راز مثلث‌های مرمرین پشت بام مسجد جامع یزد

یزدی‌ها در گذشته مردمانی بسیار اقتصادی بودند به نحوی که با اهتمام به موضوع صرفه اقتصادی، بهترین نوع بهره‌برداری از انرژی را مد نظر داشته‌اند و گواه این موضوع نیز ساختارهای معماری ابنیه‌ها و خانه‌های تاریخی آنها مانند ساخت خانه‌هایشان به دو سمت و سو و ایجاد زمستان خانه و تابستان خانه در آنهاست.

از جمله اقدامات صورت گرفته در این رابطه می‌توان به اهتمام یزدی‌های قدیم به ایجاد نورگیر در ابینه و خانه‌هایشان است که به منظور بهره‌برداری بهینه از انرژی خورشید بوده است و نکات جالبی نیز در آن‌ها نهفته است و گاهاً نیز توجه بسیاری از گردشگران در هنگام پیمودن پشت بام‌ ابنیه قدیمی مانند مسجد جامع کبیر یزد را به خود جلب کرده باشد.

 

«محمدرضا فلاحتی» مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان یزد در مورد روش جالب نورگیری و تبادل حرارت در معماری خانه‌‍‌های تاریخی به خصوص مساجد یزد در گذشته، اظهار کرد: در مساجدی مانند مسجد جامع یزد برای بهره کافی از نور، معمولاً در گرمخانه‌ها و اماکنی که به نور نیاز داشتند، روزنه‌هایی را ایجاد می‌کردند که این روزنه‌ها، نور را از بیرون دریافت و به داخل منتقل می‌کردند.

 

وی افزود: البته برای حفظ تعادل دمایی و جلوگیری از گرما و سرمای بیش از حد محیط، در محدوده‌هایی که نیاز به رد و بدل شدن هوا نبود نیز از سنگ مرمرهایی به شکل مثلث یا مربع یا هشت ضلعی استفاده می‌کردند چرا که این سنگ، قابلیت انعکاس نور را داشت لذا در روزنه‌ها و نورگیرها از سنگ مرمر استفاده می‌کردند.

 

مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان با تاکید بر این که روزنه‌هایی نیز برای تبدل دمایی باز ساخته می‌شدند، گفت: در بناهایی که نیاز به تبادل هوا و نور بود نیز این دریچه‌ها به صورت سقف‌های کلاه فرنگی و جوون خانه که باز هستند، ایجاد می‌شدند.

 

فلاحتی در پایان نیز خاطرنشان کرد: البته نحوه ساخت و نوع روزنه‌ها در دوره‌های مختلف باهم متفاوت بوده و نحوه اجرای روزنه‌ها و مصالح نیز با هم تفاوت داشتند.

مرتبط:مسجد جامع یزد _موزه معماری ایران