجود همان‌ها و تاریخ پرفرازونشیب شان سبب شده‌اند که این شهر آوازه‌ای طنین‌انداز در کل جهان داشته باشد. کافیست تا پای‌تان را به داخل شهر بگذارید و در کوچه و پس‌کوچه‌هایش قدم بزنید، آن‌وقت می‌توانید در گوشه به گوشه دل این شهر نظاره‌گر تاریخش باشید. ما در این مطلب قصد داریم تا به معرفی بهترین جاذبه‌های گردشگری یزد بپردازیم. در ادامه با ما همراه باشید.

blank

میدان ‌وقت الساعت یزد

میدان ‌وقت الساعت یکی از قدیمی‌ترین و مشهورترین جاذبه‌های شهر یزد است. معمولاً میدان‌ها با المان‌های خاص خود در هر شهری نشانگر یک سمبل یا نماد خاص هستند و میدان ‌وقت الساعت یزد هم از این قاعده مستثنا نیست. این میدان در خیابان مسجد جامع و درست در روبروی بقعه سید رکن‌الدین قرار دارد. در این میدان یکی از قدیمی‌ترین ساعت‌های موجود در ایران نصب‌ شده است. جالب است بدانید که بر اساس کتاب احوال و آثار نقاشان، ساعتی که در میدان ‌وقت الساعت نصب‌ شده، جزء اولین ساعت‌های شهری در جهان می‌باشد و علت نام‌گذاری این میدان‌ هم به خاطر وجود همین ساعت است. اینکه یک ساعت بزرگ در میدانی نصب‌ کرده‌اند نشانگر این است که ایرانیان از گذشته تا به امروز همیشه علاقه خاصی به انجام دادن کارها آن‌هم در وقت خاص خودش بوده‌اند. برجی که ساعت را بر رویش بنا کرده‌اند، از جنس خشت است و به‌صورت مکعب ساخته‌ شده و ساعت درست در بالای آن قرار گرفته است. این ساعت توسط یکی از ساعت‌سازان معروف ایران، یعنی ابوبکر ساخته‌ شده است. میدان ساعت در سال ۱۳۷۸ با شماره ثبت ۲۶۵۶ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.

آدرس: یزد، خیابان امام خمینی، خیابان مسجد جامع

blank

باغ دولت‌آباد یزد

اگر با بلیط اتوبوس یزد به این شهر تاریخی سفر کردید، پس پیشنهاد می‌کنیم که بازدید از باغ دولت‌آباد را هم در صدر جاذبه‌های گردشگری که قرار است ببینید، قرار دهید. به بلوار دولت‌آباد که برسید چشمتان به یک تابلوی ساده می‌خورد که روی آن نام باغ دولت‌آباد هک شده است. هنگامی‌ که از در ورودی به داخل باغ می‌روید، باید از یک هشتی عبور کنید پس‌ از آن به غرفه‌های صنایع‌دستی و سفالی خواهید رسید و هنر دست هنرمندان یزدی را از نزدیک می‌بینید. مسلما اولین چیزی که در برخورد با غرفه‌ها شما را به وجد خواهد آورد معماری ساختمان و بادگیرهای بلندی است که تا آسمان آبی و پاک پیشرفته‌اند.

قدمت این باغ حدود ۲۶۰ سال است و می‌توان گفت شهرتی جهانی دارد. هنگامی‌ که در باغ قدم می‌زنید، گویی که پای به بهشت گذاشته باشید و یا اینکه در دنیای دیگری سیر و سفر کنید. در باغ دولت‌آباد درختانی همچون کاج و انگور و سرو وجود دارد و هنگامی‌ که بهار از راه می‌رسد عطر گل محمدی و رزهای سرخ در کل محوطه می‌پیچد. زمانی که گشت‌ و گذار در باغ تمام شد نوبت به عمارت داخل باغ می‌رسد. برای رفتن به آنجا باید از کنار جوی خروشان آب گذر کنید تا به ساختمان برسید. بلندترین بادگیرهای خشتی جهان روی این ساختمان بنا شده است و تماشایش از نزدیک شما را هیجان‌زده می‌کند.

آدرس: استان یزد، شهر یزد، خیابان شهید رجایی

blank

موزه آب یزد

یزد پر از خانه‌ها و عمارت‌های تاریخی و قدیمی است و موزه آب هم یکی از همین خانه‌ها است که کافیست از درب وارد شوید تا به قدمت طولانی آن پی ببرید. نام این خانه تاریخی خانه کلاهدوزها است و سالانه گردشگران بسیاری از این موزه دیدن می‌کنند. این موزه با هدف نشان دادن اهمیت آب بر زندگی مردمی که در شهرهای کویری ساکن هستند در سال ۱۳۷۹ افتتاح شد و فعالیت خود را همزمان با همایش بین‌المللی کاریز شروع کرد. چیزی که باعث می‌شود این موزه نسبت به سایر موزه‌های آب در شهرهای دیگر فرق داشته باشد، عبور یک‌رشته کاریز با قدمتی ۱۰۰ ساله است که در بین آب قرار دارد و درگذشته مردم یزد از آب آن استفاده می‌کردند.

آدرس: استان یزد، شهر یزد، خیابان قیام

مسجد جامع یزد

به جرات می‌توان گفت یکی بی‌نظیرترین و کمیاب‌ترین نمونه‌های معماری سنتی و قدیمی ایران را می‌توان در مسجد جامع یزد یافت. این بنا یکی از پر گردشگرترین مقاصد شهر یزد به شمار می‌رود و قدمت آن به ۱۰۰ سال پیش بازمی‌گردد. مسجد جامع یزد در طول سه دوره مختلف مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته است و در دوره حکومت ساسانیان جزء یکی از اصلی‌ترین پایه‌های حکومت به شمار می‌رفت. چیزی که باعث تمایز مسجد جامع یزد نسبت به دیگر مساجد می‌شود، نوع معماری و حالت خوابیدگی گنبدهایش است. هنگامی‌ که وارد مسجد می‌شوید اولین چیزی که توجه شما را جلب خواهد کرد، کاشی‌کاری‌های زیبا و سردر رفیع است.

این بنا در قرن سیزدهم هجری قمری و در زمان حکومت علاءالدوله گرشاسب ساخته شد. این مسجد در طی دوره‌های مختلف تغییرات بسیاری به خود دیده است و بارها به دستور شاهان و بزرگان شهر مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته است. قسمت‌های جدیدی که به این مسجد اضافه کرده‌اند شامل: رواق‌هایی از گچ و آجر، ایوان مرمری و نصب کتیبه‌هایی جدید و همچنین بنایی تازه به همراه دو مناره مرتفع می‌باشد. طرح نقشه این بنا ایده مرحوم پیرنیا بوده که البته به آن سبک مغول یا سبک ایرانی هم می‌گویند.

آدرس: استان یزد، شهر یزد، خیابان امام خمینی، خیابان مسجد جامع

شگفت‌انگیزترین سقف‌های ایرانی به روایت تصاویر

زیباترین و شگفت‌انگیزترین سقف‌های ایرانی را در این گزارش ببینید.

هر کدام از ما با ورود به یک مکان جدید تلاش می‌کنیم که تمام نقاط آن مکان را شناسایی کنیم و به اصطلاح جایی را از قلم نیندازیم، اما افراد کمی به سقف بنا دقت می‌کنند البته این امر تا اندازه‌ای طبیعی است، زیرا سقف مثل دیگر اجزای ساختمان به راحتی قابل دیدن نیست. این در حالی است که در برخی از مواقع سقف‌ها می‌توانند شگفت‌انگیزترین و زیباترین قسمت‌های یک بنا باشند. این امر را برخی از عکاسان به خوبی می‌دانند و به همین دلیل به محض ورود به یک بنای تاریخی، لنز دوربین را آماده ثبت تصویری که روی سقف بنا حک و ترسیم شده است، آماده می‌کنند.

ما امروز می‌خواهیم برخی از شگفت‌انگیزترین سقف‌های ایرانی را از دریچه لنز دوربین عکاسان به شما نشان بدهیم.

شگفت‌انگیزترین سقف‌های ایرانی به روایت تصاویر

 

مسجد نصیرالملک

در ابتدا به سراغ شهر شیراز می‌رویم و سری به مسجد نصیرالملک می‌زنیم.

مسجد نصیرالملک یا مسجد صورتی در محله گود عربان شیراز قرار گرفته و از دیدگاه کاشی‌کاری یکی از ارزنده‌ترین مساجد ایران است. سقف این بنای تاریخی با الگو‌های روشن و رنگارنگ و مقرنس‌کاری‌های زیبا یکی از زیباترین سقف‌های تاریخی جهان است.

شگفت‌انگیزترین سقف‌های ایرانی به روایت تصاویر

مسجد وکیل شیراز

کمی دورتر یعنی در غرب بازار وکیل و در انتهای راستهٔ شمشیرگر‌ها به مسجدی می‌رسیم که با نام مسجد وکیل یا مسجد سلطانی شناخته می‌شود. در سمت شمال مسجد، طاق بلند و مهمی ساخته شده که به طاق مروارید معروف است.

مسجد وکیل شیراز دین و دنیا را به زیبایی به یکدیگر پیوند داده است و سقف بنا نیز از این امر مستثنی نیست.

شگفت‌انگیزترین سقف‌های ایرانی به روایت تصاویر

مسجد امام اصفهان

یکی دیگر از زیباترین و شگفت‌آورترین سقف‌های تاریخی جهان، سقف مسجد امام اصفهان است.

این سقف چشم‌اندازی با آیاتی از قرآن، خطاطی و کاشی‌های هفت‌رنگ تزئین شده است و به درستی برازنده یکی از زیباترین مسجد‌های دنیا است.

شگفت‌انگیزترین سقف‌های ایرانی به روایت تصاویر

عالی قاپو

عالی قاپو یکی دیگر از بنا‌های زیبای شهر اصفهان است. سقف این بنای تاریخی یکی از زیباترین و شگفت‌انگیزترین سقف‌هایی است که هر گردشگری می‌توانید ببینید.

ساختمان عالی‌قاپو در واقع درب ورودی دولتخانه صفوی بوده است؛ دولتخانه به معنای دربار سلطنتی است.

شگفت‌انگیزترین سقف‌های ایرانی به روایت تصاویر

چهل‌ستون

اگر به اصفهان رفتید حتما از چهل‌ستون نیز بازدید کنید البته در این بازدید سقف بنا را از قلم نیندازید. سقف بنای چهل‌ستون یکی از زیباترین قسمت‌های بنا است و توجه همه گردشگران را به خود جلب می‌کند.

blank

آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی

یکی از مکان‌های تاریخی و باستانی شهر اردبیل با نام آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی شناخته می‌شود. این بنای تاریخی نیز مانند سایر بنا‌های تاریخی کشورمان یکی از زیباترین سقف‌ها را دارد.

شگفت‌انگیزترین سقف‌های ایرانی به روایت تصاویر

خانه بروجردی‌ها

خانه بروجردی‌ها نیز یکی از زیباترین سقف‌های تاریخی را دارد. سقف این خانه تاریخی ذهن انسان را به بازی می‌گیرد و در یک نقطه جمع می‌کند تا زیبایی‌های کار معماران کشورمان را بیش از پیش به رخ ما بکشد.

خانه بروجردی‌ها در کاشان قرار گرفته است.

شگفت‌انگیزترین سقف‌های ایرانی به روایت تصاویر

مسجد جامع یزد

اگر می‌خواهید در میان کویر، خنکی را حس کنید، سری به مسجد جامع یزد بزنید و حتما پس از ورود به بنا نگاهی به سقف آن بیندازید، زیرا کاشی‌های آبی، زرد، کبود و سبز در زیر گنبد عظیم مسجد، فضایی خنک را در ذهن بیننده ایجاد می‌کند.

شگفت‌انگیزترین سقف‌های ایرانی به روایت تصاویر

کلیسای وانک

کلیسای وانک که در اصفهان قرار گرفته یکی دیگر از زیباترین سقف‌های تاریخی کشورمان را دارد. سقف این بنای تاریخی مانند زوایای دیگر بنا با رنگ روغن نقاشی و تزئین شده‌است.

گفتنی است بیشتر دیوارنگار‌های کلیسا مضامینی از انجیل مقدس دارند.

منبع:باشگاه خبرنگاران جوان